Перейти к основному содержанию
Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун яке аз санадҳои муҳими стратегӣ дар рушди давлатдорӣ нақши калидӣ дошта, дар он самтҳои асосии сиёсати иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии кишвар муайян карда мешаванд. Дар байни ин самтҳо соҳаи маориф мақоми хосро ишғол менамояд, зеро маориф ҳамчун заминаи асосии рушди сармояи инсонӣ, пешрафти иқтисодӣ ва таҳкими давлатдории миллӣ баррасӣ мегардад. Таваҷҷуҳи пайвастаи Пешвои миллат ба масъалаҳои рушди соҳаи маориф далели он аст, ки ин соҳа дар меҳвари сиёсати давлатӣ қарор дорад.

Дар шароити муосир, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ ба иқтисоди донишбунёд ва рақамӣ рӯ овардааст, нақши маориф дар рушди устувори давлатҳо боз ҳам афзун мегардад. Ҷумҳурии Тоҷикистон низ дар ин раванд истисно нест. Паёми Пешвои миллат бо дарназардошти равандҳои ҷаҳонӣ ва ниёзҳои дохилии кишвар масъалаи баланд бардоштани сифати таҳсилот, мутобиқ намудани низоми маориф ба талаботи замон ва омодасозии кадрҳои рақобатпазирро ҳамчун вазифаҳои аввалиндараҷа муайян менамояд. Маориф дар Паём на танҳо ҳамчун соҳаи иҷтимоӣ, балки ҳамчун омили стратегии рушди миллӣ арзёбӣ мегардад.

Яке аз масъалаҳои калидии рушди соҳаи маориф, ки дар Паёми Пешвои миллат таъкид мешавад, таъмини сифати таҳсилот мебошад. Пешвои миллат борҳо зикр менамоянд, ки рушди иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар бевосита ба сатҳи донишу малакаи шаҳрвандон вобаста аст. Аз ин рӯ, такмили мазмуну муҳтавои барномаҳои таълимӣ, ҷорӣ намудани усулҳои муосири омӯзиш ва баланд бардоштани сатҳи касбии омӯзгорон ҳамчун самтҳои афзалиятноки сиёсати маориф муайян карда мешаванд. Сифати таҳсилот бояд ҷавобгӯи талаботи бозори меҳнат ва рушди иқтисоди миллӣ бошад.

Дар Паёми Пешвои миллат ба рушди инфрасохтори соҳаи маориф низ таваҷҷуҳи махсус зоҳир мегардад. Сохтмон ва азнавсозии муассисаҳои таълимӣ, таъмини онҳо бо таҷҳизоти муосир, синфхонаҳои фаннӣ ва шароити мусоиди таҳсил аз ҷумлаи тадбирҳое мебошанд, ки барои баланд бардоштани дастрасӣ ва сифати маориф равона шудаанд. Пешвои миллат таъкид менамоянд, ки фароҳам овардани муҳити солими таълимӣ ва шароити арзандаи таҳсил омили муҳими рушди зеҳнии хонандагон ва донишҷӯён мебошад.

Масъалаи рушди кадрҳои омӯзгорӣ дар меҳвари Паёми Пешвои миллат ҷойгоҳи хос дорад. Омӯзгор ҳамчун шахсияти калидӣ дар раванди таълиму тарбия арзёбӣ гардида, баланд бардоштани мақоми иҷтимоии ӯ яке аз ҳадафҳои муҳими сиёсати давлатӣ дар соҳаи маориф ба ҳисоб меравад. Пешвои миллат пайваста зарурати беҳтар намудани шароити иҷтимоии омӯзгорон, баланд бардоштани маош, такмили ихтисос ва ҷалби мутахассисони ҷавонро ба соҳа таъкид менамоянд. Ин тадбирҳо метавонанд сифати таълимро ба таври назаррас беҳтар намоянд.

Дар Паём ба рушди таҳсилоти томактабӣ низ аҳамияти ҷиддӣ дода мешавад. Таҳсилоти томактабӣ ҳамчун зинаи аввали ташаккули шахсияти кӯдак ва омодасозии ӯ ба таҳсилоти минбаъда арзёбӣ мегардад. Пешвои миллат зарурати зиёд намудани фарогирии кӯдакон ба муассисаҳои томактабиро таъкид намуда, онро омили муҳими рушди сармояи инсонӣ мешуморанд. Рушди ин зинаи таҳсилот метавонад заминаи мустаҳкам барои баланд бардоштани сифати таҳсилоти умумӣ фароҳам оварад.

Таҳсилоти миёнаи умумӣ дар Паёми Пешвои миллат ҳамчун пояи асосии низоми маориф баррасӣ мегардад. Таъмини сифати таълим дар ин зина, рушди тафаккури илмӣ, ҳисси ватандӯстӣ ва масъулияти шаҳрвандӣ аз ҷумлаи вазифаҳои асосии мактаб арзёбӣ мешаванд. Пешвои миллат таъкид менамоянд, ки мактаб бояд на танҳо дониш диҳад, балки шахсияти комил, худшинос ва содиқ ба арзишҳои миллӣ тарбия намояд.

Дар Паёми Пешвои миллат ба рушди таҳсилоти касбӣ ва олӣ низ диққати махсус дода шудааст. Омодасозии мутахассисони баландихтисос барои соҳаҳои гуногуни иқтисод, илм ва техника ҳамчун шарти муҳими рушди устувори кишвар баррасӣ мегардад. Пешвои миллат зарурати мутобиқ намудани барномаҳои таҳсилоти олӣ ба талаботи бозори меҳнат, рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ ва ҷорӣ намудани стандартҳои муосири таълимиро таъкид менамоянд. Таҳсилоти касбӣ бошад, ҳамчун воситаи муҳими таъмини шуғли аҳолӣ ва коҳиш додани сатҳи бекорӣ арзёбӣ мешавад.

Яке аз масъалаҳои муҳими дигар, ки дар Паёми Пешвои миллат инъикос меёбад, рақамикунонии соҳаи маориф мебошад. Ҷорӣ намудани технологияҳои иттилоотӣ дар раванди таълим, истифодаи платформаҳои рақамӣ ва рушди таҳсилоти фосилавӣ метавонад сифати таълим ва дастрасии онро беҳтар намояд. Пешвои миллат рушди маорифи рақамиро ҳамчун ҷавоб ба талаботи замони муосир ва омили баланд бардоштани рақобатпазирии кадрҳо арзёбӣ мекунанд.

Дар Паём инчунин ба масъалаи тарбияи насли наврас ва ҷавонон таваҷҷуҳи махсус зоҳир мегардад. Маориф ҳамчун воситаи асосии ташаккули ҷаҳонбинӣ, ахлоқ ва худшиносии миллӣ баррасӣ шуда, дар он нақши арзишҳои миллӣ, фарҳангӣ ва маънавӣ таъкид мешавад. Пешвои миллат таъкид менамоянд, ки маориф бояд дар тарбияи ҷавонони ватандӯст, қонунпазир ва масъули ҷомеа нақши ҳалкунанда бозад.

Дар маҷмуъ, таҳлили муҳтавои Паёми Пешвои миллат нишон медиҳад, ки масъалаҳои рушди соҳаи маориф дар меҳвари сиёсати давлатӣ қарор доранд. Маориф ҳамчун омили стратегии рушди сармояи инсонӣ, пешрафти иқтисодӣ ва таҳкими давлатдории миллӣ арзёбӣ мегардад. Амалисозии пайгиронаи вазифаҳо ва ҳадафҳои дар Паём зикршуда метавонад заминаи устувор барои баланд бардоштани сифати таҳсилот, рушди илму маърифат ва таъмини ояндаи дурахшони миллат фароҳам оварад. Паёми Пешвои миллат дар соҳаи маориф ҳамчун роҳнамои боэътимод барои ислоҳот ва навсозии низоми таълим хизмат намуда, масъулияти ҷомеа ва давлатро дар тарбияи насли соҳибдониш ва созанда таъкид мекунад.

Алишер Саидов - ходими илмии Шӯъбаи осиёи Ҷанубу Шарқии Институти омӯзиши

масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон