Skip to main content

Дар ҳошияи сафари Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ ҷиҳати иштирок дар Форуми сеюми байнипарламентии кишварҳои Осиёи Марказӣ ба Ҷумҳурии Қирғизистон, 23 сентябри 2025

Минтақаи Осиёи Марказӣ, ки аз давлатҳои Тоҷикистон, Қазоқистон, Қирғизистон, Туркманистон ва Ӯзбекистон иборат аст, барои таъмини субот, рушди устувор ва таҳкими робитаҳои сиёсӣ ва иқтисодӣ ниёз ба ҳамкории зич ва ҳамоҳангшуда дорад. Дар ин замина, форумҳои байнипарлумонӣ ҳамчун платформаи муҳими сиёсӣ ва қонунгузорӣ барои густариши ҳамкории кишварҳо нақши асосӣ мебозанд. Ҳамоишҳои байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ бо мақсади таҳкими ҳамкориҳои байнипарлумонӣ ва фаъолгардонии муколамаи сиёсӣ баргузор мешаванд. Ин ҳамоишҳо ба вакилони парлумон имкони табодули таҷриба, баррасии масоили минтақавӣ, аз ҷумла амният, муҳити зист, муҳоҷират ва рушди иқтисодӣ ва таъмини иҷрои амалии тасмимҳои муштаракро фароҳам меоранд. Ҳамкории вакилони парлумонӣ барои баланд бардоштани иқтидори куллии минтақа низ муҳим аст ва аз ин рӯ, ин ҳамоиш ҳамасола баргузор мешавад. Амнияти минтақавӣ мавзӯъи калидӣ дар нишастҳои байнипарлумонӣ аст. Бо вуҷуди боқӣ мондани мушкилоте чун терроризм ва қочоқи маводи мухаддир, ҳамоҳангсозии сиёсатҳои кишварҳо дар доираи ин форумҳо ба коҳиш додани таҳдидҳои амниятӣ мусоидат мекунад. Масалан, муколамаи мунтазами байнипарлумонӣ ба таҳкими эътимод ва ҳамкории мустақим дар мубориза бо ҷинояткорӣ мусоидат мекунад. Форумҳо барои ҳамоҳангсозии сиёсати иқтисодӣ ва таҳкими равобити тиҷоратӣ дар минтақа замина фароҳам мекунанд. Баррасии масъалаҳои марбут ба истифодаи оқилонаи захираҳои об, дастгирии соҳибкорӣ ва коҳиши монеаҳои тиҷоратӣ ба рушди устувори кишварҳо мусоидат мекунад. Ин дар амал ба кишварҳои минтақа имкон медиҳад, ки дар бозорҳои байналмилалӣ рақобатпазир бошанд.

Тоҷикистон ҳамчун кишвари дорои аҳамияти бузурги геостратегӣ дар минтақа метавонад бо иштироки худ дар чунин форумҳо дар таҳкими ҳамкориҳо дар бахшҳои муҳими иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва дифоъӣ саҳми арзанда гузорад. Муколамаи мунтазам бо кишварҳои ҳамсоя метавонад ба ҳалли масъалаҳои умумӣ, аз қабили муҳоҷират, захираҳои об ва мубориза бо терроризм мусоидат кунад.

Бояд ёдовар шуд, ки форумҳои байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ шурӯъ аз соли 2023 мунтазам баргузор карда шуда истодааст. Форуми якуми байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ дар шаҳри Туркистони Ҷумҳурии Қазоқистон дар таърихи 9 - 10 - уми феврали соли 2023 баргузор гардида, дар доираи форуми мазкур масъалаҳои зерин баррасӣ гардида буданд: масъалаҳои таҳкими ҳамкориҳои ҳамаҷонибаи стратегии кишварҳои Осиёи Марказӣ ва нақши парлумон дар ин раванд, инчунин густариши ҳамкориҳои фарҳангию гуманитарӣ дар заминаи мероси муштараки таърихию фарҳангӣ. Дар натиҷаи форум Декларатсияи Туркистон қабул карда шуд. Ҳуҷҷат дурнамои рушди минбаъдаи муносибатҳои байнипарлумонӣ, ки ба тавсеаи ҳамкориҳои иқтисодӣ ва ташаккули фазои ягонаи фарҳангию таърихии Осиёи Марказӣ нигаронида шудааст, инъикос ёфтааст.

Форуми дуюми байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ 12 - уми сентябри соли 2024 дар шаҳри Хиваи Ҷумҳурии Ӯзбекистон баргузор гардид, ки заминаи баргузории ин форум ба масъалаҳои ҳамкориҳои судманд ва минтақаӣ аҳамияти аввалиндараҷа зоҳир карда шуд.

Бояд зикр намуд, ки 23 - уми сенятбри соли равон дар Ҷумҳурии Қирғизистон форуми сеюми байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ баргузор мегардад. Ҷиҳати иштирок дар ин ҳамоиши минтақавӣ Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ ба Ҷумҳурии Қирғизистон сафар карданд. Форуми навбатии байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ таҳти шиори “Роҳҳои муассир барои рушди ҳамаҷонибаи минтақа” баргузор шуда, мавзӯъҳои мавриди баҳси вакилони парлумон қонунгузории муҳоҷират ва меҳнат, таъмини истиқлолияти рақамӣ ва амнияти иттилоотӣ ва беҳбуди фазои сармоягузорӣ гузошта шудааст.

Тибқи гузориши расонаҳои ин кишвар, ҳадафи форум таҳкими ҳамкориҳои байнипарлумонӣ дар Осиёи Марказӣ барои ноил шудан ба рушди устувори иқтисодӣ, танзими равандҳои муҳоҷират ва рушди муҳити рақамӣ мебошад.

Дар он масъалаҳои “Муҳоҷират ва ҷараёнҳои корӣ: таъмини ҳуқуқи шаҳрвандон ва устувории иқтисодӣ тавассути қонунгузорӣ”, “Тадбирҳои қонунгузорӣ барои беҳтар кардани фазои сармоягузорӣ ва баланд бардоштани шаффофияти иқтисодӣ дар кишварҳои Осиёи Марказӣ” ва “Парлумонҳо ва соҳибихтиёрии рақамӣ: таъмини амнияти киберӣ ва танзими ҳуқуқии муҳити рақамӣ” баррасӣ хоҳанд шуд.

Форумҳои байнипарлумонии кишварҳои Осиёи Марказӣ ҳамчун як механизми муҳими ҳамкорӣ барои таҳкими робитаҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва амниятӣ дар минтақа хизмат мекунанд. Ин платформаҳо ба кишварҳо имкон медиҳанд, ки мушкилоти умумиро бо роҳи осоишта ва ҳамоҳангшуда ҳал кунанд ва ба ин васила ба рушди устувори минтақа мусоидат кунанд. Барои Тоҷикистон ширкат дар чунин ҳамоишҳо як фурсати рушд ва субот дар минтақа аст.

ШАРИФОВ Искандар - ходими илмии шуъбаи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақили

Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ