Бо мақсади рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ ва густариши муносибатҳои илмӣ миёни Тоҷикистон ва Чин, ҳайати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон таҳти роҳбарии ноиби президенти АМИТ, раиси Шуъбаи илмҳои тиббӣ, профессор Саидмуқим Ибодзода ва бо иштироки сардори Раёсати муносибатҳои байналмилалии АМИТ, профессор Қурбонов Қ.Ш., аз 13 то 16 ноябри соли равон дар Конфронси байналмилалии мубодилаи истеъдодҳо (CQITEC 2025) дар шаҳри Чунсини Ҷумҳурии Халқии Чин иштирок намуд.

Дар доираи сафари корӣ ҳайати Тоҷикистон аз ҷониби ноиби Президенти Академияи илмҳо ва технологияҳои Чунсин, Ҷен Сюн Бо, самимона пазироӣ гардид. Ҷонибҳо дар мулоқоти расмиву корӣ масъалаҳои марбут ба самтҳои афзалиятноки ҳамкорӣ, табодули таҷриба ва муҳаққиқон, роҳандозии лоиҳаҳои муштараки илмӣ, инчунин баргузории форумҳо ва чорабиниҳои илмии дуҷонибаро мавриди муҳокима қарор доданд.

Ҳайати илмии АМИТ ҳамчунин аз Клиникаи илмию амалии «Хайфу» боздид ба амал овард. Клиника бо истифода аз технологияҳои муосири лазерӣ ва ултрасадо табобати бемориҳои гуногуни инсонро, аз ҷумла бемориҳои саратонӣ, эхинококкии ҷигар, эндометриози бачадон ва дигар патологияҳоро ба роҳ мондааст. Олимони тоҷик бо имкониятҳои клиника, таҷҳизоти пешрафта ва усулҳои муосири ташхису табобат шинос гардиданд.

Сафари мазкур дар самти тавсеаи робитаҳои илмӣ ва тиббӣ миёни Тоҷикистону Чин қадами муҳими нав ба шумор рафта, заминаҳои тоза барои ҳамкориҳои судманд дар бахшҳои таҳқиқотӣ, клиникӣ ва инноватсионӣ фароҳам меорад.

Имрӯз, 14 ноябр дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи Президент ва солгарди Иҷлосияи XVI- Шурои олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Конференсияи илмию назариявӣ таҳти унвони “Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бунёди давлатдории навини тоҷикон” баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳии хеш тамоми олимонро ба ин санаи таърихӣ табрику таҳният хонда, иброз доштанд, ки Рӯзи Президент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон на танҳо иди давлатӣ, балки рамзи таҳкими ваҳдати миллӣ, субот ва талош барои шукуфоии кишвар мебошад, ки ҳамасола дар сатҳи баланд аз ҷониби тамоми сокинони ҷумҳурӣ самимона ва бо садоцати хосса таҷлил карда шуда, дастовардҳои муҳимми кишварро дар давраи сипаригашта инъикос мекунад ва ҳамчун воситаи таҷассуми ҳувияти миллӣ ва сарвати фарҳангии халқи мо хизмат мекунад.

Таъкид гардид, ки Рӯзи Президент аз ҷониби шаҳрвандон ҳамчун ифодаи самимии эҳтиром ба Пешвои муаззами миллат – Ҷаноби олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки иродаи халқро барои таҳкими пояҳои истиқлол ва рушди давлатдории миллӣ ифода мекунад, самимона пазируфта шудааст. Дар маҷмуъ, Рӯзи Президент дар Тоҷикистон ҷашни гуногунҷабҳаест, ки ҳувияти миллӣ, ҳифзу муаррифии мероси фарҳангӣ ва кӯшиши мардумро барои пойдории ваҳдат ифода мекунад.

Гуфта шуд, ки шаҳрвандони Тоҷикистон садоқати худро ба арзишҳои миллӣ ва эътимоду боварии худро ба ояндаи дурахшони кишварамон изҳор мекунанд. Ин ҷашн дар руҳияи ваҳдат ва ҳамбастагӣ сурат мегирад, ки аҳаммияти нигаҳдорӣ ва пос доштани сулҳу субот дар кишварро, ки барои рушди пайваста ва таъмини некӯаҳволии шаҳрвандон зарур аст, таъкид месозад. Ин рӯз на танҳо нишонаи эҳтиром ба Президент, балки тантанаи ваҳдати миллӣ, хотираи таърихӣ ва назари нек ба ояндаи Тоҷикистони азиз мебошад.

Зикр гардид, ки Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, чунонки маълум аст, ҳамчун рӯзи эътирофи нақши Сарвари давлат дар ташаккул ва рушди давлатдори миллии тоҷикон мебошад. Ин ҷашн соли 2010 ба ифтихори Пешвои муаззами миллат – муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Президенти Тоҷикистон, ки давраи нави таърихи кишварро оғоз кард, таъсис дода шудааст. Ҳамагон шоҳиди онем, ки Иҷлосияи 16-уми Шурои Олии Тоҷикистон ба раванди бунёди давлатдории миллӣ сарчашма гузошт ва абармади сиёсӣ Раҳмонов Эмомалӣ Шарифович чун вакили ҷавон ва дорои таҷрибаи баланди корӣ ба майдони сиёсат ворид гардида, Раиси Шурои Олӣ интихоб шуд. Ин абармарди таърих миллатро аз марг ва давлатро аз парокандагӣ наҷот дода, кохи боҳашамати сулҳи тоҷиконро бунёд кард, низоми давлатдории муосирро асос гузошт ва тоҷиконро чун миллати дорои забон, фарҳанг ва таърихи қадима ба ҷаҳониён муаррифӣ намуд. Аз ин ҷост, ки халқ ба ӯ унвони арзандатарин – Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллатро додааст.

Мавриди зикр аст, ки Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонистанд таҷрибаи хосаеро ба ҷаҳониён дар самти ҳалли осоиштаи низоъи шаҳрвандӣ ва муноқишаҳои сиёсӣ омӯзонанд. Ба ҷаҳониён собит намуданд, ки ақли солим, ҳадафи волои ҳимояи манфиатҳои миллӣ ва бартарии манфиатҳои умумидавлатӣ нисбат ба манфиатҳои гурӯҳӣ метавонанд сулҳро дар мамлакат пойдор созанд. Хушбахтона, имрӯз Тоҷикистонро аксари давлатҳои дунё ва созмонҳои бонуфузи байналмилалӣ ҳамчун маркази сулҳу адолат мешиносанд ва ташаббусу пешниҳодҳои онро дар масъалаҳои умумибашарӣ ҳамаҷониба дастгирӣ менамоянд.

Боиси тазаккур аст, ки сарчашмаи пайдоиши институти президентӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳз Иҷлосияи 16-уми Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, ки дар иҷлосияи мазкур маросими савгандёдкунӣ ва ба вазифа шурӯъ кардани Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардида буд. Мақсад аз Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардани рӯзи 16 ноябр дар он ифода меёбад, ки ибтидо аз ҳамин рӯзи тақдирсозу муайянкунандаи рушди минбаъдаи Тоҷикистон марҳилаи нави муҳимми давлатӣ, яъне идоракунии президентӣ оғоз ёфта, Президенти тозаинтихобгардида ба иҷрои вазифа шурӯъ намудааст.

Қайд шуд, ки мо вазифадорем ҳар як дастоварди Иҷлосияи ХVI-уми Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ҳифз намоем, манфиатҳои умумимиллӣ-Истиқлоли давлатӣ, якдилӣ ва ҳамбастагии сокинони кишварро аз манфиатҳои шахсӣ, маҳаллӣ, гурӯҳӣ ва ҳизбӣ боло гузорем, дар пешрафти Ватани азизамон саҳмгузор бошем.

Дар идома олимону муҳаққиқон дар маърӯзаҳои худ таъкид намуданд, ки давлати тоҷикон дар марҳилаи истиқлолият ба шарофати сиёсати давлатдорию таҳкимбахши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба низоми муосири идоракунӣ ворид гардид. Онҳо зикр карданд, ки таҷрибаи сиёсӣ, дипломатӣ ва идоракунии роҳбари давлат на танҳо барои рушди дохилии кишвар, балки барои таҳкими мавқеи байналмилалии Тоҷикистон низ нақши созгор гузоштааст.

Инчунин, дар ҷараёни чорабинии имрӯза лоиҳаи Атласи пиряхҳои Тоҷикистон, ки аз ҷониби олимону муҳаққиқони Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аввалин маротиба дар кишвар таҳия шудааст, муаррифӣ гардид.

12 ноябри соли равон дар Шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ бахшида ба “16-уми ноябр- Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” мизи мудаввар дар мавзӯи “Гиромидошти Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” баргузор гашт.

Дар оғоз ноиби президенти АМИТ, раиси шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ, д.и.т., профессор Ибодзода Саидмуқим Тиллохӯҷа иштирокчиёнро бо Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон табрику таҳният гуфта, нақши Пешвои миллатро дар таҳкими давлатдорӣ ва шукуфоии миллати тоҷикон баён намуд.

Баъдан маърӯзаи мутахассиси шуъба Шукуфа Мавлододова шунида шуд.

Зикр гардид, гиромидошти Рӯзи Президент, ки аз соли 2016 инҷониб таҷлили он ба ҳукми анъана даромадааст, нишонае аз қадрдонии миллати мо ва рамзи муттаҳидии тамоми мардум дар атрофи Президенти маҳбуб аст.

Аз он рӯзи тақдирсоз, баргузории Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (16 ноябри соли 1992 дар шаҳри Хуҷанд), ки дар шароити ниҳоят ҳассосу мушкил ва сарнавиштсоз доир гардид ва дар он Эмомалӣ Раҳмон аз ҷониби вакилон ба ҳайси раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардид, солҳои зиёде сипарӣ гардид. Мардуми кишвар дар симои ин Марди сиёсатмадор ва хирадманд Роҳбареро пайдо намуданд, ки сол то сол бо заҳматҳои шабонарӯзиашон шукуфоии кишварро боло бардошта, осоиштагиву беҳбудии зиндагиро боз ҳам хубтару беҳтар гардониданд. Маҳбубияти Сарвари миллат хурду бузургро фаро гирифт.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон марди олиму оқилу фозилу хирадмандеанд, ки давлатро аз фаноёбӣ наҷот дода, мардумро атрофаш мутаҳҳид ва ба қалби мардумаш шуълаи умедро бедор ва бо қадамҳои қатъӣ ба сулҳу осоиш, рушду суботи минбаъда ҳидоят намуданд.

Хушбахтона, гузаштан ба шакли идоракунии президентӣ на танҳо боиси наҷоти давлату миллат, балки омили рушди устувори тамоми соҳаҳои идораи давлатӣ, аз ҷумла иқтисодиёту сиёсат, тандурустӣ, фарҳангу маориф ва дигар соҳаҳо гардид.

Кишвар дар давоми 34 соли соҳибистиқлолӣ дорои иқтидори хеле тавонои илмӣ гардид, ки ин дастовард вобаста ба сиёсати пешгирифтаи Сарвари миллат мебошад.

Солҳои охир бо дастури Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барномаҳои зиёди рушди амалии илм дар кишвар таҳия ва татбиқ мегарданд. Ин тамоми соҳаҳои илмро дар бар мегирад.

Имрӯз саҳми олимони тоҷик дар тамоми соҳаҳо назаррас мебошад, махсусан пешрафти илми тиб ва дастовардҳои олимон дар ин соҳа ҷолиби диққат аст. Ҳамин аст, ки дар амалияи тибби кишвар корҳои илмӣ –тадқиқотӣ рӯз аз рӯз амалӣ гашта истодаанд.

Дар рафти ҳамоиш кормандони дигари шуъба зикр намуданд, ки ҷоннисориву заҳматҳои бепоёни Пешвои миллат баҳри шукуфоии Ватан мебошад, ки мардуми шарифи он атрофашон муттаҳид шуда, ҷонибдориашон намуданд. Таҷлили ин Рӯзи саид нишонаи эҳтироми миллати мо нисбат ба Президенти маҳбуб аст.

Имрӯз, 13 ноябр, дар толори Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон семинари муштараки илмии олимони Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Мардумии Чин баргузор гардид. Ҳадафи асосии семинар муаррифӣ намудани 4 монографияи тозанашри муштарак буд, ки аз ҷониби олимони Тоҷикистон ва Чин таҳия ва ба нашр расидаанд.

Дар кори семинар президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, суханронӣ намуда, изҳор дошт, ки ба табъ расидани нашри чор монографияҳои байналмилалии дастаҷамъона, ки аз ҷониби олимони тоҷик бо ҳамкории ҳамтоёни худ аз Ҷумҳурии Халқии Чин таҳия шудаанд, барои «Соли 2025 – Соли байналмиллалии ҳифзи пиряхҳо» аҳамияти калон дорад.

Таъкид гардид, ки ин дастовард натиҷаи заҳматҳои чандинсолаи олимон, андешаи амиқи илмӣ ва ҳамкории самарабахши байналмилалӣ мебошад, ки ҷойгоҳи илмии кишвари моро боз ҳам устувортар мегардонад. Нашри ҳар як монография ин қадами устувор дар пешбурди илму дониш аст. Аммо вақте, ки чунин асарҳо дар ҳамбастагӣ бо муассисаҳои илмии хориҷӣ омода мешаванд, арзиши онҳо аз ҳудуди як фан ё як кишвар берун меравад. Онҳо рамзи ҳамфикрӣ, эътимод ва ҳадафҳои муштараки олимони кишварҳои ҳамсоя мебошанд, ки бо як орзу хидмат ба пешрафти башарият муттаҳид шудаанд.

Гуфта шуд, ки чор монографияе, ки имрӯз дар ин семинар муаррифӣ гардиданд, соҳаҳои мухталифи илмро фаро мегиранд ва аз илмҳои табиӣ ва муҳандисӣ то таҳқиқоти иҷтимоӣ ва гуманитарӣ. Ҳар кадоми онҳо нишондиҳандаи сатҳи баланди касбӣ, таҳлили амиқ ва ҷаҳонбинии васеи муаллифон мебошад.

Қайд гардид, ки аввалин монография ба таҳлили равандҳо, омилҳо ва механизмҳои таъминкунандаи рушди устувори иҷтимоию иқтисодии Тоҷикистон бахшида шудааст, дуюм хатарҳои экзогеодинамикӣ ва таъсири селу ярчҳо дар шароити табии Тоҷикистонро баррасӣ мекунад, сеюм ҳолат, мушкилот ва дурнамои захираҳои оби Тоҷикистонро аз дидгоҳи гидрологӣ, лимнологӣ, глятсиологӣ ва экологӣ таҳлил менамояд ва чорум пиряхҳои Тоҷикистон, ҳолати муосир, динамика ва равандҳои тағйирёбии онҳоро бо хусусиятҳои иқлимӣ ва морфологӣ таҳлил мекунад. Ин нашрияҳо натиҷаи ҳамкории пурсамари олимони ду кишвар буда, барои таҳкими муносибатҳои илмӣ ва пешбурди тадқиқотҳо дар соҳаҳои об, гидроэнергетика, экология ва ҳифзи пиряхҳо аҳамияти стратегӣ доранд.

Дар идома Юанмин Чжан директори Институти экология ва ҷуғрофияи Шинҷони Академияи илмҳои Хитой дар суханронии хеш иброз дошт, ки Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ (Душанбе) дар таҳкими ҳамкории илмӣ ва техникӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Мардумии Чин нақши калидӣ мебозад. Бо шарофати фаъолияти самараноки ин марказ, муҳаққиқон ва олимони ду кишвар имконияти ҳамкорӣ, мубодилаи таҷриба ва таҳқиқоти муштаракро пайдо мекунанд. Ин ҳамкории дуҷониба ба рушди илмӣ, тақвияти дараҷаи илмӣ ва таҳкими робитаҳои илмӣ байни муассисаҳои илмию таҳқиқотии ду кишвар мусоидат менамояд.

Зикр гардид, ки нашри чор монографияи муштараки илмию таҳқиқотӣ натиҷаи заҳмати пайвастаи олимони ҳар ду кишвар мебошад ва барои рушди донишҳои нав, рушди лоиҳаҳои муштараки илмӣ ва омӯзиши мушкилоти глобалии муҳити зист заминаи мустаҳкам фароҳам меорад. Ӯ ҳамчунин таъкид намуд, ки чунин семинарҳо ва ҳамоишҳои илмӣ барои тақвияти робитаҳои дӯстона ва устувори стратегӣ миёни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Мардумии Чин нақши ҳалкунанда доранд.

Имрӯз, 11 ноябр дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ба муносибати Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳфили илмӣ-адабӣ “Хирад”- и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон баргузор гардид. Дар маҳфили навбатӣ китоби тозанашри академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Фарҳод Раҳимӣ таҳти унвони “Абармарди таърихсоз” рӯнамоӣ гардид. Ба кори маҳфил ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд ҳусни оғоз бахшид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар суханронии хеш таъкид дошт, ки маҳфили илмию адабии «Хирад», ки тули солҳои охир дар Академияи миллии илмҳо бо иштироки аъзои Академияи миллии илмҳо, аз ҷумла олимони варзидаи соҳаи табиатшиносию риёзӣ, дақиқ, гуманитарӣ, тиббӣ ва ҷомеашиносӣ баргузор мегардад, фазои озодест, ки ҳар як олим, шоир, эҷодкор ва ихтироъкор дастоварди илмию эҷодии хешро, ки тули фаъолияти пурсамар ба даст овардааст, муаррифӣ намуда, ҳозирину иштирокдорон аз ин маҳфил дар баробари касби таҷриба ҳамчунин, ғизои маънавӣ гирифта, аз пайроҳаи тайнамудаи илмию эҷодии олим огаҳ мешаванд. Академияи миллии илмҳо ин имкониятро барои олимони варзидаи ҷумҳурӣ, ки хоҳиши иштирок кардан дар ин маҳфили пуршукуҳро доранд, фароҳам овардааст.

Таъкид гардид, ки маҳфили имрӯзаи «Хирад» ба фаъолияти илмӣ-эҷодӣ ва сиёсию роҳбарии академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои физикаю математика, профессор Фарҳод Раҳимӣ ва китоби арзишманди устод «Абармарди таърихсоз» бахшида мешавад. Академик Фарҳод Раҳимӣ аз зумраи шахсиятҳои маъруфи илмию фарҳангӣ, ходимони илмию сиёсие маҳсуб мегардад, ки тавассути фаъолияти пурмаҳсулу фидокоронаи илмию ҷамъиятӣ ба мартабаҳои баланди илмию саёсӣ ва роҳбарӣ расидаанд.

Гуфта шуд, ки роҳи тайкардаи устод дар ҷодаи илм аз давраи донишҷӯӣ дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ибтидо гирифта, дар ин роҳи пурпечутоб мардона гом зада, то ба дараҷаи доктори илмҳои физикаю математика ва профессорию академикӣ расидаанд. Монографияҳо, китобҳои дарсӣ, дастуру воситаҳои таълимӣ, мақолаҳои илмӣ ва маводи таълимии тайёркардаи академик Фарҳод Раҳимӣ имрӯз аз ҷониби олимону донишҷӯён ба таври васеъ истифода бурда мешаванд. Ҳамчунин, дар омода кардани мутахассисони варзида хизмати арзанда намуда, бо ширкат дар конфронсу симпозиумҳои дараҷаҳои гуногун дар кишварҳои мухталиф обрӯи илми тоҷикро ба арсаи баланд бардоштаанд.

Қайд гардид, ки имрӯз муаррифию рунамоии китоби тозанашри дуҷилдаи академик Фарҳод Раҳимӣ таҳти унвони “Абармарди таърихсоз” сурат мегирад, ин китоб арзиши баланди илмию таърихӣ ва сиёсию таҳқиқотӣ дошта, дар маҷмуъ аз 1842 саҳифа иборат аст ва бо 3 забон: тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ таълиф шудааст. Китоб ба рушди соҳаҳои калидии ҷомеа-илму маорифи тоҷик дар даврони соҳибистиқлолӣ ва саҳми беназири Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушду такомули ҳама соҳаҳои давлатдорӣ бахшида шудааст.

Зикр гардид, ки китоби “Абармарди таърихсоз” дар шароити имрӯзаи ҷаҳони муосир беҳтарин раҳнамо баҳри ҷавонон ҷиҳати омӯзиши ҳифзу муаррифии давлатдории миллӣ, арзишҳои миллӣ, ҳидоят ба худшиносии миллӣ, таҳаввули тафаккури миллӣ, тақвияти ҷаҳонбинии аҳли ҷомеа, ифтихори миллӣ ва риояи меъёрҳои ахлоқию илмӣ бахшида шудааст. Хулоса китоби мазкур аҳаммияти густурдаи илмию сиёсӣ дошта, барои муҳаққиқон, олимон, ходимони сиёсию ҷамъятӣ, коршиносон ва унвонҷӯёну докторантон маводи илмию омӯзишии манфиатовар мебошад, ки имрӯз аз ҷониби олимон муфассалатар муаррифӣ мешавад. Умедворем, ки муаллиф иқдоми шоистаи худро дар оянда низ идома медиҳанд.

Дар идомаи маҳфил олимону муҳаққиқон доир ба муҳтавои китоб баромад намуда, нақши онро дар таҳкими донишҳои таърихӣ ва маънавии ҷомеа, инчунин саҳми Пешвои миллат дар ташаккули давлатдории Тоҷикистон баррасӣ намуданд. Таъкид карданд, ки китоби “Абармарди таърихсоз” барои омӯзиши таҷрибаи давлатсозӣ, таҳкими ваҳдати миллӣ ва рушди худшиносии миллӣ манбаи арзишманд мебошад.

Имрӯз, 11 ноябри 2025 бо ибтикории Шурои бонувони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ ва мусоидати президенти АМИТ , академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳамоиши илмӣ дар чаҳорчубаи маҳфили “Хирад”-и Раёсати АМИТ бо иштироки академики Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, доктори илмҳои педагогӣ Каримова Ирина Холовна баргузор гашт. Маҳфили навбатии “Хирад” дар АМИТ ба фаоълияти илмӣ -педагогии профессор Каримова Ирини Холовна бахшида шуда буд.

Чорабинии мазкур бо суханонии ифтитоҳии ноиби президенти АМИТ Муҳаммаддовуд Саломиён оғоз гашт. Сипас муовини Вазири илм ва маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон,доктори илмҳои педагогӣ Абдухолиқзода Лутфия дар бораи саҳми Каримова И.Х. дар рушди педагогикаи миллӣ,тарбияи шогирдон ва таҳкими низоми маорифи кишвар ба ҳозирин гузориши муфассал ироа намуданд. Дар идомаи маҳфил собиқ Вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Саид Нуриддин дар бораи таҷрибаи ҳамкорӣ бо Каримова И.Х. дар самти татбиқи лоиҳаҳои гуногун дар соҳаи маориф сухаронии ҷолиб намуданд.

Директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Ҳайдарзода Рустам дар баромади худ қайд намуд,ки бонувони шинохтаи тоҷик ба мисли Каримава Ирина Холовна як машъали фурузон ва роҳнамои олимаҳо ҷавон дар масири илм мебошанд, ки насли нави бонувони олима аз онҳо ибрат мегиранд ва пайравӣ менамоянд.

Дар маҳфили навбатии “Хирад”,ки бо ибтикор ва ташаббуси бевоситаи президенти АМИТ, академик Хушвахтзода Қ.Х. дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон мудаввом баргузор мешавад, ходимони илмии муассисаҳои АМИТ, кормандони Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва рузноманигорон иштирок карданд

Имрӯз, 10 ноябр дар доираи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар заминаи Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон озмоишгоҳи наву замонавии сифати об ва экология муҷаҳҳаз бо технологияҳои муосир мавриди истифода қарор дода шуд.

Иттилоъ дода шуд, ки озмоишгоҳи мазкур имконият медиҳад, то таҳқиқ ва санҷиши илмӣ оид ба сифати об, таркиби химиявии он, омилҳои ифлоскунанда ва таъсири онҳо ба муҳити зист бо сатҳи баланди илмӣ анҷом дода шаванд. Ин иқдом барои густариши таҳқиқоти илмӣ дар самти ҳифзи муҳити зист, истифодаи оқилонаи захираҳои об ва татбиқи барномаҳои давлатии рушди устувор аҳамияти муҳим дорад.

Зикр гардид, ки таъсиси чунин озмоишгоҳ қадами ҷиддӣ дар роҳи татбиқи сиёсати давлатӣ дар соҳаи экология ва идоракунии захираҳои об мебошад. Бо роҳандозии ин маркази илмӣ муҳаққиқон метавонанд таҳқиқоти дақиқ, муқоисавӣ ва мониторингии доимии сифати обро анҷом дода, натиҷаҳои илмиро дар сатҳи миллӣ ва байналмилалӣ пешниҳод намоянд.

Ёдовар мешавем, ки таъсиси чунин озмоишгоҳҳои муосир дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон қисме аз сиёсати илмиву инноватсионии давлат буда, ба татбиқи амалии дастуру ҳидоятҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти рушди илм, истифодаи самараноки захираҳои табиӣ ва ҳифзи муҳити зист нигаронида шудааст.

Ҳадаф аз таъсиси чунин пойгоҳҳои илмӣ таҳкими иқтидори техникиву таҳлилӣ, фароҳам овардани шароити муносиб барои фаъолияти муҳаққиқон, баланд бардоштани сатҳи таҳқиқоти илмии ватании дорои аҳамияти амалӣ ва ворид намудани дастовардҳои навини илмӣ ба соҳаҳои истеҳсолӣ мебошад.

Ин иқдом ҳамзамон ба густариши ҳамкориҳои илмӣ бо муассисаҳои байналмилалӣ, ҷалби сармояи хориҷӣ ба соҳаи илм, такмили таҳқиқоти илмӣ дар самти тағйирёбии иқлим, экологияи об ва идоракунии устувори захираҳои табиӣ мусоидат хоҳад кард.

Зимни ифтитоҳи озмоишгоҳ зикр гардид, ки дар соли 2025 ин 9- умин озмоишгоҳ мебошад, ки Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо мақсади таҳкими пояи моддиву техникии муассисаҳои илмии зертобеъ ва таъмини шароити муносиб барои фаъолияти таҳқиқотии олимон, онҳоро бо таҷҳизот ва лавозимоти нави замонавӣ муҷаҳҳаз менамояд.

Бояд гуфт, ки озмоишгоҳи мазкур бо зиёда аз 20 номгӯйи таҷҳизоту технологияҳои муосири илмӣ муҷаҳҳаз гардонида шудаанд. Ин иқдом имконият медиҳад, ки дар ин марказ корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ дар самтҳои гуногуни обшиносӣ, гидроэнергетика, экология ва ҳифзи муҳити зист бо сатҳи баланди илмӣ ва техникии муосир амалӣ гарданд.

Самти фаъолияти илмӣ дар озмоишгоҳи сифати об ва экология ба омӯзиши обҳои зеризаминию сатҳӣ нигаронида шуда, дар тӯли фаъолият бо олимони кишварҳои хориҷӣ, дар самти мушкилоти об, гидроэнергетика ва сифати обҳои ошомиданӣ ҳамкорӣ менамояд. Бояд тазаккур дод, ки солҳои 2012-2014 дар самти арзёбии обҳои зеризаминӣ ва таъсири обҳои сатҳӣ (TAD7001 Арзёбии изотопҳо) тадқиқоти муштараки илмӣ аҷном дода шудааст. Ҳамчунин, давоми солҳои 2014-2017 дар ҳамкорӣ бо лоиҳаи GALSONET (Вазорати маориф ва илми Олмон) корҳои илмию тадқиқотиро ба роҳ мондааст.

Дар самти дендрохронология бошад, бо мақсади омӯзиши далелҳои метеорологӣ (ҳарорат, боришот, намнокӣ) вобаста ба афзоиш ё камшавии солҳалқаҳои дарахтони куҳансол тағйирёбии иқлимро барои давраҳои гузашта ва имрӯза арзёбӣ намояд.

Дар самти тадқиқоти метеорологӣ, гидрологӣ ва климатологӣ озмоишгоҳи мазкур бо дастгоҳу лавозимоти сайёру автоматӣ муҷаҳҳаз гардонида шудааст, тавассути онҳо метавон шароитҳои метеорологӣ, бузургиҳои гидрологӣ ва олудагии ҳавои атмосфераро дар дилхоҳ вақту дилхоҳ шароит муайян намуд.

Имрӯз, 10 ноябр дар толори Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар тақвияти суханронии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон: «Ман аввал тоҷикам, баъдан мусалмон» ва бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳо аз мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар машварати корӣ баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, зимни машварати корӣ ба масъалаҳои ҳифз ва рушди арзишҳои миллӣ, таҳкими ваҳдату ҳувияти миллӣ, тоҷик ва тоҷикият, баланд бардоштани сатҳи фарҳанги миллӣ ва тарғиби онҳо тавассути баромадҳои телевизионӣ, радио ва мақолаҳои илмӣ-оммавӣ таваҷҷуҳ зоҳир намуда, ба масъулин дастуру супоришҳои мушаххас доданд.

Таъкид гардид, ки ҳифзу инкишофи арзишҳои миллӣ ва таҳкими худшиносии миллӣ аз муҳимтарин омилҳои пойдории давлатдорӣ ва ваҳдати ҷомеа ба шумор меравад. Воқеан ҳам арзишҳои миллӣ пояи устувории давлат ва миллат буда, нигоҳдорӣ ва рушди онҳо вазифаи ҳар фарди соҳибмаърифат ва ватандӯст аст. Албатта миллате, ки ба решаҳои таърихӣ ва фарҳанги худ арҷ мегузорад, дар баробари ҳама гуна таҳаввулоти ҷаҳонӣ ва ҷунбишҳои иҷтимоӣ пойдор мемонад.

Зикр гардид, ки Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо суханони хирадмандона ва сиёсати дурбинонаи худ ҳамеша таъкид менамоянд, ки шинохти арзишҳои миллӣ ва худшиносии миллӣ омили муҳимми рушди устувори ҷомеа мебошад. Аз ин рӯ, аҳли илм, олимону муҳаққиқон вазифадоранд, ки ин дастурҳоро ҳамчун барномаи амалии худ пазируфта, дар таҳкими тафаккури миллӣ ва боло бурдани сатҳи маърифати ҷомеа саҳми арзанда гузоранд.

Зимни баррасии масъалаҳо инчунин зарурати ҷалби бештари олимон ба таҳқиқи илмии равандҳои иҷтимоӣ ва маънавӣ, таҳкими заминаҳои назариявии ҳувияти миллӣ ва таҳияи мақолаҳои таҳлилӣ дар самти арҷгузорӣ ба фарҳанг ва забони тоҷикӣ таъкид карда шуд.

Гуфта шуд, ки аҳли илм бояд дар паҳн намудани ғояҳои созандаи Пешвои миллат, махсусан дар самти таҳкими ваҳдати миллӣ ва ҳифзи арзишҳои миллию фарҳангӣ тавассути баромадҳо дар шабакаҳои телевизион ва радио, инчунин омодасозии мақолаҳои илмӣ-оммавӣ фаъолона саҳм гузоранд.