«Ваҳдати миллӣ, сулҳу субот ва осоиши Ватан бешубҳа бузургтарин дастоварди мо дар замони соҳибистиқлолӣ мебошад, ки онро ҳамчун гавҳараки чашм бояд ҳифз намоем».
Эмомалӣ Раҳмон
Ба истиқболи 28-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ
27-уми июни соли 1997, ки дар таърихи навини Тоҷикистон ҳамчун Рӯзи Ваҳдати миллӣ сабт шудааст, на танҳо санаи анҷоми ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ, балки нуқтаи гардиши сарнавиштсоз дар роҳи бунёди давлати мустақилу соҳибистиқлол ва таъмини якпорчагии Ватани азизамон - Тоҷикистон буд. Ин рӯз рамзи пирӯзии хиради миллӣ бар хушунат, ҳамдигарфаҳмӣ бар низоъ ва созандагӣ бар харобкорӣ мебошад. Роҳи Тоҷикистон аз буҳрон то сулҳ пурпечутоб ва сангин буд, аммо иродаи қавии мардум ва сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат имкон дод, ки мардуми шарифи тоҷик ин марҳилаи душвори таърихиро бошарафона паси сар намояд. Ваҳдати миллӣ, ки бо талошҳои пайвастаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба даст омад, заминаи асосии рушди босуботи кишвар дар се даҳаи охир гардид.
Даҳсолаи навадуми асри гузашта барои Тоҷикистон яке аз давраҳои мудҳиштарин дар таърихи навини он буд. Пас аз фурӯпошии Иттиҳоди Шӯравӣ, Тоҷикистон ба буҳрони шадиди сиёсӣ ва иҷтимоӣ рӯ ба рӯ шуд, ки дар соли 1992 ба ҷанги хунини шаҳрвандӣ табдил ёфт. Ин ҷанг, ки бо дахолати нерӯҳои беруна ва ҳадафҳои гурӯҳҳои мухталиф таҳрик мешуд, кишварро ба вартаи нобудӣ кашид. Дар натиҷа ҳазорҳо нафар куштаву миллионҳо нафар гӯрезаву овора гардида иқтисодиёти кишвар қариб ба пуррагӣ аз кор монда буд. Рукнҳои давлат фалаҷ гардида, ҷомеа ба минтақаҳо ва гурӯҳҳои мусаллаҳи зидди якдигар тақсим шуда буд. Дар чунин шароит, барқарорсозии сулҳу ваҳдати миллӣ як амри ҳаётӣ ва сарнавиштсоз маҳсуб меёфт.
Бо шарофати сиёсати хирадмандонаи Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 27-уми июни соли 1997 дар Маскав Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ миёни Ҳукумати Тоҷикистон ва Иттиҳоди нерӯҳои мухолифини тоҷик ба имзо расид. Ин сана ҳамчун гардиши куллӣ дар таърихи навини кишвар сабт шуд ва ба давраи нави рушду созандагӣ замина гузошт.
Истиқрори сулҳ ва ваҳдати миллӣ на танҳо ба поёни хунрезӣ оварда расонд, балки барои бунёди давлати муосири соҳибистиқлол ва таҳкими ниҳодҳои давлатдорӣ заминаи мусоид фароҳам овард. Дар тӯли 28 соли сипаршуда, Тоҷикистон дар самти рушди иқтисодиёт, таҳкими пояҳои демократия, баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум ва муаррифии худ дар арсаи байналмилалӣ ба дастовардҳои назаррас ноил гардидааст.
Ба имзо расидани Созишномаи сулҳ барои Тоҷикистон аҳамияти бузурги таърихӣ дошт. Он на танҳо ба хунрезӣ хотима бахшид, балки ба:
- Таҳкими амният ва субот: Ваҳдати миллӣ пояи асосии амният ва суботи кишвар гардид. Сулҳ имкон дод, ки ниҳодҳои давлатӣ барқарор ва таҳким ёбанд. Ин имкон дод, ки Тоҷикистон бо таҳдидҳои нав, аз қабили терроризм ва ифротгароӣ, мубориза барад ва амнияти марзу буми худро таъмин намояд. Ваҳдати миллӣ ба якпорчагии ҷомеа мусоидат кард ва заминаи ҳамбастагии тамоми қишрҳои аҳолиро фароҳам овард. Миллионҳо нафар гурезаҳо ва муҳоҷирони иҷборӣ дубора ба Ватан баргаштанд ва ба зиндагии осоишта шурӯъ карданд.
- Оғози рушди иқтисодӣ: Бо вуҷуди мушкилоти зиёд, бо истиқрори сулҳ, шароит барои барқарорсозии иқтисодиёт ва рушди босуботи кишвар фароҳам омад. Тоҷикистон тавонист иқтисодиёти миллиро аз харобазор барқарор намуда, ба рушди босубот ноил гардад. Татбиқи лоиҳаҳои бузурги энергетикӣ, бунёди роҳҳо ва нақбҳо, рушди соҳаи саноат ва кишоварзӣ аз ҷумлаи дастовардҳои муҳим дар ин самт мебошанд.
- Рушди иҷтимоӣ ва фарҳангӣ: Давлат ба масъалаҳои рушди соҳаҳои маориф, тандурустӣ ва фарҳанг таваҷҷуҳи хосса зоҳир намуд. Сохтмони муассисаҳои таълимӣ, беморхонаҳо ва марказҳои фарҳангӣ шаҳодати ин ғамхорӣ мебошанд. Эҳёи арзишҳои миллию фарҳангӣ ва таҳкими ҳувияти миллӣ аз дастовардҳои муҳими ин давра аст.
- Таҳкими мавқеи Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ: Тоҷикистон ҳамчун давлати соҳибистиқлол, ки ба принсипҳои сулҳу ҳамзистӣ ва ҳамкории байналмилалӣ пойбанд аст, дар арсаи ҷаҳонӣ мавқеи худро пайдо кард. Фаъолияти дурандешонаву пайгиронаи кишвар дар созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ гувоҳи ин дастовард аст.
Имрӯз, дар арафаи таҷлили 28-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ, мо бояд қадри ин неъмати бузургро донем ва кӯшиш кунем, ки онро ба наслҳои оянда бегазанд ва пойдор ба мерос гузорем. Рӯзи Ваҳдати миллӣ на танҳо як санаи ҷашнӣ, балки ёдоварии доимии он аст, ки чӣ гуна аз буҳрони амиқ метавон бо иттиҳод, сабр ва хирад ба сӯи сулҳу шукуфоӣ қадам ниҳод. Танҳо дар сурати таҳкими ваҳдат ва якдилӣ, Тоҷикистон метавонад ба ҳадафҳои стратегии худ – таъмини зиндагии шоистаи мардум, рушди устувор ва бунёди ҷомеаи пешрафта ноил гардад.
Ин роҳи пурпечутоб, ки бо талошҳои бузург ва қурбониҳо ба даст омадааст, ибратбахш аст ва бояд барои наслҳои оянда ҳамчун дарс ва мероси гаронбаҳо боқӣ монад. Ваҳдати миллӣ на танҳо як рӯйдоди таърихӣ, балки раванди доимӣ ва пойдорест, ки таҳкими он барои ояндаи дурахшони Тоҷикистон амри зарурӣ мебошад. Ҳифз ва таҳкими ин дастоварди бузург вазифаи муқаддаси ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон аст.
Судуров С.А., - ходими калони илмии шӯъбаи ИДМ– и Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ