(дар ҳошияи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ аз 16.12.2025)
Дар соҳаи идоракунии давлатӣ, паёми Президенти кишвар, яке аз муҳимтарин ҳуҷҷатҳои сиёсӣ ба ҳисоб меравад. Он на танҳо фаъолияти давлатро дар тӯли сол ҷамъбаст мекунад, балки дурнамои рушди сиёсати дохилӣ ва хориҷиро дар солҳои оянда низ муайян мекунад. Паём ҳамчун воситаи муоширати расмӣ байни сарвари давлат, муассисаҳои давлатӣ ва ҷомеа хизмат мекунад ва дар ташаккули стратегияи миллӣ нақши калидӣ мебозад. Дар ҷаҳони имрӯза, ки бо ноустувории сиёсӣ, рақобати геополитикӣ ва тағйироти босуръати иқтисодӣ тавсиф мешавад, аҳамияти паёми Президенти кишвар боз ҳам бештар аст.
Паёми Президенти кишвар яке аз муҳимтарин воситаҳои сиёсати дохилӣ ҳисобида мешавад, ки самтҳои асосии рушди давлат ва ҷомеаро муайян мекунад. Паём инчунин ҳамчун абзори ҳамоҳангсозии сиёсати дохилӣ хизмат мекунад. Паём ҳамчун ҳуҷҷати сиёсӣ ва барномавӣ хизмат мекунад, ки мақсадҳо, афзалиятҳо ва ҳадафҳои стратегии мақомоти давлатӣ, ҳокимияти иҷроия ва ҷомеаро муқаррар мекунад. Тавассути паём, Президенти кишвар вазъи иҷтимоию иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангии кишварро таҳлил мекунад ва дурнамои рушди минбаъдаро муайян менамояд.
Яке аз нақшҳои калидии паём дар сиёсати дохилӣ танзими фаъолияти мақомоти давлатӣ мебошад. Паём дастурҳо ва супоришҳои мушаххасеро пешниҳод мекунад, ки асоси онро таҳияи барномаҳо, қонунҳо ва ислоҳот ташкил медиҳанд. Парлумон, ҳукумат ва дигар мақомоти давлатӣ, паёмро ҳамчун роҳнамо истифода мебаранд ва фаъолияти худро мувофиқи он барои соли оянда анҷом медиҳанд.
Дар айни замон, паёми Президенти кишвар воситаи муоширати мустақим бо мардум аст. Он ба шаҳрвандон самти сиёсати дохилии давлат, мушкилоти асосӣ ва чораҳоеро, ки барои ҳалли онҳо андешида мешаванд, мефаҳмонад. Ин раванд ба баланд бардоштани огоҳии сиёсӣ ва тақвияти эътимоди мардум ба ҳукумат мусоидат мекунад.
Ғайр аз ин, ин паём дар таҳкими ваҳдати миллӣ ва суботи сиёсӣ нақши муҳим мебозад. Бо таъкид ба арзишҳои миллӣ, манфиатҳои муштарак ва ҳадафҳои муштарак, роҳбари давлат ҷомеаро барои ноил шудан ба ҳадафҳои муҳими дохилӣ муттаҳид мекунад. Умуман, паёми роҳбари давлат дар сиёсати дохилӣ ҳамчун ҳуҷҷати роҳнамо, воситаи ҳамоҳангсозӣ ва омили рушди устувори кишвар аҳамияти хеле калон дорад.
Паёми Президенти кишвар дар сиёсати хориҷӣ низ нақши муҳим ва калидӣ дошта, он ҳамчун санади барномавии сиёсӣ самтҳои асосии муносибатҳои байналмилалӣ ва дипломатияи давлатро муайян мекунад. Тавассути паём роҳбари давлат мавқеи расмии кишварро нисбат ба равандҳои ҷаҳонӣ, масъалаҳои минтақавӣ ва ҳамкориҳои байналмилалӣ иброз намуда, афзалиятҳо ва ҳадафҳои сиёсати хориҷиро равшан месозад ва аз бурду бохти сиёсати хориҷӣ дар соли равон гузориш медиҳад.
Яке аз вазифаҳои асосии паём дар сиёсати хориҷӣ муайян намудани стратегия ва авлавиятҳо мебошад. Дар паём равобит бо кишварҳои алоҳида, созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ, инчунин самтҳои муҳими ҳамкорӣ - амният, иқтисод, энергетика, экология ва дипломатияи фарҳангӣ таъкид мегарданд. Ин дастурҳо барои фаъолияти вазоратҳои корҳои хориҷӣ, намояндагиҳои дипломатӣ ва дигар ниҳодҳои марбут роҳнамо мешаванд.
Ҳамзамон, паёми Президенти кишвар ҳамчун василаи иртибот бо ҷомеаи байналмилалӣ хизмат мекунад. Он паёми сиёсӣ ба дигар давлатҳо буда, ниятҳо, мавқеъ ва омодагии кишварро ба ҳамкорӣ ё ҳимояи манфиатҳои миллӣ нишон медиҳад. Аз ин нуқтаи назар дар паёмҳои роҳбари давлат намояндагиҳои дипломатии муқимӣ кишвар ва созмонҳои байналмилалӣ ширкат меварзанд.
Илова бар ин, паёми Президенти кишвар дар сиёсати хориҷӣ нақши таҳкими имиҷи байналмилалии кишварро иҷро мекунад. Бо таъкид ба сиёсати сулҳҷӯёна, риояи ҳуқуқи байналмилалӣ ва иштирок дар ҳалли мушкилоти глобалӣ, давлат метавонад эътимод ва нуфузи худро дар арсаи байналмилалӣ боло мебарад. Дар маҷмӯъ, паёми роҳбари давлат воситаи муҳими ташаккул, ҳамоҳангсозӣ ва муаррифии сиёсати хориҷӣ буда, ба ҳифзи манфиатҳои миллӣ ва рушди муносибатҳои байналмилалӣ мусоидат мекунад.
Ироаи паёмҳо аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз соли 2000 шурӯъ шудаанд ва инак 25 сол мешавад, ки паёмҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷӣ “чун фишанги баррасии масоили муҳими сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва ҳадафҳои дурнамо эътироф гардидааст” ироа мегардад. Соли равон 16 - уми декабр паёми навбатии Президенти кишвар ироа гардид, ки бо тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятиро фаро гирифтанаш, сиёсати долихӣ ва хориҷӣ ҳамчун меҳвари матни онро ташкил медод. Паёми Президенти кишвар самтҳои афзалиятноки сиёсати дохилӣ ва хориҷиро инъикос намуда, аз фарҷоми як сол натиҷагирӣ мекунад ва барои соли оянда ҳадаф ва вазифаҳои мушаххасро барои тамоми идораву сохторҳои давлатӣ пешниҳод мекунад.
Паёми Президенти кишвар, ҳамчун ифодаи дурнамои сиёсати дохилӣ ва хориҷӣ буда, аҳамияти бузурги сиёсӣ ва амалӣ дорад. Он на танҳо ҳадафҳо ва вазифаҳои стратегиро муайян мекунад, балки фаъолияти тамоми низоми давлатӣ ва мавқеи кишварро дар арсаи байналмилалӣ ҳамоҳанг месозад. Дар ҷаҳони имрӯзаи босуръат тағйирёбанда ва рақобатпазир, Паёми Президенти кишвар нақши калидӣ ҳамчун ҳуҷҷати роҳнамо ва воситаи муоширати сиёсиро мебозад.
Паём дар баробари сиёсати давлатиро инъикос намудан барои муайян кардани дурнамои рушди дохилӣ, самти сиёсати хориҷӣ ва мавқеи кишвар дар ҷаҳони муосир кӯмак мерасонад. Аз ин рӯ, омӯзиш ва таҳлилу баррасӣ ва натиҷагирии Паёми Президенти кишвар барои дарки равандҳои сиёсӣ ва рушди давлат дар шароити ҳозираи рушди мамлакат хеле муҳим аст.
Шарифов Искандар, ходими илмии шуъбаи ИДМ-и Институти
омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ
