“Конститутсия ҳамчун дастоварди бузурги мардуми Тоҷикистон заминаҳои ҳуқуқии эъмори давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявии тоҷиконро фароҳам оварда, шакли олии ифодаи ҳуқуқии давлатдории миллӣ, ҳимояи манфиатҳои миллӣ ва ҳифзи ҳуқуқи ҳар як шаҳрванди мамлакат мебошад”.
Эмомалӣ РАҲМОН
Мусаллам аст, ки баъди ба даст овардани Истиқлоли давлатӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола санаи 6-уми ноябр ҳамчун Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сатҳи баланд таҷлил карда мешавад. Чунки ин санади муқаддасу тақдирсози миллат кафили амният ва ҳамзамон сулҳу осоиштагии ҳар як сокини мамлакат маҳсуб ёфта, он инсонҳоро ба сӯйи ояндаи дурахшон раҳсипар менамояд.
Лозим ба тазаккур аст, ки бо истифода аз ин санади муқаддас ва тақдирсоз, ки ҳамчун шаҳодатномаи иқболи миллат шинохта шудааст, тамоми сохторҳои ҳокимияти давлатӣ фаъолияти худро пеш мебаранд. Маҳз ҳамин қонун аст, ки озодии шаҳрвандон, ҳуқуқи таҳсил дар мактаб ва донишкадаҳои олиро ҳимоя менамояд.
Конститутсияи Ҷумҳурии соҳибистиқлолу соҳибиқболи Тоҷикистон яке аз беҳтарин конститутсияҳои ҷаҳон шинохта шуда, он ҳамчун бахтномаи миллат ва шоҳсутуни давлатдории миллӣ маҳсуб меёбад. Пояи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси ормонҳои миллӣ ва мардумии халқи мо бино ёфтааст.
Ин санади муҳимми тақдирсоз, давлати соҳибистиқлоли тоҷиконро ба сӯйи комёбиҳои бузург раҳнамоӣ мекунад. Ҳамин тариқ, баъд аз қабули Конститутсияи худ Ҷумҳурии соҳибистиқлоламон таҳти сарварии хирадмандонаи Пешвои муаззами миллат, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ ва кулли паҳлӯҳои ҳаёти ҷамъиятию сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ як қатор пешравиҳои бузург ба даст овард.
Барои фароҳам омадани фазои осоиштаву босубот, таъмини сартосарии сулҳу ваҳдати миллӣ, барқарор намудани муносибатҳои манфиатбахши байналмилалӣ ва сиёсати сулҳҷӯёнаи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рисолати таърихии ин санади бебаҳои сарнавиштсоз ва олии ҳуқуқӣ маншаъ мегирад. Чунки Конститутсияи амалкунандаи кишварамон кафили сулҳ, якпорчагӣ, Ваҳдати миллӣ ва пойдориву таҷассумгари давлату давлатдории мо, барномаи амал ва зиндагии шоиставу раҳнамои ояндаи дурахшони мардуми тоҷик маҳсуб меёбад.
Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон санади меъёриву ҳуқуқӣ буда, эътибори олии ҳуқуқӣ дорад ва арзиши олии миллату давлат ҳисобида мешавад. Дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқу вазифаҳои инсон аз ҷониби давлат эътироф ва кафолат дода шуда, аз ҷумла дар моддаи 5-уми он омадааст, ки: “Инсон, ҳуқуқ ва озодиҳои он арзиши олӣ мебошанд. Ҳаёт, қадр, номус ва дигар ҳуқуқҳои фитрии инсон дахлнопазиранд. Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро давлат эътироф, риоя ва ҳифз менамояд”.
Лозим ба тазаккур аст, ки Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тимсоли шиносномаи давлату миллат маҳсуб ёфта, дар он номи давлат, сохти давлатдорӣ ва сохтори он нишон дода мешавад. Тавре Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намудаанд: ”Бузургӣ ва аҳаммияти ин санади муҳимми таърихӣ, пеш аз ҳама дар он ифода меёбад, ки он бори нахуст аз ҷониби худи халқ бо роҳи ифодаи озодонаи майлу иродаи шаҳрвандони мамлакат қабул карда шудааст”.
Ҳамин тариқ, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, волоияти ҳуқуқ, таҷзияи ҳокимият, фаъолияти озоди иқтисодӣ, гуногунандешӣ, бисёрҳизбӣ, ки дар Конститутсияи кишвари соҳибистиқлол дарҷ гардидаанд, аз ҷумлаи арзишҳои умумибашарӣ маҳсуб меёбанд. Тавре, ки шоир ба ин мазмун чунин гуфтааст:
Сатри қонун бод роҳи мову ман,
Рӯзи қонун бод ҳар рӯзи Ватан!
Раҳимзода Алишер номзади илмҳои математика, директори Инистути математикаи ба номи А. Ҷӯраеви АМИТ.
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Categories
Наворҳои видеоӣ
04 ноябри соли равон бо ташаббуси Кумитаи иҷроияи ибтидоии “Хирадмандон” – и Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба 30 – юмин солгарди қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва эълон намудани соли 2024 “Соли маърифати ҳуқуқӣ” таҳти унвони “Санади сарнавиштсоз ва рушди давлатдории миллӣ” Конференсияи илмӣ – назариявӣ баргузор када шуд.
Дар баргузории Конференсия Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба ҳуқуқ Ализода Зариф, мудири Шуъбаи масоили назарявии давлат ва ҳуқуқи муосири Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ, доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ Бобоҷонзода Исрофил, Каримзода Нилуфар - раиси Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур, Рафиқа Мусоева – собиқадори давлатӣ, академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Маҳмудзода Маҳкам, академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Кароматулло Олимов ва дигар олимону кормандони АМИТ ва ниҳодҳои дар тобеияти академиябуда иштирок намуданд.
Ба кори конфронс ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд ҳусни оғоз бахшида, муҳтавои асосии конференсияро ба ҳозирин фаҳмонида, ҷамъомадагонро бахшида ба ин ҷашни бузурги дар пешистода 30 солагии Коститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муборакбод гуфта суханро тибқи талаботи барнома ба маърӯзачиён вогузор намуд.
Баромадкунандагон, ки мутахассисони соҳаи ҳуқуқ ва иштирокчиёни бевоситаи давраи қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон буданд, аз таърих ва баргузории чорабиниҳои рӯзҳои нахустини қабули конститутсия ёдовар шуда, баҳри дар амал татбиқ намудани конститутсияи мазкур ва Амру пешниҳодҳои Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои ба таври интихоботи умумихалқӣ қабули конститутсия ёдовар шуда, дарҷ намуданд, ки сабаби тенҷию ободӣ, осоиштагию суботи сиёсӣ, пешравию муваффақиятҳои давлатамон ҳама дар оқилию орифии Президенти мамлакатамон Эмомалӣ Раҳмон ва қабули конститутсияи амалкунандаамон аст.
Дар охири чорабинӣ як қатор ҷавонон, тибқи талаботи Оиннома ва Низомномаи ҲХДТ ба сафи ҲХДТ қабул карда ба онҳо Шаҳодатномаҳои ҳизбӣ тақдим карда шуд.
ТАҲЛИЛУ НАТИҶАГИРИИ ЛОИҲАҲОИ ИЛМИЮ ТАҲҚИҚОТИИ ШУРОИ ҲАМОҲАНГСОЗИИ КОРҲОИ ИЛМӢ-ТАҲҚИҚОТӢ
Аз 28 октябр соли 2024 таҳлилу натиҷагирии лоиҳаҳои илмию таҳқиқотии Шурои ҳамоҳангсозии корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ (КИТ) дар соҳаи илмҳои табиӣ, техникӣ, тиббӣ, гуманитарӣ ва ҷамъиятӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз ҳисоби буҷети давлатӣ барои солҳои 2020-2024 маблағгузорӣ карда шудаанд дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон оғоз гардид. Аз 28 октябр то 1 ноябри соли 2024 ҳисоботилоиҳаҳои илмию таҳқиқотии Бахши илмҳои физикаву математика, химия, геологияю минералогия ва техникии Шурои ҳамоҳангсозии КИТ шунида шуд.
28-30 октябр соли 2024 ҳисоботи лоиҳаҳои муассисҳои АМИТ: Институти математикаи ба номи академик А.Ҷураев, Институти астрофизика, Институти физикаву техникаи ба номи С.У. Умаров, Институти химияи ба номи В.И. Никитин, Институти геология, сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар ва сейсмология, Институти маъалаҳои об, гидроэнергетика ва экология, Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, ядроӣ ва радиатсионӣ, МИ «Хадамоти геофизикӣ», Маркази рушди инноватсионии илм ва технологияҳои нав, Маркази таҳқиқоти технологияҳои инноватсионӣ, МДИ «Маркази омӯзиши пиряхҳо» арзёбӣ карда шуданд.
31 октябр соли 2024 ҳисоботи лоиҳаҳои Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.С. Осимӣ, Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи А. Рӯдакӣ-и Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи А. Сино-и Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Донишгоҳи технологии Тоҷикистон-и Вазорати саноат ва технологияҳои нави Ҷумҳурии Тоҷикистон арзёбӣ карда шуданд.
01 ноябри соли 2024 лоиҳаҳои Институти илмӣ-тадқиқотиии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ва МД «Маркази илмию таҳқиқотии ҳифзи захираҳои об» арзёбӣ карда шуданд.
СИЁСӢ. НАҚШИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ, МУҲТАРАМ ЭМОМАЛӢ РАҲМОН ДАР ДАСТЁБӢ БА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКИИ ТОҶИКИСТОН
01 ноябри соли равон дар асоси дастуру ҳидоятҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт таҳти сарпарастии директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра дар шаҳри Роғун хониши сиёсӣ дар мавзӯи “Нақши Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар дастёбӣ ба Истиқлолияти энергетикии Тоҷикистон” бахшида ба 16- ноябр “Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон” баргузор гардид.
Дар оғоз роҳбари дастгоҳи НБО- Роғун суханронӣ намуда, ба президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт барои роҳандозӣ намудани чунин иқдому ташаббусҳои саривақтӣ изҳори миннатдорӣ баён намуданд.
Дар идома директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра зимни суханронии хеш таъкид дошт, ки рушди соҳаи энергетика ба тарақиёти муназзами иқтисодии Тоҷикистон, хусусан, дар самти тадбиқи ҳадафи чоруми миллӣ – саноатикунонии босуръати кишвар нақши арзишманд мебозад. Ҳамин аст, ки бо азму талоши созандаи худ Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба сохтмони азими НБО- Роғун камари ҳиммат баста, барои дастёбӣ ба Истиқлолияти энергетикии Тоҷикистон чораҳои муассир меандешанд.
Таъкид гардид, ки пас аз пурра ба истифода ин неругоҳи бузурги аср имкон аст, ки дар кишвар даҳҳо корхонаи хурду бузурги саноатӣ бунёд ва ҳазорҳо ҷойҳои нави корӣ таъсис дода шавад. Дар ин замина Ҳукумати кишвар хосатан Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъмини истиқлолияти энергетикиро яке аз ҳадафҳои стратегии кишвар қарор дода, барои расидан ба он тамоми захираву имкониятҳоро сафарбар намудааст.
Сипас, раиси Шурои олимони ҷавони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Субҳиддин Зиёев дар суханронии хеш таъкид дошт, ки воқеан ҳам расидан ба истиқлолияти энергетикӣ яке аз ҳадафҳои стратегие мебошад, ки маҳз бо азму иродаи бунёдкоронаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сарчашма мегирад. Бояд гуфт, ки ҳамаи ин тадбирҳои созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири рушду пешрафти соҳаҳои иқтисодии мамлакат, ноил гардидан ба истиқлолияти комили энергетикӣ ва таъмини зиндагии шоистаи халқи тоҷик равона гардидаанд.
Дар идома як қатор аз олимону мутахассисон доир ба корнамоиҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар оғози сохтмони НБО- Роғун ва дастёбӣ ба Истиқлолияти энергетикии Тоҷикистон суханронӣ намуданд.
Таҳти ин унвон имрӯз дар назди муҷассамаи шоҳ Исмоили Сомонӣ дар шаҳри Роғун аксияи ҳизбии "Пешвои ман - ифтихори ман" ки аз ҷониби КИИ ҲХДТ "Хирадмандон"-и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,ТИ ҲХДТ “Дипломат”-и Институти омузиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ бо иштироки директори Институт, роҳбари ТИ ҲХДТ “Дипломат”, доктори илмҳои фалсафа Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра гузаронида шуд.
Имрӯз (01.11.2024) дар асоси дастуру ҳидоятҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт таҳти сарпарастии директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра кормандони раёсат ва 20 нафар олимони ҷавони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупо дар доираи сафар ба шаҳри Роғун аз ҷараёни кор дар сохтмони бузурги аср НБО- Роғун дидан намуданд.
Дар ҷараёни боздид олимону кормандони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо рафти кор дар сарбанди неругоҳ ва дар идома аз толори мавҷудияти агрегатҳои неругоҳ боздид намуданд. Дар рафти боздид аз ҷониби роҳбаладон зикр гардид, ки сохтмони бузурги НБО- Роғун яке аз ҳадафҳои стратегие мебошад, ки барои пурра ба анҷом расонидани сохтмони он тамоми сокинони кишвар зери роҳбарии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон камари ҳиммат бастаанд.
Дар идома олимону кормандон аз ҷараёни кор дар ҳама минтақаи НБО-Роғун дидан намуда, ба худ як таасуроте бардоштанд.
Даврони Истиқлолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба олимони тоҷик муяссар гардид, ки муаррифгарӣ илми тоҷик дар сатҳи байналмилалӣ бошанд. Ин дастоварди бузург ба олимони тоҷик шароит фароҳам овард, ки комёбиҳои илмии худро дар арсаи байналмилалӣ таҳлил ва баррасӣ намоянд. Аз ин лиҳоз, қайд намудан зарур аст, ки олимони Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тули чанд соли охир барои боз ҳам рушд додани илми ватанӣ ҳамкориҳои судмандро бо муассисаҳои илмии хориҷи кишвар ба роҳ монда, бевосита кӯшиш менамоянд, ки муаррифгари илми тоҷик дар хориҷ бошанд.
Дар ин раванд, Қоҳирова Г.И., узви вобастаи АМИТ, д.и.ф.-м., роҳбари Шуъбаи ҷирмҳои байнисайёравии Институти астрофизикаи АМИТ барои вусъатбахшии ҳамкориҳои илмии дуҷониба аз ҷониби олимони расадхонаҳои пешбари Академияи илмҳои Ҷумҳурии Мардумии Чин: Расадхонаи Синзяни Академияи илмҳои ҶМЧ, Расадхонаи Кӯҳии Пурпурии Академияи илмҳои ҶМЧ, Расадхонаи Шанхайи АИ ҶМЧ ва Расадхонаҳои миллии астрономии АИ ҶМЧ дар ш. Пекин дар доираи барномаи CAS-ANSO Visiting Scholar Fellowship даъват гардид. Мувофиқи Амри Президенти АМИТ № 30001/23-439 аз 12 сентябри соли 2024, Қоҳирова Г.И. аз 11 то 25-уми октябри соли ҷорӣ ба Ҷумҳурии Мардумии Чин сафарбар карда шудааст.
Зимни оғози сафар дар Расадхонаи астрономии Синтзяни АИ ҶМЧ (ш.Урумчи) санаи 11 октябр Қоҳирова Г.И. дар мавзуъи «ASTRONOMY IN TAJIKISTAN: HISTORY, CURENT STATUS AND PROGRESS, CASE STUDY» баромад намуда, олимони Чин-ро бо таърихи ташаккули илми астрономия дар Тоҷикистон ва рушди он, дастовардҳои илмӣ дар замони муосир ва дурнамои ҳамкориҳои дуҷониба шинос намуд. Баромади мазкур мавриди таваҷҷӯҳи олимони расадхона зоҳир гардида, барои боз ҳам рушд ва тақвият додани ҳамкориҳои судманди илмӣ аз ҷониби олимон пешниҳодҳои ҷолиб баён гардиданд.
Мизи муддавар бо иштироки роҳбарон ва иҷрокунандагони лоиҳаи илмии муштараки Тоҷикистону Чин баргузор гардид, ки дар он масъалаҳои сари вакт амалӣ кардани лоиҳа баррасӣ гардиданд.
Аз санаи 13 октябр сафар дар ш. Нанкинг идома ёфт. Қайд намуданд ба маврид аст, ки корманд ва магистранти Институти астрофизикаи АМИТ Нормаҳмедов Н. дар Расадхонаи баландкӯҳӣ Пурпурӣ АИ ҶМЧ (ш.Нанкинг) таҳти омӯзиш қарор дорад ва у нахустин намояндаи Тоҷикистон дар ин ҷо мебошад. Дар раванди сафар Қоҳирова Г.И. дар ҳамҷоягӣ бо роҳбари илмии Нормаҳмедов Н. профессор Жантао Ли вохури баргузор намуда, натиҷаҳои кории гузашта ва оянда, инчунин фаъолияти Нормаҳмедов Н.-ро баррасӣ намуданд. Санҷиш нишон дод, ки Нормаҳмедов Н. бевосита дар давоми 5 моҳи омӯзиш бисёр нозукиҳои таҳлили тасвирҳои астрономиро омӯхта, инчунин кор бо барномаи махсуси ПИТОН-ро (Python) аз худ намудааст. Илова бар ин, Нормаҳмедов Н. донандаи забони англисӣ дар сатҳи аъло гардидааст. Пас аз санҷиш, Қоҳирова Г.И. санаи 17 октябр дар ҷаласаи илмии Расадхонаи Пурпур баромад намуда, бо дастовардҳои олимони Институти астрофизикаи АМИТ иштирокмандонро шинос намуд. Дар фарҷоми баромад бо олимони ин расадхона гуфтушунид намуда, як чанд масъалаву пешниҳодҳо мавриди баррасӣ қарор гирифтаанд. Санаи 18 октябр бо Президенти Расадхонаи баландкӯҳӣ Пурпурӣ АИ ҶМЧ профессор Чаньин Чжао вохури баргузор гардид, ки ҳангоми он ҷонибҳо хоҳиши вусъат бахшидани минбаъдаи ҳамкорӣ дар илм ва тайёр намудани кадрҳои баландихтисос тасдиқ намуданд.
Дар давоми сафар Қоҳирова Г.И., Жантао Ли, Нормаҳмедов Н. ва Хайкун Сюэ аз расадхонаи баландкӯҳӣ Пурпур ва расадхонаи Синху дидан намуданд, ки дар онҳо кормандони расадхонаҳо бо усулҳои пешкадамӣ мушоҳидаҳои астрономӣ ва коркарди маводҳо машғуланд.
Санаҳои 20-21 октябр сафар дар ш. Шанхай идома ёфт. Қоҳирова Г.И. санаи 21 октябр дар ҷаласаи илмии расадхонаи астрономии Шанхаӣ АИ ҶМЧ баромад намуда, бо ҳолати таҳқиқотҳои астрономии Тоҷикистон, аз ҷумла, бо таърихи таъсиси Институти астрофизика ва ташаккули илми астрономия дар Тоҷикистон, рушди илми астрономия, дастовардҳои илмии олимони Институти астрофизикаи АМИТ қаблӣ ва дар замони муосир, дурнамои ҳамкориҳои дуҷониба иштирокмандонро шинос намуд. Пас аз баромад бо олимони ин расадхона гуфтушунид намуда, як чанд масъалаву пешниҳодҳо мавриди баррасӣ қарор гирифтаанд. Кормандони илмии расадхонаи астрономии Шанхай мароқи худро оид ба ҳамкориҳои мушоҳидаҳои оптикӣ ва таҳқиқоти ҷирмҳои хурди Системаи Офтобӣ, аз ҷумла рақамикунонии пластинаҳои астрономӣ ва проблемаҳои ионосфера баён намуданд. Доир ба омодасозии мутахассисони ҷавон дар самти рақамикунониифотопластинкаҳои бойгонӣ изҳори назар карданд.
Ҳамчунинмулоқот бо ноиби директори расадхонаи Шанхай, профессор Чжэнҳонг Танг баргузор гардид, ки дар ҷараёни вохурӣ ҷонибҳо ҷонибдории худро барои васеъ ва таҳкимикардани ҳамкориҳои илмии Чин ва Тоҷикистон, аз ҷумла дар заминаи омодасозии кадрҳо тасдиқ намуд.
Санаҳои 22-24 октябр сафар дар ш. Пекин идома ёфт. Қоҳирова Г.И. санаи 22 октябр бо директори Расадхонаҳои миллии астрономии Академияи илмҳои Хитой дар ш. Пекин (NAOC), профессорЛию Чжифенгмулоқот баргузор намуд, ки дар ҷараёни вохурӣ ҷонибҳо ҷонибдории худро барои васеъ ва таҳкимикардани ҳамкориҳои илмии Чин ва Тоҷикистон, аз ҷумла дар заминаи шабакаҳои мушоҳидаҳои метеорҳо, мушоҳидаҳои оптикии ҷирмҳои хурди Системаи Офтобӣ, омодасозии кадрҳо ва ғайра тасдиқ намуданд.
Санаи 23 октябр Қоҳирова Г.И. дар ҷаласаи илмии Расадхонаҳои миллии астрономии Академияи илмҳои Хитой дар ш. Пекин баромад намуда, бо ҳолати таҳқиқотҳои астрономии Тоҷикистон, аз ҷумла, бо таърихи таъсиси Институти астрофизика ва ташаккули илми астрономия дар Тоҷикистон, рушди илми астрономия, дастовардҳои илмии олимони Институти астрофизикаи АМИТ қаблӣ ва дар замони муосир, дурнамои ҳамкориҳои дуҷониба иштирокмандонро шинос намуд. Пас аз баромад бо олимони ин расадхона гуфтушунид намуда, як чанд масъалаву пешниҳодҳо мавриди баррасӣ қарор гирифтаанд.
Рузи 24 октябр аз фаъолияти расадхонаи мазкур, ки дорои радиотелескопи калонтарин дар ҷаҳон мебошад, Қоҳирова Г.И. шиносоӣ кард ва оид ба роҳ мондани мушоҳидаҳои радиогӣ дар Тоҷикистон бо мутахассисон гуфтугузор намуд.
Хулоса: сафари мазкур барои ҳамкориҳои оянда хеле муфид буда, мароқи олимони Чин нисбат ба илми астрофизикаи тоҷик зиёд гардид. Як зумра пешниҳодҳои арзишманд, фоиданок, пурмазнун ва умедвор баҳри муносибатҳои илмӣ ва дар самти тайёр кардани кадрҳои ҷавон таҳти баррасӣ ва амалӣ қарор мегиранд.
Дар фарҷоми ҳисобот Қоҳирова Г.И., ҳамчун аъзои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва коршиноси пешбари Институти астрофизикаи АМИТ, аз дастгирии ҳамешагии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мусоидати Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Раёсати он дар рушди илми ватанӣ ва таҳкими робитаҳои хориҷӣ изҳори сипос менамояд.
БАРГУЗОРИИ МИЗИ МУДАВВАР МИЁНИ ОЛИМОНИ ҶАВОНИ АКАДЕМИЯИ МИЛЛИИ ИЛМҲОИ ТОҶИКИСТОН
Дар заминаи нақша-чорабиниҳои Шурои олимони ҷавони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар таърихи 31.10.2024 бо ташаббуси Шурои олимони ҷавони Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба 16 ноябр – Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавзуи “Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташаккули давалатдории миллӣ”, мизи мудаввар баргузор карда шуд.
Бояд қайд намуд, ки дар пайравӣ аз сиёсати ҷавонпарваронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба олимони ҷавон таваҷҷуҳи хос зоҳир намуда, ҷиҳати рушди олимони ҷавон пайваста чораҳои саривақтӣ андешида истодаанд.
Вобаста ба ин силсиласеминарҳо ва мизҳои мудаввар миёни олимони ҷавони АМИТ ҳар ҳафта баргузор гардида истода, мизи мудаввари навбатиро дар Маркази мероси хаттии назди Раёсати АМИТ раиси Шурои олимони ҷавони АМИТ, н.и.ф. Субҳиддин Зиёев оғоз бахшида, зикр намуд, ки дар таърихи давлатдории навини миллати мо нақши таърихиву мондагори Пешвои тоҷикони ҷаҳон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон беназир мебошад.
Дар идома раиси олимони ҷавони Маркази мероси хаттии АМИТ, н.и.ф. Шодиҷон Ёраҳматзода суханронии хешро бо хайрмақдами меҳмонон ва фархундабодии ҷашнҳои бузурги миллӣ, ки дар моҳи ноябр баргузор мешаванд, аз қабили 6 ноябр – Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, 16 ноябр – Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 24 ноябр – Рӯзи Парчами миллӣ ифтитоҳ намуда, 16 – ноябри соли 1992-ро, ки Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун Раиси Шурои Олии Тоҷикистон интихоб шудааст, Рӯзи эҳёи давлатдории навини тоҷикон арзёбӣ намуд.
Мизи мудавварро маърузаҳои илмии кормандони ҷавони Маркази мероси хаттӣ, Маҳмуд Назаров дар мавзуи “Нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳифзу нигаҳдории осори хаттӣ" ва Моҳшариф Нигматова дар мавзуи “Саҳми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар рушди ҷомеа” мазмуни хос бахшиданд. Аз ҷумла, ба иқрори маърузакунандагон нақши Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушди бонизоми давлатдории миллӣ ва ҳифзу нигаҳдорӣ ва муаррифии мероси хаттии ниёгон бемислу монанд аст.
Дар бахши муҳокимаронӣ олимони ҷавони Институти омӯзиши давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Муҳаммад Махмедов ва Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи АМИТ Муҳаё Чилаева суханронӣ намуда, баргузории чунин мизи мудавварро дар баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ ва шинохти арзишҳои миллӣ муҳиму муфид донистанд.
ИШТИРОКИ ПРЕЗИДЕНТИ АМИТ ДАР МАҲФИЛИ ЭҶОДӢ БАХШИДА БА 300- СОЛАГИИ МАВЛУДИ МАХДУМҚУЛӢ ФИРОҚӢ
31 октбри соли равон дар толори Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияи Дӯстӣ бо ташаббуси Сафорати Туркманистон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дар ҳамкорӣ бо Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон бахшида ба 300- солагии мавлуди Махдумқулӣ Фироқӣ мутафаккирони бузурги Шарқ “Маҳфили эҷодӣ” ва ҳамзамон намоиши осори адабии шоир баргузор гардид.
Дар ин маҳфил президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт суханронӣ намуда, таъкид дошт, ки Махдумқулӣ Фироқӣ тавассути мероси гаронарзишаш дар рушди фарҳанг ва адабиёти мардумони Осиёи Марказӣ саҳми арзанда гузоштааст. Таъкид гардид, ки эҷодиёти ин мутафаккири Шарқ, ҳамчунин, бо мероси бузурги адабии тоҷику форс алоқамандии зич пайдо намудааст.
Ёдовар мешавем, ки Махдумқулӣ Фироқӣ аз давраи наврасӣ бо адабиёти гаронмояи тоҷику форс, ки дар китобхонаи падари шоираш нигоҳ дошта мешуд ошноӣ пайдо намудааст. Дар заминаи ин аз эҷодиёти шоир маълум аст, ки ӯ аз мероси адабии мутафаккирон ва орифони нобиғаи сатҳи ҷаҳонии тоҷику форс, аз ҷумла Абулқосими Фирдавсӣ, Умари Хайём, Саъдии Шерозӣ, Ҷалолиддини Балхӣ ва Ҳофизи Шерозӣ илҳом гирифтааст.
Дар идома ҳозирин доир ба фаъолияти эҷодӣ ва осори гаронмояи мутафаккири бузурги Шарқ Махдумқулӣ Фироқӣ суханронӣ намуда, саҳми ин орифи бузургро дар рушди илму фарҳанги минтақаи Осиёи Марказӣ бесобиқа хонданд.