Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
Дар таърихи давлатдории мо шахсияти Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар фароҳам овардани сулҳу субот ва ягонагиву осоиштагӣ қобили таҳсин аст. Маҳз бо талошу заҳматҳои ин абармарди миллат дар фазои ҷангзадаи кишвари Тоҷикистон ваҳдату ягонагӣ барқарор гардид.
Пас аз ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ дар айёми басо мудҳиши даргириҳои ҷанги дохилӣ ва муваффақ шудан ба пойдории сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои мардуми ҷафодидаи тоҷик сарнавиштеро сохт, ки ҳама гуна даргириҳои мусалаҳона дар кишвар ба кулӣ поён ëфт. Натиҷаи талошҳои сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо як ҳисси ватандустонаву хештаншиносӣ, давлатдориву давлатсозӣ тавонист кишвари азизамонро дар арсаи ҷаҳон ҳамчун кишвари нотакрори сулҳофар муаррифӣ намояд.
Воқеан ҳам агар назаре ба таърих намоему заҳматҳои Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро пеши назар оварем дар айёми басо мушкил сарварии мамлакатро ба ӯҳда гирифта, чун сиёсатмадори миқёси ҷаҳонӣ гардид. Ӯ таҷассуми хирад, ирода ва ифодагари манфиятҳои тамоми Тоҷикистон аст.
Моҳи ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI- уми Шӯрои Олӣ дар шаҳри бостонии Хуҷанд Эмомалӣ Раҳмон дар барномаи сиёсии хеш чунин изҳор намуда буд:
-Баҳри истиқрори сулҳ дар Тоҷикистон ва бозгашти ҳамаи гурезаҳо ман тайёрам ҷони худро нисор кунам.
Эмомалӣ Раҳмон ҳангоме сарвари давлат интихоб шуд, ки буҳрони шадиди сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ саросари мамлакатро фаро гирифта, хатари аз байн рафтани давлати Тоҷикистон вуҷуд дошт. Ӯ корҳои бузургеро ба анҷом расонид, ки назираш дар таърихи куҳанбунёди мо вуҷуд надошт:
-Ҷанги шаҳрвандӣ қатъ ва сулҳу субот дар мамлакат барқарор шуд;
-Гурезаҳо ва муҳоҷирони иҷборӣ ба Ватан, ба ҷои доимии зисташон баргаштанд;
-Иттиҳоду якпорчагии мамлакат таъмин шуд ва хатари парокандашавии мамлакат аз байн рафт;
-Ислоҳоти сиёсӣ сурат гирифт, Конститутсияи мамлакат, Парчам, Нишон ва Суруди Миллӣ қабул шуд, гуногунандешии сиёсӣ ба вуҷуд омад, ҳизбҳо ва ҳаракатҳои гуногуни сиёсӣ озодона фаолият менамоянд, арзишҳои демократӣ торафт густариш ёфта обрӯву нуфузи байналхалқии Тоҷикистон меафзояд;
-Истиқлолияти сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии мамлакат устувор гашта, арзиши миллӣ ба муомилот баромад, шиносномаи миллӣ ҷорӣ шуда, барои тамоми хулқу миллатҳои сокини Тоҷикистон фазои дӯстию бародарӣ ва зиндагии осоишта фароҳам оварда шуд;
-Созишномаи оштии миллӣ ба имзо расид, ваҳдату ҳамдигарфаҳмӣ ва ҳамкорӣ бо нерӯҳои иттиҳоди мухолифин дар мақомоти давлатӣ ва ҳама ҷабҳаҳои ҳаёт вусъат ёфт;
-Дар мамлакат амиқи иқтисодӣ суръат гирифт, ислоҳоти соҳаи кишоварзӣ вусъат ёфт, ба деҳқонону шаҳрвандон 75 ҳазор гектар замин дода шуд, масъалаи таъминот бо ғалла ва дигар маводи озуқавории худӣ ба низом даромад;
-Раванди ислоҳоти иқтисодӣ аз ҷониби созишномаҳои бонуфузи байналмилалии моявӣ эътироф шуда, барои ба мамлакат ворид шудани инвеститсияҳои хориҷӣ шароит муҳайё гардид;
-Дар тамоми шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ва махсусан вилояти Ленинобод бо сармояи ватанӣ ва хориҷӣ садҳо корхонаҳои хурду бузурги худӣ ва муштарак ва ба кор шурӯъ карда, қисме аз онҳо маҳсулоте мебароранд, ки ба талаботи меъёри бозори умумиҷаҳонӣ ҷавобгӯ ҳастанд.
Натиҷаи сиёсати хирадмандонаи дохилӣ ва хориҷии сарвари давлат буд, ки тамоми тоҷикони ҷаҳон дар симои Тоҷикистони озоду соҳибистиқлол Ватани таърихиву аҷдодии худро пайдо карданд. Ин нуқтаро чорумин анҷумани тоҷикони ҷаҳон ва ҳамзабонон, ки Раиси он Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад, бори дигар тасдиқ намуд.
Сиёсате, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳаёт татбиқ менамояд, ба таври эътимодбахш собит месозад, ки халқи Тоҷикистон танҳо таҳти сарварии ӯ метавонанд бо роҳи пойдор намудани соҳибихтиёр, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона дилпурона пеш рафта, дар асри XXI ба музаффариятҳои нави таърихӣ соҳиб гардида, дар миёни кишварҳои мутараққию демократии ҷаҳон мавқеи арзандаро ишғол менамояд.
МУҲАММАД Аминзод – котиби матбуотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Мақолаҳо 05 Ноя 24
Categories
Наворҳои видеоӣ
Даврони Истиқлолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба олимони тоҷик муяссар гардид, ки муаррифгарӣ илми тоҷик дар сатҳи байналмилалӣ бошанд. Ин дастоварди бузург ба олимони тоҷик шароит фароҳам овард, ки комёбиҳои илмии худро дар арсаи байналмилалӣ таҳлил ва баррасӣ намоянд. Аз ин лиҳоз, қайд намудан зарур аст, ки олимони Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тули чанд соли охир барои боз ҳам рушд додани илми ватанӣ ҳамкориҳои судмандро бо муассисаҳои илмии хориҷи кишвар ба роҳ монда, бевосита кӯшиш менамоянд, ки муаррифгари илми тоҷик дар хориҷ бошанд.
Дар ин раванд, Қоҳирова Г.И., узви вобастаи АМИТ, д.и.ф.-м., роҳбари Шуъбаи ҷирмҳои байнисайёравии Институти астрофизикаи АМИТ барои вусъатбахшии ҳамкориҳои илмии дуҷониба аз ҷониби олимони расадхонаҳои пешбари Академияи илмҳои Ҷумҳурии Мардумии Чин: Расадхонаи Синзяни Академияи илмҳои ҶМЧ, Расадхонаи Кӯҳии Пурпурии Академияи илмҳои ҶМЧ, Расадхонаи Шанхайи АИ ҶМЧ ва Расадхонаҳои миллии астрономии АИ ҶМЧ дар ш. Пекин дар доираи барномаи CAS-ANSO Visiting Scholar Fellowship даъват гардид. Мувофиқи Амри Президенти АМИТ № 30001/23-439 аз 12 сентябри соли 2024, Қоҳирова Г.И. аз 11 то 25-уми октябри соли ҷорӣ ба Ҷумҳурии Мардумии Чин сафарбар карда шудааст.
Зимни оғози сафар дар Расадхонаи астрономии Синтзяни АИ ҶМЧ (ш.Урумчи) санаи 11 октябр Қоҳирова Г.И. дар мавзуъи «ASTRONOMY IN TAJIKISTAN: HISTORY, CURENT STATUS AND PROGRESS, CASE STUDY» баромад намуда, олимони Чин-ро бо таърихи ташаккули илми астрономия дар Тоҷикистон ва рушди он, дастовардҳои илмӣ дар замони муосир ва дурнамои ҳамкориҳои дуҷониба шинос намуд. Баромади мазкур мавриди таваҷҷӯҳи олимони расадхона зоҳир гардида, барои боз ҳам рушд ва тақвият додани ҳамкориҳои судманди илмӣ аз ҷониби олимон пешниҳодҳои ҷолиб баён гардиданд.
Мизи муддавар бо иштироки роҳбарон ва иҷрокунандагони лоиҳаи илмии муштараки Тоҷикистону Чин баргузор гардид, ки дар он масъалаҳои сари вакт амалӣ кардани лоиҳа баррасӣ гардиданд.
Аз санаи 13 октябр сафар дар ш. Нанкинг идома ёфт. Қайд намуданд ба маврид аст, ки корманд ва магистранти Институти астрофизикаи АМИТ Нормаҳмедов Н. дар Расадхонаи баландкӯҳӣ Пурпурӣ АИ ҶМЧ (ш.Нанкинг) таҳти омӯзиш қарор дорад ва у нахустин намояндаи Тоҷикистон дар ин ҷо мебошад. Дар раванди сафар Қоҳирова Г.И. дар ҳамҷоягӣ бо роҳбари илмии Нормаҳмедов Н. профессор Жантао Ли вохури баргузор намуда, натиҷаҳои кории гузашта ва оянда, инчунин фаъолияти Нормаҳмедов Н.-ро баррасӣ намуданд. Санҷиш нишон дод, ки Нормаҳмедов Н. бевосита дар давоми 5 моҳи омӯзиш бисёр нозукиҳои таҳлили тасвирҳои астрономиро омӯхта, инчунин кор бо барномаи махсуси ПИТОН-ро (Python) аз худ намудааст. Илова бар ин, Нормаҳмедов Н. донандаи забони англисӣ дар сатҳи аъло гардидааст. Пас аз санҷиш, Қоҳирова Г.И. санаи 17 октябр дар ҷаласаи илмии Расадхонаи Пурпур баромад намуда, бо дастовардҳои олимони Институти астрофизикаи АМИТ иштирокмандонро шинос намуд. Дар фарҷоми баромад бо олимони ин расадхона гуфтушунид намуда, як чанд масъалаву пешниҳодҳо мавриди баррасӣ қарор гирифтаанд. Санаи 18 октябр бо Президенти Расадхонаи баландкӯҳӣ Пурпурӣ АИ ҶМЧ профессор Чаньин Чжао вохури баргузор гардид, ки ҳангоми он ҷонибҳо хоҳиши вусъат бахшидани минбаъдаи ҳамкорӣ дар илм ва тайёр намудани кадрҳои баландихтисос тасдиқ намуданд.
Дар давоми сафар Қоҳирова Г.И., Жантао Ли, Нормаҳмедов Н. ва Хайкун Сюэ аз расадхонаи баландкӯҳӣ Пурпур ва расадхонаи Синху дидан намуданд, ки дар онҳо кормандони расадхонаҳо бо усулҳои пешкадамӣ мушоҳидаҳои астрономӣ ва коркарди маводҳо машғуланд.
Санаҳои 20-21 октябр сафар дар ш. Шанхай идома ёфт. Қоҳирова Г.И. санаи 21 октябр дар ҷаласаи илмии расадхонаи астрономии Шанхаӣ АИ ҶМЧ баромад намуда, бо ҳолати таҳқиқотҳои астрономии Тоҷикистон, аз ҷумла, бо таърихи таъсиси Институти астрофизика ва ташаккули илми астрономия дар Тоҷикистон, рушди илми астрономия, дастовардҳои илмии олимони Институти астрофизикаи АМИТ қаблӣ ва дар замони муосир, дурнамои ҳамкориҳои дуҷониба иштирокмандонро шинос намуд. Пас аз баромад бо олимони ин расадхона гуфтушунид намуда, як чанд масъалаву пешниҳодҳо мавриди баррасӣ қарор гирифтаанд. Кормандони илмии расадхонаи астрономии Шанхай мароқи худро оид ба ҳамкориҳои мушоҳидаҳои оптикӣ ва таҳқиқоти ҷирмҳои хурди Системаи Офтобӣ, аз ҷумла рақамикунонии пластинаҳои астрономӣ ва проблемаҳои ионосфера баён намуданд. Доир ба омодасозии мутахассисони ҷавон дар самти рақамикунониифотопластинкаҳои бойгонӣ изҳори назар карданд.
Ҳамчунинмулоқот бо ноиби директори расадхонаи Шанхай, профессор Чжэнҳонг Танг баргузор гардид, ки дар ҷараёни вохурӣ ҷонибҳо ҷонибдории худро барои васеъ ва таҳкимикардани ҳамкориҳои илмии Чин ва Тоҷикистон, аз ҷумла дар заминаи омодасозии кадрҳо тасдиқ намуд.
Санаҳои 22-24 октябр сафар дар ш. Пекин идома ёфт. Қоҳирова Г.И. санаи 22 октябр бо директори Расадхонаҳои миллии астрономии Академияи илмҳои Хитой дар ш. Пекин (NAOC), профессорЛию Чжифенгмулоқот баргузор намуд, ки дар ҷараёни вохурӣ ҷонибҳо ҷонибдории худро барои васеъ ва таҳкимикардани ҳамкориҳои илмии Чин ва Тоҷикистон, аз ҷумла дар заминаи шабакаҳои мушоҳидаҳои метеорҳо, мушоҳидаҳои оптикии ҷирмҳои хурди Системаи Офтобӣ, омодасозии кадрҳо ва ғайра тасдиқ намуданд.
Санаи 23 октябр Қоҳирова Г.И. дар ҷаласаи илмии Расадхонаҳои миллии астрономии Академияи илмҳои Хитой дар ш. Пекин баромад намуда, бо ҳолати таҳқиқотҳои астрономии Тоҷикистон, аз ҷумла, бо таърихи таъсиси Институти астрофизика ва ташаккули илми астрономия дар Тоҷикистон, рушди илми астрономия, дастовардҳои илмии олимони Институти астрофизикаи АМИТ қаблӣ ва дар замони муосир, дурнамои ҳамкориҳои дуҷониба иштирокмандонро шинос намуд. Пас аз баромад бо олимони ин расадхона гуфтушунид намуда, як чанд масъалаву пешниҳодҳо мавриди баррасӣ қарор гирифтаанд.
Рузи 24 октябр аз фаъолияти расадхонаи мазкур, ки дорои радиотелескопи калонтарин дар ҷаҳон мебошад, Қоҳирова Г.И. шиносоӣ кард ва оид ба роҳ мондани мушоҳидаҳои радиогӣ дар Тоҷикистон бо мутахассисон гуфтугузор намуд.
Хулоса: сафари мазкур барои ҳамкориҳои оянда хеле муфид буда, мароқи олимони Чин нисбат ба илми астрофизикаи тоҷик зиёд гардид. Як зумра пешниҳодҳои арзишманд, фоиданок, пурмазнун ва умедвор баҳри муносибатҳои илмӣ ва дар самти тайёр кардани кадрҳои ҷавон таҳти баррасӣ ва амалӣ қарор мегиранд.
Дар фарҷоми ҳисобот Қоҳирова Г.И., ҳамчун аъзои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва коршиноси пешбари Институти астрофизикаи АМИТ, аз дастгирии ҳамешагии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мусоидати Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Раёсати он дар рушди илми ватанӣ ва таҳкими робитаҳои хориҷӣ изҳори сипос менамояд.
БАРГУЗОРИИ МИЗИ МУДАВВАР МИЁНИ ОЛИМОНИ ҶАВОНИ АКАДЕМИЯИ МИЛЛИИ ИЛМҲОИ ТОҶИКИСТОН
Дар заминаи нақша-чорабиниҳои Шурои олимони ҷавони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар таърихи 31.10.2024 бо ташаббуси Шурои олимони ҷавони Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба 16 ноябр – Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавзуи “Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташаккули давалатдории миллӣ”, мизи мудаввар баргузор карда шуд.
Бояд қайд намуд, ки дар пайравӣ аз сиёсати ҷавонпарваронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба олимони ҷавон таваҷҷуҳи хос зоҳир намуда, ҷиҳати рушди олимони ҷавон пайваста чораҳои саривақтӣ андешида истодаанд.
Вобаста ба ин силсиласеминарҳо ва мизҳои мудаввар миёни олимони ҷавони АМИТ ҳар ҳафта баргузор гардида истода, мизи мудаввари навбатиро дар Маркази мероси хаттии назди Раёсати АМИТ раиси Шурои олимони ҷавони АМИТ, н.и.ф. Субҳиддин Зиёев оғоз бахшида, зикр намуд, ки дар таърихи давлатдории навини миллати мо нақши таърихиву мондагори Пешвои тоҷикони ҷаҳон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон беназир мебошад.
Дар идома раиси олимони ҷавони Маркази мероси хаттии АМИТ, н.и.ф. Шодиҷон Ёраҳматзода суханронии хешро бо хайрмақдами меҳмонон ва фархундабодии ҷашнҳои бузурги миллӣ, ки дар моҳи ноябр баргузор мешаванд, аз қабили 6 ноябр – Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, 16 ноябр – Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 24 ноябр – Рӯзи Парчами миллӣ ифтитоҳ намуда, 16 – ноябри соли 1992-ро, ки Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун Раиси Шурои Олии Тоҷикистон интихоб шудааст, Рӯзи эҳёи давлатдории навини тоҷикон арзёбӣ намуд.
Мизи мудавварро маърузаҳои илмии кормандони ҷавони Маркази мероси хаттӣ, Маҳмуд Назаров дар мавзуи “Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳифзу нигаҳдории осори хаттӣ" ва Моҳшариф Нигматова дар мавзуи “Саҳми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар рушди ҷомеа” мазмуни хос бахшиданд. Аз ҷумла, ба иқрори маърузакунандагон нақши Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушди бонизоми давлатдории миллӣ ва ҳифзу нигаҳдорӣ ва муаррифии мероси хаттии ниёгон бемислу монанд аст.
Дар бахши муҳокимаронӣ олимони ҷавони Институти омӯзиши давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Муҳаммад Махмедов ва Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи АМИТ Муҳаё Чилаева суханронӣ намуда, баргузории чунин мизи мудавварро дар баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ ва шинохти арзишҳои миллӣ муҳиму муфид донистанд.
ИШТИРОКИ ПРЕЗИДЕНТИ АМИТ ДАР МАҲФИЛИ ЭҶОДӢ БАХШИДА БА 300- СОЛАГИИ МАВЛУДИ МАХДУМҚУЛӢ ФИРОҚӢ
31 октбри соли равон дар толори Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияи Дӯстӣ бо ташаббуси Сафорати Туркманистон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар ҳамкорӣ бо Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон бахшида ба 300- солагии мавлуди Махдумқулӣ Фироқӣ мутафаккирони бузурги Шарқ “Маҳфили эҷодӣ” ва ҳамзамон намоиши осори адабии шоир баргузор гардид.
Дар ин маҳфил президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт суханронӣ намуда, таъкид дошт, ки Махдумқулӣ Фироқӣ тавассути мероси гаронарзишаш дар рушди фарҳанг ва адабиёти мардумони Осиёи Марказӣ саҳми арзанда гузоштааст. Таъкид гардид, ки эҷодиёти ин мутафаккири Шарқ, ҳамчунин, бо мероси бузурги адабии тоҷику форс алоқамандии зич пайдо намудааст.
Ёдовар мешавем, ки Махдумқулӣ Фироқӣ аз давраи наврасӣ бо адабиёти гаронмояи тоҷику форс, ки дар китобхонаи падари шоираш нигоҳ дошта мешуд ошноӣ пайдо намудааст. Дар заминаи ин аз эҷодиёти шоир маълум аст, ки ӯ аз мероси адабии мутафаккирон ва орифони нобиғаи сатҳи ҷаҳонии тоҷику форс, аз ҷумла Абулқосими Фирдавсӣ, Умари Хайём, Саъдии Шерозӣ, Ҷалолиддини Балхӣ ва Ҳофизи Шерозӣ илҳом гирифтааст.
Дар идома ҳозирин доир ба фаъолияти эҷодӣ ва осори гаронмояи мутафаккири бузурги Шарқ Махдумқулӣ Фироқӣ суханронӣ намуда, саҳми ин орифи бузургро дар рушди илму фарҳанги минтақаи Осиёи Марказӣ бесобиқа хонданд.
Имсол соли чорум аст, ки таҳти сарпарастии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар тамоми саросари ҷумҳурӣ миёни тамоми табақаҳои ҷомеа озмуни ҷумҳуриявии “Илм фуруғи маърифат” роҳандозӣ карда мешавад. Иқдомҳову талошҳои пайвастаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои ояндаи босубботи миллату давлат аст. Албатта миллате, ки ба илм таваҷҷуҳи хосса зоҳир намекунад, ба ягон муваффақиятҳо ноил шуда наметавонад, таҳлилҳои оқилонаву олимонаи солҳои қаблии Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нишон дода буданд, ки насли наврас аз таъсири технологияи муосир таваҷҷуҳаншон аз хондани китоб, ихтирокориву навоварӣ канда шуда истода буд ва бо мақсади ҷалби хонандагон ба китобу китобхонӣ чораҷуӣ намуда чандин номгуи озмунҳоро таъсис доданд, ки ин иқдом тавонист на танҳо хонандагони муассисаҳову донишҷӯён, балки тамоми қишри ҷомеаро ба китобу китобхонӣ ва ихтирокориву навоварӣ ва умуман илмандӯзӣ ҷалб намуд, ки ин боиси ифтихору сарфарозист.
Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ягона ниҳоди пешбарандаи илм дар ҷумҳурӣ ва муаррифкунандаи илми тоҷик дар арсаи байналмилал аст, аз ин лиҳоз тибқи салоҳдиди Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон масъули баргузории Озмуни “Илм фуруғи маърифат” ин ниҳоди илмии ҷумҳурӣ мебошад. Дар тули соли ҷорӣ масъулини баргузории ин Озмун барои дар сатҳи баланди ташкилӣ ва шафофият баргузории Озмуни мазкур кушиш ба харҷ дода, имрӯз ба даври ниҳоӣ яъне ба даври ҷамъбастӣ расидем, ки масъулин шахсиятҳои сазовор шудани ҷойҳои ифтихориро дар толори маҷлисии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҷамъ оварда, бо онҳо вохурда ҷаласаи навбатияшонро баргузор намуданд.
Дар баргузории ҷаласа муовини Сарвазир Дилрабо Мансурӣ, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон узви вобастаи АМИТ, Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Қувватзода Сайдулло, вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Саидзода Раҳим Ҳамро, Раиси Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Саид Нуриддин Саид ва масъулини баргузории Озмуни мазкуру 84 нафар иштирокчиёне, ки ҷойҳо ифтихориро соҳиб гардиданд. Нахуст муовини Сарвазири мамлакат Дилрабо Мансурӣ оид ба дастовардҳо ва дастгириҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон суханронӣ намуда, иштирокчиёни Озмуни мазкурро барои сазовор шудан ба ҷойҳои ифтихорӣ муборакбод намуда, ба масъулини баргузории Озмуни мазкур барои дар сатҳи баланд ташкилӣ баргузор намудан изҳори қаноатмандӣ ва сипос намуд.
Ёдовар мешавем, ки дар даври ҷумҳуриявии озмуни “Илм фурғи маърифат” 570 нафар иштирок намуда, аз ин шумора 132 нафар ғолиби ҷойҳои 1- ум, 2- юм, 3- юм ва 84 нафар ҷойҳои ифтихориро сазовор гардиданд, ки аз ҷониби Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ифтихорнома ва мукофотпулӣ сарфароз гардиданд.
Тавре, ки огоҳем даври чоруми Озмуни ҷумҳуриявии «Илм-фурӯғи маърифат», ки дар шаҳри Душанбе баргузор гардид, ба анҷом расид. Дар баргузории даври ҷумҳуриявии Озмун, ки дар Академияи миллии илмҳо, Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ баргузор гардид, намояндагони ин муассисаҳо дар назорат ва баргузории Озмун фаъолона иштирок намуданд.
Имрӯз (30.10.2024) дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон Дилрабо Мансурӣ, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Саидзода Раҳим Ҳамро, намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Қувватзода Сайдулло, Раиси Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Саид Нуриддин Саид, ва дигар шахсони расмӣ ҷаласаи Озмуни ҷумҳуриявии “Илм фуруғи маърифат” баргузор гардид.
Ба кори ҷаласа муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон Мансурӣ Дилрабо оид ба кори ҷаласа суханронӣ намуда, баҳри шафофият ва одилона баргузории озмуни мазкур ба ҳайати баргузоркунандагони озмун изҳори сипос гуфт.
Сипас, ҳисоботи ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илмҳом Темур шунида шуда, аз ҷониби муттасаддиён масъалагузорӣ карда шуд.
Дар идома таъкид гардид, ки ҳайати ҳакамон, аъзои комиссияи аппелятсионӣ ва комиссияи иловагӣ барои шаффоф ва дар сатҳи хуб баргузор гардидани ин даври Озмун кӯшиши бисёр ба харҷ доданд ва вақти худро дареғ надошта, дар кори Озмун ширкат варзида, ба донишу малакаи иштирокчиён воқеъбинона ва холисона баҳогузорӣ намуданд, арзу сипоси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро баён менамоям.
Зикр гардид, ки дар инъикос намудани рафти чорабинии мазкур Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути сафарбар намудани кормандони шабакаҳои телевизионӣ ва радиоӣ саҳми арзандаи хешро гузоштанд, ки боиси таҳсину офарин аст. Ҳамчунин, давоми фаъолияти Озмун тули ҳафта аъзои комиссияи ҷумҳуриявии Озмун, аз ҷумла, Раиси комиссия ва муовинони раиси комиссия аз рафти баргузории ин Озмун дидан намуда, тавсияҳои судманд доданд.
Дар идома масъалаҳои ҷорӣ дар шакли вазифагузорӣ вобаста ба талаботи Низомномаи Озмуни ҷумҳуриявии «Илм-фурӯғи маърифат» пешкашӣ масъулин гардонида шуданд.
Ифтитоҳи Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон 29.10.2024
29 октябр дар шаҳри Душанбе Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ бинои нави Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.
Марказ бо дастгирии бевоситаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба маблағи 47 миллион сомонӣ аз буҷаи давлатӣ ва маблағҳои шарикони хориҷии рушд омода шудааст. Корҳои сохтмонӣ аз соли 2021 оғоз гардида, соли 2024 ба анҷом расид.
Иншооти навбунёд 4-ошёна буда, дар масоҳати 35 садяк бо тарҳи меъмории замонавӣ бунёд ёфтааст.
Зимни муаррифӣ ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иттилоъ дода шуд, ки марказ дорои 16 озмоишгоҳи инноватсионии илмӣ-таҳқиқотии самтҳои химия, биология ва нодиртарин озмоишгоҳҳои илмии соҳаи иммунологӣ, вирусологӣ, бехатарӣ ва амнияти биологӣ ва криминалистикаи ядроӣ буда, барои омӯзиш ва ташхиси маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ хизмат менамояд.
Озмоишгоҳҳо бо таҷҳизот ва технологияи наву замонавӣ муҷаҳҳаз буда, барои гузаронидани таҳқиқот, ташхис ва таҳлил дар асоси стандартҳои байналмилалӣ омода шудааст.
Ифтитоҳи озмоишгоҳҳои мазкур бо мақсади амалисозии Барномаи “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” сурат гирифта, барои иҷрои саривақтии таҳқиқотҳои бунёдӣ дар илми ватанӣ замина мегузорад.
Бо ифтитоҳи озмоишгоҳҳо қадами муҳиме баҳри таҳкими амният ва иқтидори илмӣ на танҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, балки дар тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ гузошта мешавад.
Бо мақсади густариши ҳамкории байналмилалӣ ва дар сатҳи стандартҳои ҷаҳонӣ иҷро намудани корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ Марказ ёддоштҳои ҳамкорӣ бо Институти физикаи ядроии Ӯзбекистон ва Қазоқистон ба имзо расонидааст.
Иншооти замонавӣ ҳамчунин хизматрасониҳои озмоишгоҳҳои худро барои кишварҳои минтақа пешбинӣ намуда, дастрасии таҳлилҳои босифат ва таҳқиқотро барои ҳалли масъалаҳои марбут ба амният таъмин менамояд. Маркази муосир ба ҳайси платформа барои табодули таҷриба, гузаронидани конфронсҳо ва семинарҳои илмӣ дар оянда хидмат намуда, барои ташаккули ҷомеаи илмӣ, ки ба ҳалли масъалаҳои амнияти ҷисмонӣ ва пешгирии паҳншавии маводҳои химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ равона шудааст, саҳм мегузорад.
Дар ин ҷода, ифтитоҳи маркази мазкур афзалиятҳои стратегӣ ва дарозмуддати Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар таҳкими амният ва рушди илм дар минтақа инъикос намуда, инчунин садоқати кишварамонро ба ӯҳдадориҳои байналмилалӣ дар соҳаи паҳн накардани аслиҳа тасдиқ мекунад.
Барои дастгирии олимони ҷавон 12 ҷойи хоб муқаррар шудааст, ки шароити мусоиди гузаронидани таҳқиқот ва табодули дониш байни олимон аз кишварҳои гуногунро фароҳам меорад.
Марказ дорои 4 синфхонаи махсус мебошад, ки дар он намояндагони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва ниҳодҳои низомӣ омӯзиш гирифта, дар соҳаи муқовимат ба таҳдидҳо, ки ба силоҳи қатли ом ва терроризми химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ алоқамандӣ дорад, дониш ва малакаи худро баланд мебардоранд.
Барномаҳои таълимӣ барои ба такмили ихтисос фаро гирифтани мутахассисон аз Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ пешбинӣ гардидааст. Аз ин ру ин Марказ яке аз бузургтарин муассисаҳои минтақавӣ барои омодасозии кадрҳо басо муҳим дониста мешавад.
Баъди шиносоӣ бо шароити иншоот Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба корҳои сохтмонӣ ва насби таҷҳизоти озмоишгоҳҳои марказ баҳои баланд дода, барои истифодаи самаранок баҳри рушду таҳкими илми тоҷик ва муаррифӣ намудани дастовардҳои олимони тоҷик дар арсаи байналмилалӣ тавсияҳои судманд доданд.
Пас аз маросими тантанавии ифтитоҳи озмоишгоҳҳо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо 5 лоиҳаи нави сохтмони биноҳои марказҳои илмию таҳқиқотӣ шинос шуданд.
Иттилоъ дода шуд, ки 3 лоиҳа дар асоси ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Мардумии Чин рӯйи кор омадааст.
Лоиҳаҳои мазкур на танҳо бо мақсади анҷом додани корҳои илмӣ таҳқиқотии муштарак, балки дар мустаҳкам намудани дӯстии мардумони ду кишвари дӯст дар доираи ибтикороти “Як камарбанд - як роҳ” мусоидат менамоянд.
Лоиҳаи бинои Институти илмӣ-таҳқиқотии автомобилҳои нави барқӣ аз 3 ошёна иборат буда, масоҳати умумии бино 2000 метри мураббаъро ташкил медиҳад.
Дар иншоот синфхонаҳои таълимӣ, маркази тамрини мошинҳои барқӣ, озмоишгоҳи ташхиси техникӣ, омӯзишии қисмҳои иловагии мошинҳои барқӣ, марказҳои таҳқиқот ва коркард ва коргоҳи маъмурият, толори таълимӣ бо 150 ҷой ва ошхона бо 60 ҷойи нишаст омода мешавад.
Бино дорои ҳуҷраҳои омӯзишии замонавӣ ва интеллектуалии бо таҷҳизоти пешрафтаи таълимӣ муҷаҳҳаз хоҳад шуд.
Лоиҳаи бинои Маркази экспедитсия ва санҷиши сарватҳои маъданӣ аз 2 ошёна иборат буда, масоҳати умумии он 2500 метри мураббаъ хоҳад буд. Дар ин ҷо маркази иттилоотӣ, маҷлисгоҳ бо 30 ҷой, ҳуҷраҳои корӣ ва озмоишгоҳи таҳлилии химиявӣ, таҳлили хосиятҳои маводҳо, ҳуҷраи реагентҳо, нигоҳдории боқимондаҳои моддаҳои хавфнок ва заҳролудкунанда ҷойгир мешавад.
Мақсад аз таъсиси Маркази санҷишӣ ва озмоиши канданиҳои фоиданоки маъдан таҳлил ва таҳқиқи конҳои канданиҳои фоиданоки зеризаминӣ ва омӯзишу таҳлили таркиби химиявӣ ва физикаи хок мебошад.
Лоиҳаи бинои Маркази илмии технологияҳои иттилоотӣ аз 3 ошёна иборат буда, масоҳати умумии он 2000 метри мураббаъ хоҳад буд. Дар ин ҷо марказҳои иттилоотӣ, идоракунӣ, толори намоишӣ, озмоишгоҳҳои барномасозӣ, шабакавӣ, кабинети мултимедиавӣ ва маркази идоракунӣ ва толори лексионӣ ҷойгир карда мешавад.
Зимни муаррифии лоиҳаи Маркази байналмилалии омӯзишии муқовимат ба терроризм бо истифода аз силоҳи қатли ом ва маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон иттилоъ дода шуд, ки он бо мақсади пешгирии зуҳуроти номатлуби ҷаҳони имрӯза, аз ҷумла терроризму экстремизм, бо истифода аз силоҳи қатли ом, маводҳои химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ ва истифодабарии дигар усулҳои ҳозиразамон ба нақша гирифта шудааст.
Бинои Маркази байналмилалӣ аз 10 ошёна иборат буда, бунёди он дар масоҳати 40 садяк замин пешбинӣ гардидааст.
Лоиҳаи 5 бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар вилояти Хатлон буда, сохтмони он дар шаҳри Бохтар ба нақша гирифта шудааст.
Бинои мазкур аз маҷмуи биноҳои 2 ва 3-ошёна иборат буда, дар масоҳати 12 садяк замин бунёд мешавад.
Дар бинои мазкур сохтмони озмоишгоҳ, ҳуҷраҳои корӣ барои кормандони соҳаи таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ, толори маҷлисӣ ва синфхонаҳои муосири муҷҷаҳаз пешбинӣ шудааст.
Иттилоъ дода шуд, ки сохтмони бино ва муҷаҳҳазгардонии он аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии байналмилалии неруи атомӣ амалӣ мешавад.
Баъди шиносоӣ бо лоиҳаҳои иншооти бунёдшаванда Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъулин барои назорати иҷрои босифати корҳо ва ҷалби мутахассисони маҳаллӣ ба дастуру супоришҳои мушаххас доданд.
Директори Институти омузиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра 27 октябри 2024 дар ш.Бухоро дар ҳайати нозирони байналмилалӣ аз Ҷумҳурии Тоҷикистон - Усмонзода Хайриддин, директори Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ ва Гузел Майтдинова, профессори Донишгоҳи славянии Тоҷикистону Русия аз рафти интихоботи навбатӣ ба Парлумони Ҷумҳурии Узбекистон дидан карданд.
Ҳайдарзода Рустам Ҷура ва ҳамроҳонаш ба ҳавзаҳои интихоботии рақами 20 ва 26 дар ш.Бухоро ташриф ба амал оварданд ва дар онҷо бо масъулин мулоқот намудуданд.
Пас аз маросими тантанавии ифтитоҳи озмоишгоҳҳо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо 5 лоиҳаи нави сохтмони биноҳои марказҳои илмию таҳқиқотӣ шинос шуданд.
Иттилоъ дода шуд, ки 3 лоиҳа дар асоси ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Мардумии Чин рӯйи кор омадааст.
Лоиҳаҳои мазкур на танҳо бо мақсади анҷом додани корҳои илмӣ таҳқиқотии муштарак, балки дар мустаҳкам намудани дӯстии мардумони ду кишвари дӯст дар доираи ибтикороти “Як камарбанд - як роҳ” мусоидат менамоянд.
Лоиҳаи бинои Институти илмӣ-таҳқиқотии автомобилҳои нави барқӣ аз 3 ошёна иборат буда, масоҳати умумии бино 2000 метри мураббаъро ташкил медиҳад.
Дар иншоот синфхонаҳои таълимӣ, маркази тамрини мошинҳои барқӣ, озмоишгоҳи ташхиси техникӣ, омӯзишии қисмҳои иловагии мошинҳои барқӣ, марказҳои таҳқиқот ва коркард ва коргоҳи маъмурият, толори таълимӣ бо 150 ҷой ва ошхона бо 60 ҷойи нишаст омода мешавад.
Бино дорои ҳуҷраҳои омӯзишии замонавӣ ва интеллектуалии бо таҷҳизоти пешрафтаи таълимӣ муҷаҳҳаз хоҳад шуд.
Лоиҳаи бинои Маркази экспедитсия ва санҷиши сарватҳои маъданӣ аз 2 ошёна иборат буда, масоҳати умумии он 2500 метри мураббаъ хоҳад буд. Дар ин ҷо маркази иттилоотӣ, маҷлисгоҳ бо 30 ҷой, ҳуҷраҳои корӣ ва озмоишгоҳи таҳлилии химиявӣ, таҳлили хосиятҳои маводҳо, ҳуҷраи реагентҳо, нигоҳдории боқимондаҳои моддаҳои хавфнок ва заҳролудкунанда ҷойгир мешавад.
Мақсад аз таъсиси Маркази санҷишӣ ва озмоиши канданиҳои фоиданоки маъдан таҳлил ва таҳқиқи конҳои канданиҳои фоиданоки зеризаминӣ ва омӯзишу таҳлили таркиби химиявӣ ва физикаи хок мебошад.
Лоиҳаи бинои Маркази илмии технологияҳои иттилоотӣ аз 3 ошёна иборат буда, масоҳати умумии он 2000 метри мураббаъ хоҳад буд. Дар ин ҷо марказҳои иттилоотӣ, идоракунӣ, толори намоишӣ, озмоишгоҳҳои барномасозӣ, шабакавӣ, кабинети мултимедиавӣ ва маркази идоракунӣ ва толори лексионӣ ҷойгир карда мешавад.
Зимни муаррифии лоиҳаи Маркази байналмилалии омӯзишии муқовимат ба терроризм бо истифода аз силоҳи қатли ом ва маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон иттилоъ дода шуд, ки он бо мақсади пешгирии зуҳуроти номатлуби ҷаҳони имрӯза, аз ҷумла терроризму экстремизм, бо истифода аз силоҳи қатли ом, маводҳои химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ ва истифодабарии дигар усулҳои ҳозиразамон ба нақша гирифта шудааст.
Бинои Маркази байналмилалӣ аз 10 ошёна иборат буда, бунёди он дар масоҳати 40 садяк замин пешбинӣ гардидааст.
Лоиҳаи 5 бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар вилояти Хатлон буда, сохтмони он дар шаҳри Бохтар ба нақша гирифта шудааст.
Бинои мазкур аз маҷмуи биноҳои 2 ва 3-ошёна иборат буда, дар масоҳати 12 садяк замин бунёд мешавад.
Дар бинои мазкур сохтмони озмоишгоҳ, ҳуҷраҳои корӣ барои кормандони соҳаи таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ, толори маҷлисӣ ва синфхонаҳои муосири муҷҷаҳаз пешбинӣ шудааст.
Иттилоъ дода шуд, ки сохтмони бино ва муҷаҳҳазгардонии он аз ҳисоби маблағҳои буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Агентии байналмилалии неруи атомӣ амалӣ мешавад.
Баъди шиносоӣ бо лоиҳаҳои иншооти бунёдшаванда Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъулин барои назорати иҷрои босифати корҳо ва ҷалби мутахассисони маҳаллӣ ба дастуру супоришҳои мушаххас доданд