дар ҳошияи суханронии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар муаррифии Даҳсолаи байналмилалии барои илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ) дар Фаронса
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон санаи 8-уми июни соли ҷорӣ барои иштирок дар Конфронси сеюми Созмони Милали Муттаҳид оид ба уқёнусҳо ва муаррифии оғози Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ), солҳои 2025-2034 ба Ҷумҳурии Фаронса сафар карданд.
Сарвари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ин чорабиниҳои байналмилалӣ ба ҳайси роҳбари давлати ташаббускор ва пешоҳанг дар умури ҷаҳонии обу иқлим аз ҷониби роҳбарияти давлати Фаронса ва созмони ЮНЕСКО даъват шудаанд. Бояд тазаккур дод, ки Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ), солҳои 2025-2034 аз ҷониби СММ бо пешниҳоди якҷояи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Фаронса қабул шудааст.
Ба иттилои дафтари матбуоти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ин чорабиниҳои байналмилалӣ ба ҳайси роҳбари давлати ташаббускор ва пешоҳанг дар умури ҷаҳонии обу иқлим аз ҷониби Президенти Фаронса Эммануэл Макрон ва Директори генералии ЮНЕСКО хонум Одри Азуле даъват шудааст. Ногуфта намонад, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар зимни сафарашон бо Президенти Фаронса Эммануэл Макрон ва Директори генералии ЮНЕСКО Одри Азуле мулоқоти судманд анҷом доданд.
Пешвои миллат, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаҳри Нитсаи Фаронса дар чорабинии Даҳсолаи байналмилалии амал оид ба илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ) (2025-2034) ширкат ва суханронӣ карда, як қатор пешниҳодҳоро низ ба миён гузоштаанд.
- вазъи ташвишовари тағйирёбии иқлим ва таъсири он ба муҳити зист;
- обшавии бесобиқаи пиряхҳо ва норасоии оби тоза;
- паёмадҳои харобиовари обшавии пиряхҳо;
- таъсири манфии иқлим ба иқтисодиёт, экосистемаҳои кишварҳо ва ҳаёти инсонҳо ёдовар шудаанд.
Зимни мулоқот ёдовар шуд, ки қариб 60 дарсади пиряхҳои Осиёи Марказӣ дар кӯҳҳои Тоҷикистон воқеъ аст.
Қобили зикр аст, ки тӯли 20 соли ташаббускориҳои Тоҷикистон дар соҳаи обу иқлим 14 қатъномаи Тоҷикистон дар ин самт аз ҷониби Созмони миллаи муттаҳид ҷонибдорӣ шудааст.
Имрӯзҳо, коҳишёбии пиряхҳо нигаронкунанда буда, таҳдиди он ба амнияти тамоми мардуми сайёра хатар дорад. Тибқи таҳлили коршиносон ба криосфераи минтақа то соли 2050 метавонад ба як миллиард аҳолии минтақаҳои наздисоҳилӣ ва ҷазиракишварҳо таъсири манфӣ мерасонад.
Аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пешниҳод шуд, ки бо мақсади омӯзиши таъсири тағйирёбии иқлим дар Душанбе Маркази ҳамоҳангсозии минтақавии яхшиносӣ таъсис дода шавад.
Ӯ зимни суханронии худ ҳамчунин пиромуни таваҷҷуҳ ва натиҷаҳои ҳамоиши “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо”, ки аз 29 то 31-уми майи соли ҷорӣ дар Душанбе баргузор гардид, қаноатмандӣ изҳор кардааст.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар поёни суханронии худ аз ҷомеаи ҷаҳон даъват намуд, ки ҳамкориро баҳри ҳифзи криосфера ва тақвияти илмҳои криосферӣ дар ҳама сатҳҳо густариш диҳанд.
Бояд гуфт, чорабинии Даҳсолаи байналмилалии амал барои илмҳои яхшиносӣ дар доираи Конфронси сеюми СММ оид ба уқёнус баргузор шудааст. Дар он роҳбарони 65 кишвари ҷаҳон, Дабири кулли СММ Антониу Гутерриш ва роҳбарони як қатор созмонҳои дигари байналмилалию минтақавӣ иштирок карданд.
Ҳамин тариқ, оид ба баланд бардоштани сатҳи огаҳии ҷомеаи ҷаҳонӣ оид ба нақши ҳаётан муҳимми пиряхҳо, таҳкими ҳамкории байналмилалӣ, ба роҳ мондани мониторинги фарогир ва таҳқиқоти илмӣ бо мақсади беҳтар дарк намудани ҷараёни тағирёбии пиряхҳо ва таъсири онҳо ба тағйирёбии глобалии иқлим, татбиқи иқдомҳои дастҷамъӣ ба мақсади бартараф намудани оқибатҳои иҷтимоию иқтисодии обшавии босуръати пиряхҳо, бахусус таъсири он ба дастрасии об, ҳифзи амнияти озуқаворӣ, истеҳсоли нерӯи барқ ва ҳифзи мероси фарҳангию табиӣ мебошад.
Акнун ташаббуси навбатӣ ва иқдоми неки Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои муаррифии Даҳсолаи байналмилалии барои илмҳои яхшиносӣ (криосферӣ) хеле саривақтӣ ва бамаврид буда ҷомеъаи ҷаҳониро аз хатари обшавии пиряхҳо огоҳонида барои амнияти сайёраи ҷаҳон як таккони ҷиддӣ дар соҳаи криосферӣ мебошад, ки аз тарафи ҷомеаи ҷаҳонӣ хуб пазируфта шуд.
ВОҲИДОВА Санавбарбону - мудири шуъбаи Аврупои Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои таърих, профессор