Лигаи зиддитарбодии мамлакатҳои Осиё ва Уқёнуси Ором (APLAR), ки соли1963 дар кишвари Сидней таъсис ёфтааст, 32 ассотсиатсияҳои миллии тарбодшиносонро муттањид месозад. Лигаи мазкур зиёда аз 25 ҳазор нафар аъзо дорад, ки тарбодшиносони Ҷумҳурии Тоҷикистон низ яке аз аъзоёни фаъоли он ба ҳисоб мераванд.

Конгресси APLAR, ки њар сол дар яке аз мамлакатҳои Осиё ва назди Уқёнуси Ором баргузор мегардад, фарогири кашфиётҳои наву технологияҳои пешрафта ва тадқиқотҳои ояндадори ҷаҳони тарбодшиносї мебошад.

Тарбодшиносони Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии узви АМИТ, д.и.т., профессор Сурайё Шукурова дар чандин конфронсҳоиAPLAR (ҳамтариқи онлайн ва ҳам шахсан) иштрок ва маърўзаҳои илмӣ намудаанд. Боиси зикр аст, ки бо дастгирии Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Лигаи зиддитарбодии мамлакатҳои Осиё ва Уқёнуси оромконфронси навбатии APLAR соли 2018 дар шаҳри Душанбегузаронид шуд.

Дар конгресси 26-уми Лигаи зиддитарбодии мамлакатҳои Осиё ва Уқёнуси Ором, ки санаи 21-25‑уми августи соли 2024 дар кишвари Сингапур бо иштироки зиёда 2500 намояндаи соҳаи тарбодшиносӣ ва табибонидигар соҳаҳо баргузор гардид, њайати намояндагии ҶумҳурииТоҷикистон бо сардории С. Шукурова иштирок намуданд.

Дар ҳамоиши мазкур ба профессор С. Шукурова барои хизматҳои барҷаста дар соҳаи илми тарбодшиносӣ, тадқиқот ва хизматҳои касбӣ дар минтақаи APLAR ва барои омода намудани тарбодшиносони ҷавон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷоизаи фахрии APLAR-MASTER-AWARD қадрдонӣ карда шуд.

Арзишҳои ахлоқии инсон дар даврони Истиқлолияти миллӣ аз мубрамтарин масоили замони муосир ба шумор меравад, зеро он дарахти навниҳолест, ки ба муҳофизат аз ҳар гуна унсурҳои нохейру музир ва фасодпазиру шикананда эҳтиёҷманд аст. Муҳофизи Истиқлолият миллӣ кист? – Албатта, мардуми хирадманду оқил ва ватандӯсту ҷавҳардор таҳти раҳбарии давлату Сарвари он аз муҳофизони аслии ин дарахти ба заҳматҳо ба даст омада мебошанд.

Дар ба даст овардани Истиқлолияти миллӣ саҳми арзандаи Пешвои миллат, Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва мардуми иродатманди кишварамон бузург буд ва бузург аст. Тавассути истиқлоли миллӣ миллати тоҷик соҳибистиқлолу дар дунё ҳамчун миллати бофарҳангу тамаддундор шинохта шуд. Барои мардуми кишвари мо, ки дар вазъи фақру нодорӣ ва парешониву парокандагӣ қарор доштанд ин нури пурбаракат ҳамчун як хобу хаёле буд, ки бо сарварии Шахси бо шуҷою қудратманд ва сиёсатмадор муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оқибат он хоб ба ҳақиқат табдил ёфт. Дар таърихи башарият инсонҳои бузург на чандон зиёданд ва онҳо нотакроранд. Раҳбари кишварамон, Президенти азизу муҳтарами мо Эмомалӣ Раҳмон дар ҳақиқат аз он шахсиятҳои нотакроранд, ки Он касро тақдир насиби мардуму миллати мо – тоҷикон кард. Нақши ин Инсони комилу шахсияти тақдирсоз дар наҷот бахшидан аз бумбасту даргириҳои бесару сомонии мардуми тоҷик ва ба назму низом даровардану сохтори ҷомеаи шаҳрвандӣ дорои арзишҳои волои ватандорӣва башардӯстӣ аст.

Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон на танҳо Раҳбари хирадманду сиёсатмадор ва оқилу тавоно, балки як шахсияти бо фазилат мебошанд, ки ин аз бархурди Он кас нисбати мардуми ҷомеа гувоҳӣ медиҳад. Магар то ҳанӯз ягон раҳбари давлат ва ё кишварро медонем, ки бо мардуми ҷомеаи хеш бо чунин меҳру вафо ва муҳаббату фазилатҳои поки инсонӣ наздик шуда, аз ҷаҳони зиндагии онҳо огоҳ шуда бошанд. Аз ин ҷо, чунин шахсият ва раҳбари бо маърифату қадршинос ва хоксори ба мардум наздику бо отифаро мо надида будем ва нашунидаем. Бинобар ин мо шаҳрвандон бояд шукри Худовандро кунем, ки чунин Инсони дорои инсонияти баланд, ки дорандаи кулли арзишҳои инсондӯстиву инсонпарварӣ, ватандориву худшиносӣ, маънавию ахлоқӣ ва амсоли инҳо мебошанд, насибамон кард.

Яке аз дастовардҳои муҳими даврони истиқлолият ин сулҳу осоиштагӣ ва амнияти мардуми кишвар аст, ки дар ин ҷо, хизмати Раҳбарамон ниҳоят бузург буд ва ҳаст. Амнияти инсон аз неъматҳои бузурге мебошад, ки чун обу ҳаво барои шаҳрвандон дорои арзишҳои воло аст ва ҳар як шаҳрванд вазифадор аст, ки ин ганҷи бебаҳоро ҳифз кунад ва аз ҳар гуна унсурҳои бегона худдорӣ намояд. Ҳоло чи аз ҷиҳати ахлоқӣ ва чи аз ҷиҳати аъмолу кирдори пасту разила, ки боиси осеб расонидан ба фарҳангу тамаддун ва ҳувияти милливу худшиносии мардуми ҷомеа мегардад. Аз ин рӯ, риояти ахлоқи ҳамида ва дар худ доштани фазилатҳои инсонӣ аз шарт ва вазифаҳои муҳими ҳар як шаҳрванд аст, ки дар гуфтору рафтор ва пушидану истифодабарии сару либоси фарҳангӣ-миллӣ ва аврупоӣ-хориҷӣ бояд ҳадди эътидол, яъне назму низом ва ҷиҳати этикӣ-эстетикӣ ба назар гирифта шавад. То ки арзишҳои инсонӣ аз байн наравад, зеро муҳимтарин омили таъинкунанда ва танзимкунандаи ростию ростгӯӣ, рафтору кирдори муносибати инсонҳо дар даврони соҳибистиқлолӣарзиш ба ҳисоб меравад. Бинобар ин яке аз воситаҳои асосии танзими моддиёту маънавиёт дар дохили фарҳангу тамаддуни муайян ва умумибашарӣ системаи арзишҳо дониста шудааст. Системаи арзишҳо дар муайян ва ҷудо намудани хубу бад, росту дурӯғ, ҳақиқату шакку шубҳа, зебоию бадтинатӣ, адолату беадолатӣ, равою нораво, покию зиштӣ, майлу нафрат ёрӣ мерасонад.

Барои дарку дарёфти арзиши инсонӣ шуур, тафаккур, ирода, майлу хоҳиш, талаботу дархости инсон категорияҳоеанд, ки тарафҳои асосии ҳаёти инсонро муайян менамоянд. Ин категорияҳое, ки дар боло номбар намудем бо кадом роҳдар вҷуди инсон пайдо мешаванд? – Албатта, пеш аз ҳама бо роҳи хондану омӯзиши китобҳои бадеию адабӣ, осори фалсафию ирфонӣ-маънавӣ ва ахлоқии шоиру мутафаккирони гузаштаву муосир, таълим гирифтан дар назди устодони илму адаб, ҳамнишин шудан бо шахсияту инсонҳои хирадманду бо тақво инсон соҳиби ақлу фаросат ва ҷаҳонбинии васеъ мегардад.

Омӯзиши фарҳангу тамаддун, таърихи давлату давлатдорӣ ва омилҳои ахлоқӣ барои ҳувияту худшиносӣва ҳифзи ваҳдату Истиқлолияти миллӣ мусоидат менамоянд. Дар айни ҳол қобили қайд аст, ки таҳқиқу таҳлили арзишҳои маънавӣ-ахлоқӣ барои таҳаввулу ташаккули маърифати инсонӣ ва ба камолоти маънавӣ расидани он кумак хоҳад намуд. Чунон ки дар боло қайд шуд, ҳифзкунандаи Истиқлолият ин инсонҳои поку қавииродаву бовафо, ростгӯю рострафтор нисбати давлату миллати хеш бояд бошанд.

Арзишҳои ахлоқии инсонӣ, аз қабили хайру саховат, накукорӣ, амалҳои зебо, эҳсону бахшиш, сабру қаноатмандӣ, рафтору гуфтори мантиқона ва монанди инҳо волотарин фаҳмиши фалсафӣ-маънавӣ мебошад, ки дар такмилу ташаккули Истиқлолияти миллӣ дорои арзишанд:

Хулқи нек васфи ҳар инсон бувад,

Одамӣ ба хулқи бад ҳайвон шавад.

Ҳаркиро ахлоқи неку дод Ҳақ,

Мебарад аз халқи олам ӯ сабақ.

(Шамсиддин Муҳаммад Лоҳиҷӣ, ас.X1У «Асрору-уш-шуҳуд». Баъдан фақат Муҳаммад Лоҳиҷӣнавишта мешавад.)

Душмани ҷон, нобудкунандаи арзишҳои инсон дар ҳар давру замон ин нафси аммораи ӯбуда, дахолати он ва боло гирифтани хостаҳои вайаз болои ақлу имон боиси интихоби роҳи қаx гардида, дар натиxа разолат бар фазилат ғалаба мекунад. Аз ин ҷо, бузургони гузаштаи мо роҳу равишҳои дурустро ба инсон тавсия мекунанд ваяке аз воситаву роҳҳое, ки шахсро аз бадкирдориву бадрафторb дур месозад ин аз хулқи бад озод ва ба хулқи нек ороста гаштани инсон аст:

Аз сифоти бад чу нафсат пок шуд,

Рeҳи ту аз хок бар афлок шуд….

Хулқи неку беҳтар аз ҳар тоат аст,

Бар хилофи нафс xонро роҳат аст.

(Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Ҳангоме ки инсон бар зидди нафси худ мубориза карда, онро дар ҳадди эътидол меорад ва ба хулқи нек ороста мегардад, ҳеҷяк қувваи бадӣ садри роҳи ӯшуда наметавонад. Аз ин ҷо:

Хулқи бад беақлу бе фан мекунад,

Дeстонро xумла душман мекунад….

Гар зи хeи бад кунb худро барb,

Раҳ ба хулқи неки инсонb барb….[1]

(Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Таъкид намудан зарур аст, ки дар замони муосир тавассути Истиқлолияту ваҳдати миллӣ ва Пешвои хирадманду тавоно, Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон арзишҳои ахлоқии мардуми ҷомеа, махсусан аҳли илму адаб пайгирӣ гардида, дар пешрафти фарҳангу тамаддун ва сатҳи иҷтимоии мардуми ҷомеаи шаҳрвандӣ кумаки ба назаррасе намуд. Такмилу ташаккули арзишҳои ахлоқии инсон асоси мустаҳкамӣва қудратнокии бо маърифатонаи Истиқлолияти давлатӣ, ваҳдати миллӣ ва ҳувияту осоиштагии иҷтимои кишвар ва умуман ҷавобгӯи ташаккулу пешрафти ояндаи ҳар як давлату кишвар ва насли ояндаи вай мебошад.

Рушди таърихи ҷомеаи шаҳрвандӣ, ки натиҷаи афкори донишмандону мутафаккирони замонҳои мухталиф аст, ба анъанаи бузурги ташаккули ақлонӣ такя мекунанд. Онҳо тавассути осори хеш дар инкишофу пешравии афкору ҷаҳонбинии ахлоқии ҷомеаи шаҳрвандии мардуми кишварҳо ва минтақаҳои гуногун саҳмгузорӣ намудаанд. Бинобар ин омӯзиш ва тарғибу ташвиқи осор, таълимот ва ҷаҳонбинии бузургони илму фарҳангу тамаддуни гузаштагонамон барои баланд бардоштани сатҳи донишҳои илмӣ-амалӣ, бедор намудани худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ дар вуҷуду зеҳнияти инсони муосир кумак хоҳад кард.

Аҳли илму адаби фарҳангу тамаддуни тоҷику форс барои бунёд ва таҳкими адолати иҷтимоӣва фазилатҳои инсонӣ саъю кушиши зиёдеро фароҳам намудаанд. Аз ин ҷо, барои ҳифз ва такмили Истиқлолияти миллӣ бояд инсонҳои бо маърифатеро тарбия намуда, ба камол расонд, ки бо замони зиндагии имрӯза ва оянда бо тафаккури баланди ахлоқӣ, илмӣ-амалӣ ва назари нав баҳри расидан ба ҳадафҳои бузургу писандида саъю талош намоянд. Маҳз ин ҳадафҳоро метавонем дар ҷомеаи шаҳрвандии муосир, ки шакли иттиҳоди оддии одамон аст ва он ҳаёти моддию маънавиро таъмин месозад ва талаботу манфиатҳои онҳоро қонеъ мегардонад, низ амалӣгардонид.

Аҳли хиради гузаштаи мо новобаста бар он ки аз доираи фаҳмиши замони худ ва асосан барои муосирони хеш осори фалсафӣ-ахлоқӣ, иҷтимоӣ, достону ривоятҳои панду ҳикматӣ навишта бошанд ҳам, вале асрҳои зиёде то ин ҷониб, одамон аз гуфтаҳои онҳо истифода намуда, панду ҳикмати ин бузургонро ҳамчун дарси таҷрибаи рӯзгор ва зиндагӣ ҳисобида, саъю талоши зиёде намудаанд, ки принсипи эҳтироми ахлоқӣёти башарро тавассути осору саргузашти гузаштагони хеш нишон диҳанд. Саъдии Шерозӣ, ки аз панду ахлосароёни бузурги асри XIII мебошад ва бо «Гулистон»-у «Бустон»-и пур аз панду ҳикмат машҳур аст, ки дар даврони Истиқлолият насли муосир барои беҳбуди ахлоқиёт ва шинохти ҷомеаи хеш аз онҳо истифода намоянд. Саъдии бузургвор бо панду насиҳатҳои талху тунди худ ахлоқиёти манфии тамоми гурӯҳҳои ҷамъиятӣ, аз шоҳ то гадо, аз вазир то пешравро мавриди масалу сарзаниш қарор додааст. Зиндагии воқеии одамон, бо тамоми мухолифатҳову мураккабиҳо, пасту баландиҳояш дар сатҳи донишу биниш ва таҷрибаи ҳаётии Саъдии ҷаҳондидаву одамшинос ба маърази баён омадааст. Ҳикмати инсонӣ дар «Гулистон» ба дараҷаест, ки ҳар кас метавонад дар маҷлису маҳфилҳо аз он иқтибос кунад ва ё аз номи Саъдӣ масал занад. Ҷумлаҳои кутоҳӣ пурмазмун, насри мусаҷҷаи ҳикматнок, назми ҳаётиву ибратомӯзи бисёр ҳикоёти «Гулистон» ва ҷузвҳои хулосавии онро ба амсолу ҳикмат табдил додаанд.

Панду андарзҳои «Бустон» ва «Гулистон» комилан иҷтимоӣбуда, таълимоти ахлоқии Саъдӣ аз ҳаёти воқеии инсонҳои замонааш сарчашма гирифтааст. Аз ин ҷо, тавассути суханҳои тунду тези хеш дар «Гулистон» арзиш ва беарзишии табақаҳои иҷтимоиро рӯи об баровардааст. Саъдӣ дар натиҷаи дидану омӯхтан ва шинохтани одамони замони худ гӯё образҳои ҷомеаеро тасвир кардааст, ки назиру монанди онҳо дар ҳар давру замон дида мешавад. Бо ин ҳама Саъдӣ мехост, ки инсоният покдилу оқилтар ва комилтар шавад, ҷомеаи башарӣ мустаҳкамтар, мулк ободу мардум осудаву нисбатан озод бошанд:

Тани одами шариф аст ба ҷони одамият,

На ҳамин либоси зебост нишони одамият.

Ба ин хотир дар даврони Истиқлолият ҳифзи дилу ният ва покии он шарти аввалиндараxа аст, дар акси ҳол дил на махзани нур, балки дар зери тирагbба нобудb мерасад ва будани он арзише надорад:

Ҳаркиро дил нест, e бе баҳра аст,

Дар xаҳон аз бенавоb шуҳра аст….

Ҳаркиро дил нест, гавҳари xонаш мабод,

Ҳарки бе сар гашт сомонаш мабод.

(Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Даврони истиқлолият одамони покдилу бо ҳувияту арзишдорро мепарастад. Барои он ки дилу ният поку соф шавад, бояд дар навбати аввал аз кибру ғурур, кинаву адоват ва бухлу ҳасад, ҳирсу шаҳвати беэътидол дар ҳамагуна хостаҳо софb гардад ва нафси саркашашро мутеъ ва мусаххари ақлу заковати хеш гардонад. Махсусан ҳасаду ҳирс садҳо хислати комиларо мепӯшонанд ва садҳо хислати разиларо меофаранд ва садри роҳи xумлаи камолот мегарданд:

Ҳирсу шаҳват мору мур асту саг аст,

Раҳравонро касе дар ин маънb шак(к) аст.

Кибру уxбатро палангу шер дон,

Нангу номус аждаҳои беамон….

Шуд мисоли моли дунявӣ ҳадас,

З-он ки дунё ҷефае бошад абас. (Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Чунон ки дар боло қайд шуд бузургони гузаштаи мо новобаста бар он ки дар муҳити исломӣ таълиму тарбия ёфта бошанд ҳам, аммо мехостанд, ки тавассути осори фалсафӣ ва ахлоқи-иҷтимоии хеш эҳёи маънавии фикриро барои ҳуқуқи озодӣ, ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдати миллӣ дар зеҳни ашхоси меҳанпараст ва илмдӯст тарғибу ташвиқ намоянд. Панду равишҳои таълимӣ-ахлоқии онҳо дар тарбияи ҷавонон ва шахсони бомаърифат, ки бо замони муосир бо афкори илмӣва назари нав баҳри ба ҳадаф расидан ба ниятҳои неку хайр ва мустаҳкамии истиқлолияти миллӣ талош намоянд, як раҳнамое хоҳад шуд. Маҳз ин ҳадафро метавонем дар ҷомеаи шаҳрвандии имрӯза, ки шакли иттиҳоди оддии одамон аст ва он ҳаёти моддию маънавиро таъмин месозад ва талаботу манфиатҳои онҳоро қонеъ мегардонад, низ амалӣ гардонем.

Аҳли маърифати бояд имрӯз дар даврони Истиқлолият низ дар доираи қонун саъю кушиш намоянд, ки ҷавононро дар чаҳорчубаи арзишҳои волои инсонӣ ва ваҳдату якдилӣ тарбия намоянд ва тавонанд ба ёрии илму маърифат ва маҳорати худ эҳёи маънавиро дар ҷомеаи шаҳрвандӣ барқарор кунанд.

Дар охир тамоми мардуми кишварамонро бо сарварии Раҳбари давлатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси шаҳри дурахшону шукуфонамон Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалиро бо аҳли байташон бахшида ба рӯзи Истиқлолият-бузургтарин ва арзишмандтарин ҷашни тоҷикон табрик намуда, тансиҳатию сарбаландиҳо хоҳонем.

Муродова Тоҷинисо-н.и.фал.,дотсент ходими пешбари ИФСҲ-и ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ

05 сентябри соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба 33- солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Конференсияи илмӣ - назариявӣ бо иштироки олимону кормандони муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ баргузор гардид.

Дар оғози конфронс президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бори дигар тамоми кормандони соҳаи илмро ба муносибати ҷашни бошукуҳи Истиқлолияти давлатӣ таҳният хонда, таъкид дошт, ки ҳанӯз дар Шурои Олии Ҷумҳурии Советии Сотсиалистии Тоҷикистон дар таърихи24 августи соли 1990 «Эъломияи Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Советии Сотсиалистии Тоҷикистон» пазируфта шуда, дар Иҷлосияи ғайринавбатии Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, даъвати дувоздаҳум 9 сентябри соли 1991 Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон эълон гардид.

Аммо ба ҳамаи ин нигоҳ накарда, мутаассифона, то 19 ноябри соли 1992, ки дар иҷлосияи XVI Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси Сарвари давлат, яъне Раиси Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардиданд, Эъломияи мазкур дар бораи истиқлоли давлатӣ дар рӯйи коғаз монда, барои амалӣ сохтани он ягон тадбирҳои назаррасе амалӣ нашуда буданд, зеро дар он замон машғул будани сиёсатмадорон ба муноқишаҳои дохилии сиёсӣ, мансабталошӣ, аланга гирифтани оташҳои нахустини ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ, боло рафтани маҳалгароӣ, таассубу хурофоти динӣ, чаҳор тақсим шудани марзу буми Тоҷикистони ягона ва ҳодисаҳои дигари нангин ба ин имкон надоданд.

Маҳз ҳамин сиёсати хирадмандонаю илмпарварона ва маорифпарварии шахсии Пешвоямон аст, ки мо имрӯз аз меваҳои шаҳдбори Истиқлоли давлатӣ баҳра бурда, Ватани озоду соҳибистиқлоламонро устуворона ба сӯи ояндаи дурахшон ба пеш мебарем.

Нақши илм ва илмомӯзиро дар мустаҳкам намудани пояҳои Истиқлоли давлатӣ Пешвои миллат ҳанӯз дар Паёмашон ба аъзои Маҷлиси Миллӣ ва вакилони Маҷлиси Намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон санаи 30 апрели соли 2001 қайд карда, даъват намуда буданд, ки ҷавононро тавре тарбия намоем, ки «дар руҳияи ватандӯстию худшиносии миллӣ ба воя расида бошанд, истиқлол ва якпорчагии давлати тоҷиконро ҳифз кунанд, аз дастовардҳои илму фарҳанги ҷаҳонӣ бархурдор бошанд ва номбардори ниёгони хирадманд, сулҳпарвар, эҷодкор ва баору номуси хеш бошанд». Дар идома як зумра олимон доир ба таҳкими Истиқлолияти давлатӣ ва арҷгузорӣ ба сиёсати маорифпарварони Пешвои муаззами миллат маъруза намуданд.

05 сентябри соли равон ба муносибати 33- солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон чорабинии бошукуҳи ҷашнӣ ва роҳпаймоии идона баргузор гардид. Дар роҳпаймоии идона ҳайати олимону академикони муассисаҳои илмӣ таҳқиқоти ҳамчун рамзи эҳтиром ба Истиқлоияти давлатӣ ва арҷгузорӣ ба қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдвати миллӣ – Пешвои миллат, президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ, Ваҳдати миллӣ сулҳу субот ва сарҷамъии миллат бо як самимияти хосса иштирок намуданд.

Пас аз роҳпаймоӣ дар майдони баргузории чорабинӣ сиёсӣ – фарҳангӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо сухани табрикотӣ ба чорабинӣ ҳусни оғоз бахшида олимону академиконро ба муносибати 33 – солагии Истиқлолияти давлатӣ муборакбод гуфта, аз қаҳрамониҳову ҷоннисориҳои Президенти мамлакатамон Эмомалӣ Раҳмон дар вартаи ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ ёдовар шуд. Ҳамзамон ба олимону кормандони муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ, барои хизматҳои шоёнашон аз ҷониби президенти академия бо ифтихорномаҳо сарфароз гардонида шуданд.

Ба ҳамагон маълум аст, ки Истиқлолияти давлатӣ дар як замони ҳассос баъди пош хурдани Иттиҳодияи Шуравӣ ва сар задани ҷанги таҳмилӣ дар як вазъияти ниҳоят душвор бо талошҳои одилонаву оқилонаи Президенти маҳбубамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои аз зулму ситам ва аз вартаи ҳалокат наҷот ёфтани мардуми тоҷик қабул шудааст.

Ҳамаи мардуми Тоҷикистонро мебояд ба қадри ин озодӣ, ободӣ, Истиқлолияти давлатӣ расида ҷавононро дар руҳияи ватандӯстӣ, хештаншиносӣ, худогоҳии миллӣ тарбия намуда, моҳияти Истиқлолиятро ба онҳо фаҳмонанд, то ки ин арзиши бузургро чун гавҳараки чашм нигоҳ дошта ба ояндагон аз худ як давлати ободу тараққикарда ба мерос гузорем.

05 сентябри соли равон ба муносибати ҷашни 33- солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки роҳбарият ва олимону кормандони муассисаҳои имлию таҳқиқотӣ роҳпаймоии идона баргузор гардид.

Дар роҳпаймоии идона, ки ба ҷашни пуршукуҳи Истиқлоли давлатӣ бахшида мешавад олимону кормандони соҳаи илм бо як ҳисси баланди ватандӯстӣ ва самимияти беандоза аз сулҳу суботи комил дар кишвар ҷонибдорӣ менамуданд. Зеро Истиқлолият ин шарафу номуси ватандорӣ, ҳифзи марзу буми кишвар мустаҳкам намудани пояҳои давлатдории миллӣ мебошад. Маҳз дар таҳкиму пойдории Истиқлолияти миллӣ саҳми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон басо бузург аст.

Ҳамин аст, ки Ҳукумати кишвар хосатан Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз аввали рузҳои корӣ барои мустаҳкам намудани пояҳои истиқлоли давлатӣ ва сулҳу суботи комил дар кишвар хизматҳои мондагоре анҷом додааст. Албатта яке аз самтҳои муҳими фаъолияти Ҳукумати кишвар ин соҳаи илм мебошад, ки маҳз дар таҳкиму пойдории Истиқлолияти давлатӣ олимону академикон низ саҳми арзанда гузоштаанд.

Дар ин росто дар пайравӣ аз ин сиёсати маорифпарваронаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва ба хотири арҷгузорӣ ба Истиқлолияти миллӣ, ваҳдату ягонагӣ олимону кормандони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар баргузории ҳама гуна чорабиниҳои расмию давлатӣ саҳми калон мегузоранд. Роҳпаймоие, ки имрӯз баргузори гардид метавон гуфт, ки ин ҳам як рамзи эҳтиром гузоштан ба парчами миллӣ – ҳамчун нишони сулҳу субот ва оромӣ, иттиҳоду сарҷаъмӣ ва Истиқлолияти Ватани маҳбуб – Тоҷикистони азиз мебошад.

05.09.2024

https://president.tj/event/news/47114

5 сентябр Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо сафари корӣ ба ноҳияи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ташриф оварданд.

Сафари кории Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ноҳияи Ҳамадонӣ бо ифтитоҳи роҳи мошингарди байни деҳаҳои Файзобод ва Тагноб то маркази ноҳия оғоз гардид.

Дар маросими ифтитоҳи роҳи дорои аҳамияти маҳаллӣ иттилоъ доданд, ки дарозии он 14,5 километрро дар бар гирифта, деҳаҳои Файзобод ва Тагноби деҳоти Даштигулҳо, Анҷиркон, Сафедоб, Кодара ва Сафар Гадои деҳоти Панҷрӯд, деҳаи Боғи деҳоти Қаҳрамон ва шаҳраки ноҳияро бо ҳам мепайвандад.

Корҳои сохтмонӣ дар ин масир аз аввалҳои моҳи майи соли равон аз тарафи соҳибкорони ватанӣ бо ҷалби аҳолӣ оғоз гардида, бо харҷи 27,5 миллион сомонӣ анҷом дода шудааст.

Паҳноии роҳ, ки ба категорияи 5-уми роҳдорӣ шомил мебошад, 6 метрро ташкил дода, бо ғафсии 8 см мумфарш карда шудааст. Ин роҳ асосан солҳои 60-уми асри гузашта бунёд ёфта, солҳои охир таъмирталаб шуда буд. Вазъи нохуби роҳ ҳаракати нақлиёти боркашу мусофирбарро мушкил мегардонид.

Акнун дар доираи чорабиниҳо бахшида ба ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дастуру супоришҳои Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон роҳи мазкур дар муддати кутоҳ ва мувофиқ ба талаботи замони муосир навсозӣ шуд.

Таъмиру навсозии роҳи мошингарди байни деҳаҳои Файзобод ва Тагноб то шаҳраки ноҳияи Ҳамадонӣ боиси хушҳолии сокинон гардид.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бунёди роҳи мазкурро аз ҷониби соҳибкорони ватанӣ шоистаи таҳсин хонда, амалӣ намудани иқдомҳои созандагиро нишонаи баланди муҳаббату садоқати сокинон ба миллату давлат номиданд.

Дар доираи чорабиниҳо ба истиқболи сазовор аз ҷашни 35-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ноҳияи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ бунёду навсозии боз даҳҳо километр роҳҳои дорои аҳамияти маҳаллӣ ба нақша гирифта шудааст. Ин тадбир ба беҳтар шудани вазъи иқтисодиву иҷтимоии сокинони ноҳия боис шуда, мушкилоти рафтуомади мардум, махсусан ронандагонро бартараф хоҳад кард.

Баъди аз байн рафтани Иттиҳоди Шуравӣ халқи тоҷик соҳибихтиёрии давлатиро ба даст овард ва дар таърихи давлатдории тоҷикон давраи нави инкишофи истиқлолияти давлатӣ ба миён омад.

Аз ин ҷост, ки 9 сентябри соли 1991 Қарори Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи эълон шудани истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» қабул гардид, ки ин сана ҳамчун рӯзи истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таърихи навини он, оғози дигаргунсозиҳои нав дар самти бунёди давлати мустақилу миллӣ ва демократӣ эътироф шудааст.

Маҳз аз ҳамин давра сар карда, равандҳои демократикунонии ҷомеа, ислоҳотҳои сиёсию ҳуқуқӣ ва эҳёи арзишҳои нави миллӣ оғоз меёбанд. Давраи ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ дар Тоҷикистон аз муқовиматҳои сиёсие, ки баъдтар ба ҷанги шаҳрвандӣ оварда расониданд, рост меояд. Давлате, ки нав истиқлолияти худро ба даст оварда буд, ба ҷанги шаҳрвандӣ ҷалб карда шуда, дар натиҷа дар ҷомеа бетартибиҳо, беқонуниятӣ ва сиёсати бесарусомонӣ ҳукумфармо буд.
Сабабҳои сар задани муқовимати сиёсӣ, фалаҷ гардидани ҳокимияти даввлатӣ ва ба нестӣ омадани сохти конститутсионӣ аз нигоҳи таҳқиқоти таърихию ҳуқуқӣ ва сиёсатшиносӣ ба таври мукаммал дар китобҳо, маърӯзаҳо, суҳбатҳо ва баромадҳои Пешвои миллат - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таҷассум ёфтааст. Маҳз Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сифати ташаббускори асосии ба амал баровардани консепсияи оштии миллӣ дар Тоҷикистон баромад кардаанд. Зеро медонистанд, ки бе таъмини сулҳу салоҳ дар мамлакат бунёд намудани далати соҳибихтиёр ва дигар созандагиҳо ғайриимкон буд. Бинобар ин, Сарвари давлат тамоми ҳастии худро барои ба даст овардани сулҳи тоҷикон бахшида буданд.
Баъд аз фалаҷ гардидани сохти конститутсионӣ моҳи ноябри соли 1992 дар шаҳри Хуҷанд Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, ки он дар таърихи навини тоҷикон саҳифаи наверо кушод. Дар ҳамин иҷлосияи таърихӣ Ҳукумати нави Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, Сарвари давлат, Раиси Шӯрои Олии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон интихоб карда шуд.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз давраи ба роҳбарии давлат омаданашон тамоми азму иродаи худро ба умдатарин масъалаҳои ҳастии халқу мамлакат - таъмини сулҳу субот, муттаҳид сохтани мардуми Тоҷикистон, истеҳкоми ваҳдати миллӣ бахшиданд ва фаъолияти сиёсии муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ҳамчун Сарвари давлат бо ормонҳои чандинасраи халқу миллат ва рисолати ҷамъиятию азалии халқи тоҷик мувофиқ омад.

Раванди сулҳи Тоҷикистон саҳми босазоеро барои таҳкими сулҳ дар кишвар ва барои барқарор намудани сулҳ дар миқёси ҷаҳонӣ гузошт. Танҳо аз соли 1993, баъди он, ки амалиётҳои ҷангӣ коста мегардид, зарурати муросои миллӣ пеш омад.
Санаи 24-27 июни соли 1997 дар шаҳри Москва даври хотимавии музокирот байни тоҷикон барпо гардид, ки дар он Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ аз ҷониби Президенти Точикистон Эмомалӣ Раҳмон ва роҳбари мухолифин ба имзо расонида шуд.

Аҳаммияти ҳуҷҷатҳои дар Москва имзошуда дар он буд, ки онҳо давраи гузаришро аз ҷанг ба сулҳ ва механизми дастовардаҳои ризоияти миллиро дар Тоҷикистон муайян карданд.

Созишнома бе хавфу хатар баргаштани гурезаҳоро таъмин, ба ҳаёти ҷамъиятиву сиёсӣ ва иқтисодии мамлакат фаъолона пайвастанашон бо мақсади барқарор кардани манзилҳо, объектҳои саноатӣ ва зироатии дар асари ҷанг харобшуда ёрӣ расонданро таъмин намуда, инчунин муайян кардани асоси боварӣ дар соҳаи сиёсат, дар хусуси парвандаҳои ҷиноятӣ, ки дар иртибот дар муқовимати сиёсӣ ва ҷанги шаҳрвандӣ оғоз гардидаанд, қонунигардонии ҳизбҳо ва ҳаракатҳои манъшуда, қатъ намудани иқдоми тахрибкориву террористӣ, ҷалб намудани васоити ахбори омма дар раванди оштии миллӣ пешбини карда шуданд.

Ба шарофати саъю кӯшиши пайваста ва ҳаракатҳои пайгиронаи Пешвои миллат - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ғояи ваҳдати миллӣ ба яке аз самтҳои сиёсати доимии давлат ва Ҳукумати Тоҷикистон табдил ёфт. Он баҳри рушди минбаъдаи сиёсати дохиливу хориҷии давлати тозаистиқлоли тоҷикон, интихоби самтҳои дурусти рушди минбаъдаи кишвар, таъмини амнияти дохиливу хориҷӣ ва ниҳоят барои имрӯзу фардои халқу миллат, ҷомеа ва давлатдории тоҷикон заминаҳои ҳуқуқиву сиёсӣ ба вуҷуд овард. Пешвои миллат - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 1 декабри соли 1999 фармон «Дар бораи таҳкими ҷараёни демократикунонии ҳаёти ҷамъиятӣ-сиёсӣ» ба тасвиб расониданд, ки ба туфайли он дар кишварамон муҳити мусоиди бисёрҳизбӣ ва гуногунандешии сиёсӣ фароҳам омад. Ин тадбир омили муҳиме гардид, ки ҳизбҳо ва ҳаракатҳои мухталиф муттаҳид гардида, фаъолияти худро ба ҳифзу таҳкими сулҳ, ризоияти миллӣ, рушди демократия, инкишофи иқтисодиёт ва дигаргунсозиҳо дар ҷомеаи тоҷикон амалӣ созанд.

Барқарорсозии ҳокимияти конститутсионӣ ва он тағйироти куллие, ки дар натиҷаи баргузории Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ба имзо расидани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ падид омаданд, давраи комилан наверо дар низоми қонунгузорӣ, сиёсати ҳуқуқӣ ва мавқею мақоми Тоҷикистон, ки аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ ба ҳайси кишвари комилҳуқуқ эътироф гардидааст, ба миён овард. Ҳамаи тадбирҳое, ки бо ҳидояти Пешвои миллат - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи созишу Ваҳдати миллӣ, ки дар самти таҷдиди низоми қонунгузорӣ ва ҳокимияти давлатӣ дар пояи барномаҳои доманадори Ҳукумати Тоҷикистон роҳандозӣ шудаанд, ҳадафи онро доштанд, ки кишвари мо эъмори ҷаҳонии худро ба шоҳроҳи тамаддуни ҷаҳони муосир ворид намояд.
Низоми нави давлатдорие, ки Президенти кишвар дар натиҷаи ислоҳоти конститутсионӣ ва низоми қонунгузорӣ тарҳрезӣ намуданд, барои озодии инсон ва ҷомеа, заминаҳои воқеӣ муҳайё карданд. Озодии инсон ва бузургдошти ҳуқуқҳои ӯ ба бунёдгузорӣ ва такмили ниҳодҳои муносиби умури сиёсӣ, ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии ҷомеаи Тоҷикистон бо дарёфти истиқлолияти пурраи миллӣ оварда расонид.

Самараи заҳматҳои шабонарӯзии Пешвои миллат - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати таҳкими Истиқлолияти давлатӣ буд, ки Тоҷикистон дар арсаи сиёсати байналмилалӣ дар муддати кӯтоҳи таърихӣ дар самти беҳтар намудани сатҳ ва сифати зиндагии аҳолӣ ба дастовардҳои арзишманд ноил гардид.

Имрӯзҳо ҳар як сокини кишвари азизро таассуроти гуворо аз тадбирҳои омодагӣ ба истиқболи 33-юмин солгарди Истиқлолияти давлатӣ фаро гирифтааст ва бояд тамоми мардуми кишвар, махсусан наслҳои ҷавони имрӯзу ояндасози мо аз он ифтихор намоянд ва ба мероси бузурги маънавӣ ва фарҳангии ниёгонамон арҷгузорӣ намуда, ин неъмати бебаҳо - иттиҳоду ягонагӣ, ҳамзистиву осоиштагии миллиро чун гавҳараки чашм эҳтиёт намоянд.

Халқи Тоҷикистон хизматҳои бузурги Қаҳрамони Тоҷикистон, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро дар роҳи бунёди сулҳи тоҷикон, суботу оромӣ дар ҷомеа, эъмори давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона, амалӣ намудани ислоҳотҳои бузурги сиёсӣ, иқтисодию ҳуқуқӣ, аз ҷумла таъмини амнияти Точикистон, ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, таъмини амнияти озуқаворӣ, баровардани Тоҷикистон аз бунбасти коммуникатсионӣ, ба ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун давлати муосири демократӣ ва ҷомеаи шаҳрвандидошта муаррифӣ намудани Тоҷикистон дар сатҳи қонуни конститутсионӣ қадр карда шудаанд.

Мутобиқи моддаи 2 Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14 ноябри соли 2016, № 1356 «Дар бораи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат» Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон муҳтарам шахсияти барҷастаи таърихии миллат мебошад, ки дар иҷлосияи шонздаҳуми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Сарвари давлат интихоб гардида, дар бунёди низоми давлатдории Тоҷикистони соҳибистиқлол, барқарорсозии сохти конститутсионӣ, ба даст овардани сулҳу ваҳдати миллӣ ва сохмону таҳкими давлати тоҷикон саҳми асосӣ ва беназир гузошта, тибқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 1994 дар асоси овоздиҳии умумихалқӣ аввалин Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб шуда, дар эъмори давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва иҷтимоӣ нақши бузургуарзанда гузошта, миллатро аз парокандагӣ, давлатро аз нестшавӣ ва халқро аз ҷанги шаҳрвандӣ раҳо намуда, дар рушди сиёсӣ, иқтисодиву иҷтимоӣ ва таърихиву фарҳангии давлати мустақили Тоҷикистон хизматҳои бузурги тақдирсоз намудаанд.

Аз ин рӯ, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, пойдориву бардавомии давлатдории мустақили тоҷикон, сулҳу ваҳдати миллӣ, кафили рушди босубот ва устувори давлатдории тоҷикон мебошад ва мо бо Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошем ва Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ифтихори бузурги халқи тоҷик мебошанд.

Бобоҷонзода И.Ҳ. - мудири шуъбаи масоили назариявии давлат ва ҳуқуқи муосири Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор. Email: bobojonov_i@mail.ru

Қодирзода Т.Қ. - ходими пешбарӣ илмии шуъбаи масоили назариявии давлат ва ҳуқуқи муосири Институти фалсафа,сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.БаҳоваддиновиАкадемияи миллии илмҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ, E-mail: t_ kodirzoda@mail.ru

Дар асоси сиёсати варзишпарваронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки солҳои охир чиқадар корҳои барои солимгардонии миллат дар самти варзиш ба анҷом расонидааст, имрӯз бо дастури Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба Ҷашни пуршукуҳи миллиамон Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон миёни олимони ҷавон бозии Шашка ва Шоҳмот баргузор гардид.

Дар бозӣ олимони ҷавон духтарону писарон миёни худ сабқат намуда, ғолибон бо туҳфаҳои хотиравӣ ва сипосномаву ифтихорномаҳо дар таҷлили ҷашни 33- солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби Иттифоқҳои касабаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон қадршиносӣ карда мешаванд.