Имрӯз, 12 декабр дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маҳфили илмӣ-адабӣ “Хирад”- и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон баргузор гардид. Дар маҳфили навбатӣ “Куллиёт”- и шашҷилдаи устод Мирзо Турсунзода, кӣ ба тозагӣ аз чоп баромад рӯнамоӣ гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт зимни сухани ифтитоҳии хеш иброз дошт, ки ба саҳифаҳои таърихи адабиёти муосири тоҷик дар тули қариб 100 сол адибони варзидае ворид гардиданд, кионҳо аксаран дар мактабҳои адабӣ ва эҷодии устодони каломи бадеъ Садриддин Айнӣ ва Абулқосим Лоҳутӣ ба камол расидаанд.

Таъкид гардид, ки яке аз чунин адибони варзида ва суханвари бузурги миллати тоҷик устод Мирзо Турсунзода аст, ки бо ашъори волои ватандӯстонаву инсонпарварона ва фаъолиятҳои ҷамъиятию давлатии худ дар рушди адабиёт ва ҷомеаи замони худ нақши барҷастае гузоштааст.

Зикр гардид, ки устод Мирзо Турсунзода ходими намоёни давлатию ҷамъиятӣ, раиси Кумитаи ҳамдилӣ бо халқҳои Осиёву Африқо, узви Кумитаи шӯравии сулҳ ва садорату котиботи Иттифоқи нависандагони Шӯравӣ, раиси Кумитаи ҷумҳуриявии муҳофизати сулҳ ва раиси Кумитаи Мукофоти давлатии Тоҷикистон ба номи Рӯдакӣ буда, барои хидматҳои бузургаш бо ордену медалҳои давлатӣ ва байналмилалӣ сарфароз гардидааст.

Гуфта шуд, ки ҳоло аз баракати соҳибистиқлолии мамлакат, тавсияву ғамхориҳои Пешвои миллат муҳатарм Эмомалӣ Раҳмон дар хусуси гиромидошти бузургони илму ва кӯшишу заҳмати ходимони илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон “Куллиёт”-и шашҷилдаи устод Мирзо Турсунзода таҳия, нашр ва дар дастраси хонандагон қарор хоҳад гирифт.

Қайд гардид, ки нашри “Куллиёт”-и шашҷилдаи ходими давлатӣ ва сиёсӣ, Шоири халқии Тоҷикистон, Қаҳрамони Тоҷикистон устод Мирзо Турсунзода ба воқеияти фарҳангиву адабии кишвари мо саҳми арзишманд мегузорад. Ин маҷмӯа мутолиа ва таҳқиқи мероси пурғановати адабӣ ва фикрии устодро осон мегардонад ва барои хонандагон, донишҷӯён, олимон ва муҳаққиқон манбаи боэътимод маҳсуб меёбад.

Дар идомаи маҳфил, дигар аз олимону муҳаққиқон, инчунин устодон ва коршиносон доир ба нақши устод Мирзо Турсунзода дар рушди адабиёти миллӣ, таърихи сиёсат ва ташаккули фарҳанги Тоҷикистон сухан гуфтанд. Ҳозирин ба натиҷаҳои азими илмӣ ва эҷодӣ, ки дар “Куллиёт” ҷамъбаст шудаанд, баҳои баланд доданд ва таъкид карданд, ки ин маҷмӯа барои наслҳои оянда манбаи илҳоми созанда хоҳад буд. Дар поёни маҳфил ҳунармандон ашъори устод Мирзо Турсунзодаро бо овози суруду тарона ба мардум тақдим намуда, фазои маҳфилро бо илҳоми фарҳангӣ ва эҷодии ӯ зинда гардониданд.

Боиси тазаккур аст, ки бо роҳнамоӣ ва ташаббуси Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар доираи фаъолияти Шуроиолимони ҷавони АМИТ курси “Сарварони сиёсӣ” ба роҳ монда шудааст.

Вобаста ба ин, санаи 11.12.2025 соати 15:00 дар толори маҷлисгоҳи Маркази омӯзиши пиряхҳои АМИТ курси навбатии Сарварони сиёсӣ бо иштироки Шарофзода Фарух Сафолбек, ки ба рӯйхати TOP 2 олимони ҷаҳон ворид гардидааст баргузор гардид.

Дар раванди чорабинӣ Раиси Шурои олимони ҷавони АМИТ, мудири шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ, н.и.ф. Зиёев Субҳиддин оид ба дастовардҳои олими шинохтаи сатҳи ҷавҳонӣ сухан гуфта, аз ҳузури меҳмон истиқболи нек намуд.

Шарофзода Фарух Сафолбек роҷеъ ба дастовардҳои илмиаш ва дар сатҳи ҷаҳон шинохта шудани он ба олимони ҷавон гузориши муфассал ироа намуд.

Имрӯз, 10 декабр дар Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, намояндагони Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Мардумии Чин, Вазорати экология ва муҳити зисти Чин, ширкати Hebei Sailhero Environmental Protection озмоишгоҳи муштараки муҳити экологӣ ва истифодаи калони додаҳо муҷҷаҳаз бо технологияҳои муосир ба истифода дода шуд.

Зимни ифтитоҳ иттилоъ дода шуд, ки таҷҳизотҳои замонавии воридгардида ба озмоишгоҳ дар доираи ҳамкориҳои муштарак ва бо дастгирии Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Мардумии Чин, Вазорати экология ва муҳити зисти Чин ва ширкати Hebei Sailhero Environmental Protection татбиқ гардида, барои мониторинги муҳити зист, таҳлили сифат ва самаранокии истифодаи захираҳои табиӣ хизмат мекунанд.

Ин озмоишгоҳ имконият медиҳад, ки олимони Тоҷикистону Чин ҳамкории илмӣ ва таҳқиқоти муштаракро дар бахшҳои экологӣ ва энергетикӣ густариш диҳанд, донишу таҷрибаи худро мубодила намоянд ва тадқиқоти илмиро бо истифодаи технологияҳои пешрафта ба сатҳи байналмилалӣ бароранд.

Ифтитоҳи озмоишгоҳи муштарак яке аз иқдомҳои муҳими таҳкими ҳамкории илмӣ ва технологӣ байни Тоҷикистон ва Чин ба ҳисоб меравад ва дурнамоҳои васеи минбаъдаро барои рушди устувори муҳити зист ва рушди илмии ҳар ду кишвар фароҳам меорад. Бояд гуфт, ки таҷҳизотҳои мазкур бори аввал ба Тоҷикистон ворид гардида, барои татбиқи тадқиқоти пешрафтаи экологӣ ва истифодаи калони додаҳо имкониятҳои навро фароҳам меоваранд.

Озмоишгоҳи мазкур бо таҷҳизоти муосир ва пешрафта муҷаҳҳаз гардидааст, ки дар онҳо таҳлилгари бисёрпараметрии сифати об, озмоишгари сайёри бисёрпараметрии сифати об P-MP1000, ва асбоби шабакавӣ барои назорати сифати ҳаво XHAQSN-822 дохил мешаванд. Ин таҷҳизотҳо барои мониторинги муҳити зист, ҷамъоварии маълумоти экологӣ ва татбиқи тадқиқоти муштараки илмӣ ва технологӣ истифода мешаванд.

Имрӯз, 10 декабр дар Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, намояндагони Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Мардумии Чин, Вазорати экология ва муҳити зисти Чин, ширкати Hebei Sailhero Environmental Protection маросими муаррифии дастовардҳои марҳалаи аввалини ҳамкории байниҳукуматии илмӣ ва технологӣ байни Чин ва Тоҷикистон баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳии хеш ташрифи меҳмононро ба Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон хайрамақдам гуфта, таъкид дошт, ки зиёда аз се даҳсола мешавад, ки пас аз барқарор гардидани муносибатҳои дипломатӣ, робитаҳои дӯстона ва ҳамкории созандаи кишварҳои мо пайваста рушд меёбанд. Имрӯз ин ҳамкорӣ соҳаҳои иқтисод, инфрасохтор, маориф, илм ва технологияро фаро гирифта, ба марҳалаи сифатан нав ворид шудааст.

Таъкид гардид, ки ҳамкории байниҳукуматии илмӣ ва технологӣ яке аз самтҳои калидии муносибатҳои дуҷониба ба ҳисоб меравад. Ин ҳамкории созанда бо такя ба механизмҳои расмии ҳамкорӣ амалӣ шуда, ба рушди ҳамгироии илмӣ, густариши технологияҳои муосир ва таҳкими имкониятҳои илмии Тоҷикистону Чин мусоидат менамояд.

Ҳамчунин зикр шуд, ки дар шароити тағйироти зудтаъсири иқлим, рақобати глобалӣ ва таҳдидҳо дар соҳаҳои амнияти озуқаворӣ ва энергетикӣ, кишварҳое, ки метавонанд донишу инноватсияҳоро самаранок татбиқ кунанд, ба афзалияти стратегӣ мерасанд. Барои Тоҷикистон ҳамкории байниҳукуматии илмӣ ва технологӣ бо Чин як воситаи қавӣ барои расидан ба ин ҳадафҳо мебошад.

Ин ҳамкорӣ имконият медиҳад, ки иқтидори илмӣ-техникии кишвар баланд бардошта шавад, дастрасӣ ба технологияҳои пешрафта ва инфрасохтори лабораторӣ таъмин гардад, малака ва захираҳои кадрии илмӣ таҳким ёбанд, қобилияти давлат барои посух ба таҳдидҳо ва тағйироти иқлим ва табиӣ қавитар гардад ва соҳаҳои стратегӣ, аз ҷумла захираҳои об, муҳити зист, кишоварзӣ, энергетика ва биёрӯзгории табиат дастгирӣ ва ҳимоя шаванд. Ҳамаи ин ҳамкорӣ на танҳо муфид, балки барои рушди устувори кишварамон зарур мебошад.

Дар идома намояндагони Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Мардумии Чин ва Вазорати экология ва муҳити зисти Чин баромад намуда, ҷузъиёти марҳалаи аввалини ҳамкориро ба таври муфассал муаррифӣ карданд. Онҳо натиҷаҳои амалӣ ва дастовардҳои марҳалаи аввалро, аз ҷумла таъсиси лабораторияҳои нав, татбиқи технологияҳои пешрафта, густариши инфрасохторҳои илмӣ ва ҷорӣ намудани усулҳои нав дар соҳаҳои экологӣ ва гидроэнергетикӣ баён намуданд.

Ҳамзамон, имкониятҳои минбаъдаи ҳамкорӣ дар бахшҳои илмӣ ва технологӣ, аз ҷумла рушди захираҳои кадрӣ, тақвияти малакаҳои илмӣ, ҷорӣ намудани таҷҳизоти инноватсионӣ ва густариши таҳқиқоти муштарак барои рушди устувори иқтисод ва муҳити зист ба таври муфассал пешниҳод гардид.

Дар доираи сафари мушовири президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, профессор Қодирзода Фарҳод Анвар, ба Ҷумҳурии Мардумии Чин, шаҳри Сиан, вохӯрӣ бо директори генералии Гуруҳи рушди хоҷагии оби музофоти Шэньсӣ баргузор гардид. Сафар бо мақсади густариши ҳамкорӣ дар самти захираҳои об ва иштирок дар “Намоишгоҳи байналмилалии технологияҳо ва таҷҳизоти тозакунии об – Чин (Сиан) 2025” ба роҳ монда шуд.

Зимни мулоқот ҷонибҳо дар бораи тақвияти ҳамкорӣ миёни Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи АМИТ ва сохторҳои марбутаи Чин мубодилаи назар намуда, омодагии худро барои таҳияи лоиҳаҳои муштараки илмӣ-таҳқиқотӣ иброз доштанд. Дар ҷараёни суҳбат инчунин масъалаҳои амалигардонии барномаҳои муштарак ва истифодаи таҷрибаи пешқадами чинӣ дар соҳаи тозакунии об баррасӣ гардиданд.

Имрӯз, 9 декабр дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташаббуси КИИ “Хирадмандон”- и ҲХДТ дар АМИТ бахшида ба 31 солагии таъсисёбии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон ҳамоиши илмӣ-назариявӣ таҳти унвони “Ҳизби Сарвар, ҳизби халқи Тоҷикистон” баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳии хеш тамоми иштирокчиёни ҳамоишро ба ифтихори 31-солагии таъсисёбии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон табрик гуфта, зикр намуд, ки Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон ҳамчун неруи сиёсие, ки дар таҳкими пояҳои давлатдорӣ, суботи сиёсӣ ва рушди устувори Ҷумҳурии Тоҷикистон саҳми муҳим дорад, дар тӯли фаъолият ба ормонҳои миллӣ ва манфиатҳои умумии ҷомеа содиқ мондааст.

Таъкид гардид, ки роҳандозии сиёсати хирадмандона ва дурбинонаи Раиси муаззами Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон он омили асосиест, ки кишварро ба давлати босубот, мутараққӣ ва соҳибистиқлол табдил додааст. Иброз гардид, ки самтҳои афзалиятноки барномавӣ, аз ҷумла таҳкими давлатдории миллӣ, рушди иқтисодиёт, боло бурдани сатҳи зиндагии мардум, густариши маорифу илму фарҳанг, таҳкими волоияти қонун ва таъмини сулҳу оромӣ маҳз бо дастгириву раванди дурусти сиёсати давлатӣ амалӣ мегарданд.

Зимни суханронӣ таъкид шуд, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамчун ниҳоди олии илмии кишвар бо ҳизб дар самти ташаккули тафаккури илмӣ-сиёсӣ, таҳияи таҳлилҳои илмӣ, омӯзиши равандҳои иҷтимоӣ ва дастгирии иқдомҳои созандаи давлат ҳамкории самаранок ба роҳ мондааст. Иброз гардид, ки ҷалби олимон ба баррасии масъалаҳои муҳими миллӣ, таҳияи пешниҳодҳои илмӣ ва дастгирии сиёсати стратегии кишвар барои тақвияти пояҳои давлатдорӣ аҳамияти назаррас дорад.

Дар идома Хонзода Абдураҳмон – роҳбари Дастгоҳи Кумитаи иҷроияи Марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон суханронӣ намуда, аз нақши ҳизб дар таҳкими дастовардҳои давлати миллӣ, суботи ҷомеа ва пешбурди сиёсати стратегии кишвар ёдовар шуд. Ҳамзамон таъкид кард, ки ҲХДТ ҳамчун неруи пешбари сиёсӣ дар таҳияи барномаҳои дарозмуддати давлатӣ, амалӣ гардонидани ислоҳоти иҷтимоию иқтисодӣ ва рушди устувори ҷомеа саҳми арзанда дорад.

Зикр гардид, ки дар даврони Истиқлолияти давлатӣ маҳз бо сиёсати хирадмандона, созанда ва дурбинонаи Раиси муаззами ҲХДТ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон тавонист аз мушкилоти сахти давраи аввали истиқлолият гузашта, пояҳои давлатдории муосирро устувор созад ва ба марҳилаи нави рушди сиёсӣ, иҷтимоӣ ва иқтисодӣ ворид шавад. Гуфта шуд, ки ҳизб ба ҳайси такягоҳи ҷомеа ва давлати миллӣ дар самти тарбияи ватандӯстӣ, баланд бардоштани маърифати сиёсӣ, таҳкими ваҳдати миллӣ ва ҳифзи арзишҳои давлатдорӣ нақши муҳим мебозад.

Дар фарҷом як зумра аз фаъолони ҳизб бахшида ба 31-солагии таъсисёбии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон бо диплом ва сипосномаҳои Кумитаи иҷроияи Марказии ҲХДТ сарфароз гардиданд. Ин иқдом ҳамчун қадрдонӣ аз саҳми назарраси онҳо дар татбиқи ҳадафҳои барномавии ҳизб, иштироки мунтазам дар чорабиниҳои сиёсиву ҷамъиятӣ ва фаъолонипазирӣ дар тарғибу ташвиқи арзишҳои давлатдории миллӣ арзёбӣ гардид.

Имрӯз, 9 декабр дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ба муносибати Рӯзи геологияи тоҷик ҳамоиши илмӣ-назариявӣ баргузор гардид. Ба кори ҳамоиш директори Институти геология, сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар ва сейсмологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Сафарализода Носир ҳусни оғоз бахшид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳии хеш тамоми олимони соҳаи геологияро ба ин муносибат табрику таҳният хонда иброз дошт, ки ҳанӯз аз аввалҳои соҳибистиқлолии кишвар Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар хусуси соҳаи геология ва омӯзиши конҳои канданиҳои фоиданок таъкид кардаанд: «Тоҷикистон сарзамини пур аз ганҷу сарватҳои табииву зеризаминӣ мебошад. Аммо ин боигарӣ то ҳанӯз кам омӯхта шудааст ва барои истихроҷу коркарди онҳо ба кадрҳои баландихтисоси ҷавону маҳаллӣ ниёз дорад».

Таъкид гардид, ки дар кишвари мо ибтидо аз соли 2011 бо фармони махсуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 9-уми декабр ҳамасола Иди геологҳои тоҷик ҷашн гирифта мешавад. Ва дар ин мавсим низ ҷашн гирифтани Рӯзи геологон беҳуда нест. Зеро, маҳз ин мавсими сол хотимаёбии корҳои саҳроиву экспедитсионӣ барои геологон аст, ки эшон иҷроиши корҳои саҳроӣ, дастовардҳову комёбиҳо ва навгониҳои худро ҷамъбаст менамоянд. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо назардошти фаъолияти пурсамари геологҳо таъкид низ карданд, ки бигзор геологон дар як сол ду рӯз Ид дошта бошанд.

Аз ин иқдому дастгирии бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон геологони тоҷик илҳому неруи нав гирифта, кӯшишу заҳмат мекашанд, ки дар ошкор ва дарёфти конҳои нав ба нави канданиҳои фоиданок дар сарзамини кишвар пурмаҳсул ва содиқона заҳмат кашанд.

Дар ин самт кормандони илмии Институти геология, сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар ва сейсмологияи АМИТ дар партави иқдому дастгириҳои Сарвари давлатамон тамоми малакаву дониш ва кӯшишу ғайрати худро ба он равона мекунанд, ки дар пешбурди соҳаи геология ва ғанӣ сохтани иқтисоди кишвар саҳми беандозаи худро гузоранд. Ва ба ин васила, дар соҳибистиқлолии соҳаи геологияи тоҷик ва иқтисоди кишвар саҳмгузор гарданд.

Зикр гардид, ки сарватҳои бойи табиӣ барои рушди иқтисод, саноат, энергетика, сохтмон ва амнияти захиравии кишварҳои ҷаҳони муосир, аз ҷумла барои Ҷумҳурии Тоҷикистон, аҳамияти бунёдӣ ва амалӣ доранд. Дар ин соҳаи иқтисодиёт, ҳамчун яке аз самтҳои стратегии сиёсати давлат, вазифаи баланд бардоштани самаранокии коркард ва истифодаи захираҳои канданиҳои фоиданок ба миён гузошта мешавад, ки бе ҳалли он таъмини рушди устувори иқтисодиёт мушкил мегардад. Қисми муҳими сарватҳои табиии Ҷумҳурии Тоҷикистонро базаи ашёи минералии он ташкил медиҳад.

Дар идомаи ҳамоиш сардори Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Илҳомҷон Оймуҳаммадзода таъкид дошт, ки рушди минбаъдаи соҳаи геология дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз таҳкими заминаҳои илмӣ-таҳқиқотӣ, истифодаи технологияҳои муосир, омодасозии кадрҳои баландихтисос ва татбиқи барномаҳои давлатӣ ва стратегияҳои миллӣ вобастагии мустақим дорад. Зикр гардид, ки Саридора дар ҳамкорӣ бо Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва дигар ниҳодҳои марбута барои тақвияти иқтидори илмӣ, таҳияи харитаҳои геологӣ, муайянсозии конҳои дорои аҳамияти стратегӣ ва рушди инфрасохтори соҳавӣ тадбирҳои заруриро амалӣ менамояд.

Гуфта шуд, ки бо ишора ба афзалиятҳои геологӣ ва захираҳои табиии кишвар таҳқиқоти муосир бояд бо истифода аз воситаҳои инноватсионӣ, таҷҳизоти наслҳои нави геофизикӣ ва стандартҳои байналмилалӣ роҳандозӣ гардад. Қайд шуд, ки робитаҳои ҳамкорӣ бо марказҳои илмии хориҷӣ, ташкили лоиҳаҳои муштарак ва таҷрибаи байналмилалӣ имконият фароҳам меорад, то имкониятҳои геологию минералонии кишвар бо илми муосир ҳамқадам рушд кунад.

Инчунин, дар ҳамоиш Фарҳод Ғафуров – мудири лабораторияи геодинамикаи фанерозой ва петрогенезиси Институти геология, сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар ва сейсмологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва дигар олимони соҳа маъруза намуда, оид ба натиҷаҳои тадқиқоти муосир, равандҳои геодинамикии қаламрав, хусусиятҳои петрогенетикии минтақаҳои алоҳида, хосиятҳои ҷинсҳои магмавию таҳшинӣ, омилҳои сейсмогенӣ ва тағйирёбии ҳолати геологию геофизикии кишварамон маълумоти муфассал пешниҳод карданд.

Дар фарҷом як зумра аз олимони соҳаи геология ба муносибати Рӯзи геологияи тоҷик бо сипосномаҳо ва ифтихорномаҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон сарфароз гардиданд. Ин қадршиносӣ ҳамчун эътирофи саҳми арзандаи онҳо дар рушди илми геология, иҷрои корҳои муҳими таҳқиқотӣ, таҳияи харитаҳои геологӣ, омӯзиши равандҳои сейсмикӣ ва такмили заминаи илмӣ-таҳқиқотии кишвар арзёбӣ шуд.

5 декабр ҷаласаи Кумитаи Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳамоҳангсозии фаъолияти Маҷлиси миллӣ бо Маҷлиси намояндагон, ҳокимияти иҷроия, иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, воситаҳои ахбори омма ва робитаҳои байнипарламентӣ баргузор шуд.

Дар ҷаласа ду масъала: Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хизмати дипломатӣ» ва пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ба категорияи шаҳрак мансуб донистани деҳаи Тавилдараи ноҳияи Сангвор ва номгузорӣ намудани он мавриди баррасии аъзои кумита қарор гирифта, аз натиҷаи он ба Шӯрои Маҷлиси миллӣ хулосаҳои дахлдор пешниҳод гардид.

https://www.majmilli.tj/

Раиси Маҷлиси Бузурги Миллии Туркия, профессор, доктор Нуман Куртулмуш, ки бо даъвати Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар Тоҷикистон қарор дорад, шоми 1 декабри соли равон ба шаҳри Ҳисор ташриф овард.

Меҳмононро дар Регистони Қалъаи Ҳисор раиси шаҳри Ҳисор, узви Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Носирзода Ҷаббор ва Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт пазироӣ карда, ба шаҳри Ҳисор хайрамақдам гуфтанд.

Ҳамчунин, дар остонаи даромадгоҳи қалъа сокинони шаҳр меҳмонони олиқадрро тибқи таомули аҷдодӣ бо нону намак ва таҳти садои сурнаю карнай, хуш истиқбол гирифта, масъулони Мамнуъгоҳи таърихию фарҳангии Ҳисор онҳоро бо Арк, Қасри Ҳоким, Аскархона, растаи дӯконҳои ҳунарҳои мардумӣ, Осорхонаи таърихии Мамнуъгоҳ ва таърихи гузаштаву имрӯзаи Ҳисори бостон шинос намуданд.

Имрӯз, 1 декабр президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо роҳбари Барномаи минтақавӣ оид ба Осиёи Марказӣ Андре Алгермиссен ва бо ҳамоҳангсози лоиҳаҳо оид ба Осиёи Марказӣ Ашраф Алиқулов мулоқот намуданд.

Зимни мулоқот ҷонибҳо атрофи раванди таҳкими ҳамкориҳои илмӣ дар доираи Барномаи минтақавӣ оид ба Осиёи Марказӣ мубодилаи афкор намуда, зарурати таҳияи механизмҳои муассири ҳамоҳангсозӣ миёни муассисаҳои илмии кишварҳои минтақа ва созмонҳои байналмилалиро таъкид намуданд. Зикр гардид, ки ҳамкориҳои илмӣ ва истифодаи қобилият ва донишҳои зеҳнии кишварҳои Осиёи Марказӣ яке аз омилҳои муҳими таъмини рушди устувори минтақавӣ мебошад.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт таъкид намуд, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон омода аст дар самтҳои афзалиятноки илмӣ — аз ҷумла илмҳои табиӣ, энергетика, экология, технологияҳои иттилоотӣ ва омӯзиши тағйирёбии иқлим — ҳамкориҳои худро тақвият бахшад. Қайд гардид, ки татбиқи лоиҳаҳои муштарак ба баланд бардоштани иқтидори илмӣ, ҷалби мутахассисони соҳибтаҷриба ва рушди инфрасохтори илмии кишвар мусоидат хоҳад кард.

Дар идомаи мулоқот Андре Алгермиссен роҳбари барномаи минтақавӣ, аз ҳамкорӣ бо Ҷумҳурии Тоҷикистон изҳори қаноатмандӣ намуда, таъкид кард, ки Барномаи минтақавӣ омода аст дар доираи салоҳиятҳои худ аз ташаббусҳои нави илмӣ-инноватсионӣ, ташкили барномаҳои омӯзишӣ, рушди иқтидори кадрӣ ва вусъати шабакаҳои илмии минтақавӣ дастгирии ҳамаҷониба намояд. Зикр гардид, ки робитаҳои пурсамари илмӣ метавонад ба таҳкими суботу амнияти минтақа ва такмили механизмҳои идоракунии захираҳои табиӣ таъсири мусбат расонад.

Дар анҷоми мулоқот ҷонибҳо аҳамияти рушди дипломатияи илмиро таъкид намуда, омодагии худро барои таҳияи нақшаҳои мушаххаси ҳамкорӣ, баргузории конфронсҳо ва семинарҳои муштарак, ва густариши робитаҳо бо созмонҳои байналмилалӣ изҳор карданд.

Санаи 28 ноябри соли равон дар толори Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо дастгирии ташкилоти ҷамъиятии “Иттиҳоди Ҳифзи табиат ва гуногунии биологии Тоҷикистон” ва ташкилоти байналмилаии НАБУ-и Олмон озмуни “Парандаи сол - 2026” баргузор гардид, ки дар он олимон ва коршиносон аз муассисаҳои илмии АМИТ ва дигар муассисаҳои марбутаи кишвар, аз ҷумла Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, муассисаҳои таҳсилоти олии ҷумҳурӣ, ташкилоҳои ҷамъиятӣ ва дӯстдорони табиат ширкат варзиданд.

Кори озмунро бо сухани ифтитоҳӣ ноиби президенти АМИТ, доктори илмҳои биологӣ Мирзораҳимзода А.К. оғоз бахшида, иброз намуд, ки озмуни «Парандаи сол» танҳо интихоби рамзи навбатӣ нест. Ин барномаи муҳими маърифатӣ ва ҳифзи табиат мебошад, ки олимон, хонандагон ва ҳамаи нафарони табиатдӯстро дар атрофи ғояи ҳифзи муҳити зист муттаҳид месозад. Ба шарофати ин озмун бисёриҳо дар бораи парандаҳо бештар медонанд ва ба табиат бо таваҷҷуҳи зиёд муносибат мекунанд.

Рӯнамои намудҳои парандагоне, ки барои интихоби - «Парандаи сол - 2026» пешниҳод карда шуданд, аз ҷониби ходими калони илмии Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи АМИТ - Талбонов Х.М. манзур карда шуд.

Узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои биологӣ Саидов А.С. оид ба баргузории озмун дар солҳои қаблӣ ва парандагони интихобшуда ибрози андеша намуда, қайд намуд, ки интихоби парандаи сол, одатан, тасодуфӣ нест: паррандаи сол метавонад ё намуди нодиру ниёзманд ба ҳифз бошад, ё баръакс - намуди маъмулӣ, вале барои табиат муҳим ва ба ҳама шинос. Дар Тоҷикистон дар тӯли солҳо парандагони гуногун, аз қабили мурғи ҳумо, ғози кӯҳӣ, кабки дарӣ, бум, зоғчаи кабуд, тазарв, лаклаки сафед, товусаки биҳиштӣ, мурғи ҳилолӣ тибетӣ, ҳудҳуд, шоҳин, фароштуруки деҳотӣ, шоҳуқоб, заргулдор, саъба, фохтак ва дуғдоғи зебо «парандаи сол» интихоб шудаанд.

Гузаронидани озмун ба мардум кӯмак мекунад, ки муносибати эҳтиромонаро нисбат ба табиат пайдо кунанд, зебоӣ ва арзиши ҳатто намудҳои маъмултарини парандаҳоро эҳсос намоянд ва нақши онҳоро дар экосистема дарк кунанд.

Дар муҳокимарониҳо академики Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон - Комилзода Д., рӯзноманигори варзида - Маҷид Салим, муовини директор оид ба илм ва таълими Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи АМИТ – Саидов К.Х. ва директори ташкилоти ҷамъиятии “Иттиҳоди Ҳифзи табиат ва гуногунии биологии Тоҷикистон” - Раҳимов Н. баромад намуда оид ба намудҳои барои парандаи сол пешниҳодшуда ибрози андеша намуданд

.

Сипас озмуни «Парандаи сол - 2026» тариқи овоздиҳии пинҳонӣ сурат гирифта, натиҷаи озмун аз ҷониби Комиссияи баҳисобгирӣ ироа гардида, дар натиҷа аз 10 номинатсияи парандагони пешниҳодшуда бо овозҳои бештар кабки биёбонӣ (ё чил, кабки зирак) ҳамчун парандаи соли 2026 интихоб гардид.

Имрӯз, 28 ноябр дар Институти математикаи ба номи академик А. Ҷӯраеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи байналмилалии «Математика дар ҷаҳони муосир» бо иштироки зиёда аз 100 олими муҳаққиқ аз Тоҷикистон, Россия, Озарбойҷон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон баргузор гардид. Конфронси мазкур ба 85-солагии донишманди барҷаста, доктори илмҳои физикаю математика, профессор Собиров Темур Сафарович бахшида шуд.

Ба кори конфронс ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, Амонзода Илҳом Темур, ҳусни оғоз бахшида, иштирокдорони ҳамоишро аз номи президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, хайрамақдам гуфт. Таъкид гардид, ки баргузор гардидани чунин чорабиниҳои илмӣ қадами муҳим дар тақвияти фазои илмию тадқиқотӣ, тавсеаи ҳамкориҳои байналмилалӣ ва муаррифии дастовардҳои олимони тоҷик дар сатҳи ҷаҳонӣ арзёбӣ намуд.

Дар идома саҳми профессор Темур Собировро дар ташаккули мактаби математикӣ ва рушди илмҳои дақиқ махсус таъкид карданд. Зикр гардид, ки фаъолияти илмӣ, корҳои тадқиқотии арзишманд, дастгирии ҷавонони истеъдодманд ва саҳми ӯ дар муаррифии математикаи тоҷик дар арсаи байналмилалӣ ҷойгоҳи созандаи ин донишманди барҷастаро боз ҳам устувор гардонидааст.

Сипас, директори Институти математика, Рахимзода А. О., дар суханронии худ аҳамияти илмӣ ва байналмилалии ҳамоишро баланд арзёбӣ намуда, зикр кард, ки баргузории чунин конфронсҳо барои густариши робитаҳои илмӣ, табодули таҷрибаи арзанда ва таҳкими ҳамкориҳои мутақобилаи илмии миёни кишварҳои дӯсту ҳамкор аҳамияти хоса доранд. Таъкид гардид, ки конфронс на танҳо минбари муҳими муаррифии дастовардҳои нави илмии олимон мебошад, балки барои шиносоии мутахассисон бо равандҳои муосири рушди математика дар сатҳи ҷаҳонӣ, муҳокимаи масъалаҳои мубрами назариявию амалӣ ва ҷустуҷӯи роҳҳои ҳалли онҳо заминаи арзишманд фароҳам меорад.

Дар қисмати асосии конфронс 11 маърӯзаи илмӣ пешниҳод гардид, ки ҳар яке ба масъалаҳои муҳими назариявӣ ва амалии математика бахшида шуда буд. Маърӯзаҳои пешниҳодшуда самтҳои гуногуни илми муосири математикаро дар бар гирифта, ба ширкаткунандагон имкони ошноӣ бо равандҳои нави рушди илм, натиҷаҳои пажӯҳишҳои охирин ва роҳҳои ҳалли масъалаҳои мураккаби илмиро фароҳам оварданд.

Дар анҷоми рӯзи аввал меҳмонон ва намояндагони муассисаҳои илмии хориҷӣ аз сатҳи баланди ташкили ҳамоиш изҳори қаноатмандӣ намуда, саҳми назарраси Институти математикаи ба номи А. Ҷӯраеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро дар рушди илмҳои дақиқ баланд арзёбӣ карданд. Онҳо таъкид намуданд, ки баргузории чунин конфронсҳои байналмилалӣ барои муаррифии дастовардҳои илмии муҳаққиқони тоҷик, тавсеаи ҳамкориҳои муштараки илмӣ ва таҳкими робитаҳои судманд миёни олимони кишварҳои гуногун аҳамияти хоса дорад.

Бояд гуфт, ки конфронси мазкур дар доираи «Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф», ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мақсади таҳкими пояҳои илмӣ-технологӣ, густариши тадқиқоти муосир, такмили сифати таълим ва боло бурдани сатҳи омодагии кадрҳои илмӣ-педагогӣ роҳандозӣ шудааст, баргузор гардид.

Ин иқдоми муҳим имконият фароҳам меорад, то олимон, омӯзгорон, муҳаққиқон ва мутахассисони соҳа дастовардҳои илмӣ, таҷрибаҳои таълимӣ, равишҳои инноватсионӣ ва мушкилоти мавҷударо баррасӣ намуда, роҳҳои нави рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзиро дар муҳити илму маорифи кишвар муайян созанд.