Тибқи Нақшаи баргузории чорабиниҳои илмӣ ва илмию техникӣ барои соли 2024, ки бо Қарори Раёсати АМИТ тасдиқ карда шудааст, Семинари байналмилалӣ оид ба омӯзиши гуногунии биологӣ дар базаи Пойгоҳи набототи кӯҳии Варзоб (ПНКВ) «Кондара» санаи 02.07.2024 - 07.07.2024 соли 2024 баргузор карда шуд.
Санаи 02.07.2024 дар маҷлисгоҳи меҳмонхонаи «Кохи афсарон» (ш.Душанбе) кори Семинари байналмилалиро академики АМИТ Ҳисориев Ҳ.Ҳ. ифтитоҳ намуд. Дар ин Семинар ноиби президенти АМИТ, раиси Шуъбаи илмҳои биологияи АМИТ, д.и.б., профессор Мирзораҳимзода А.К., директори Институти ботаника, физиология ва генетикаи растаниҳои АМИТ н.и.б. Бобозода Б.Б., директори Маркази инноватсионии биология ва тибби АМИТ д.и.б. Сатторов Ҷ.С. сухани ифтитоҳӣ намуданд ва дар кушодашавии Семинар 23 нафар иштирокчиён аз ИДМ ва 7 нафар кормандони илмии Институт иштирок намуданд.
Аввал роҳбарҳои делегатсияҳо аз Федератсияи Россия ва дигар ҷумҳуриҳои ИДМ сухани ифтитоҳӣ намуданд. Дар қисми баромад аз рӯйи руйнамоҳо аз Федератсияи Россия 4 нафар олимони ҷавони Институти ботаникаи ба номи В.Л.Комарови АИР дар бораи усулҳои муосири омӯзиши обсабзҳои тиллоранг ва масъалаи нигоҳ доштани намудҳои он, муайян намудани сифатии тухмии растаниҳои сӯзангбарг, қонуниятҳои паҳншавии растаниҳои галофитӣ дар қисми шимолу ғарбии Назди каспий, сад соли таҷриба оид ба азназаргузаронии намунаҳои Myxomycetes ва гуногунии биологии растаниҳои эндемикии дар Россия ва таснифоти онҳо маърӯзаҳои илмӣ карданд.
Аз ҷумҳурии Беларус 5 нафар олимони ҷавон аз Институти ботаникаи эксперименталии ба номи В.Ф.Купревичи Академияи миллии илмҳои Беларус, Институти ҷангали АМИ Беларус, Муассисаи давлатии илмии Боғи марказии АМИ Беларус оид ба таъсири нанокомпозитҳои хитозан ба рушду нумӯи растаниҳо дар шароити стрессӣ, баҳодиҳии таъсири конюгантҳои хитозан ба нишондиҳандаҳои нашъунамои майсаҳои ҷав ҳангоми таъсири шӯрии хок, истифодабарии маълумотҳои ташхиси транскриптомӣ барои ҷустуҷӯи генҳои дигаргуншудаи дарахти берёза, мукаммалгардонии усулҳои зиёдкунии растаниҳои ороишии сӯзанбарг бо усули нашвӣ ва коллексияи магнолия дар Боғи марказии ботаникии АМИ Беларус баромад карданд.
Аз Ҷумҳурии Қазоқистон 2 нафар аз Институти биология ва биотехнологияи растаниҳои Кумитаи илми Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Қазоқистон иштирок намуда, аз рӯи натиҷаҳои ба даст овардаашон оид ба таҳаввулоти қобилияти устуворнокии решаи намунаҳои зироати гандум ба омилҳои стрессӣ, селексияи намунаҳои устувори гандум ба касалии занги поя бо истифода аз намунаҳои худрӯйи он, скрининги молекулавии коллексияи гандум барои устуворнокӣ, омӯзиши генетикию селексионии гермоплазмаи гандум бар зидди касалии занги қаҳваранг маърӯза намуданд.
Дар рӯзи дуюми Семинар (03.07.2024) маърӯзаҳо дар маҷлисгоҳи меҳмонхонаи “Кохи афсарон” идома ёфт. Аз ҷумҳурии Арманистон 4 нафар олимони ҷавон аз Институти ботаникаи ба номи А.Л.Тахтаджяни Академияи миллии илмҳои Арманистон иштирок намуда, оид ба гуногунии морфологии гарди намояндаи оилаи ирисиҳои флораи Арманистон, баҳодиҳии экологии ҳолати растаниҳои инвазӣ, гуногунии биологии Боғи ботаникии Ереван, муносибатҳои филогенетикӣ ва стратегияи нигоҳдории намудҳои нодири астрагал дар ҳудуди Арманистон баромад карданд.
Аз Ҷумҳурии Ӯзбекистон 4 нафар олимони ҷавон аз Институти ботаникаи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Ӯзбекистон ширкат варзида, дар бораи ба харитадарории шабакавии олами набототи Ӯзбекистон, флораи вилояти Сирдарё, ҳолати муосири популятсияҳои намудҳои нодири ҷинси Asteraceae дар олами флораи Ӯзбекистон Ҷумҳурии Ӯзбекистон маърӯзаҳои илмӣ намуданд.
Аз Ҷумҳурии Озорбоҷон 4 нафар мутахассисон, аз он ҷумла 2 нафар аз Институти ботаникаи Академияи миллии илмҳои Озарбоҷон ва 2 нафар аз Донишгоҳи давлатии Ганҷа оид ба дастовардҳои худ дар бораи масъалаҳои экологии минтақаи Қаробоғ, нақшаи шаҳри сабзи Ганҷа, стратегияи ҳифзи растаниҳои нодир ва эндемикии Озорбоҷон, таъсири тағйирёбии иқлим ва омилҳои экологӣ ба мутобиқшавии растаниҳо дар шароити минтақаи Ганҷаи Озорбоҷон, ҳолати сенопопулятсияҳои баъзе намудҳои нодири қисми Шимолию Ғарбии Қавқози калон ба таври презентатсия баромад намуданд.
Аз Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ 4 нафар олимони ҷавон оид ба истифодаи усулҳои нави нигоҳдории намудҳои нодиру камёфти растаниҳои Тоҷикистон, мониторинги ҳайвоноту ҳаҳаротҳои мавзеи Кондара, гуногунии растаниҳо дар минтақаи зери об мемондаи обанбори Роғун, коркарди асосҳои нигоҳдории намудҳои нодир ва эндемикии ин минтақа, нигоҳдории варақаҳои гербарияи растаниҳо дар захирагоҳи Институт, интродуксияи растаниҳои хӯрданибоби худрӯйи Тоҷикистони Ҷанубӣ, омӯзиши давраҳои нашъунамои лолаҳо дар Тоҷикистони Марказӣ маърӯза намуданд.
Рӯзи сеюми семинар-04.07.2024 бо иштироки иштирокчиёни Семинари байналмилалӣ ба Пойгоҳи набототи кӯҳии Варзоб (Кондара), ки дар баландиҳои аз 1100 м то 1850 м аз сатҳи баҳр ҷойгир шудааст, экпедитсияи саҳроӣ ташкил карда шуд. Дар пойгоҳ мудири Шуъбаи флора ва систематикаи растаниҳо, н.и.б. Бобокалонов Қ. иштирокчиёнро бо олами гуногунии растаниҳои шифобахш, нодиру камёфт ва эндемикию реликтии ин мавзеъ шинос намуданд. Иштирокчиёни Семинар манзараҳои зебои дараи Кондараро тамошо намуда, намунаҳои растаниҳои гулдор барои тайёр намудани гербария ҷамъ намуданд. Меҳмонон бо ташкилкунандагони ин Семинар дар табиати нотакрори Кондараро аксҳои хотиравӣ гирифтанд. Дар бораи усулҳои муосири гербариякунӣ дар шароити саҳро маълумот гирифтанд. Бо экспонантҳои дар музейи пойгоҳ буда, ки таърихи зиёда аз 80-сола доранд, шиносоӣ пайдо намуданд.
Баъди нисфирӯзи рӯзи сеюм (04.07.2024) иштирокчиёни семинар барои шиносоӣ бо сохтор ва фаъолияти Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ, фонди Захираи гербария ва усулҳои истифодабарии муосири он, аз рӯи барномаи Брамс рақамикунонии базаи маълумот шиносоӣ пайдо намуданд. Дар бораи таърихи таъсисёбӣ, сохтор, мавзеъҳои ҷойгиршавӣ ва гуногунии олами набототи Муассисаи давлатии илмии “Боғи ботаникии ш.Душанбе” маълумот гирифтанд.
Рӯзи чорӯми семинар иштирокчиёни семинар бо гуногунии биологии олами растаниҳо дар минтақаҳои қисми Ҷанубии қаторкӯҳи Ҳисор, дараи Қаротоғ гирду атрофи минтақаи деҳаи Ҳакимӣ, кӯли Темир (аз 2300 то 2500 м аз сатҳи баҳр) ташриф оварданд. Дар бораи таърих ва мақсади таъсисиёбӣ, олами гуногунии растаниҳои шифобахш, дарахту буттаҳои хоси ин мавеъи баландкӯҳ ва самтҳои омӯзишии ин минтақаи нотакрори Тоқикситон маълумоти пурра дода шуд.
Рӯзи чоруми семинар (05.07.2024) меҳмонон ба Осорхонаи миллии бостоншиносии Тоҷикистон, ки дар назди Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А. Дониши АМИТ фаъолият дорад, ташриф оварданд.
Рӯзи шашум (06.07.2024) дар нимаи аввали рӯз ба иштирокчиёни Семинари байналмилалӣ дар маҷлисгоҳи дар маҷлисгоҳи меҳмонхонаи «Кохи афсарон» бо иштироки академики АМИТ Ҳисориев Ҳ.Ҳ., ноиби президенти АМИТ, раиси Шуъбаи илмҳои биологияи АМИТ, д.и.б., профессор Мирзораҳимзода А.К., директори Институти ботаника, физиология ва генетикаи растаниҳои АМИТ н.и.б. Бобозода Б.Б., сардори Шуъбаи робитаҳои байналмилалии АМИТ Қурбонов Қ. ба иштирокчиёни семинар Сертификати иштирокчӣ супорида шуд. Дар маҷлисгоҳ намояндагони ҳар як делегатсияҳо таасуроти худро оид ба баргузор намудани ин Семинари байналмилалӣ баён намуданд ва дар охир бо тадорукоти Семинар аксҳои хотиравӣ гирифта шуд.
Имрӯз дар асоси Оинномаи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маҷлиси ҳисоботию – интихоботӣ – и худро баргузор намуд.
Маҷлиси ҳисоботӣ – интихоботӣ – и Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и АМИТ бо садо додани суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳусни оғоз ёфт. Қурбонова Ширин Муовини раиси Кумитаи иҷроия ибтидоии “Хирадмандон” суханронӣ намуда, иброз дошт, ки муҳтарам раис иштирокдорони маҷлис тибқи омор шахсиятҳои даъватшуда 93 % дар маҷлис иштирок доранд гуфта, суханро барои ҳисобот додан аз натиҷаи яксолаи кумита ба Раиси КИИ “Хирадмандон”, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт доданд. Раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт аз фаъолияти КИИ бо суханони пурмуҳтавои худ ибрози ақида намуд:
Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон аз ҷумлаи он азҳоби сиёсии кишвар ба ҳисоб меравад, ки дар рушду нумуи тамоми самтҳои ҳаёти ҷамъиятӣ мавқеи назаррасро соҳиб мебошад. Албатта, дар низоми бисёрҳизбӣ дарёфти мақому ҷойгоҳи устувор ва шуҳрати ҳизб аз Барнома ва Оинномаи он сарчашма мегирад, ки то кадом андоза манфиат ва талаботи ҷомеаро ҳимоя менамояд.
Маҳз сиёсати хирадмандонаи Сарвари муаззами Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Барномаву Оинномаи мушаххасу фарогир аз манофеи ҷомеа боис гардидааст, ки дар низоми бисёрҳизбӣ, мақоми ҲХДТ афзояд, гуфта ҳисоботи муфассал доданд.
Дар идомаи маҷлис тибқи масъалаҳои рӯзнома Ҳайати Раёсат ва раису муовини Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” интихоб шуданд: Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт Раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и АМИТ ва Қурбонова Ширин муовини раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и АМИТ интихоб гардиданд, ҳамчунин аз шумораи умумӣ 9 – нафар аъзоёни ҳизб аз КИИ “Хирадмандон” интихоб ва пешбарии вакилон ба маҷлиси ҳисоботӣ – интихоботӣ – и ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур муайян карда шуд.
Дар қисмати хотимавии маҷлис як қатор шахсони дар корҳои таблиғотиву ташвиқотии ҳизбӣ саҳми арзанда дошта бо Сипоснома ва ифтихорномаи КИИ ва КИ ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур сарфароз гардонида шуданд.
05.07.2024, шаҳри Душанбе
5 июл пас аз анҷоми мулоқоту музокироти сатҳи олии Тоҷикистону Чин дар Қасри миллат бо иштироки ҳайатҳои расмии ду кишвар маросими сарфарозгардонии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо мукофоти олии Ҷумҳурии Мардумии Чин - ордени “Дӯстӣ” баргузор гардид.
Мутобиқи “Қонуни Ҷумҳурии Мардумии Чин дар бораи мукофотҳои давлатӣ ва унвонҳои фахрии давлатӣ” барои саҳми арзанда ва мусоидати бисёрсола дар рушду густариши робитаҳои дӯстии неки ҳамсоягӣ ва шарикии ҳамаҷонибаи стратегӣ Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ордени “Дӯстӣ”-и Ҷумҳурии Мардумии Чин сарфароз гардонда шуданд.
Мукофоти олиро ба Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вазъияти тантанавӣ Раиси Ҷумҳурии Мардумии Чин муҳтарам Си Ҷинпин тақдим намуданд.
Муҳтарам Си Ҷинпин нақши муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро дар таҳкими муносибатҳои накуи ду кишвари дӯсту бародар ва дар сиёсатҳои минтақавию ҷаҳонӣ боризу барҷаста номида, таъкид доштанд, ки ба ин хотир бори аввал дар таърихи давлатдории Чин ин мукофоти олии давлатӣ - Ордени “Дӯстӣ”- Ҷумҳурии Мардумии Чин берун аз кишвар тақдим карда мешавад.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз қадрдонии хизматҳо ва сарфароз гардонидан бо мукофоти олӣ ба Роҳбари кишвари дӯсту ҳамсоя самимона изҳори миннатдорӣ намуданд.
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин мукофотро, қабл аз ҳама, подоши саҳми тамоми мардуми Тоҷикистон дар рушд ва таҳкими муносибатҳои дӯстӣ, ҳамсоягии нек ва шарикии ҳамаҷонибаи стратегии Тоҷикистону Чин арзёбӣ намуданд.
Таъкид гардид, ки равобити давлатҳо дар сатҳи баланди ҳусни тафоҳум, эътимод ва эҳтирому дастгирии байниҳамдигарӣ қарор доранд ва Тоҷикистон омода аст, ки ҷиҳати пешбурди пайгиронаи ҳамкории гуногунҷанбаи Тоҷикистон ва Чин мутобиқ ба манфиатҳои мардумони ду кишвар минбаъд низ талошҳои муштарак ба харҷ диҳад.
05 июли соли равон Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Антониу Гутерриш ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ташриф оварда, ҳамзамон аз Осорхонаи миллии бостонии Тоҷикистон, ки дар заминаи Инстититути таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А.Дониш фаъолият менамояд бозид намуданд.
Дар ин бозид Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Антониу Гутерришро муовини якуми вазири корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон Насриддин Исматулло ва дигар шахсони расмӣ ҳамроҳӣ намуданд.
Меҳмони олиқадрро президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо хушнудӣ истиқбол намуда, аз ташрифи нахустини Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Антониу Гутерриш ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон изҳори сипос намуд. Ҳайати меҳмонони олиқадрро директори Осорхонаи миллии бостонии Тоҷикистон Пулотов Абдураҳмон роҳнамоӣ намуда, дар мавриди замони ташкилшавии Осорхона ва ҳифзу гиромидошт нигоҳ доштани таъриху тамадун ва мероси ниёгони халқи тоҷик ёдовар гардид.
Сипас Дабири кулли Созмони Милали Муттаҳид Антониу Гутерриш дар китоби ёдоштҳои Осорхонаи миллии бостонии Тоҷикистон соядаст гузоштанд.
Рӯзи астероидҳо, ки 30 июн таҷлил мешавад, бо ҳадафи баланд бардоштани огоҳӣ дар бораи хатари эҳтимолии бархурди астероидҳо ба Замин ва зарурати таҳияи стратегияҳо барои ошкор ва пешгирии онҳо таъсис дода шудааст. Ин сана барои таҷлили ҳодисаи Тунгуск, вақте ки дар 30 июни соли 1908 дар Сибир таркиши пурқуввате рух дод, баргузида шудааст, ки гумон меравад онро астероид ё комета ба вуҷуд овардааст. Дар ин рӯз таваҷҷӯҳ ба аҳамияти тадқиқоти астрономӣ ва технология барои ҳифзи сайёраи мо ҷалб карда мешавад.
Рӯзи астероид дар соли 2015 аз ҷониби астрофизик Брайан Мэй, кайҳонавард Расти Швайкарт, коргардон Григорий Рихтерс ва Даника Реми таъсис дода шудааст. Он дар соли 2016 аз ҷониби СММ расман эътироф шудааст.
Ҳадафҳои асосии Рӯзи астероидҳо:
1. Баланд бардоштани огоҳии ҷомеа дар бораи хатари эҳтимолии астероидҳо.
2. Ҳавасманд кардани тадқиқот ва технологияи кашф ва пайгирии астероидҳо.
3. Дастгирӣ ва таҳияи барномаҳои байналмилалӣ оид ба пешгирии бархӯрди эҳтимолии астероидҳо бо Замин.
4. Омӯзиш ва баланд бардоштани маърифати мардум дар бораи астероидҳо ва чӣ гуна мо метавонем сайёраи худро ҳифз кунем.
Дар ин рӯз чорабиниҳои гуногун, аз ҷумла лексияҳо, семинарҳо, намоишгоҳҳои илмӣ ва барномаҳои таълимӣ, ки ба ҷалби таваҷҷуҳ ба мушкилот ва муттаҳидсозии талошҳои ҷомеаи ҷаҳонӣ нигаронида шудаанд, баргузор мешаванд.
Бояд қайд намуд, ки санаи 4 июли соли равон бахшида ба «РӮЗИ АСТЕРОИДҲО» дар Институти астрофизикаи АМИТ чорабинии илмӣ – оммавӣ баргузор гардид, ки дар он кормандони илмӣ бо маърӯзаҳои худ фаъолона иштирок намуданд. Рафти чорабинӣ аз ҷониби телевизиони «ИЛМ ВА ТАБИАТ» расонавӣ карда шуд.
04 июли соли равон дар Институти зоология ва паразитологияи АМИТ Шурои илми баргузор гардида дар баробари баррасии фаолияти илми ва ташкилии шуъбахо хамчунин дигар масъалахо - омода намудани кадрхои чавон, васеъ намудани доираи фаолияти илмии Институт, интизоми меҳнат ва ғ. мавриди муҳокима қарор дода шуданд.
Ҳамчунин директори Институт Қадамзода Д.С. оид ба таваҷҷуҳи Пешвои миллат, Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба соҳаи илм ва хамзамон то 40% баланд гардидани музди маоши кормандони сохаи илм маъруза намуда, иброз доштанд, ки ин моро водор месозад то самимона ва содиқона дар рушди илм хидмат намоем.
ИШТИРОК ВА СУХАНРОНИИ НОИБИ ПРЕЗИДЕНТИ АМИТ МУҲАММАДОВУД САЛОМИЁН ДАР КОНФЕРЕНСИЯИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ
Июль 3, 2024
3 июл Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати иштирок дар вохӯрии сарони давлатҳои аъзои Созмони ҳамкории Шанхай ба шаҳри Остонаи Ҷумҳурии Қазоқистон сафар карданд.
Дар фурудгоҳи байналмилалии Душанбе Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, Муовини якуми роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар шахсони расмӣ гусел намуданд.
Дар ин сафар Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазири корҳои хориҷӣ, ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои робитаҳои хориҷӣ ва дигар шахсони расмӣ ҳамроҳӣ мекунанд.
01 июли соли равон президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо президенти Академияи туркӣ Шоҳин Мустафоев мулоқот доир намуд.
Дар оғози мулоқот президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ташрифи меҳмононро ба маркази илми ҷумҳурӣ хайрамақдам гуфта, зимнан доир ба рушди дурнамои ҳамкориҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо муассаҳои илмии кишварҳои хориҷӣ аз ҷумла Ҷумҳурии Туркия ибрози андеша намуданд.
Таъкид шуд, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар ҳама ҳолат барои ба роҳ мондани ҳамкориҳои муштарак омода хоҳад буд.
Ёдовар мешавем, ки Академияи туркӣ як созмони байналмилалӣ буда, таҳти сарпарастии Созмони давлатҳои туркӣ таъсис ёфтааст. Умуман, академия ҳамкориҳои илмию таълимӣ байни кишварҳои туркӣ ва ҷомеаҳои туркиро ташвиқ ва пеш мебарад.
Инчунин тибқи ваколатҳои оинномавии худ, зарурати ҳамкорӣ дар бахшҳои туркшиносӣ, аз ҷумла таърих, археология, этнология, антропология, адабиёт, забоншиносӣ, истеҳсолот, санъат ва масъалаҳои иҷтимоӣ – иқтисодиро баррасӣ мекунанд. Ҳадафи Академияи туркӣ мусоидат ва ҳамгироии ҷаҳони турк ба илму маориф мебошад.
Ҳамватанони азиз!
Имрӯз дар кишвари азизи мо яке аз ҷашнҳои бостонӣ ва бузурги миллӣ – Тиргон таҷлил мегардад.
Ба ин муносибат ҳамаи шумо ва ҳамватанони бурунмарзиамонро самимона табрик мегӯям.
Дар сарчашмаҳои муътабари таърихӣ ва осори илмиву адабии гузаштагони мо омадааст, ки ҷашни Тиргон ҳанӯз дар замонҳои хеле қадим дар миёни мардуми мо бо хушҳоливу хурсандӣ ва бо риояи расму ойинҳои хоси он таҷлил мегардидааст.
Дар айёми Тиргон ғалла расида, бисёр навъҳои мева низ мепазанд ва ҷамъоварии ҳосили парваришнамудаи марди деҳқон вусъат мегирад.
Яъне ба қавли мардуми тоҷик давраи долу зарби кори кишоварзӣ фаро мерасад.
Ба ин маънӣ Тиргон дар радифи ҷашнҳои Сада, Наврӯз ва Меҳргон ҷашни мавсимии кишоварзон буда, ба обу замин ва ҷамъ овардани ҳосили зироатҳо робитаи мустақим дорад.
Тиргон яке аз ҷашнҳои мардумони ориёитабор мебошад ва онро дар гузашта рӯзи сенздаҳуми моҳи тир баргузор мекарданд ва ҷашн ба муддати нӯҳ рӯз таҷлил карда мешуд.
Вале бо гузашти замон ва бо сабабҳои гуногун арзишҳои илмиву фарҳангии ин ҷашн камранг ва ҳатто фаромӯш шуда, фақат маросиму одатҳое аз он боқӣ мондаанд, ки дар баъзе аз деҳоти минтақаҳои мухталифи сукунати қавмҳои ориёӣ риоя ва баргузор мегардиданд.
Ба шарофати соҳибистиқлолӣ ва оғози бунёди давлатдории миллӣ мо кӯшиш кардем, ки дар асоси сарчашмаҳои илмиву таърихӣ ин ҷашни аҷдодии худро эҳё намоем, то мардуми куҳанбунёди тоҷик дар баробари дигар ҷашну ойинҳои таърихӣ аз мавҷудияти Тиргон ҳамчун ҷашни обу рӯшноӣ бохабар бошанд ва ба гузаштаи пурифтихори хеш арҷ гузоранд.
Тибқи суннатҳои Тиргон айёми ҷашнгирии он мардум хонаҳоро об пошида, покиза мекарданд, либоси тозаи сафед мепӯшиданд, гандуми ҳосили навро орд карда, нону таомҳои гуногун мепухтанд, дастархони идонаи худро бо анвои нону меваҷот оро медоданд, дар бозорҳо беҳтарин навъҳои маҳсулоташонро ба намоиш мегузоштанд ва аз маҳсули заҳмати хеш меболиданду сарҷамъона ва хурду бузург хурсандӣ мекарданд.
Аз ин бармеояд, ки талошу кӯшиш барои истифода аз неъматҳои табиӣ, аз ҷумла обу замин ба хотири пурбаракат гардонидани дастархони ҳар як хонадон дар сиришти мардуми мо ҳанӯз аз замонҳои қадим ҷой гирифтааст.
Имрӯз кишоварзони тоҷик ва умуман, ҳамаи онҳоеро, ки дар ихтиёри худ як порча замин доранд, зарур аст, ки бо истифода аз ойину анъанаҳои неки ниёгонамон, аз ҷумла суннатҳои ҷашни Тиргон ҳарчи бештар заҳмат кашида, ҳаҷми истеҳсоли маҳсулотро зиёд намоянд, ба масъалаҳои таъмин намудани бозори истеъмолӣ, захираи маводи зарурӣ дар ҳар як оила ва содироти маҳсулот эътибори аввалиндараҷа ва доимӣ диҳанд.
Ҳамчунин, зарур аст, ки дар заминҳои обӣ, аз ҷумла заминҳои президентӣ ва наздиҳавлигӣ кишти такрорӣ вусъат дода, рӯёнидани се – чор ҳосил ва коркарди маҳсулот таъмин карда шавад.
Баҳору тобистони соли ҷорӣ барои корҳои кишоварзӣ ва рӯёнидани ҳосили фаровон нисбатан мусоид омад, ки онро ҳамватанони азизи мо имрӯзҳо аз фаровониву арзонии маҳсулоти ватанӣ дар бозорҳо дида истодаанд.
Мардуми шарифи Тоҷикистон, ҳамчунин, аз вазъи ноорому печидаи ҷаҳон, хусусан, дар масъалаи таъмин кардани аҳолӣ бо маводи ғизоӣ, мунтазам боло рафтани нархи маҳсулот ва мушкилоти норасоии оби ошомиданӣ дар бисёр кишварҳои ҷаҳон хуб огоҳанд.
Дар чунин шароит мо бояд, пеш аз ҳама, шукронаи соҳибдавлативу соҳибватанӣ ва обу хоки ин Ватани муқаддасро ба ҷо оварем, сарҷамъу муттаҳид бошем, содиқонаву софдилона заҳмат кашем, фарзандонамонро тарбияи дуруст диҳем, расму ойинҳо ва суннату анъанаҳои деринаи миллиамонро, ки барои мо арзишҳои зиндагисозу ҳувиятсоз мебошанд, ҳифз кунем.
Бо умеди пешрафту ободии боз ҳам бештари Тоҷикистони маҳбубамон ҳамаи мардуми шарифи кишвар ва ҳамватанони бурунмарзиамонро ба ифтихори Тиргон, ки ҳамчун ҷашни обу рӯшноӣ аз наслҳои гузаштаи мо то ба имрӯз боқӣ мондааст, бори дигар самимона табрик мегӯям ва ба ҳар як хонадони кишвар саломативу сарбаландӣ, рӯзгори обод, дастархони пурфайзу баракат ва фаровонӣ орзу менамоям.
Ҷашни бостонии Тиргон мубораку фархунда бошад, ҳамватанони азиз!
http://www.president.tj/node/33674
28 июни соли равон дар Донишгоҳи давлатии омузгории Тоҷикистон ба номи Саддридин Айнӣ вохури директори Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон номзадии илмҳои физика ва математика Раҳимзода А.О бо хатмкунандагони ин донишгоҳ баргузор гардид.
Дар ин вохурӣ хатмкунандагони факултаи математикаро барои ба зинаи магистратура дар Институти математикаи АМИТ таҳсил намудан даъват намуданд.
Инчунин, оиди таёр кардани ҳуҷҷатҳо барои дохил шудан ба зинаи магистратура дар АМИТ, имтиҳони дохилшавӣ ва раванди таҳсилот суханронӣ намуданд.
Ҳамин тариқ, ваҳдату ягонагӣ ва якдилӣ дар Ватани азизӣ мо ва шароитҳои фароҳам овардаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ,мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, сабабгор аст, ки мо ҷавонон дар тамоми зинаҳои таҳсилот озодона, таҳсил намоем.
Бояд қайд кард, ки аз тарафи раиси шаҳри Душанбе мӯҳтарам Рустами Эмомалӣ низ пайваста нисбати ҷавонон барои роҳи илму фарҳангу варзиш дастгириву таваҷҷуҳи хосса зоҳир мегардад.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои иқтисодӣ,узви вобастаи АМИТ профессор Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, дар дастуру супоришҳояшон таъкид мекунад, ки барои баланд бардоштани сатҳи илмӣ тоҷик моро зарур аст, ки мавқеъи ҷавононро дар илм баланд бардорем.
Ҳамватанони азиз!
Рӯзи ваҳдати миллӣ барои ҳар яки мо – сокинони Тоҷикистон санаи муборак ва таърихӣ ба ҳисоб меравад.
Таҷлили ин ҷашни сарнавиштсоз нишонаи возеҳи арҷгузории мардуми шарифи Тоҷикистон ба арзишҳои муқаддаси сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ, иттиҳоду сарҷамъӣ ва амнияту осоиш мебошад.
Тамоми шаҳрвандони кишвар ва ҳамватанони бурунмарзиамонро ба ифтихори бистуҳафтумин солгарди ин санаи таърихсоз самимона табрик мегӯям ва ба хонадони ҳар як сокини Тоҷикистон амнияту оромӣ ва тандурустиву хушбахтӣ орзу менамоям.
Дар саҳифаҳои таърихи даврони соҳибистиқлолии Ватани азизамон рӯзи 27-уми июни соли 1997 бо ҳарфҳои заррин сабт гардидааст.
Дар ин санаи сарнавиштсоз хиради аҷдодии миллати тоҷик пирӯз шуд ва санади муҳимму таърихӣ – Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расида, ба хотимаи ҷанги даҳшатбори таҳмилии шаҳрвандӣ ва ҳамдигарфаҳмиву ваҳдати мардуми кишвар заминаи устувор гузошта шуд.
Созишномаи сулҳ ва ваҳдати миллӣ барои халқи Тоҷикистон пайки шодӣ, паёми оромӣ ва номаи иқболу саодат гардид.
Бояд гуфт, ки мо ба ин рӯзи муборак бо саъю талоши зиёд ва дар натиҷаи музокироти тӯлонӣ муяссар гардидем.
Ба шарофати роҳандозӣ гардидани раванди ваҳдати миллӣ ва сулҳу субот Ҳукумати мамлакат бо дастгирии мардуми шарифи кишвар ба бартараф намудани душвориву мушкилоти зиёди ҷомеа ва давлат, дар навбати аввал, барқарорсозии баъдиҷангӣ оғоз намуд.
Бо гузашти вақт захмҳои ҷанг тадриҷан шифо ёфтанд, харобаҳои ҷанг обод гардиданд, аммо мардуми мо ҳанӯз сабақҳои талх ва даҳшату фоҷиаи ҷангро, ки дар натиҷаи он садҳо ҳазор куштаву миллионҳо нафари дигар овораву бехонумон шуданд, фаромӯш накардаанд ва бовар дорам, ки ҳаргиз фаромӯш намекунанд.
Ҳодисаҳои нангини он даврон, ки аз ҷониби як гурӯҳ худбохтагону имонфурӯхтагон, яъне душманони миллати тоҷик ва хоҷаҳои хориҷии онҳо созмон дода шуда буданд, боиси фалаҷ шудани тамоми шохаҳои ҳокимият гардида, хатари пароканда гардидани миллати тоҷик ва аз миён рафтани давлати тоҷикон ба воқеияти талху даҳшатноки он рӯзҳо табдил ёфта буд.
Қобили зикр аст, ки заминаи асосӣ ва хишти аввали бинои сулҳу ваҳдати миллии мо ҳанӯз дар Иҷлосияи таърихиву тақдирсози XVI-уми Шӯрои Олии кишвар гузошта шуда буд.
Дар ҷараёни иҷлосия аз ҷониби роҳбарияти навинтихобшудаи давлат ба хотири қатъи ҷангу хунрезӣ аввалин иқдомоти муҳим, аз ҷумла ба ҳам овардани роҳбарони гурӯҳҳои ба якдигар мухолиф амалӣ гардиданд ва нахустин қадамҳо ба сӯи сулҳу оромӣ гузошта шуданд.
Аз кишварҳои хориҷии дуру наздик ба Ватан ва ҷойи зисташон баргардонидани беш аз як миллион нафар гурезаҳои иҷборӣ ва ташкили шароити зарурии зиндагӣ барои онҳо иқдомоти минбаъдаи мо дар он рӯзҳо буданд.
Барқарор намудани фаъолияти шохаҳои фалаҷшудаи ҳокимият, аз ҷумла мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва дигар сохторҳои давлатӣ, яъне барқарорсозии сохти конститутсионӣ ва бо ҳамин роҳ пешгирӣ кардани хатари парокандагии миллати тоҷик ва аз байн рафтани давлати тоҷикон вазифаҳои мубрамтарину аввалиндараҷаи мо дар он айём ба шумор мерафтанд.
Ҳамаи ин корҳоро мо бо майлу иродаи қавии халқамон ва дастгириву пуштибонии қотеонаи мардуми шарифи Тоҷикистон анҷом додем ва роҳро барои барқарорсозии иқтисодиёти фалаҷшуда ва таъмин намудани рушди минбаъдаи он ҳамвор сохтем.
Бинобар ин, бори дигар бо ифтихору сипос иброз медорам, ки қаҳрамони сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ танҳо мардуми шарифу сарбаланди Тоҷикистон мебошанд.
Тайи 27 соли ваҳдати миллӣ ва сулҳу субот дар натиҷаи тадбирҳои амалинамудаи Ҳукумати мамлакат ва заҳмати содиқонаи мардуми тоҷик кишвари мо ба дастоварду пешравиҳои бесобиқа ноил гардида, барои сокинони он шароити мусоиди зиндагӣ фароҳам оварда шуд.
Имрӯз халқи саодатманди тоҷик дар шароити сулҳу суботи комил ва ваҳдати миллӣ дар ҷодаи амалисозии ҳадафҳои созандаи худ бо қадамҳои устувор пеш меравад.
Ҳоло Тоҷикистони соҳибистиқлол дар миёни кишварҳои мутараққии ҷаҳон соҳиби нуфузу обрӯи шоистаи худ мебошад.
Қабул гардидан ва аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ мавриди дастгириву амалисозӣ қарор гирифтани ташаббусҳои сатҳи байналмилалии Тоҷикистон нишонаи возеҳи эътирофу эҳтироми кишвари мо ба шумор меравад.
Имрӯзҳо фарҳанги сулҳофаринӣ ва таҳаммулгароии миллати моро, ки дар натиҷаи ба даст овардани ваҳдати миллӣ эътибори ҷаҳонӣ ёфт, марказҳои таҳқиқотии дунё мавриди омӯзиш қарор дода, сулҳи тоҷиконро ҳамчун нодиртарин роҳи хотима гузоштан ба мухолифатҳои мусаллаҳона эътироф кардаанд.
Хотирнишон месозам, ки ваҳдати миллӣ барои халқи мо неъмати бебаҳо, арзиши муқаддас, рамзи ҳувияту худогоҳӣ, кафили бақои давлату давлатдорӣ ва рамзи саодати наслҳои имрӯзу оянда мебошад.
Вазъи ниҳоят мураккаб ва пешгӯинашавандаи ҷаҳон, талоши қудратҳои ҷаҳонӣ барои аз нав тақсим кардани дунё, раванди яроқнокшавии бошитоб, марҳалаи нави «ҷанги сард», вусъати рӯзафзуни ҷангҳои иттилоотӣ, таҳоҷуми фарҳангиву ғоявӣ ва дигар раванду ҳодисаҳои номатлубу хатарноки замони муосир моро водор месозанд, ки беш аз ҳар вақти дигар ҳушёр бошем, зиракии сиёсиро аз даст надиҳем ва дар ғафлат намонем.
Таъкид месозам, ки дар чунин шароити ҳассос ҳар яки мо бояд ба хотири пояндагиву бақои миллатамон ва устувории давлати соҳибистиқлоламон боз ҳам бештар сарҷамъу муттаҳид ва зираку ҳушёр бошем, иродаи қавӣ дошта бошем ва манфиатҳои милливу давлатиамонро содиқона ҳимоя намоем.
Дар робита ба ин, як масъалаи муҳимро хотирнишон менамоям: ҳар қавму миллате, ки иттиҳоду ягонагӣ ва ваҳдату ҳамдилиро шиори худ кардааст, аз миёни обу оташи таърих бо сарбаландӣ гузашта, ба саодати воқеӣ расидааст ва баръакс, ҳар халқе, ки ихтилофу ҷудоӣ ва ҷангу нифоқро пеш гирифтааст, ба номаи тақдири хеш муҳри бадбахтиву нокомӣ задааст.
Ин воқеиятро ҳофизаи таърихӣ борҳо собит намудааст.
Аз ин рӯ, ҳар яки мо бояд амиқан дарк намоем, ки азамату қудрат ва тавоноии миллат ва давлат бо устувориву пойдории мавҷудияти ваҳдати миллӣ ва сулҳу суботи комил пайванди ногусастанӣ дорад.
Мо ваҳдати миллиро дар баробари истиқлоли давлатӣ як рукни муҳимми давлатдорӣ ва шарти аслии пешрафту шукуфоии Тоҷикистон медонем ва барои тақвият, таҳким, устуворӣ ва такомули минбаъдаи он бо дастгирии мардуми сарбаландамон ҳамаи тадбирҳои заруриро меандешем.
Таҳкиму тақвияти ваҳдати миллӣ ва ҳифзи сулҳу амнияти кишвар барои мо вазифа ва рисолати муқаддасу муқаддами умумимиллӣ ва умумихалқӣ мебошад.
Дар фарҷоми сухан, бо ибрози ниятҳои нек Рӯзи ваҳдати миллиро бори дигар ба тамоми мардуми шарифи кишвар ва ҳамватанони бурунмарзиамон самимона табрик гуфта, ба ҳар яки онҳо саломатӣ, саодати рӯзгор, комёбӣ ва ба Тоҷикистони маҳбубамон сулҳу суботи ҷовидонӣ орзу менамоям.
Рӯзи ваҳдати миллӣ муборак, ҳамдиёрони азиз