(Дар ҳошияи сафари кории Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Давлати Қатар дар таърихи 02.10.2024.)

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар замони истиқлоли давлатии хеш дарҳои дӯстиву ҳусни ҳамҷиворӣ ва тафоҳумро бо тамоми кишварҳои олам боз намуда, бо аксари кишварҳои сайёра муносибати мутоқабилаи судманд дорад ва бо шарофати сиёсати хориҷиии дар пеш гирифтаи Ҳукумати мамлакат таҳти роҳбарии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин муносиботи мутақобилан судманд пайваста таҳкиму густариш меёбад. Дар таъйини самтҳои муҳим ва афзалиятноки сиёсати хориҷии кишвар ба назар гирифтани умумиятҳои фарҳангӣ ва мавҷеи геополетикии Ҷумҳурии Тоҷикистон бисёр муҳим аст. Дар робита ба масъалаи сиёсати хориҷӣ ҳанӯз соли 1992 Сарвари давлат Эмомалӣ Раҳмон дар муроҷиатномаи худ ба мардуми Тоҷикистон масъалаи ворид шудани ҷумҳурӣ ба ҷомеаи ҷаҳонӣ ва барқарор кардани муносибатҳои дипломатӣ бо тамоми кишварҳое, ки мехоҳанд бо Тоҷикистон дар асоси баробарҳуқуқӣ ва муносибатҳои судманди мутақоила ҳамкорӣ кунандро матраҳ сохта буданд.

Тадқиқотҳо нишон медиҳанд, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо кишварҳои арабӣ робитаи нек дошта, ин муносибатҳои судманд мунтазам тавсеа меёбанд. Ин ҷост, ки аз соли 2007 Ҷумҳурии Тоҷикистон робита бо кишварҳои мусулмониро такони тоза бахшид ва иқдомҳои ҷиддиро дар пеш гирифт, ки боис шуд муносибат бо ҳавзаи чоруми сиёсати хориҷии мамлакат вориди марҳилаи навини худ гардад, зеро дар ин сол сафари расмии Сарвари давлат ба як қатор кишварҳои арабӣ, аз ҷумла, моҳи феврали соли 2007 ба Ҷумҳурии Мисри Араб ва Ҷумҳурии Сурия, моҳи апрел ба Амороти Муттаҳидаи Араб ва моҳи майи ҳамон сол ба Давлати Қатар сурат гирифт, ки заминаи ҳуқуқӣ ва шартномавии муносибатҳоро фароҳам оварда, барои тавсеаи ҳамкориҳои дуҷониба такони ҷиддӣ бахшид ва баъд аз ин сафарҳои расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба давлати Қатар ва инчунин сафарҳои расмии президенти Давлати Қатар ба Тоҷикистон пайваста дар давоми солҳои соҳибистиқлолӣ ба роҳ монда шудааст, ки сафари навбатии Роҳбари давлат Эмомалӣ Раҳмон, ки дар таърихи 02 октябри соли 2024 ба роҳ монда шуд, аз ҳамкориҳои судманди миёни ду кишвар шаҳодат медиҳад. 2 октябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои иштирок дар Нишасти сеюми Муколамаи ҳамкории Осиё ба Давлати Қатар cафар карданд.

Дар фурудгоҳи байналмилалии Давҳа Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро бо эҳтирому самимияти хос Вазири давлатӣ оид ба корҳои хориҷии Давлати Қатар Султон ал-Мурайхӣ ва дигар намояндагони воломақом истиқбол гирифтанд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати рушди ҳамкориҳои судманд бо давлати Қатар ва таҳкими дӯстиву рафоқат бо ин кишвари пешрафтаи арабӣ ва ба хотири рушди ояндаи Тоҷикистон дар ин сафар дар чанд маврид бо намояндагон ва шахсиятҳои барҷастаи Давлати Қатар мулоқот анҷом доданд. Дар ин сафари корӣ Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо Амири Давлати Қатар Шайх Тамим Ибни Ҳамад Оли Сонӣ, бо Шайх Холид ибни Ҳамад Оли Сонӣ Мулоқот намуданд, бо муассиси Бонки байналмилалии исломии Қатар Шайх Алӣ ибни Абдулло Оли Сонӣ мулоқот намуданд. Инчунин дар Нишасти сеюми Муколамаи ҳамкории Осиё зери унвони “Дипломатияи варзишӣ” ширкат ва суханронӣ намуданд.

Зимни суханронӣ Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баргузории ин нишастро таҳти унвони “Дипломатияи варзишӣ”, бо дарназардошти аҳамияти он ҳамчун платформаи муҳими муошират ва ҳамкорӣ байни кишварҳои минтақа ва ҷаҳон, қобили қадрдонӣ ва саривақтӣ арзёбӣ намуданд.

Сарвари давлат кишвари моро ташаббускори рушди варзиш муаррифӣ намуда, Тоҷикистонро тарғибгари тарзи ҳаёти солим ва тарбиятгари насли ҷавон дар ин рӯҳия муаррифӣ намуданд.

“Рӯзи ҷаҳонии футбол”, ки моҳи майи соли равон бо қатъномаи Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид қабул гардид, шаъну шарафи Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари тарғибгари варзиш боз ҳам баланд бардошт.

Президенти кишвар қайд намуданд, ки мо бар ин боварем, ки кишварҳои минтақаи Осиёро, бо дарназардошти таъриху тамаддуни куҳан ва анъанаҳои бойи худ, мебояд, то ба эҳёи намудҳои гуногуни варзиши миллиашон, ҳифзи онҳо барои наслҳои оянда ва тарбияи ҷавонон дар руҳияи инсонпарварӣ, таҳаммулпазирӣ ва дӯстӣ аҳамияти ҷиддӣ зоҳир намоянд.

Пешвои миллат ироа намуданд, ки Тоҷикистон маҳз ба мақсади пайгирии ин ҳадаф моҳи гузашта дар шаҳри Душанбе аввалин Чемпионати ҷаҳон оид ба гӯштингирӣ, як намуди варзиши миллии мардуми тоҷикро баргузор намуд, ки дар он варзишгарон аз 60 кишвари ҷаҳон ширкат варзиданд.

Пешвои миллат дар ин баромади пурмуҳтавои хеш иштирокчиёни нишастро эътимод бахшиданд, ки Тоҷикистон пайваста тарзи ҳаёти солим ва варзишро пайгирӣ намуда дар ин росто ҷомеаи ҷаҳонро низ ба ин тарзи ҳаёти солим даъват менамояд.

Инчунин дар ин cафар Президенти Ҷумҳурии Тoҷикиcтoн, Пешвoи миллат муҳтарам Эмoмалӣ Раҳмoн дар шаҳри Давҳа бo Вазири давлатии oид ба ҳамкoрии байналмилалии Давлати Қатар, муoвини Раиcи Фoнди Қатар oид ба рушд хoнум Луълуъ Ал-Хoтир мулoқoт намуда, дар ин мулoқoт маcъалаҳoи гуcтариши ҳамкoрии Тoҷикиcтoн бo муаccиcаи бoнуфузи мададраcoнро барраcӣ намуданд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмoмалӣ Раҳмoн Давлати Қатаррo яке аз шарикoни муҳими тиҷoратию иқтиcoдӣ ва cармoягузoрии Тoҷикиcтoн нoмида, бo итминoн изҳoр дoштанд, ки ҳамкoрии кишвари мo ва Фoнди Қатар oид ба рушд ба таври назарраc гуcтариш хoҳад ёфт.

Ҷoнибҳo oид ба cармoягузoрии Қатар ба coҳаҳoи энергетика, cанoат, кишoварзӣ ва дигар бахшҳoи афзалиятнoки иқтиcoди Тoҷикиcтoн табoдули андеша намуданд.

Ҷалби cармoяи қатарӣ ба лoиҳаҳoи иcтихрoҷу кoркарди канданиҳoи фoиданoк, таъcиcи кoрхoнаҳoи иcтеҳcoл ва coдирoти маҳcулoти кишoварзии аз лиҳoзи экoлoгӣ тoза ва oби муcаффoи oшoмиданӣ ба Қатар аз мавзуъҳoи cуҳбат буд.

Аз иштирoки cармoягузoрoни қатарӣ дар татбиқи лoиҳаҳoи таҳкиму тавcеаи зерcoхтoри cайёҳӣ ва cанoати дoруcoзӣ дар Тoҷикиcтoн иcтиқбoл карда шуд.

Таъкид гардид, ки таъcиcи «Фoнди муштараки иқтиcoдӣ ва cармoягузoрӣ» бo мақcади маблағгузoрии лoиҳаҳoи афзалиятнoки Тoҷикиcтoн ба манфиати кoр хoҳад буд.

Тарафҳo ҳамчунин oид ба дигар cамтҳoи ҳамкoрии oяндадoр гуфтугӯйи cудманд анҷoм дoданд.

Қайд кардан ба маврид аст, ки Давлати Қатар аввалин кишвари арабӣ мебошад, ки дар Тоҷикистон сармоягузорӣ кардааст ва маҳз сафари расмии Амири қаблӣ Ҳамад бин Халифа Оли Сонӣ дар соли 2007 ба ин замина гузошт. Самараи он дар татбиқи лоиҳаи “Диёри Душанбе” ва калонтарин масҷиди ҷомеъ дар Осиёи Марказӣ зоҳир мегардад, ки ҳаҷми умумии сармояи ин ду тарҳ зиёда аз 300 млн. долларро ташкил медиҳад.

Робитаи неки Тоҷикистон бо Қатар пайваста густариш ёфта, заминаи ҳуқуқиву шартномавӣ низ миёни ду кишвари дӯст афзоиш меёфт. Бо дарназардошти аҳмаияти вижаи робитаи мутақобилан судманд моҳи ноябри соли 2012 Сафорати Давлати Қатар дар шаҳри Душанбе ифтитоҳ гардид, дар идома инчунин, моҳи майи соли 2013 Сафорати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Давҳа кушода шуд.

Пешвои миллат соли 2022 зимни мусоҳиба бо рӯзномаи қатарии “аш-Шарқ” боздиди Амири Давлати Қатар аз Тоҷикистонро баёнгари сатҳи олии робита бо ин кишвар тавсиф намуда буданд: “Боздиди Волоҳазрат аз кишвари мо дар соли 2019, қабл аз ҳама, баёнгари сатҳи олии робитаҳои ду кишвари дӯст аст”.

Ҳамин тавр муносибатҳои неки Тоҷикистону Қатар дар доираи ҳусни тафоҳим ва эҳтироми манофеи ҳамдигарӣ мунтазам рушду тавсеа меёбад ва муносибатҳои гуногунҷабҳа байни ду кишвари дӯст давра ба давра бештар аз пеш таҳким меёбад.

Мусаллам аст, ки ба роҳ мондану пешбурди тиҷорату ҳамкориҳои васеи иқтисодӣ омили муассири рушди муносибатҳои дӯстона байни кишварҳо маҳсуб меёбад. Пайгирии доимии ин раванд имкон медиҳад, ки барои амалӣ намудани тамоми маҷмӯи робитаҳои байнидавлатӣ шароити мусоид фароҳам оварда шавад. Боиси қаноатмандист, ки имрӯз ба қисмати иқтисодии муносибатҳои байни Тоҷикистон ва Қатар таваҷҷуҳи рӯзафзун зоҳир карда мешавад. Ҳанӯз заминаи ҳамкориҳои иқтисодӣ байни ду кишвар аз сафари расмии сарвари давлат ба ин кишвар дар соли 2007 оғоз мегардад. Пешвои миллат зимни ин сафари расмии худ ба Қатар аз Ширкати давлатии сармоягузории «ад-Диёр»-и Қатар дидан намуда, бо таҷрибаи корӣ ва лоиҳаҳои ҷолиби он аз наздик шинос шуда буданд. Инчунин, дар доираи ин сафар Сарвари давлат дар нахустин бизнес-форуми Тоҷикистону Қатар низ иштирок доштанд. Ин аст, ки аз байни кишварҳои арабӣ Қатар аввалин шуда дар Тоҷикистон сармоягузорӣ кардааст. Самараи ин сармоягузорӣ дар маблағгузории сохтмони “Масҷиди калони Душанбе” барои ҳузури 60 ҳазор нафар дар як вақт (дар ҳаҷми 91,3 млн доллари ИМА), ки бузургтарин масҷиди ҷомеъ дар Осиёи Марказӣ аст, дида мешавад.

Ширкати қатарии “Диёр” дар пойтахти кишварамон лоиҳаи маҷмаи истиқоматӣ - тиҷоратӣ ва кушодашавии намояндагии ширкати сармоягузории “Диёри Душанбе”-ро татбиқ менамояд. Ширкати мазкур ният дорад дар солҳои наздик марҳилаи дуюми лоиҳаро анҷом диҳад. Аз нишондоди сарчашмаҳои бармеояд, ки ҳаҷми умумии сармоягузории қатарӣ дар Тоҷикистон ҳудуди 300 млн. доллари амрикоиро ташкил медиҳад. Ҳамкориҳои кишварҳои мо дар ин ҷода айни ҳол имкониятҳои зиёди тавсеаи худро доранд ва фикр мекунам, ки дар амалияи ба кор андохтани онҳо доираҳои соҳибкорӣ ва сармоягузорон метавонанд нақши бештар муассир дошта бошанд.

Президенти мамлакат аз сатҳи муносибатҳо ва ҳамкорӣ миёни ду кишвари бародари Тоҷикистону Қатар, ки дар асоси ҳамдигарфаҳмӣ ва бо дарназардошти манфиатҳои мутақобилан судманд густариш меёбанд, зимни мулоқот бо намояндагони расмии ҷониби қатарӣ пайваста изҳори қаноатмандӣ менамоянд.

Дар робита ба ҳамкориҳои иқтисодиву тиҷоратӣ байни Тоҷикистону Қатар Сарвари давлат ҳини мусоҳиба бо хабарнигори шабакаи “ал-Ҷазира” таъкид дошта буданд, ки мо чандин маротиба дар сафарҳое, ки ба мамолики араб доштем, чӣ сафарҳои расмӣ ва чӣ сафарҳои корӣ, ҷиҳати ҳузури бештар фаъоли иқтисодӣ ва сармоягузорӣ аз онҳо пайваста даъват ба амал меорем. Ҳамкориҳои мо – бештар ҳамкориҳои иқтисодӣ ва тиҷоратӣ бо кишварҳои арабӣ, мисли Кувайт, Қатар ва то андозае бо Аморот ҳоло хуб ба роҳ монда шудааст.

Давлати Қадар яке аз бойтарин кишварҳои арабӣ буда, иқтидори бузурги сармоягузорӣ дар лоиҳаҳои мухталифро доро мебошад. Бинобар ин, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сиёсати хориҷии хеш муносибатҳои нек ва судмандро бо Қатар дар пеш гирифта аст. Машваратҳои сиёсие, ки бо дастури роҳбарони олии ду кишвар байни вазоратҳои корҳои хориҷӣ ташкил карда шуд, умед аст, ки дар тавсеаи пояҳои шартномавӣ ва ҳуқуқии бештари асноди ҳамкориҳои гуногунҷанба мусоидат намояд.

Умедворем, ки сафари навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Давлати Қатар ҳамкориҳои гуногунсоҳаи ин ду давлатро таҳким мебахшад.

ЗИЁЕВ С.Н. н.и.ф. мудири шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМТ