Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, шахсияти барҷастаи сиёсӣ, меъмори сулҳи тоҷикон ва поягузори давлати муосири миллӣ ба ҳисоб меравад. Дар давраи соҳибистиқлолии кишвар, ки бо мушкилоти шадиди сиёсӣ, иҷтимоӣ ва иқтисодӣ оғоз ёфт, маҳз иродаи қавӣ, хиради сиёсӣ ва садоқати ӯ ба арзишҳои миллӣ тавонистанд Тоҷикистонро аз вартаи ҷанги шаҳрвандӣ наҷот диҳанд ва ба роҳи сулҳ, субот ва тараққиёт ҳидоят намоянд.
Истиқлолияти давлатӣ барои миллати тоҷик имконият фароҳам овард, то арзишҳои таърихӣ, фарҳангӣ ва маънавии худро эҳё намояд ва дар шароити нави ҷаҳони муосир ҷойгоҳи шоистаи худро пайдо кунад. Дар ин раванд нақши роҳбари давлат калидӣ мебошад, зеро ӯ тавонист давлатдориро бар пояи адолат, ваҳдат, якдигарфаҳмӣ ва эҳтироми инсон асос гузорад. Яке аз саҳифаҳои муҳимтарини таърихи давлати тоҷикон замони ба даст овардани сулҳи деринтизор аст. Пас аз ҷанги шаҳрвандии солҳои 1992–1997, ки хисороти бузурги маънавӣ ва моддӣ овард, ташаббус ва талошҳои пайгиронаи Эмомалӣ Раҳмон роҳро ба сӯи сулҳ боз намуданд.
Гузоштани пояҳои музокироти байни тоҷикон, имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ, ризоияти миллӣ (27 июни соли 1997) ва татбиқи минбаъдаи он, намунаи нодири дипломатияи дохилӣ ва сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат ба шумор меравад. Ин раванд Тоҷикистонро аз буҳрони ҷиддӣ наҷот дода, пояи давлатдории муосирро мустаҳкам сохт.
Ваҳдати миллӣ ҳамчун арзиши асосии ҷомеаи тоҷик зери сарварии Пешвои муаззами миллат ба як мафҳуми зиндаи сиёсӣ ва иҷтимоӣ табдил ёфт. Имрӯз он на танҳо рамзи ҳамбастагии мардум, балки шарти асосии рушди устувори кишвар мебошад.
Дар марҳалаи баъди сулҳ, сиёсат ва фаъолияти давлати Тоҷикистон ба рушди устувори иқтисодӣ ва иҷтимоӣ равона гардид. Ташаббусҳои стратегӣ, аз ҷумла “Стратегияи миллии рушд то соли 2030”, барномаҳои давлатӣ дар соҳаи энергетика, кишоварзӣ, саноат, маориф ва тандурустӣ самтҳои муҳимми рушди кишвар мебошанд.
Дар соҳаи иҷтимоӣ низ сиёсати давлат ба беҳтар намудани сатҳи зиндагии мардум нигаронда шудааст. Дар давоми солҳои охир ҳазорон мактаб, беморхона, роҳҳои мошингард, пулҳо ва инфрасохтори муосир бунёд ёфтанд. Барномаҳои давлатӣ дар самти ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ, дастгирии занону ҷавонон, рушди деҳот ва баланд бардоштани сатҳи маърифат амалӣ мегарданд.
Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаҳои фарҳанг ва илму маориф таваҷҷуҳи хоса дорад. Баргардони осори ниёгон, эҳёи забон ва анъанаҳои миллӣ, арҷгузорӣ ба фарҳанги тоҷик ва ташкили озмунҳо, конфронсҳо, солгарди ҷашнҳои бузург, нашр ва ҳадяи китоби “Тоҷикон”-и Бобоҷон Ғафуров ва “Шоҳнома”-и Абулқосим Фирдавсӣ ба ҳар хонадони тоҷик - гувоҳи равшани сиёсати фарҳангпарваронаи роҳбарияти давлат мебошанд.
Таҳти роҳбарии Пешвои муаззами миллат Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон дар соҳаи энергетика ба дастовардҳои назаррас ноил шуд. Сохтмони НБО-и “Роғун” - лоиҳаи аср - ифодаи возеҳи сиёсати рушди мустақили энергетикии кишвар аст. Бо татбиқи ин лоиҳа Тоҷикистон ба як кишвари содиркунандаи нерӯи барқ табдил меёбад.
Дар арсаи байналмилалӣ низ Ҷумҳурии Тоҷикистон зери роҳбарии Президенти худ мавқеи устувор пайдо намудааст. Ташаббусҳои ҷаҳонии Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон дар соҳаи об, экология ва ҳамкории минтақавӣ мавриди эътирофи Созмони Милали Муттаҳид қарор гирифтаанд. Дар заминаи ин ташаббускориҳо Тоҷикистонро имрӯз ҳамчун як кишвари сулҳдӯст, бо сиёсати хориҷии мутавозин ва ҳамкориҳои созанда мешиносанд.
Созмонҳои байналмилалӣ ва ниҳодҳои сиёсӣ таҷрибаи сулҳи Тоҷикистонро яке аз намунаҳои муваффақи барқарорсозии суботи миллӣ дар минтақаи пасошӯравӣ меҳисобанд.
Созмони Милали Муттаҳид (СММ) дар як қатор ҳисоботҳои худ (аз ҷумла дар соли 2002 ва 2017) таҷрибаи сулҳи тоҷиконро “Модели нодири музокироти дохилӣ ва созиши миллӣ” номидааст. Мувофиқи арзёбии СММ, нақши шахсии Эмомалӣ Раҳмон дар роҳандозии музокирот, имзои Созишномаи умумии сулҳ ва татбиқи он калидӣ ва сарнавиштсоз будааст.
Тибқи изҳороти Дабири кулли СММ Антониу Гутерриш дар вақти сафараш ба Тоҷикистон (2017), “Сулҳи тоҷикон намунаи ибрат барои бисёр кишварҳоест, ки аз низоъҳои дохилӣ ранҷ мебаранд”.
Бисёр таҳлилгарон ва сиёсатшиносон аз кишварҳои гуногун таҷрибаи сулҳи Тоҷикистонро ҳамчун таҷрибаи муваффақи “дипломатияи дохилӣ” арзёбӣ мекунанд.
· Пажӯҳишгари амрикоӣ Марта Брэдшоу дар китоби худ “Post-Conflict Peacebuilding in Central Asia” (Вашингтон, 2010) менависад, ки Эмомалӣ Раҳмон тавонист “ҷомеаи ҷангзадаеро тавассути эътимод, гузашт ва иродаи сиёсӣ ба сӯи ваҳдат раҳнамун созад”.
· Муҳаққиқи рус Александр Князев таҷрибаи сулҳи тоҷиконро “омӯзишгоҳи сиёсати созандагӣ” меномад ва таъкид мекунад, ки Эмомалӣ Раҳмон тавонист аз сулҳ як арзиши миллии сиёсӣ ва идеологӣ эҷод кунад.
· Дар пажӯҳишҳои таҳлилгарони Чин ва кишварҳои аврупоӣ низ зикр мешавад, ки сулҳи тоҷикон - намунаи “сулҳ аз поён” аст, яъне сулҳе, ки худи миллат онро мехоҳад ва тавассути роҳбарии миллӣ амалӣ месозад.
Имрӯз таҷрибаи сулҳофарии Тоҷикистон дар доираи форумҳо ва конфронсҳои байналмилалӣ ҳамчун модели нодири ҳалли мусолиматомези низоъҳо пешниҳод мегардад.
Мавқеи фаъоли кишвар дар мубориза бо таҳдидҳои ҷаҳонӣ, аз ҷумла ифротгароӣ, терроризм ва гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир, нишон медиҳад, ки Тоҷикистон дар сиёсати амниятӣ ва байналмилалӣ нақши фаъол дорад.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таърихи навини тоҷикон ҳамчун шахсияти таърихӣ ва меъмори сулҳ боқӣ мемонад. Пешвои муаззами миллат тавонист кишвари аз ҷанг ҷудошударо ба давлати соҳибистиқлол, қавӣ ва устувор табдил диҳад. Сиёсати оқилона, тафаккури стратегӣ ва иродаи давлатдоронаи ӯ ба миллат эҳсоси ифтихор, ваҳдат ва умеди устувор бахшид.
Имрӯз Тоҷикистон дар фазои сулҳ, субот ва ҳамзистии осоишта зиндагӣ мекунад. Ҳамаи ин дастовардҳо натиҷаи роҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат мебошанд, ки бо амалҳои худ собит намудааст: сулҳ, ваҳдат ва пешрафт – пояҳои асосии давлатдории тоҷиконанд.
НАҶМИДДИНОВ А., ходими калони шуъбаи ШМА ва Канада Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои
Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои филологӣ
