Ба сулҳи сарзамини тоҷикон шукрона бояд кард,
Зи бедорӣ аз ин хоби гарон шукрона бояд кард.
Паи ваҳдат бикӯшид он, ки меҳри Тоҷикистон дошт,
Зи фарзандони оқили замон шукрона бояд кард.
Дар Душанбе муқовимати сиёсии нерӯҳои давлатӣ ва мухолифон “...” 10 феврали соли 1990 бо дастгирии мухолифин гурӯҳи ҷавонон ва гурӯҳи донишҷуйҳо оғоз шуд. Ҳаводиси моҳи феврали соли 1990 ҳамчун нишони аввалини муқовимати шаҳрвандӣ дар кишвар, ки ба ҷанги шаҳрванди мубадал гашт, ки тибқи иттилоъ 20 нафар кушта ва 600 нафар захми шудаанд. Ки оҳиста оҳиста боиси ҷанги шаҳрвании солҳои 1992-1997 гашт.
Аз солҳои 1990 халқи тоҷик ба ҷанги шаҳрвандӣ дучор гардид, ки чандин ҳазор нафар ҳамдиёронамон куштаю қариб як миллион нафар гуреза ва муҳоҷир шуданд. Ҳукумати қонунӣ воқеан вуҷуд надошту бесарусомонӣ дар кишвар ҳукмфармо буд.
Коршиносону сиёсатмадорони дохилию хориҷӣ ба ин ақида буданд, ки ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон дуру дароз идома хоҳад ёфт ва он қариб метавонист давлати моро ба нестӣ оварда расонад. Хатари маҳв шудан ва аз харитаи ҷаҳон нест гардидани Тоҷикистон ба миён омада буд. Дар ин вазъият барои мамлакат сарваре лозим буд, ки барои сулҳу ваҳдати миллӣ ҷони худро дареғ надорад ва манфиатҳои миллиро аз манфиатҳои маҳалу гурӯҳ ва минтақа болотар гузорад. Аммо Тоҷикистон оғӯштаи хуну оташи ҷанг ва мотамзада касе ҷасорат намекард, ки вазифаи басо сангину масъулро ба дӯши худ гирад.
Моҳи ноябри соли 1992 намояндагони мардумӣ дар шаҳри Хуҷанд (дар мавзеи таърихии он Қасри Арбоб) Иҷлосияи ғайринавбатии 16-уми Шурои Олиро доир намуда, аз миёни бисёр шахсиятҳои шинохта муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба сарварии Тоҷикистонро ба уҳда гирифт. Президенти мамлакат, Ҷаноби оли пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон аз рӯзҳои аввал роҳи ҳалли мушкилиро дар ҷомеа ва ба вуҷуд овардани сулҳу салоҳ дар мамлакатро меҷуст. Президенти мамлакат, Ҷаноби оли пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон аз рузи ба минбар баромаданаш мегуфт ман ба ин кишвар сулҳ меоварам. Якчанд моҳ дар ш. Хуҷанди вилояти Ленинобод (ҳозира вилояти Суғд) ва ҳамзамон ба ш. Душанбе омаданаш чандидн солҳо аз зану фарзанд дур дар утоқи кориаш иқомат карда роҳҳои сулҳро меҷусту ва барои амалӣ кардани ин нақша саъю талошҳо меварзид. Дар машварат ва гуфтушуниди миёни Ҳукумати Тоҷикистон ин суханонро такрор ба такрор мегуфту фикрҳои ин роҳҳоро хулоса барори мекард.
Ногуфта намонад мухолифин рӯз аз рӯз кишварро харобу валангор месохт дар ҳар гушаву канори Тоҷикистон ҷангҳои бародаркуши то рафт шадид мешуд. Аммо мухолифин ба гапҳои Ҳукумат гуш намекард. Бинобар ин Президенти мамлакат, Ҷаноби оли пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон бо онҳо мулоқот мекарду ба сулҳ даъват менамуд.
Билохира 27 июни соли 1997 дар шаҳри Маскав мулоқот баргузор гардид, ки бо таъсиси Комиссияи оштии миллӣ ва имзои “Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ” анҷом пазируфт.
Президенти мамлакат, Ҷаноби оли пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон бори дигар ба ҳамватанон муроҷиат намуда таъкид доштанд, ки “Бо назардошти ин руҳияи илҳомбахш ва иттиҳоди ҷовидонии миллат айни муддаост, ки рӯзи 27-уми июнро дар кишварамон Рӯзи Ваҳдати миллӣ эълон намоем ва ин санаи фархундаро ҳар сол ба таври умумихалқӣ ид кунем”. Баробари ба имзо расидани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ, ки моҳиятан як давраи муайяни таърихи кишварамонро инъикос менамояд, мардуми шарифи мамлакат нафаси озод гирифта, ҳамдигарро бародарвор ба оғӯш мекашиданд. Ашки шодӣ дар ҳалқаҳои чашми азизон ҳувайдо буд, зеро таи ин солҳо он қадар мушкилот, он қадар нофаҳмиҳо ва он қадар гирифториҳову хунҷигариҳо ба ҳам печидагӣ дошт, ки кушоишу ворастагии онҳо ба ҷуз аз муаммои сарбаста чизе наменамуд.
Чуноне ки Президенти мамлакат Ҷаноби оли пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон гуфта буд ба гуфтаҳои худ истодагари намуда тамоми гурезагонро то ба охир аз давлатҳои ҳамсояву хориҷи дур ба Тоҷикистони азизамон овард сулҳ барпо шуд.
То имрӯз мухолифони кишвари азизамон Тоҷикистон аз давлатҳои бегона истода суханону баромадҳои бе асос мекунанд. Ва намехоҳанд, ки кишвари мо тинчу осуда бошад. Рӯз аз рӯз Тоҷикистон гулгул шукуфои дораду онҳо аз ватани биҳиштосо дур ва санги маламат мехуранд. Байрақи Тоҷикистон парафшони дораду онҳо бе болу паранд. Имрӯзҳо ҷавонони бо нангу номуси мо бо дониш, варзиш ва суханвари дар тамоми Ҷаҳон баромад мекунанду байрақи Тоҷикро баланд мебардоранд. Мо аз давлати худ мефахрему душманони миллат хун мехуранд. Тамоми Ҷаҳон сайёҳонаш омада аз обу, нон, куҳҳу саҳро ва таомҳои лазизи Тоҷикистони мо баҳра мебаранду онҳо бошанд хуни ҷигар. Кудакони мо дар оғуши табиати биҳиштосои Тоҷикистон мефахранду меболанд. Кудакони мо бо забони тоҷики ҳарф мезананду кудакони онҳо забони тоҷикиро гум кардаанд. Лаҳни ширини тоҷикиро истифода мебаранду шухиҳои бе амон доранд.
Мо аз ин Ҷавонон ки ҳамқадами сулҳу ваҳдатанд боварии комилу ҷовидона умед дорем. Зиндаву ҷовид монд Вҳдати миллӣ Тоҷикистон.
Раҳимов Илҳомиддин Мирзоевич - номзади илмҳои техникӣ, ходими пешбари илмии, мудири озмоишгоҳи “Коркарди комплексии ашё ва партовҳои саноатӣ”-и Институти кимиёи ба номи В.И.Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон”.