Перейти к основному содержанию
Мавриди ифтихор аст, ки ироаи Паёми навбатии Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ба Парлумони кишвар масъулияти шаҳрвандон ва муҳақкиқони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро дар шароити ҷаҳонишавӣ, боз ҳам дучанд афзун намуд. Зеро дар Паём дар баробари дигар масъалаҳои ҳаётан муҳими кишвар ҳифзи арзишҳои миллӣ, таҳкими давлатдории миллӣ, донистани таърихи гузаштагон, забонҳои хориҷӣ ва ҳифзи забони давлатӣ таваҷҷуҳи зиёд шудааст.

123123Бояд тазаккур дод, ки Паёми навбатии Президенти кишвар барои миллати мо як Консепсияи стратегии таҳлилию ҷамъбастие мебошд. Дар он моҳияти тамоми ҷабҳаҳои ҳаёти ҷамъиятии кишварамон бо такя ба рушди иқтисодиёти замони соҳибистиқлолӣ, эҳёи хотираи таърихӣ ва равандҳои таҳкими давлатдории миллӣ таҳлилу баррасӣ гардидааст.

Мавриди тазаккур аст, ки дар Паёми навбатӣ Президенти кишвар масъалаҳои рӯзмарраи ҷаҳони пуртаззод, вазъи дохилии кишварамон, худшиносӣ ва ҳифзи асолати таърихию арзишҳои миллиро бо далелу роҳнамоиҳои мантиқӣ баён намудааст, ки боиси дастгирии ҳамаҷониба мебошад. Ҳамзамон, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пешниҳод намудаанд, ки соли 2026 соли вусъат додани корҳои ободониву созандагӣ ва тақвияту таҳкими худшиносиву худогоҳии миллӣ эълон карда шавад, ки ин барои мо боиси эҳтирому дастгирист.

Ҷаноби Олӣ дар Паём изҳори андеша намудаанд, ки «тоҷикон яке аз миллатҳои фарҳангиву тамаддунсози дунё мебошанд. Боиси ифтихори мост, ки гузаштагони некноми мо – ориёиҳо ба ҷаҳониён забону фарҳанг, илму ҳунар, ойину суннатҳои бою рангоранги башардӯстона, аз ҷумла Наврӯз, инчунин, анъанаҳои пешрафтаи давлатдорӣ, яъне тамаддуну фарҳанги ҷовидонаро ба мерос гузоштаанд. Мо вазифадорем, ки дар баробари ифтихор кардан аз мероси оламшумули аҷдоди худ онро соҳибӣ кунем, омӯзем, идома диҳем ва барои наслҳои оянда ҳамчун ганҷинаи бебаҳои ҳувиятсоз ба мерос гузорем.Мо бояд ифтихор дошта бошем, ки аҷдоди хирадманди мо «пиндори нек, гуфтори нек ва кирдори нек»-ро ҳамчун арзиши бузурги инсондӯстона шиори зиндагии худ қарор додаанд».( ниг. Паём-2025)

Дарвоқеъ, Паём ҳамчун роҳбалади рушду инкишоф ва барномаи пешрафти замони соҳибистиқлолӣ ҳамеша боиси дастгирӣ ва амалӣ гардонидани нуктаҳои асосии он мебошад. Аз ин рӯ, мо дар мақола бештар дар бораи ду пешниҳод ва дастури Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон такя менамоем. Якум, барои таъсис додани “Маркази тамаддуни ориёӣ”. Дуюм, барои таъсиси “Маркази байналмилалии Наврӯз” дар пойтахти азизамон шаҳри Душанбе.

Зарурати таъсиси чунин марказҳои миллӣ , ба андешаи мо,

барои таҳкими ҳувияти миллӣ , эҳёи хотираи як гардиши куллии таърихию фарҳангие ба шумор мераванд, ки кӯҳанбунёд ва соҳибтамаддун будани мардуми моро тақвият мебахшанд.

Дар баробари ин, бояд ёдовар шуд, ки дар шинохти давраи муҳоҷирати ориёиҳо, ки ба (ҳазораи II пеш аз мелодӣ ва ибтидои ҳазораи I п.м.) алоқаманд аст, дар қаламрави бузурги Осиёи Миёна ва вилоятҳои вобастаи он қавмҳои ориёинажоди махлутшуда (конгломерат) зиндагӣ мекарданд. Ин давраи тулоние буд, ки дар ин муддат дини нав-зардуштия рушд намуд ва дар ин қаламрав савдову кишоварзӣ, инчунин забону расму оинҳо тараққӣ ёфта будаанд. Ҳамаи ин ба он оварда расонид, ки гурӯҳҳои этникӣ таназзул ёфта, тамаддунҳои суғдӣ дар шимол ва бохтарӣ дар ҷануб тараққӣ намуданд. Суғдиён дар рушд ва мондагории тамаддун дар Шоҳроҳи Бузурги Абрешим нақши фаъол доштанд ва ин давраро аксари олимону муҳаққиқон давраи Ориёи Бузург номидаанд, ки давраи тиллоии ниёгони мо ба ҳисоб мерафт.

Давраи муосир, яъне замони соҳибистиқлолӣ бошад, давраест, ки эҳёи тамаддуни Ориёи Бузург барои давлату миллати мо муҳиммияти масъалаи бақодорӣ дар минтақа, ҳифзи марзу бум ва ҳимояи манфиатҳои миллӣ ба ҳисоб меравад. Аз ин рӯ, масъалаи бунёди “Маркази тамаддуни Ориёӣ” ин барои миллати мо ва дигар ориёнажодон танҳо як зуҳуроти нав нест, балки ин зарурати бузурги таърихиест, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонистанд тамаддуни ориёиро бо идеяи муосир ва ҷасорату шуҷоатӣ беҳамто аз нав эҳё намояд.

Ҳамин аст, ки дар Паёми навбатӣ Ҷаноби Олӣ“ ба Ҳукумати мамлакат ва Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе дастур додаанд, ки ҷиҳати дар пойтахти кишвар - шаҳри Душанбе бунёд намудани Конун, яъне “Маркази тамаддуни ориёӣ чораҷӯйӣ намоянд.”

Албатта, ин иқдоми бузурге, ки дар Паёми навбатӣ пешниҳод карда шуд, як андешаи бунёдӣ ва фаромиллие мебошад, ки

барои миллату кишвари Тоҷикистон ва дигар наслҳои ориёинажод боиси дастгирӣ ва эҳтирому эътирофи хосса мебошад.

Умуман, дар мадди аввал, зарурати ташкил намудани чунин марказҳои бонуфуз, ба андешаи мо, пеш аз ҳама, ба вазъи геополитикии ҷаҳони муосир ва дигаргун шудани муносибатҳои этнополитикии ҳамсоякишварҳо дар минтақаи Осиёи Марказӣ вобастаю пайваста мебошад.

Зарурати дуюми ташкили чунин марказҳо ин ҳифзи арзиш ва суннатҳои таърихию фарҳангӣ ва манфиатҳои ҳаётан муҳим ва бақодории миллати тоҷик ва тамаддуни ориёиҳо мебошад.

Дар баробари ин, Президенти кишвар дар Паёми навбатӣ изҳор доштанд, ки “бо дарназардошти фалсафаю ҳикмати ҷовидонаи Наврӯз, суннату анъанаҳои башардӯстонаи он ва истифодаи онҳо барои тарбияи наслҳои оянда дар шаҳри Душанбе Маркази байналмилалии Наврӯз бунёд карда шавад.Итминон дорам, ки амалӣ намудани иқдомоти зикршуда далели раднопазири таъриху фарҳанги беш аз шашҳазорсолаи мо – тоҷикон мегардад. Ҳамзамон, Президенти кишвар Академияи миллии илмҳо ва дигар муассисаҳои илмиву таҳқиқотиро вазифадор намудаанд, ки “ бо ҷалби олимону донишмандон консепсияи марказҳои зикршударо дар асоси анъанаҳои меъморӣ ва шаҳрсозиву шаҳрдории бостонии тоҷикон таҳия ва ба Ҳукумати мамлакат пешниҳод намоянд”

Бояд гуфт, ки имрӯз шарҳу баёни нуктаҳои асосии Паёми навбатии Пешвои миллат ҳамчун ҳуҷҷати роҳбалади стратегӣ барои баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ ва ифтихори миллии сокинони кишвар зарурияти воқеӣ дошта, барои паст намудани шиддати зуҳуроти номатлуб, хавфу хатарҳои нави ҷаҳонӣ таъсири амиқ расонида метавонад.

Мо олимону таҳлилгарони илмҳои ҷомеашиносии АМИТ дар амал татбиқ намудани Паёми навбатии Президенти кишварро дастгирӣ намуда, баҳри ободию пешравии кишвари азизамон ҳамеша кушиш ба харҷ медиҳем. Паём ҳамчун роҳбалади рушду инкишоф ва барномаи пешрафти Тоҷикистони азиз ҳамеша боиси дастгирии ҳамаҷониба мебошад.

Аз ин рӯ, мо бояд стратегияи рушди махсуси миллӣ дошта бошем, ки ба раванди таҳкими миллату давлат таъсири амиқ расонида тавонем. Худи ҳамин бунёди марказҳои мазкур ин эҳёи аслу насаб ва таммаддуни ориёӣ аст, ки натанҳо андешаҳои ботил ва азхудкунии асолати таърихиро маҳв мекунад, балки барои рушд ва эътирофи андешаҳои умумибашарӣ ва таҳаммулпазирӣ вусъат мебахшанд.

Ҳаминтавр, мо зиёиёну пажуҳишгарони кишвар Паёми навбатии Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба Парлумони кишвар ҳамаҷониба дастгирӣ намуда, баҳри дар амал татбиқ намудани дастуру супориш ва ташаббусҳои судманди Ҷаноби Олӣ дар рушди Тоҷикистони азиз ҳамеш ҳисагузор мебошем.

Муҳаммад Абдураҳмон- узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои сиёсӣ, профессор