6 ноябри соли 1994, дар таърихи Тоҷикистон санаи муҳиме сабт гардид. Бо қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, халқи тоҷик роҳ ба сӯи як давлати ҳуқуқбунёд ва демокративу дунявиро бо тасмимгирии умумихалқӣ оғоз намуд. Ҳамчун санади бунёдии давлатдорӣ, Конститутсия заминаҳои мустаҳкам барои пойдории сулҳ, рушди иқтисодиву иҷтимоӣ ва беҳдошти зиндагии мардум фароҳам овард. 30 соли гузашта нишон дод, ки ин санад на танҳо омили устувории дохилӣ, балки воситаи муаррифии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ низ мебошад.

Эмомалӣ Раҳмон – Пешвои миллат ва ташаккули низоми давлати ҳуқуқбунёд

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташаббус ва роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, таҳия ва тасдиқ гардид. Ӯ дар шароити ниҳоят мураккаби сиёсӣ масъулияти бузурги роҳбарии кишварро бар дӯш гирифта, барои ба сулҳу субот овардани мардум ва таъмини ягонагии миллӣ аз тамоми имконот истифода бурд. Қабули Конститутсия дар даврони соҳибистиқлолӣ як қадами бебозгашт барои ташаккули давлати ҳуқуқбунёд ва таъмини кафолати ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандон буд.

Нақши Конститутсия дар таъмини сулҳ ва суботи миллӣ
Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мисли пайвандгари ҳамаи гуруҳҳои иҷтимоии кишвар амал мекунад ва таъкид бар ин аст, ки ҳамаи шаҳрвандон новобаста аз мансубияти миллию мазҳабӣ ва иҷтимоӣ, дар назди қонун баробар ҳастанд. Бо қабули Конститутсия, Тоҷикистон роҳи ба сулҳу субот овардани мардумро тай намуда, як низоми идоракунии устуворро дар асоси арзишҳои умумибашарӣ ва миллӣ ба роҳ монд.

Ислоҳоти конститутсионӣ ва такмили меъёрҳои қонунгузорӣ
Дар давоми 30 сол, бо дарназардошти рушди ҷомеа ва пешрафти давлатдории тоҷик, ба Конститутсия тавассути раъйпурсиҳои умумӣ се маротиба – солҳои 1999, 2003 ва 2016 – тағйиру иловаҳо ворид карда шуданд. Ин ислоҳотҳо барои ба низоми қонунгузории кишвар ворид намудани талаботҳои нави замон замина гузошта, ба таъмин намудани амнияти ҳуқуқӣ ва иҷтимоӣ барои шаҳрвандон мусоидат карданд. Дар натиҷа, меъёрҳои қонунгузорӣ бо меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ мувофиқат карданд, ки ин ба равобити байналмилалии Тоҷикистон дар арсаи сиёсӣ ва иқтисодӣ мусоидат намуд.

Конститутсия – санади асосии рушди иҷтимоӣ ва иқтисодӣ
Дар заминаи Конститутсия, давлат дар даврони соҳибистиқлолӣ ба такмил додани сохторҳои давлатӣ, идоракунии самараноки иқтисод ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ равона гардид. Сиёсати устувори иқтисодӣ ва иҷтимоии давлат шароити мусоидро барои рушди соҳаҳои саноат, кишоварзӣ ва инфрасохтори кишвар фароҳам овард. Конститутсия кафолат дод, ки сиёсати давлат дар асоси манфиатҳои мардум нигаронида шуда, адолат ва баробарии иҷтимоӣ таъмин карда шавад.

Ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон – мақсади аслӣ ва арзиши муҳими Конститутсия

Қабули Конститутсияи нав ба халқи Тоҷикистон имконияти фаровон фароҳам овард, ки ҳуқуқ ва озодиҳои худ, новобаста аз нажод, миллат, ҷинс ва дигар мансубиятҳо ҳифз карда шаванд. Меъёрҳои конститутсионӣ таъкид мекунанд, ки Тоҷикистон дар таъмини ҳуқуқҳои инсон дар сатҳи ҷаҳонӣ пешрав мебошад ва барои дастгирии озодиҳои бунёдии ҳар як шахс дар кишвар аҳамияти баланд медиҳад.

Конститутсия ва дастовардҳои 30 сол дар таҳкими амният ва обрӯи байналмилалӣ

Бо қабули Конститутсия, Тоҷикистон тавонист дар равобити байналмилалӣ мавқеи мустаҳкам пайдо кунад ва бо кишварҳои ҷаҳон дар масъалаҳои амниятӣ ва стратегӣ ҳамкории густурда ба роҳ монад. Аз ҷумла, дар масъалаҳои ҳифзи амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ, ки барои ҷомеаи ҷаҳонӣ низ аҳамияти махсус доранд, Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолона амал намуда, бехатарии миллии худро бо таъмини меъёрҳои баланди байналмилалӣ муҳофизат мекунад.

Натиҷа ва аҳамияти таърихии Конститутсия

30 соли гузашта нишон доданд, ки Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон санади азим ва таърихиест, ки на танҳо дар мустаҳкам кардани пояҳои давлатдорӣ, балки дар афзоиши шуур ва фаҳмиши ҳуқуқии ҷомеа низ нақши муҳим дорад. Дар шароити пешрафти замон, Конститутсия ҳамчун санади таҳкимбахши истиқлолият ва ваҳдати миллӣ идома ёфта, ба ҳар як шаҳрванди кишвар кафолати ҳуқуқӣ ва эътимоди қавӣ барои ояндаи дурахшон медиҳад.

Илхом Мирсаидзода – д.и.т. профессор, Директори Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон