Дар мақолаи илмии тозанашр ва якҷояи Ҳисориев Ҳикмат - академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо олимони Полша (Iwona Jasser, Natalia Khomutowska, Malgorzata Sandzewicz, Lukasz Lach, Hikmat Hisoriev, Monika Chmielewska, Malgorzata Suska-Malawska: High altitude may limit production of secondary metabolites by cyanobacteria //Ecohydrology & Hydrobiology: Warsaw - 13.03.2024), ки моҳи марти соли 2024 дар маҷаллаи имлмии Полша “Ecohydrology & Hydrobiology” чоп гардид, доир ба дарёфти авлоди нав: Hillbrichtia ва намуди нави ҳамин авлод - Hillbrichtia pamiria маълумоти навин оварда шудааст.

Обсабзҳои номбурад аз ҷиҳати таснифотӣба Сианофитаҳо ва ё Сианобактерияҳо (Cyanophyta, Cyanobacteria) дахл доранд, ки қадимтарин организмҳои фотосинтезкунандаи сайёраи Замин ба шумор рафта, 3.5 миллиард сол пеш дар муҳити обии сайёраи Замин пайдо гардидаанд. Обсабзҳои Сианофитӣва ё Кабуду-сабз дар муҳитҳои ниҳоят гуногуни хушкӣ, обӣва ҳаво, аз гармчашмаю грейзерҳои сӯзон ва боқимондаҳои вулқон сар карда, то болои барфу пиряхҳои қаҳратун мутобиқат пайдо кардаанд.

Алҳол дар рӯйи олам зиёда аз 2000 намуд обсабзҳои Кубуду-сабз дарёфт гардидааст, ки дар ҳудуди Осиёи Марказӣ зиёда аз 630 намуд ва зернамуд ва дар Тоҷикистон 580 намуд ва зернамудҳои онҳо ба қайд гирифта шудааст, ки ин зиёда аз 90 дар сади флораи обсабзҳои кабуду сабзи Осиёи Марказӣ ва 29 дар сади намудҳои алҳол дар олам кашфгардидаи обсабзҳои мазкурро ташкил медиҳад. Ин аз он шаҳодат медиҳад, ки табиати гуногунманзари Тоҷикистон дар ташаккули гуногунии биологии обсабзҳо дар минтақа ва ҷаҳон нақши муҳимеро мебозад ва омӯзиш ва рушди ояндаи таҳқиқотҳо дар кишвар доир ба ин гурӯҳи растаниҳо аҳамияти назаррас хоҳад дошт.

Обсабзи дарёфтгардида - Hillbrichtia pamiria аз намунаҳои соли 2022- и гармчашмаҳои (+50.50С; рН=7.2) канори дарёи Ғунт (Ҳудуди Помири Шарқӣ), ки аз сатҳи баҳр дар баландии 3700 м воқеъ гардидаанд, муайян карда шудаанд. Намунаҳо дар якҷоягӣ бо олимони тоҷик ҷамъоварӣ гардида, барои таҳқиқи таснифотӣ бо ёрии заррабини электронӣ ба Донишгоҳи Варшава фиристода шуданд. Таҳқиқи мукаммали намунаҳо бо ёрии технологияи нав дар Варшава имконият дод, ки авлод ва намудҳои нави обсабзҳо кашф карда шавад.

Ҳикмат Ҳисориев - академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, сарходими илмии Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ