Парчами миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз рамзҳои муҳимтарини давлатӣ буда, ҳувияти миллӣ, истиқлолият ва ваҳдати миллиро таҷассум мекунад. Он 24 ноябри соли 1992 тасдиқ гардида, то имрӯз рамзи ваҳдати миллӣ, сулҳу оромӣ ва истиқлолияти давлати Тоҷикистон мебошад. Парчам дорои се рахи уфуқӣ — сурх, сафед ва сабз аст, ки дар маркази рахи сафед нишони тоҷ ва ҳафт ситораи тиллоӣ ҷойгир мебошанд. Ҳар як унсури парчам маънои амиқ дошта, таърихи бойи миллатро дар худ таҷассум мекунад.

Тавсифи парчам

Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон аз се рахи уфуқӣ иборат аст:

1. Ранги сурх,

2. Ранги сафед,

3. Ранги сабз.

Дар маркази рахи сафед нишони тоҷ ва ҳафт ситораи тиллоӣ ҷойгир мебошад. Ин сохтор на танҳо рамзи миллиро нишон медиҳад, балки арзишҳои фарҳангӣ, таърихӣ ва сиёсии тоҷиконро низ ифода мекунад.

Маънои рангҳои парчам

1. Ранги сурх:

Ранги сурх рамзи мубориза барои озодӣ, истиқлолият ва қаҳрамонии мардуми тоҷик аст. Он ба таърихи пурмоҷарои миллат ишора мекунад, ки бо талошҳо ва фидокориҳо барои истиқлолият ва ҳифзи ваҳдат алоқаманд аст. Сурх инчунин рамзи нерӯи ҷисмонӣ, иродаи қавӣ ва қаҳрамонии миллатро таҷассум менамояд. Ҳамин тавр, ранги сурх нишондиҳандаи он аст, ки халқи тоҷик дар муборизаҳои худ барои зиндагии беҳтар қадамҳои устувор гузоштааст.

2. Ранги сафед:

Ранги сафед рамзи сулҳ, покӣ, адолат ва равшанӣ мебошад. Дар фарҳанги тоҷикон, сафед ҳамчун рамзи тозагии рӯҳу покизагӣ маънидод мешавад. Ин ранг ҳамчунин ба соҳаи кишоварзӣ, бахусус пахтакорӣ, ишора мекунад, ки як бахши муҳими иқтисодиёти кишвар аст. Пахта ҳамчун рамзи сарват ва некуаҳволии иқтисодӣ баёнгари саҳми бузурги мардуми тоҷик дар соҳаи истеҳсолот мебошад. Сафед дар фарҳанги миллӣ инчунин рамзи ростқавлӣ ва сулҳомезии миллатро ифода мекунад.

3. Ранги сабз:

Ранги сабз рамзи ҳаёт, табиат ва рушду инкишофи кишвар аст. Сабз ин рамзи кишоварзӣ, ки соҳаи калидии иқтисодиёти Тоҷикистон мебошад, ба шумор меравад. Сабз ҳамчунин рамзи рушд ва ҳаёт аст ва маънии навсозии иқтисодӣ ва барқарорсозии муваффақияти Тоҷикистонро дорад. Дар фарҳанги тоҷикон сабз инчунин рамзи ҷавонӣ, шукуфоӣ ва шодобии зиндагӣ мебошад. Бахусус, сабз баёнгари муҳити зебои табиати кишвар ва алоқамандии мардуми тоҷик бо табиат аст.

Тоҷ ва ҳафт ситора

Дар маркази рахи сафед тоҷ ва ҳафт ситораи тиллоӣ ҷойгир шудаанд. Тоҷ рамзи соҳибихтиёрӣ, ҳокимият ва истиқлолияти давлатӣ мебошад. Он рамзи худшиносӣ ва мақоми баланди миллати тоҷикро ифода мекунад. Ҳафт ситора, ки дар болои тоҷ ҷойгир шудаанд, рамзи хушбахтӣ, саодат ва камолоти миллат мебошанд. Дар фарҳанги тоҷикон рақами ҳафт дорои маънои хос аст, ки ба нишони камолоти рӯҳӣ, муваффақият ва фаровонӣ ишора мекунад. Ин рақам дар мазҳаб ва фолклори мардуми тоҷик мақоми махсус дорад ва рамзи саодат, комёбӣ ва пешрафт аст.

Таърихи парчам

Таърихи парчами Тоҷикистон бо истиқлолияти давлатӣ ва ифодакунандаи фарҳангу таърихи бойи миллат алоқаманд аст. То қабули парчами кунунӣ, Тоҷикистон ҳамчун як ҷумҳурии иттиҳодии СССР парчами дигар дошт, ки тарҳи он ба дигар ҷумҳуриҳои шӯравӣ монанд буд. Пас аз эълони истиқлолият дар соли 1991, зарурати қабули рамзҳои миллӣ, ки истиқлолият, ваҳдати миллӣ ва арзишҳои тоҷиконро таҷассум кунанд, пайдо шуд. Дар натиҷа, 24 ноябри соли 1992 парчами нав тасдиқ гардид, ки ҳамакнун рамзи ифтихори миллӣ ва нишони давлати мустақил мебошад.

Нақши парчам дар ҳаёти иҷтимоиву фарҳангии тоҷикон

Парчами миллии Тоҷикистон дар ҳаёти иҷтимоӣ ва фарҳангии мардуми кишвар нақши хеле муҳим дорад. Он дар ҳамаи чорабиниҳои расмӣ, давлатӣ ва ҷашнҳо барафрохта мешавад ва ҳамчун рамзи ягонагӣ ва истиқлолияти миллӣ ҳифз мегардад. Ҳар сол 24 ноябр Рӯзи парчами миллӣ ҷашн гирифта мешавад, ки мардуми кишвар онро бо эҳтиром ва фахр таҷлил мекунанд. Дар ин рӯз дар саросари кишвар маъракаҳо, намоишҳо ва чорабиниҳои зиёде доир мегарданд, ки бо парчами миллӣ алоқаманданд. Ин ҷашн барои таҳкими худшиносӣ ва ифтихор аз давлатдории мустақил нақши калидӣ мебозад.

Маънои фарҳангии парчам

Парчами Тоҷикистон танҳо як рамзи давлатӣ нест, балки аломати ифтихор ва худшиносии миллӣ барои ҳар як шаҳрванди кишвар мебошад. Ҳар як қисми парчам — рангҳо ва нишонаҳои он — таърихи пурғановат, суннатҳо ва арзишҳои миллати тоҷикро ифода мекунанд. Тоҷ ҳамчун нишони соҳибихтиёрӣ ва ҳафт ситора ҳамчун рамзи саодат ва шукуфоии миллат ифтихори миллӣ ва ваҳдатро дар байни мардум афзун месозад. Дар заминаи парчам, мардуми Тоҷикистон имконият доранд, ки бо гузаштаи худ пайванданд ва бо ифтихор ба оянда назар кунанд.

Мавқеи парчам дар муаррифии давлат

Парчами миллӣ дар арсаи байналмилалӣ рамзи шинохти Тоҷикистон мебошад. Он дар намояндагиҳои дипломатӣ, биноҳои давлатӣ ва чорабиниҳои байналмилалӣ барафрохта мешавад. Инчунин, парчам дар мусобиқаҳои варзишӣ, конференсияҳо ва чорабиниҳои фарҳангӣ баёнгари ифтихор ва ҳувияти миллии тоҷикон аст. Парчам ҳамчунин ҳамчун рамзи сулҳ ва дӯстии тоҷикон дар муносибат бо дигар давлатҳо қабул гардида, ифтихор ва якдилии миллатро таъкид мекунад.

Хулоса

Парчами миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон як рамзи пурқувват ва ифтихори миллӣ аст, ки таърихи бой ва маънои амиқ дорад. Он рамзи ваҳдат, сулҳ, худшиносӣ ва истиқлолият мебошад ва на танҳо дар дохили кишвар, балки дар сатҳи байналмилалӣ низ ҳамчун нишони шинохти Тоҷикистон пазируфта шудааст. Барои ҳар як шаҳрванди тоҷик, парчами миллӣ на танҳо як рамзи давлатӣ, балки як пайванд бо гузаштаи пурифтихор, ваҳдат ва умеди ояндаи беҳтар мебошад. Рангҳо ва нишонаҳои парчам тамоми арзишҳои миллатро таҷассум намуда, барои рушди устувор ва шукуфоии давлати мустақил талқин мекунанд.

Ходими пешбари илмии Институти физикаю техникаи ба номи С.У. Умарови АМИТ н.и.т. А.Д. Бахдавлатов