Перейти к основному содержанию

Одамон аз дустии ёбанд бахт

Душмани орад ба мардум рузи сахт

Ҳали мушкилоти якасра дар минтақаи Осиёи Марказӣ вобаста ба муайян намудани сарҳадҳо миёни ин давлатҳо метавонад ояндаи некеро ба мардумони ин минтақа фароҳам орад.

Сафари Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ҷумҳурии Қирғизистонро дар сана 12-13 моҳи марти ҳамин сол метавон яке аз сафарҳои таърихӣ донист, зеро дар ин сафар ҳалли мушкилоти марзии миёни ин давлатҳо ба анҷом расид.

Бастани созишномаи марзиро ба ҳарду давлатро Котиби Генералии СММ ҷаноби Гутериш муборакбод намуда бо роҳи осоишта ҳал гаштани ин низоъро аз сатҳи баланди фарҳангдории ин мардумон медонад, инчунин як қатор давлатҳо ба мисли Россия, ИМА, Британия,ҶХХ, ҶИЭ, Покистон ва ҳатто Ҳукумати Толибон ин созишномаро муборакбод гуфтанд.

Халқи тоҷику қирғиз аз давраҳои қадим ҳамзисти таърихӣ, фаҳангӣ, иҷтимоӣ ва ҳамсоягии хубу накуе дошта, мардумони таҳамулпазире буданд

Мушкилоти асоси баъди тақсимоти марзиву ҳудуди давраи коммунистон оғоз гардида ва дар солҳои 70-уми асри 20 ба авҷи аълои худ расид. Аввалин нофаҳмиҳо миёни мардуми тоҷику қирғиз охири солҳои 80-уми асри 20-ум бо “ҷанги кедманӣ” сар зад, ки аз ҳарду тараф якчанд нафар захмӣ шуд. Ҳамин тариқ хусумати миёни халқҳо руз то руз боло рафта муносибатҳо низ тезу тунд гаштанд. Муносибатҳои Тоҷикистону Қирғизистон махсусан дар даҳсолаҳои охир ба баҳсҳои марзӣ печида шуда буд, ки ин ҳолат боиси танишҳо ва муноқишаи даврӣ дар минтақаи сарҳадӣ гардиданд.

Ду низоъе, ки солҳҳои 2021 ва 2022 дар сарҳади ин давлатҳо ба вуқуъ пайваст боиси куштор ва вайрониҳои зиёде аз ҳарду тараф гашт

Баъди соҳибистиқлол гаштани ин давлатҳо аз 14 январи соли 1993 муносибатҳои дипломатро барқарор намуда фаъолиятҳои сафоратҳои худро дар шаҳрҳои Душанбе ва Бишкек оғоз намуданд. То ба имруз миёни ин давлатҳо зиёда аз 100 шартнома ва созишномаҳои дутарафа ба имзо расидаааст.

Яке аз муҳимияти ин сафари расмии Пешвои муазами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин ба, имзо расонидани Созишномаи сарҳади давлатии миёни Тоҷикистон ва Қирғизистон буд. Ин ҳуҷҷат натиҷаи раванди тулониии гуфтушунидҳо , дар масъалаи делимитатсия ва демаркатсияи сарҳади давлатӣ, ки ба таъмини эътимод ва субот дар минтақа мусоидат менамояд, дар ин қатор имзои ин Созишнома сабабҳои эҳтимолии низоъҳоро дар минтақа аз миён бурда, барои рушду инкишофи муносибатҳои сиёсӣ, фарҳангӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ шароит фароҳам месозад. Дигар ин, ки дар ин сафар 16 санади дуҷониба ба имзо расонода шуд, ки соҳаҳои гуногуни ҳамкориҳоро дар бар мегиранд.Ҷонибҳо тасмим гирифтанд, ки ҳаҷми муомилоти молиро ба 500млн доллари ИМА расонанд. Бо ин иқдом ҳамкориҳоро дар соҳаи саноат, кишоварзӣ ва энергетика рушд диҳанд. Бо амали гаштани ин иқдомҳо тарафҳо қарор доданд, ки Шӯрои байниҳукумати таҳти роҳбарии нахуствазирони ду кишвар таъсис дода шавад. Қарор оид ба барқарорсозии парвозҳои ҳавои миёни Душанбе ва Бишкек, ки баъди чор соли қатъ гаштанашош аз 16 марти соли равон амалӣ гардид.Кӯшодани гузаргоҳҳои марзии “Қайрағоч” ва “Қизил-Бел” дар рафту омади шаҳрвандон ва таҳкими додугирифти онҳо мусоидат намуда равбити дустии ин ду халқро мустакам менамояд. Дигар ин ҳакориҳои энергетикӣ буда ба анҷом расонидани лоиҳаи CASA-1000 .имкони наверо барои рушд додани иқтисодиёт ва ҳамкориҳои митақавӣ ба манфиати ҳаду давлат фаҳмида мешавад

Бояд зикр намуд Тоҷикистон дар заминаи сиёсати оқилонаву дурбинонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ҳама кишварҳои Осиёи Марказӣ аз ҷумла бо Ҷумҳурии Қирғизистон муносибатҳои дустонаро барқарор намуда мушкилоти якасраи марзиро ҳал намуд.

Дар маҷмуъ ин сафари Пешвои миллат ба кишвари Қирғизистон ба таҳкими муносибатҳо таъсири амиқ гузошта гардиши молу маҳсулотро авҷ дода ва муносибатҳои фарҳангиву иҷтимоии ин ду давлатро фаъол намуда дустиву рафоқатро миёни ин ду халқ қавӣ месозад.

Бедилзода Ҳ.-мудири шуъбаи масоли сиёсии муносибатҳо байналмилалии ИФСҲ.АМИТ