Рӯзи дониш, ки ҳар сол санаи 1-уми сентябр ҷашн гирифта мешавад, ҳамчун рамзи оғози соли нави таълимӣ ва арҷгузорӣ ба илму маърифат дар бисёр кишварҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ, аз ҷумла Ҷумҳурии Тоҷикистон, маъруф аст. Ин рӯз на танҳо ҳамчун иди мактаббачагон, балки ҳамчун фурсате барои бедор кардани ҳисси ватандӯстӣ ва аҳамияти дониш дар рушди ҷомеа аҳаммияти муҳим дорад.
Анъанаи таҷлили "Рӯзи дониш" ба давраи Иттиҳоди Шӯравӣ рост меояд, ки он соли 1935, бо қарори Шӯрои Комиссарони Халқии Иттифоқи Ҷумҳуриҳои Сотсиалистии Шӯравӣ (ИҶШС), дар тамоми муассисаҳои таълимӣ 1-уми сентябр ҳамчун рӯзи оғози соли таҳсил муқаррар гардида буд. Тасмими мазкур бо мақсади ягонасозии низоми таълим дар саросари Иттиҳоди Шӯравӣ қабул гардида, соли 1984, ин сана расман ҳамчун "Рӯзи дониш" эълон гардид.
Баъд аз соли 1991, дар Тоҷикистони соҳибистиқлол, Рӯзи дониш бо ба роҳ мондани "Дарси сулҳ" тақвият ёфта, он ба рамзи Истиқлолият, Ваҳдати миллӣ ва маърифат мубаддал гардид.
Рӯзи дониш дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи рӯзҳои ид" аз 21 июли соли 2011, №201 ва бо тағиротҳои минбаъдаи соли 2016, ҳамчун яке аз рӯзҳои ид, расман инъикос ёфтааст.
Таърих нишон медиҳад, ки дониш ҳамеша яке аз омилҳои асосии пешрафти ҷомеа мебошад.
Дар ҷомеаи муосир, дониш яке аз унсурҳои муҳими ташаккули худшиносии миллӣ ва рушди иқтисодию иҷтимоӣ гардидааст. Рӯзи дониш на танҳо оғози соли нави таҳсил, балки фурсате барои таъкид ба аҳамияти илму маърифат буда, дар таҳкими сулҳу субот низ нақши муҳимро мебозад. Ба гуфтаи муҳаққиқон бошад, дониш дар раванди ҷаҳонишавӣ омили асосии рақобатпазирии миллатҳо гардидааст.
Дар асри XXI, дониш, технологияҳои муосир ва зеҳни сунъӣ омилҳои асосии пешрафти ҷомеа гардида, ин ба ҷавонон имконият медиҳад, ки ба омӯзиши илмҳои муосир ва технологияҳои нав, аз ҷумла зеҳни сунъӣ рӯ оваранд, то ки дар бозори ҷаҳонӣ рақобатпазир бошанд.
Инчунин, Рӯзи дониш ба омӯзгорону донишҷӯён ва падару модарон имконият медиҳад, ки аҳамияти таълимро амиқ дарк намоянд. Ин рӯз на танҳо ба маърифат, балки ба тарбияи ахлоқӣ ва ҳувияти миллӣ низ саҳмгузор мебошад. Ба гуфтаи дигар муҳаққиқон, маориф яке аз рукнҳои асосии таҳкими давлатдории миллӣ мебошад.
Ҳамин тавр, рӯзи дониш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон на танҳо ҳамчун иди оғози соли нави таҳсил, балки ҳамчун рамзи сулҳ, ваҳдати миллӣ ва маърифат аҳамияти хоса дорад. Таърихи он аз давраи Шӯравӣ сарчашма гирифта, дар шароити муосири Тоҷикистон ба воситаи пешбарандаи рушди иҷтимоию иқтисодӣ табдил ёфтааст. Бо такя ба адабиёт ва манбаъҳои муътбар, метавон гуфт, ки Рӯзи дониш дар ташаккули ватандӯстию хештаншиносӣ ва баланд бардоштани ҳувияти миллию масъулияти хизматӣ нақши калидиро бозида, он ҳамчун илҳомбахши ҷавонон барои баланд бардоштани илму маърифат ва донишу малакаи онҳо боқӣ мемонад.
Адабиёт:
1. Аҳмадов, Ф. (2021). Таълим ва глобализатсия: Нақши дониш дар рушди ҷомеа. Душанбе: Нашриёти ДДТ.
2. Мирзоев, А. (2010). Таърихи маорифи Тоҷикистон дар асри XX. Душанбе: Ирфон.
3. Нурматов, Ш. (2018). Маориф ва пешрафти ҷомеа. Маҷаллаи "Илм ва Ҷомеа", №3, саҳ. 45–50.
4. Қосимов, Р. (2015). Таърихи ташаккули низоми маориф дар ИҶШС. Хуҷанд: Нашриёти Донишгоҳи Хуҷанд.
5. Саидов, Ҳ. (2019). Технология ва маориф: Роҳи пешрафти Тоҷикистон. Душанбе: Нашриёти "Илм".
6. Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи рӯзҳои ид", аз 21 июли соли 2011, №201.
Олимҷон Азизов - мудири шӯъбаи менеҷмент, муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи
Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.
Элбек Замиров - нозири калони шӯъбаи менеҷмент, муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи
Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
