Иштироки директори Институт ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ, н.и.б., Бобозода Б.Б. мудири захираи гербарияи Институт, н.и.к., Мубалиева Ш. М. ва ходими калони илмии озмоишгоҳи бехатарии биологӣ Баротов С.С дар Симпозиуми "Biodiversity data in montana and arid Eurasia", ки аз 18-19 ноябр дар ш. Алматои Ҷумҳурии Қазоқистон бо дастгирии Фонди иттилоотии ҷаҳонии гуногунии биологӣ (GBIF) баргузор шуда истодааст, иштирок доранд.

Инчунин дар Симпозиум ходими калони илмии Институт дар мавзуи “GBIF – Tajikistan National Report” маърӯза намуд.

Ҳамасола дар ҷумҳурӣ 24 ноябр Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун рамзи соҳибистиқлолӣ, соҳибдавлатӣ ва рамзи ҳастии миллат бо шукуҳу шаҳомоти хоса таҷлил мегардад.

Имрӯз (18.11.2024) ба ин муносибат бо ташаббуси Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар толори Институти математикаи ба номи А.Ҷураеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт роҳбарони институт ва сохторҳои гуногуни академия мизи мудаввар баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар суханронии хеш изҳор дошт, ки Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари Конститутсия, Нишон ва Суруди миллӣ рамзи муқаддаси давлат ва нишонаи соҳибихтиёрии давлату миллат дониста шуда, дар мақоми худ равшангари таърих, сарнавишти миллату давлат, инъикосгари фарҳангу тамаддун ва орзуву ормони мардум маҳсуб меёбад.

Таъкид гардид, ки Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар замони соҳибистиқлолии кишвар бо шарофати сиёсати оқилонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чун рамзи давлату давлатдорӣ, нангу номуси миллӣ, ҳаёти осоишта, бахту иқболи нек ва умед ба ояндаи шукуфон шинохта шуда, зери ливои худ аҳли ҷомеаро муттаҳид сохтааст. Тавре Пешвои муаззами миллат таъкид кардаанд: “Парчами давлатӣ барои мо - тоҷикон нишонаи бақои давлат, ваҳдату ягонагӣ, ҳувияти миллӣ ва беҳтарин василаи тарбияи наврасону ҷавонон дар рӯҳияи ифтихор аз давлатдории миллӣ ва ҳифзи арзишҳои таъриху фарҳанги халқамон мебошад”.

Аз ин рӯ, эҳтиром ва арҷ гузоштан ба парчам маънои эҳтирому арҷгузорӣ ба арзишҳои деринаи таърихӣ ва фарҳангиву маънавии миллӣ ва гузашта аз ин, эҳтироми миллат ва давлату давлатдорӣ мебошад.

Имрӯз (18.11.2024) китоби «Имрӯзи фарҳанги тоҷик» - дастовези навини фарҳангшиноси зиндаёд С.Х.Раҳимов мебошад. Аз рӯйи мундариҷа он мақолаҳои ҷудогонаи илмии муаллифро, ки ба масоили актуалии фарҳанг ва ҳунари тоҷик бахшида шудаанд, фаро мегирад.

Нахуст дар оғози семинари илмӣ-амалӣ директори Иниститути фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ профессор Нозим Маҳмадизода сухан карда, изҳор дошт, ки китоби тозанашри профессори зиндаёд Саъдулло Раҳимов дар инъикос ва баррасии фарҳанги дирӯзу имрӯзи миллати тоҷик арзишманд буда, С. Раҳимов тавонистааст, ки дар китоби хеш арзишҳои мероси гузаштаву имрӯзаи фарҳанги миллиро дар шинохти нав таҳқиқу бозгӯӣ кунад.

Ҳамзамон, мавсуф изҳор дошт, ки бавижа, аз рӯйи сохтор ва тамоилгирии мавзуи мақолаҳо муаллиф китобро дар се боб ба танзим медарорад. Дар боби аввал мафҳуми истиқлол ва фарҳанг, истиқлол – тафаккури нав, диди нав, нақши фарҳанги бадеӣ дар тарғиби идеяҳои истиқлол, фарҳанги муосири тоҷик: муваффақиятҳо ва мушкилоти ҷойдошта, фарҳанг ва вазъи фалсафаи зебоишинохтии мардум – масолили баррасишаванда ба ҳисоб мераванд

Дар боби дуюм, маълумот дар бораи таърихи пайдоиш, марҳилаҳои ташаккул ва таҳаввули ҷашнҳои миллӣ: Сада, Наврӯз ва Меҳргон дар ҷомеаи муосирдода шудааст.

Масоили калидии боби сеюми китобро вазъи рушди ҳунари тоҷик дар замони истиқлол ва муаррифи чеҳраҳои ҳунарофар, ки таблиғгари арзишҳои миллӣ мебошанд, фаро мегиранд.

Инчунин, мудири шуъбаи Фалсафаи фарҳанги ИФСҲ-и АМИТ профессор Самиев Бобоҷон дар навбати худ қайд кард, ки китоби мазкур аз чанд ҷиҳат дорои арзиши баланди илмӣ-назарӣ ва амалӣ аст:

- аввалан, маводи фарогирандаи китоб инъикоскунандаи тафаккури таҳлилии муаллиф ба ҳисоб меравад. Бинобар ин, мутолиа ва шинос шудан ба мазмуни он хонандаро доир ба тамоилгирии масоили фарҳангӣ ва дурнамои рушди ҳунари тоҷик ба майдони баҳс мекашад;

- дуюм, дар шакли як маҷмуа ба нашр расонидани мақолаҳо муайянкунандаи консепсияи илмии муаллиф дар мавриди фаҳмиш ва таҳқиқи тамоилгирии масоили муосири фарҳанг ва ҳунари тоҷик ба ҳисоб меравад;

- сеюм, муаллиф дар баррасӣ ва ҳалли масоили муосири фарҳанг ва ҳунари тоҷик, ки худ бевосита мутахассиси ин соҳа маҳсуб меёбад, андешаҳоро дар пояи ақл бар кашида, ба мантиқи баён, методологияи таҳқиқи масъала, аҳамияти хосса медиҳад. Аз муваффақиятҳо ва дастовардҳои соҳа ошкоро сухан мегӯяд, аз онҳо пазироӣ менамояд. Дар баробари ин, кушидааст, ки камбудиҳои соҳаро рӯйирост ошкор сохта, барои рафъи онҳо роҳу усулҳои мушаххасро пешниҳод намояд.

Махсусан, дар мавзуи «Истиқлол диди нав ва тафаккури нав аст» - муаллиф диди навро чунин ташреҳ медиҳад: диди нав зодаи Истиқлоли мову шумо аст. Диди нав – ин шинохтани масъулият пеши худу таърих ва пеши наслҳои оянда аст. Диди нав ин дарки он аст, ки ҳар фард ва ҷомеа дарк ва шууран донистааст, ки ӯ соҳиби истиқлол аст.

Инчунин, аз мазмуни мақолаи мазкур метавон якчанд андешаҳои шахсии муаллифро, ки аз бедории фикрӣ ва зеҳнияти касбии ӯ далолат мекунанд, ҷудо намуд:

1) назари тозаи муаллиф ба чунин шакл ифода меёбад, ки «Истиқлоли кишвар пеш аз ҳама истиқлоли шахс ҳам будааст». Манзур аз баёни андеша он аст, ки ҳар фард ҳуқуқи комил дорад, ки нисбати ҳар чизе, ки мехоҳад андешаи худро дошта бошад ва онро озодона ба ҷомеа арза кунад;

2) муаллиф тамоилгирии фарҳанги давраи истиқлоли тоҷикро бо замонҳои қаблӣ, махсусан давраи шуравӣ муқоиса карда, чаҳор ҷанбаи муҳимми онро бо далелҳои муътамад мушаххас менамояд.

Дар китоби С. Раҳимов бештар муқоисаи фарҳанги замони Шӯравӣ ва Истиқлол мавриди таҳлилу қиёс қарор гирифтааст, аз ҷумла, муаллифи китоб қайд кардааст, ки замони Шӯравӣ фарҳанги тоҷикон тобеияти идеологияи коммунистиро бар дӯш дошт ва аз ин хотир вай ба мероси ба истилоҳ пролетарӣтавҷҷуҳи бештар зоҳир мекард. Ба фарҳанги миллӣ, ки дар асл падидаи яклухту мукаммали иҷтимоӣ буд, камтар кор дошт. Балки иделогияи номбурда фарҳанги миллатҳоро ба ду бахш ҷудо карда, якеро пролетарӣ ва дигариро ҳамчун фарҳанги синфи истисморкунанда муаррифӣ мекард. Дар натиҷа ягонагии як фарҳанг халалдор мегашт, дар дохили он зиддият ба вуҷуд меовард. Бахусус, чун давлати Шӯравӣ давлати атеистӣ буд, аз мероси динӣ, ки дар зарфияти он арзишҳои волои инсондустӣ низ ҳифзу тараннум мегардид, (ба мисли назми беҳамто ва оламгири сӯфиён: Аттори Нишопурӣ, Ҷалолиддини Балхӣ ва амсоли онҳо), атеизми давлатӣ аз ин гуна мерос ҳазар мекард, ба таблиғу шинохти он монеа эҷод мекард.

- ҷанбаи дуюм, замони Шӯравӣ баъзан барои гузаронидани суннатҳои замони тоисломӣ низ ба мисли ҷашни Наврӯз шубҳа мегузошт. Ҷашни солгарди ба истилоҳ «салладорон» (истилоҳи идеологҳои шӯравӣ) ба мисли устод Рӯдакӣ, ибни Сино, Ҳофиз, Ҷомӣ ва дигаронро мебояд зимомдорони Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарони КМ КПСС ё ба истилоҳ бо Москав мувофиқа мекарданд;

- ҷанбаи сеюм:истиқлол ҳамин муамморо аз байн бардошт ва моли фарҳанги миллиро дар раванди ягонаи таърихӣ дида, ба арзишҳои он аз дидгоҳи таърих ва меъёру арзишҳои умумибашарии гуманистӣ баҳо дод;

- ҷанбаи чаҳорум: халқи тоҷик, новобаста аз фишорҳои сахту бераҳмонаи сиёсӣ ва идеологӣ, дар фазои маҳал ва хусусан хонаводагӣ, яъне бештар дар фазои ғайрирасмӣ, суннатҳои арзишноки ниёгонро ҳифз кардааст. Маҳз ҳамин нерӯи ҳифзгароии арзишҳо ва анъаноту русум аз ҷониби мардум имкон дод, ки дар муддати хеле кӯтоҳ фарҳанги тоҷик дар давраи истиқлол бо тамоми яклухтӣ ва тавъамиаш дубора эҳё гардад.

Дар идомаи семинари илмӣ-амалӣ донишварони соҳибтахассус, аз ҷумла С. Ҷонбобоев, С. Ҳақдодов, Н. Яздонӣ оид ба шахсият ва фаъолияти гуногунҷанбаи фарҳангшиноси саршиноси кишвар С. Раҳимов сухан карда, ироа доштанд, ки устоди зиндаёд донишманди фарҳехта, соҳибмактабу боҷасорат, соҳиби тафаккури таҳлилӣ ва андешаи интиқодӣ буданд.

Қасос намегрифтанд, вале танқидашон беғаразона ва ба манфиати рафъи мушкилаҳои ҷойдошта, дар фазои фарҳангии ҷомеаи тоҷик будааст.

Ба ифтихори Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар деҳаи Порвени Ҷамоати деҳоти Ворӯи шаҳри Панҷакент бинои нави муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии № 70 мавриди истифода қарор дода шуд.

Ба ин муносибат дар саҳни таълимгоҳ бо иштироки намояндаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Дилшод Сафарзода, сардори раёсати маорифи вилояти Суғд Мадина Набизода, раиси шаҳр Абдухолиқ Холиқзода, омӯзгорон,сокинони деҳа ҷамъомад баргузор шуд.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳозиринро ба муносибати Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шодбош гуфта, таъкид дошт, ки ин бинои замонавии муассисаи таълимӣ, ки дар муддати се моҳ бо сифати хуб, шароити замонавии таълим, гармидиҳии мутамарказ бо ҷалби беш аз чор миллион сомонӣ маблағҳои буҷети вилояти Суғд аз ҷониби бинокорони ширкати сохтмонии “СУ- 3” сохта шуд, далели боризи ғамхорӣ ва таваҷҷӯҳи пайвастаи Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба рушди маориф ва ояндаи насли ҷавон аст.

Иттилоъ дод шуд, ки ба муассиса як маҷмӯъ компютер ҳамчун тӯҳфаи Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тақдим карда шуд.

Бинои нави муассисаи таълимӣ дорои 12 синфхона ва ҳуҷраҳои маъмурӣ буда, дар он 320 нафар дар ду баст ба таълим фаро гирифта мешаванд.

Дар Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон конфронси илмӣ дар мавзуи Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳалли масъалаҳои обу иқлими сайёра доир гардид.

Конфронсро бо сухани муқаддимавӣ директори Марказ Шерализода Назриало Шералӣ ифтитоҳ намуда, дар мавзуи “Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон: аз эҳёи давлатдории миллӣ то ҳалли мушкилоти глобалии ҷаҳони муосир” маърӯза намуданд.

Сипас, ходимони илмӣ дар мавзуҳои нақшаи сессияи 16 - уми Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, баланд бардоштани нақши занону бонувон дар ҷомеъа, рушди илму маориф ва ташаббусҳои ҷаҳонии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар масъалаи об, пиряхҳо, тағйирёбии иқлим ва дигар масъалаҳои сатҳи ҷаҳонӣ, ки муаллифи бевоситаи онҳо Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон мебошанд баромад намуданд.

Сипас, ба ғолибони озмуни ҷумҳуриявии “Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон - бунёдгузори дипломатияи об” натиҷагирӣ гардида, ғолибон бо Сипоснома ва тӯҳфаҳои хотиравӣ сарфароз гардонида шуданд.

Имрӯз (15.11.2024) дар арафаи таҷлили Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ташаббуси Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе ҳамоиши тантанавии ҳизбии пойтахт бахшида ба “Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” таҳти унвони “Эмомалӣ Раҳмон – меъмори давлатдории навини тоҷикон” баргузор гардид. Дар ин ҳамоиш роҳбарони кумита ва марказҳои ҳизбӣ ва аъзоёни Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон иштирок намуданд.

Бояд гуфт, ки чандест бо ташаббуси Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар ноҳияи Шоҳмансур байни кумита ва ташкилотҳои Ҳизби Халқии Демократӣ дар вазорату идораҳои давлатӣ озмуни ноҳиявии “Беҳтарин Кумитаи иҷроияи ибтидоӣ” эълон гардида буд. Имрӯз дар арафаи таҷлили “Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” озмуни мазкур ҷамъбаст гардид.

Ёдовар мешавем, ки дар озмуни мазкур КИИ “Хирадмандон”- и ҲХДТ дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон барои таблиғу ташвиқи ғояҳои созандаи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон, баланд бардоштани мақоми ҳизб дар ҷомеа ва иштироки фаъолона дар чорабиниҳои ҳизбӣ бахшида ба 30- солагии Рӯзи таъсисёбии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон бо ҷойи аввал сарфароз гардонида шуд.

Воқеан ҳам бо ҳидоятҳои Раиси муаззами Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон фаъолияти КИИ “Хирадмандон”- и ҲХДТ дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон зери роҳбарии президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар таблиғу ташвиқи ғояҳои созандаи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон нақши муассирро мебозад.

Иштирок ва суханронии директори Институти омузиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ, доктори илмҳои фалсафа Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра ва муовини директори Институт Хоҷаев Ҳикматулло дар Ҳамоиши илмӣ-сиёсӣ бахшида ба Рузи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 32 -умин солгарди навбатии Иҷлосияи XVI Шурои олии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Ин чорабинӣ дар санаи 14 ноябри 2024 бо ибтикори Мақомоти иҷроияи Ҳокимияти давлатии ноҳияи Фирдавсии шаҳри Душанбе ва бо иштироки муовини Раиси ноҳия Шукурзода Саодат Нусратулло ташкил гардид.

Ҳайдарзода Р.Ҷ. дар мавзуи “Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар ташаккул ва таҳкими давлатдории миллӣ” маърузаи илмӣ намуд.

13 ноябри соли равон бо ташаббуси Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ҳамоиши ҳизбӣ бахшида ба “Рӯзи Президент” ва “Иҷлосияи тақдирсоз” Иҷлосияи 16 – уми Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти унвони “Президент кафили сулҳу осоиштагӣ дар кишвар” дар толори маҷлисии Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон баргузор гашт.

Дар баргузории ҳамоиш намоянда аз Дастгоҳи марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Ширинбекзода Садриддин, Раиси Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур Каримзода Нилуфар, муовини раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” Ширин Қурбонова, директори Институти омӯзиши масъалаҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Рустам Ҳайдарзода иштирок ва суханронӣ намуданд.

Нахуст ба кори ҳамоиш раиси ташкилоти ибтидоии “Ахтарон” директори Институти астрафизикаи АМИТ Буризода Анвар ҳусни оғоз бахшида, меҳмононро ба ҷамъомадагони ҳамоиш шинос намуда, ба муносибати ин Рӯзи таърихӣ хайрамақдам гуфта, сухани муқаддимавиро ба намояндаи Дастгоҳи марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Ширинбекзода Садриддин доданд.

Мавсуф зимни суханронии хеш иброз дошт, ки асоси сулҳу ваҳдат, оромию осоиштагӣ, пешравию муваффақиятҳои давлату миллатамон маҳз аз талошу заҳматҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Раиси муаззами Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон маншаъ мегирад. Чуноне, ки мо шоҳиди он рӯзҳои нангину нохуш будем, чиқадар харобиҳову нокомиҳо ба сари мардуми тоҷик омад, ки дили садҳо модаронро дар ғаму андуҳи фарзандонашон хуншор ва садҳо кӯдаконро бепадар гардонида буд. Ин доғ дар дили онҳо абадан боқӣ монд. Аз рӯзи сари қудрат омадани Президенти маҳбубамон Эмомалӣ Раҳмон ба ҷанг хотима бахшида, оҳиста-оҳиста ба тамоми ободиҳову хушбахтиҳо омада расидем. Моро мебояд ба қадри ин сулҳу субот, оромию осоиштагӣ, ваҳдату ягонагӣ расида, дар пешрафти кори давлату миллатамон саҳмгузор бошем.

Дар идома Нилуфар Каримзода, Рустам Ҳайдарзода ва Ширин Қурбонова дар бораи ҷанги шаҳрвандии солҳои гузашта, беадолатиҳову нокомиҳои мухолифин ва ба харобазор табдил додани ватан, бераҳмона қатл намудани одамон, доғ мондан дар дили модарон, ятим намудани кӯдакон, аз байн бурдани шахсиятҳои шинохта суханронӣ намуданд. Таъкид гардид ки, ҳанӯз аз лаҳзаи ба сари ҳокимият омадани Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба оқибатҳои ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ хотима бахшида шуд. Пас аз хотима бахшидани нооромиҳо сулҳу суботи комил ваҳдату ягонагӣ дар кишвар танинандоз гардида, бо ташаббус ва иқдомҳои ин абармарди сиёсат миллати тоҷик дар арсаи байналмилалӣ шинохта гардид.