Шеъри “Шаҳрдор” аз муаллифи муосири тоҷик Дониёр Сангинӣ намунаи барҷастаи адабиёти муосир буда, дар он хислатҳои намунавии роҳбари ҷавон бо истифода аз образҳои классикӣ ва арзишҳои миллию маънавӣ тасвир мегарданд. Ин асар на танҳо як шеъри бадеӣ, балки инъикоси равандҳои муҳими иҷтимоию сиёсии Тоҷикистони муосир, хусусан рушди пойтахт – шаҳри Душанбе мебошад. Душанбе ҳамчун маркази сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тӯли қариб як аср аз мавзеи хурди тиҷоратӣ ба шаҳри муосир табдил ёфта, дар давраи роҳбарии Раиси шаҳр, муҳтарам Рустами Эмомалӣ (2017–2025) ба пешрафтҳои назаррас ноил гардидааст.
Ҷавоне, ки ҷавонони ватанро раҳкушо бошад,
Чу фарри Рустами Дастон вуҷудашро зиё бошад.
Муаллиф дар шеъри “Шаҳрдор” Рустами Эмомалиро ҳамчун роҳнамои насли ҷавон тасвир мекунад. Калимаи “раҳкушо” ба нақши ӯ дар пешбурди ҷавонон тавассути ташаббусҳои иҷтимоӣ, аз қабили бунёди садҳо майдончаҳои кӯдакона ва варзишӣ дар Душанбе, ишора дорад, ки барои пешгирии тамоюли ҷалби ҷавонон ба гурӯҳҳои радикалӣ мусоидат кардааст. Ташбеҳ ба “фарри Рустами Дастон” харизмаи роҳбарии ӯро инъикос мекунад, ки дар таъйиноти муваффақонааш ба вазифаҳои Раиси шаҳри Душанбе (бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 апрели 2017, № 862) ва Раиси Маҷлиси Миллии Маҷлиси Олии Тоҷикистон (2020) зоҳир гардидааст. Афзоиши маҷмӯи маҳсулоти минтақавии Душанбе ба ҳисоби миёнаи солона 7,3% ва расидан ба 24,8 ҳазор сомонӣ ба ҳар нафар дар соли 2024 (1,9 маротиба зиёд нисбат ба 2016) далели равшани пешоҳангии ӯст.
Касе муҳтоҷу мазлум аст, аз хайраш шавад хурсанд,
Ба ҳар кас дӯсти бинмуд, сидқаш доимо бошад.
Ин байт дар шеъри “Шаҳрдор” хислатҳои инсондӯстонаи Рустами Эмомалиро таъкид мекунад. Даъвати ӯ дар соли 2019 ба сокинон барои гузориш додани камбудиҳои соҳаи тандурустӣ тавассути мессенҷерҳо ва почтаи электронӣ нишонаи муносибати шаффоф ва ғамхоронааш ба ниёзҳои мардум аст. Ин равиши инноватсионӣ ба беҳбуди хизматрасонии иҷтимоӣ, аз ҷумла сохтмони 49 муассисаи таълимӣ барои 85 ҳазор хонанда ва 22 иншооти тандурустӣ бо маблағи умумии 2,7 миллиард сомонӣ, мусоидат намуд. Ифодаи “сидқаш доимо бошад” ба ростқавлии ӯ дар иҷрои вазифаҳо ишора дорад, ки дар амалисозии 307 чорабинии Барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии Душанбе (аз 1 марти 2018, № 78) бо маблағи 39,4 миллиард сомонӣ (112% аз нақша) зоҳир шудааст.
Замони шаҳрдори равнақи ҳар соҳа боло рафт,
Вуҷудаш тоза, дил поку барӣ аз кинаҳо бошад.
Муаллиф дар шеъри “Шаҳрдор” ба пешрафтҳои Душанбе дар давраи роҳбарии Рустами Эмомалӣ ишора мекунад. Калимаи “равнақ” бо дастовардҳои мушаххас, аз қабили афзоиши 3,1 маротибаи истеҳсоли маҳсулоти саноатӣ, таъсиси 580 корхонаи нав бо 19 ҳазор ҷойи корӣ ва сохтмони 3,4 миллион метри мураббаъ манзил дар солҳои 2017–2024, тасдиқ мегардад. Сохтмони 1145 иншоот бо арзиши 22,4 миллиард сомонӣ ва тасдиқи нақшаи генералии шаҳр бо қарори №212 (28 апрели 2017) нишонаи равшани шукуфоии пойтахт аст. Ифодаи “дил пок” ихлос ва поквиҷдонии ӯро дар таҳкими имиҷи байналмилалии Душанбе ҳамчун макони баргузории саммитҳои ҷаҳонӣ, намояндагиҳои дипломатӣ ва созмонҳои байналмилалӣ инъикос мекунад.
Ба ҳангоми ҷавони ибрате шуд баҳри ҳар раҳбар,
Ҳалиму меҳрубону сахтгири корҳо бошад!
Ин байт дар шеъри “Шаҳрдор” Рустами Эмомалиро ҳамчун намунаи роҳбари муосир тасвир мекунад. Хислатҳои “ҳалим” ва “меҳрубон” дар талошҳои ӯ барои беҳбуди инфрасохтори иҷтимоӣ, аз қабили сохтмони боғҳои фароғатӣ, майдонҳои варзишӣ ва навсозии низоми нақлиёти ҷамъиятӣ бо бунёди 192 км роҳ ва 207 истгоҳи нақлиётӣ бо маблағи 3 миллиард сомонӣ, зоҳир мегарданд. “Сахтгири корҳо” ба қатъияти ӯ дар амалисозии Барномаи рушд, аз ҷумла коҳиши талафоти барқ аз 27% ба 8,5% ва таҷдиди 5 зеристгоҳи барқӣ бо 195 миллион сомонӣ, ишора мекунад. Равиши инноватсионии ӯ ба идоракунӣ, аз қабили татбиқи консепсияи “Smart-City” ва таҳияи 25 лоиҳаи банақшагирии шаҳр, ӯро барои роҳбарон намунаи ибрат гардонидааст.
Фақат хидмат ба мардум мекунад – ин тӯҳфаи ирсӣ!
Ба хислат ботаҳаммул, ҷиддӣ, пок аз ҳар риё бошад.
Муаллиф дар шеъри “Шаҳрдор” хидмат ба мардумро ҳамчун арзиши асосии Рустами Эмомалӣ таъкид мекунад. Ишора ба “тӯҳфаи ирсӣ” ба анъанаҳои роҳбарии созандаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, пайванд аст, ки Рустами Эмомалӣ онро идома додааст. Сохтмони 49 муассисаи таълимӣ барои 85 ҳазор хонанда ва 22 иншооти тандурустӣ бо маблағи умумии 3,2 миллиард сомонӣ нишонаи хидматгузории ӯ ба сокинон аст. Хислатҳои “ботаҳаммул” ва “пок аз риё” дар ташкили дастаи муттаҳиди ҳамфикрон ва иҷрои 145%-и чорабиниҳои Барномаи рушд дар соли 2023 зоҳир мегарданд, ки ба баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ мусоидат кардааст.
Ҳакимона хамӯш аст ӯ, ҳақиқатро парастишгар,
Далер асту баазму ҷои ӯ дар дидаҳо бошад!
Дар шеъри “Шаҳрдор” ифодаи “ҳакимона хамӯш” хирадмандии Рустами Эмомалиро дар қабули қарорҳои стратегӣ, аз қабили таъсиси 110 коргоҳи нав бо 10 ҳазор ҷойи корӣ ва афзоиши содироти маҳсулот ба 672 миллион сомонӣ, инъикос мекунад. “Ҳақиқатро парастишгар” ба садоқати ӯ ба адолат ва шаффофият, аз ҷумла дар навсозии кӯчаҳо ва маҳаллаҳои Душанбе, ишора дорад. Калимаи “баазм” эътибори ӯро ҳамчун сиёсатмадори пухта нишон медиҳад, ки аз соли 2012 ҳамчун президенти Федератсияи футболи Тоҷикистон ва аз 2019 ҳамчун президенти Ассотсиатсияи футболи Осиёи Марказӣ фаъолият намуда, ба роҳёбии тими миллии футбол ба Ҷоми Осиё ва муваффақияти дастаи “Истиқлол” дар арсаи байналмилалӣ мусоидат кардааст. Ин дастовардҳо мавқеи ӯро дар дили мардум устувор намудаанд.
Ба панди қиблагоҳаш ҳаст содиқ доимо аз ҷон,
Зиҳи фармонбаре, к-аз бахт ҳоди Пешво бошад!
Ин байт дар шеъри “Шаҳрдор” садоқати Рустами Эмомалиро ба роҳнамоии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, таъкид мекунад. Калимаи “қиблагоҳ” ба эҳтироми ӯ ба роҳбарияти кишвар ишора дорад, ки таъйиноти ӯ ба вазифаи Раиси Душанбе ҳамчун “муваффақтарин” арзёбӣ шудааст. Ифодаи “ҳоди Пешво” нақши ӯро дар таҳкими давлатдории навини миллӣ нишон медиҳад, ки бо рушди Душанбе ҳамчун маркази сиёсӣ ва иқтисодӣ, аз ҷумла афзоиши саҳми пойтахт дар ММД-и кишвар то 20% ва ташкили фазои мусоид барои сармоягузории хориҷӣ (32,4% аз маблағгузории Барномаи рушд), тасдиқ мегардад. Фаъолияташ дар вазифаи Раиси Маҷлиси Миллӣ ба беҳбуди сиёсати иқтисодӣ ва таҳкими равобити байналмилалӣ мусоидат кардааст.
Бигӯяд Дониёр аз қалб, пайрав бош бо ин мард!
Дуогӯем доим мо: нигаҳбонаш Худо бошад!
Дар байти ниҳоии шеъри “Шаҳрдор” муаллиф хонандаро ба пайравӣ аз Рустами Эмомалӣ даъват мекунад. Ифодаи “аз қалб” ихлоси муаллифро ба маҳбубияти Рустами Эмомалӣ дар байни сокинони Душанбе, ки бо меҳнати софдилонааш “эҳтиром ва муҳаббат”-и мардумро ба даст овардааст, инъикос мекунад. Талошҳои ӯ барои рушди варзиш, бунёди садҳо майдончаҳои кӯдакона ва варзишӣ, инчунин навсозии инфрасохтор, аз қабили сохтмони 635 ҳазор метри мураббаъ манзил дар соли 2024 (3,2 маротиба зиёд нисбат ба 2017), умедҳои ҷавононро ба ӯ афзун кардааст. Дуои “нигаҳбонаш Худо бошад” рамзи орзуи мардум барои идомаи пешрафтҳои Душанбе ва амнияти роҳбари он аст.
Шеъри “Шаҳрдор” намунаи барҷастаи шеъри муосир аст, ки дар он муаллиф Дониёр Сангинӣ хислатҳои идеалии роҳбариро бо воқеияти рушди шаҳри Душанбе пайванд медиҳад. Таҳлили байтҳо нишон медиҳад, ки образи тасвиршуда бо дастовардҳои воқеии Рустами Эмомалӣ, аз қабили афзоиши истеҳсоли саноатӣ (3,1 маротиба), навсозии инфрасохтор (192 км роҳ, 1145 иншоот), беҳбуди маориф (49 муассисаи таълимӣ) ва тандурустӣ (22 иншоот), инчунин рушди варзиш (роҳёбии тими миллии футбол ба Ҷоми Осиё), комилан ҳамоҳанг аст. Душанбе дар давраи роҳбарии ӯ (2017–2025) ба маркази устувори иқтисодӣ ва иҷтимоии Тоҷикистон табдил ёфта, саҳми он дар ММД-и кишвар 20%-ро ташкил медиҳад. Ин шеър на танҳо аз лиҳози бадеӣ, балки аз нигоҳи иҷтимоию фарҳангӣ низ арзишманд аст, зеро ормонҳои мардуми тоҷикро дар заминаи давлатдории навини миллӣ ва шукуфоии пойтахт инъикос мекунад. Фаъолияти Рустами Эмомалӣ, ки бо дастгирии Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон амалӣ шудааст, Душанберо ҳамчун оинаи Тоҷикистони муосир ва рамзи пешрафти миллӣ муаррифӣ менамояд.
ҚУРБОНОВА ШИРИН, - сарходими илмии Шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ, доктори илмҳои таърих.