11 феврали соли равон дар толори Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташаббуси Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ таҳти унвони «Аҳамияти синошиносӣ ва муаррифии «Осор»- Ибни Сино» мизи муддавар баргузор гардид.

Мизи мудавваро ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд оғоз бахшид. Таъкид гардид, ки Шайхураис Абӯалӣ ибни Сино аз мутафаккирони барҷастаи тоҷик аст, ки бо донишу ҷаҳонбинии фарогираш дар олами тибби ҷаҳон саҳми арзишмандро касб карддаст. Абӯалӣ ибни Сино дар ҷаҳон аз пурмаҳсултарин олимон ва адибон эътироф гаштааст.

Фаъолияти эҷодии вай аз 17-18 солагиаш дар солҳои 996-997 шурӯъ шуда, расо 40 сол давом кардааст. Ӯ осори насриву назмиашро ҳам ба арабӣ ва хам ба тоҷикӣ эҷод кардааст. Сабаби бисёре аз асарҳои худро ба забони арабӣ навиштани Абӯалӣ он аст, ки забони арабӣ дар он замон ҳамчун забони илму маданият шинохта шуда буд. Ҳамчунин китобҳои зиёди илмию ахлоқии юнонӣ, ибронӣ, ҳиндӣ ва паҳлавӣ ба забони арабӣ тарҷума шуда, истилоҳоте, ки мафҳумҳои илмиро ифода мекарданд, дар ин забон устувор гардида буданд.

Дар идома директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ Маҳмадизода Нозим дар суханронии хеш иброз дошт, ки Абӯалӣ ибни Сино парвардаи муҳити фарҳангии Сомониён буд. Вале қисми зиёди умри вай пас аз фурӯпошии давлати мутамаркази Сомониён, дар гирдоби ҳодисаҳои мудҳиши нимаи аввали асри XI сипарӣ гардид. Ӯ гоҳ чун табибу файласуф, баъзан ба сифати фақеҳу вазир, ҳатто замоне чун маҳбуси зиндонӣ умр ба сар бурда, гоҳе чун надими хосси подшоҳону маликон низ рӯзгор паси сар кардааст. Аммо ӯ лаҳзае аз омӯзиш ғафлат наварзида, аз пажӯҳиш ва корҳои илмӣ фориғ набудааст.

Баръакси бисёр бузургони гузашта, ки аз зиндагии онҳо маълумоти аниқе дастрас нест, санаҳои зиёде аз рӯзгори Абӯалӣ ибни Сино маълум аст. Рӯзгор ва саргузашти Сино ба дасти шогирди вафодораш Абӯубайд Фақеҳии Ҷузҷонӣ имло шудааст. Воқеаву ҳодисаҳои 25 соли охири умри Синоро Абӯубайд, ки ҳамеша ҳамроҳи устод ва шоҳиди рухдодҳо буд, навиштааст, ки ин имло ва навишта бо номи «Рисолаи саргузашт» маълум буда, дар асли арабӣ ва тарҷумаҳо ба забонҳои гуногун чандин бор ба табъ расидааст. Падари Абӯалӣ — Абдуллоҳ ибни Ҳасан ибни Алӣ ибни Сино ном дошт ва аслан аз аҳли Балх буд. Вай дар замони Нӯҳ ибни Мансур ба Бухоро омада, дар деҳаи Афшона (Рометани имрӯза) ба кори мулкӣ шуғл варзид. Вай дар деҳаи Афшона бо Ситорабону ном деҳқондухтар хонадор шуд. 18-августи соли 980 дар ин оила писаре ба дунё омад, ки ӯро Ҳусайн ном ниҳоданд.

Соли 985 оилаи Ибни Сино, вақте ки ӯ ба синни панҷсолагӣ мерасад, аз Афшона ба Бухоро кӯчид. Абдуллоҳ, ки аз шахсони фозил ва маърифатдӯст буд, Ҳусайнро ба мактаб монд. Вай аз панҷолагӣ то даҳсолагӣ дар мактаб хонда, хату савод баровард, сарфу наҳви забони арабиро омӯхт, илмҳои адабро аз худ кард.

Сипас, олимони Маркази синошиносӣ доир ба осори гаронарзиши ин чеҳраи тобноки олими тибби ҷаҳон Шайхураис Абӯалӣ ибни Сино маъруза намуда, фаъолияти гуногунҷабҳаи ин мутафаккири абадзиндаи форсу тоҷикиро ҷовидона хонданд.

Мудири Шуъбаи ҷирмҳои байнисайёравии Институти астрофизикаи АМИТ, Узви вобастаи АМИТ д.и.ф.-м. Қоҳирова Гулчеҳра Исроиловна, санаи 8-9 феврали соли 2025 дар Коференсияи байналмиллалии ҳарсолаи “Global Meteor Network – 2025” таъриқи маҷозӣ маърӯза пешниҳод намуд.

Конференсия аз ҷониби роҳбарияти GMN, шаҳри Антариои шарқии Канада баргӯзор гардид. Ҳангоми маъруза маълумотҳо оид ба Институти астрофизикаи АМИТ, дастовардҳо ва комёбиҳои он дар самти таҳқиқоти метеороидҳо ва моддаҳои метеороидӣ дар солҳои қаблӣ, инчунин саҳми академик Бобоҷонов Пулод Бобоҷонович дар ташкил ва рушд, мактаби астрономияи метеорӣ дар Тоҷикистон, ки дар арсаи ҷаҳонӣ эътироф гардидааст.

Дар маърӯза далелҳои мушаххас оид ба васл намудани ду адад видиокамераҳо барои мушоҳидаҳои метеорҳо дар ш. Душанбе ва Расадхонаи астрономии байналмиллалии Санглох (июни соли 2024), инчунин натиҷаҳои аввалини назорати доимии метеорҳо дар Тоҷикистон ироа гардид.

Камераҳои мазкур дар шабакаи глобалии метеорҳо (GMN) қайд шуда ворид гардидаанд ва ҳамин тавр ба олимони ҷаҳонии соҳа дастрас мебошанд.

Аз сабаби иқлими мусоиди астрономии Тоҷикистон саҳми назорати метеорӣ назаррас буда, дар оянда таҳқиқотҳои васеи муҳити метеороидии наздизаминӣ дар назар аст.

Имрӯз (06.02.2025) дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки роҳбарону намояндагони сохторҳои гуногуни академия ва наздик ба 32 нафар рӯзноманигорони телевизиону радио ва нашрияҳои ҷумҳурию шабакаҳои иҷтимоӣ нишасти матбуотӣ баргузор гардид.

Дар оғоз президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳузури намояндагони васоити ахбори оммаро ба Академия хайрамақдам гуфта, бо сухани муқадимавии хеш ба кори нишаст оғоз бахшид.

Зимни нишаст дар ҳузури намояндагони васоити ахбори омма президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт мухтасар дар бораи корҳои анҷомёфтаи олимону кормандони Академияи миллии илмҳо дар соли 2025 ҳисоботи муфассал пешниҳод намуд.

Гуфта шуд, ки фаъолияти илмӣ ва илмиву ташкилии худро дар соли 2024 тибқи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 декабри соли 2023 ва мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар (30 майи соли 2024), Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаҳои илм, технология ва инноватсия барои давраи то соли 2030 ва Нақшаи кори АМИТ дар соли 2024 ба роҳ монда, нерӯи илмиро барои тараққӣ додани таҳқиқоти илмии бунёдӣ ва амалӣ дар самтҳои афзалиятноки илмҳои дақиқ, табиатшиносӣ, техникӣ, гуманитарӣ ва ҷамъиятшиносӣ, ҳамоҳангсозии корҳои илмию таҳқиқотии академӣ, соҳавӣ ва муассисаҳои таҳсилоти олӣ, амалӣ намудани сиёсати илмию техникӣ, муайян кардану дастгирӣ намудани муҳаққиқони ҷавони лаёқатманд, мусоидат ба рушди эҷодии олимони ҷавон, тарбияи кадрҳои илмии тахассуси олӣ равона кард ва дар ин муддат ба натиҷаҳои муайян ноил гардид.

Ҳамзамон яке аз санаҳои таърихи ин 29 октябри соли 2024 ташрифи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ба АМИТ, ин бинои нави Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд. Марказ 4 ошёна буда, дорои 16 озмоишгоҳи инноватсионии илмӣ-таҳқиқотии самтҳои химия, биология ва нодиртарин озмоишгоҳҳои илмии соҳаи иммунологӣ, вирусологӣ, бехатарӣ ва амнияти биологӣ ва криминалистикаи ядроӣ буда, барои омӯзиш ва ташхиси маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ хизмат менамояд. Бо ифтитоҳи озмоишгоҳҳо қадами муҳиме баҳри таҳкими амният ва иқтидори илмӣ на танҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, балки дар тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ гузошта мешавад.

Пас аз маросими тантанавии ифтитоҳи озмоишгоҳҳо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо 5 лоиҳаи нави сохтмони биноҳои марказҳои илмию таҳқиқотӣ шинос шуданд. Иттилоъ дода шуд, ки 3 лоиҳа дар асоси ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Мардумии Чин рӯйи кор омадааст; лоиҳаи бинои Институти илмӣ-таҳқиқотии автомобилҳои нави барқӣ, лоиҳаи бинои Маркази экспедитсия ва санҷиши сарватҳои маъданӣ, лоиҳаи бинои Маркази илмии технологияҳои иттилоотӣ, лоиҳаи бинои Маркази байналмилалии омӯзишии муқовимат ба терроризм бо истифода аз силоҳи қатли ом ва маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, лоиҳаи бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шаҳри Бохтар.

Сохта мавриди истифода қарор гирифтани ин муассисаҳои нави илмӣ имкон медиҳад, ки пояи моддию техникии АМИТ хеле устувор гардида, илми академии ватанӣ дар оянда рушд намояд.

Бо мақсади таҳким ва рушди заминаи илмию таҷрибавии муассисаҳои илмию таҳқиқотии АМИТ дар соли 2024 Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ, 3 озмоишгоҳи нави муҷаҳҳаз бо беш аз 60 номгӯйи асбобу таҷҳизоти муосири илмӣ (дар Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умаров, Институти ботаника, физиология ва генетикаи растанӣ, Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н.Павловский) сохта шуда, 3 пойгоҳи нави зилзиласанҷӣ дар Хадамоти геофизикии назди Раёсати АМИТ мавриди истифода қарор дода шуд. Инчунин, барои пешбурди корҳои сейсмологӣ дар Тоҷикистон, таввассути Бонки Умумиҷаҳонӣ рушд ба Институти геология, сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар ва сейсмологияи АМИТ 32 номгӯи асбобу таҷҳизоти замонавии соҳаи сеймология дастрас карда шуд.

05 феврали соли 2025 дар толори Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон семинари илмӣ баргузор гардид, ки дар кори он кормандони муассисаҳои илмии Шуъбаи илмҳои биологияи АМИТ иштирок намуданд. Семинари илмиро ноиби президенти АМИТ Мирзораҳимзода А.К. ҳусни оғоз бахшида, оид ба ҳадафу муҳтавои чорабинии мазкур суханронӣ намуданд.

Сипас узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои биологӣ, профессор Гулов Сайдалӣ Маъмурович дар мавзуи «Рушди боғу токпарварӣ дар Тоҷикистон ва ҳалли проблемаҳои мавҷудаи он» бо маърӯзаи илмӣ баромад намуд.

Ҳамзамон оид ба мавзуи баррасишуда саволу ҷавоб ва баҳсу мунозираҳои илмӣ сурат гирифта, дар муҳокимарониҳо академикҳо Яқубова М.М. ва Ҳисориев Ҳ., узви вобастаи АМИТ Саидов А.С., доктори илмҳои кишоварзӣ, профессор Партоев Қ. баромад намуданд ва фикру андешаҳои худро доир ба ҳалли масъалаҳои мубрами боғу токпарварӣ дар Тоҷикистон баён доштанд.bg

Санаи 4 феврали соли ҷорӣ дар толори Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, таҳти раёсати муовини якуми Раиси ҳизб, Маликшо Неъматзода маҷлиси Раёсати Кумитаи Иҷроияи Марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон баргузор гардид.

Дар кори маҷлис муовинони раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон, аъзои Раёсат ва аъзои Кумитаи Иҷроияи Марказии ҲХДТ, раиси Комиссияи марказии тафтишотӣ, аъзои Фраксияи ҳизб дар Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, роҳбари дастгоҳ ва кормандони масъули Дастгоҳи КИМ ҲХДТ, раисони кумитаҳои иҷроия дар ВМКБ, вилоятҳои Хатлону Суғд, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, намояндагии Ташкилоти ҷамъиятии ҷавонон “Созандагони Ватан”, фаъолони ҳизбӣ ва намояндагони ВАО иштирок доштанд.

Маҷлисро муовини якуми Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Маликшо Неъматзода оғоз намуда, дар рафти маҷлис Нақшаи кории Кумитаи Иҷроияи Марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон барои нимсолаи якуми соли 2025, Нақшаи чорабиниҳо вобаста ба тарѓибу ташвиқи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ», Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Пешвои миллат, Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Анҷумани ХV ҲХДТ, 18 декабри соли 2024, Низомномаи Озмуни ҷумҳуриявии “Роғун - нурбахши роҳи фардои Ватан”, Ҳайати мушовараи нашрияи макразии ҲХДТ “Минбари халқ”, Сметаи даромад ва хароҷоти Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон барои соли 2025 мавриди баррасӣ қарор дода шуданд.

Оид ба масъалаи якуми рӯзномаи маҷлис “Дар бораи тасдиқи Нақшаи кории Кумитаи Иҷроияи Марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон барои нимсолаи якуми соли 2025” иброз гардид, ки нақшаи корӣ ҳуҷҷати муҳим барои амалӣ намудани ҳама ҷанбаҳо ва самтҳои фаъолияти корӣ ба ҳисоб меравад. Ва бо назардошти ҳама паҳлуҳои фаъолият лоиҳаи нақшаи кории Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон иборат аз 55 банд таҳия шудааст, ки аз Барномаи ҲХДТ барои солҳои 2025 – 2030 маншаъ мегирад.

Доир ба масъалаи дуюми рўзнома «Дар бораи тасдиқи Нақшаи чорабиниҳо вобаста ба тарѓибу ташвиқи Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ» муовини якуми Раиси ҳизб, Маликшо Неъматзода зикр намуданд, ки яке аз муҳимтарин ҳуҷҷатҳои барномавие, ки дар муддати бештар аз бист соли охир дастовардҳои миллиро дар бахшҳои иқтисодиёт, иҷтимоиёт, сиёсат, илм, фарҳанг, маориф ва таъмини амнияти кишвар таҳлил, баррасӣ ва арзёбӣ менамояд, нақшаҳои наздиктаринро коркард ва дар асоси онҳо дурнамои рушди давлатдорӣ муайян менамояд, ин Паёмҳои ҳарсолаи Президенти мамлакат ба Маҷлиси Олӣ мебошад. Дар ин росто, гуфтан бамаврид аст, ки баҳри тарѓиби нуктаҳои асосии Паём дар ташкилотҳои ибтидоии ҳизбӣ ва корхонаву муассисаҳо аз ҳисоби аъзои Кумити Иҷроияи Марказӣ, кумитаҳои иҷроияи ҳизб дар вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои тобеи марказ, шўрои собиқадорон ва дигар фаъолони ҳизбӣ гурўҳҳои таблиғотӣ таъсис дода шудааст, ки онҳо фаъолияти худро бомаром идома дода истодаанд.

Оид ба масъала сеюми рӯзнома таъкид гардид, ки Анҷумани ХV ҲХДТ, 18 декабри соли 2024 баён намуданд” руйдоди муҳимми таърихӣ ба ҳисоб рафта, самти фаъолияти ҳизби моро барои минбаъдаҳо мушаххас намудааст. Вобаста ба он Кумитаи иҷроияи Марказӣ нақшаи мукаммалро таҳия намуда, дар асоси он тамоми нерӯ ва донишу малакаи худро равона месозад.

Доир ба масъалаи чоруми рўзнома “Дар бораи эълон намудани Озмуни ҷумҳуриявии “Роғун - нурбахши роҳи фардои Ватан” зикр гардид, ки ба хотири татбиқи ҳадафҳои барномавии ҳизб дар доираи ташаббуси ҲХДТ – сарпарасти маънавии НБО “Роғун” озмуни ҷумҳуриявии “Роғун - нурбахши роҳи фардои Ватан” дар байни шоирон, нависандагон, рӯзноманигорон, таърихнигорон, мусаввирон, оҳангсозон, овозхонҳо ва блогерон гузаронида шавад. Вобаста ба ин Низомнома, ҳайати Комиссия ва намунаи дархост барои иштирок дар озмун низ таҳия гардидааст.

Ҳамзамон масъалаи панҷуми рӯзнома “Оид ба тасдиқи ҳайати мушовараи нашрияи макразии ҲХДТ “Минбари халқ” ва масъалаи шашуми рўзнома “Дар бораи тасдиқ намудани сметаи даромад ва хароҷоти Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон барои соли 2025” низ мавриди баррасӣ қарор дода шуданд.

Дар маҷлис бо назардошти таклифу пешниҳодҳо, аз рўйи ҳамаи масъалаҳои муҳокимашаванда қарорҳои дахлдор қабул гардида, ташкилотҳои ҳизбӣ муваззаф гардиданд, ки ба масъалаҳои таъмини амнияти кишвар ва муборизаи беамон ба зуҳуроти хатарноки замони муосир, аз ҷумла терроризму экстремизм, таасубу хурофот ва дигар падидаҳои манфӣ эътибори ҳамешагӣ дода, корҳои фаҳмондадиҳиро миёни аҳолӣ вусъат бахшида, мардумро ба корҳои ободониву созандагӣ, татбиқи нақшаҳои тасдиқгардида даъват намоянд.

Бо итминон иброз гардид, ки Кумитаи Иҷроияи Марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон фаъолияти худро беш аз пеш тавсеа бахшида, рисолати худро дар фаъолияти минбаъда, ҷиҳати татбиқи ғояҳои созандаву бунёдкорона, ки аз дастуру супоришҳои Раиси муаззами ҳизб, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон маншаъ мегирад, бо ифтихор ва масъулияти баланди ҳизбӣ ва шаҳрвандӣ ба сомон хоҳанд расонид. Дар фарҷоми маҷлис бо арзи қадршиносӣ барои саҳми муносиб дар фаъолияти ҳизбӣ собиқадорон ва фаъолон бо “ Медали ҷашнии 30 солагии ҲХДТ” сарфароз гардонида шуданд.