Тамоми донишу таҷрибаамро барои дар ҳар хона ва ҳар оила барқарор шудани сулҳ равона карда, барои гулгулшукуфии Ватани азизам садоқатмандона меҳнат мекунам. Барои ноил шудан ба ин нияти муқаддас агар лозим шавад, ҷон нисор мекунам, чунки ман ба ояндаи Ватанам ва ҳаёти хушбахтонаи халқи азияткашидаам бовар дорам.
Эмомалӣ Раҳмон
Мусаллам аст, ки Эмомалӣ Раҳмон шахсияти калидӣ дар таърихи муосири Тоҷикистон буда, ба ҳайси Президент ва Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат фаъолият доранд.
Нақши Эмомалӣ Раҳмон дар ташаккули стратегияи сиёсати хориҷӣ ва ҳалли масъалаҳои глобалӣ, аз қабили захираҳои об апрзёбӣ муҳим мебозад.
Саҳми Эмомалӣ Раҳмон дар навсозии ҷомеаи муосири тоҷик аз таҳкими ҳувияти миллӣ, таъмини субот ва рушди иқтисодӣ ва муаррифии Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ иборат аст.
Сиёсати Эмомалӣ Раҳмон ба барқарорсозии кишвар пас аз ҷанги шаҳрвандӣ, ташкили низоми идораи давлатӣ, рушди инфрасохтор (энергетика, нақлиёт) ва бо иштироки фаъолона дар созмонҳои байналмилалӣ таҳкими мавқеи он дар арсаи ҷаҳонӣ нигаронида шуда буд.
Субот ва рушди иқтисодӣ: Бартараф намудани окибатҳои ҷанги гражданӣ: Ба шарофати саъю кушиши Эмомалӣ Раҳмон истиқлоли давлатӣ нигоҳ дошта, мустаҳкам гардид ва мамлакат ба роҳи тараққиёти устувори худ ворид гардид.
Модернизатсияи иқтисодӣ: Татбиқи лоиҳаҳои бузург, аз қабили сохтмон ва таҷдиди нерӯгоҳҳои барқии обӣ (аз ҷумла нерӯгоҳи барқии обии Роғун) ва рушди долонҳои нақлиётиро дар бар мегирад.
Ҳалли мушкилоти асосӣ: Муайян ва ноил шудан ба ҳадафҳои стратегӣ, аз қабили таъмини амнияти озуқаворӣ ва энергетикӣ, саноатсозӣ ва аз бунбасти нақлиётӣ баровардани кишвар.
Мавқеи байналмилалӣ: Сиёсати фаъоли хориҷӣ: таҳкими робитаҳои байналмилалӣ, тавсеаи ҳамкорӣ бо дигар кишварҳо, иштирок дар созмонҳои бонуфузи минтақавӣ ва байналмилалӣ (СҲШ, ИДМ).
Ташаббусҳои глобалӣ: Ҷалби фаъолона дар ҳалли масъалаҳои глобалӣ, аз қабили захираҳои об ва устувории экологӣ, ки ба баланд шудани обрӯи кишвар дар арсаи ҷаҳонӣ мусоидат кардааст.
Эътирофи байналмилалӣ: Саҳм дар таъмини сулҳу субот дар минтақа эътирофи байналмилалӣ гирифтааст.
Таърихи ҷаҳон бисёр шахсиятҳои барҷастаро медонад, ки бо корнамоиҳои диловаронаи худ дар мубориза барои озодӣ ва адолат шуҳрат пайдо кардаанд.
Субот ва бозсозӣ: Эмомалӣ Раҳмон дар хотима бахшидан ба ҷанги шаҳрвандӣ ва таҳкими давлатдории Тоҷикистон нақши ҳалкунанда доштааст.
Ваҳдати миллӣ: Нақши Эмомалӣ Раҳмон дар ташаккули ҳувияти миллӣ ба таъкид ба мероси таърихӣ, забон ва фарҳанг иртибот дорад.
Тараққиёти иқтисодиёт: Нақши Эмомалӣ Раҳмон дар тараққӣ додани хоҷагии халқ, аз ҷумла бо роҳи барпо намудани лабораторияҳои нав ва хавасманд гардондани истеҳсоли ашёи хоми доруворӣ.
Боиси сарфарозист, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон – ҳамчун арбоби барҷастаи сиёсиву ҷамъиятии Тоҷикистон, фаъолияташ ба ганҷинаи санъати сиёсӣ ворид шудааст.
Ба шарофати ташаббусҳои сулҳдустӣ ва эҷодии Эмомалӣ Раҳмон, садоқат ба Ватану халқи худ номи ӯ рамзи халқи тоҷик гардид.
Ба ақидаи Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои кадрҳо Асадулло Раҳмон: “Хизмати Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таърихи миллат ва давлатсозии тоҷикон абадӣ боқӣ мемонад. Дар ҳама давру замон дар идораи давлату рушди ҷомеа роҳбарони оқилу доно ва фозилу хирадманде зарур буданд ва заруранд, ки ҷомеаро бо андешаҳои бунёдӣ сӯи эҳё ва ташаккул бурда, дар заминаи ҳофизаи таърихӣ давлатдориро таҳким бахшанд. Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз табори шахсиятҳоеанд, ки барои кишвари мо ва сокинони он ин асолати таърихиро иҷро намуда, барои рушди бесобиқаи Тоҷикистони азиз ҷаҳди пурсамар менамоянд”.
Модернизатсия ин навсозӣ ва такмил додани чизе ба сатҳи муосир аст. Оддӣ карда гӯем, ин равандест, ки объект, технология, истеҳсолот ё ҳатто тамоми ҷомеаро ба талабот ва стандартҳои нав мутобиқ карда, онро самаранок, дақиқ ва функсионалӣ мегардонад.
Намунаҳои модернизатсия:
Технология: Бо таҷҳизоти ҳозиразамон иваз кардани таҷхизоти куҳна, бо модулҳои нави автоматиконӣ ҷиҳозонидани установкаҳои (насбҳои)
мавҷуда.
Истеҳсол: Маҷмӯи чорабиниҳое, ки ба баланд бардоштани самаранокӣ, сифати маҳсулот ва рақобатпазирии корхона нигаронида шудаанд.
Ҷомеа: Навсозии амиқи асосҳои иҷтимоӣ-иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангии ҷомеа.
Эмомалӣ Раҳмон хатарҳоро хуб медонист, вале бо қабули ин тасмим роҳи наҷоти Ватан ва ҳифзи тамомияти арзӣ ва истиқлолияти давлатии Тоҷикистонро интихоб кард.
Хизмати ӯ дар он аст, ки дар замоне, ки кам касе ҷуръати ба дӯши чунин масъулиятро ба дӯш гирифтан надошт, тавонист дар як муддати кутоҳ пеши роҳи аз байн рафтани давлатро пешгирӣ кунад, алангаи ҷанги шаҳрвандиро хомӯш кунад, сохторҳои фалаҷшудаи қудратиро барқарор созад, артиши миллӣ ва қӯшунҳои сарҳадӣ таъсис диҳад.
Қобили зикр аст, ки Пешвои миллат борҳо собит кардаанд, ки омодагии худро баҳри ободии Тоҷикистон ва ҳифзи сулҳу оромии кишвар фидокорӣ кунанд. Ба шарофати ташаббуси шахсии Эмомалӣ Раҳмон ҷанги бародаркуши бемаънӣ қатъ гардида, ваҳдати мардуми тоҷик барқарор ва рушди устувори иҷтимоию иқтисодии Тоҷикистон таъмин гардид.
Хизматҳои Эмомалӣ Раҳмон дар назди халқи мамлакат ҳақиқатан бузурганд.
Эмомалӣ Раҳмон бо анҷоми ислоҳоти конститутсионии Тоҷикистон барои бунёди ҷомеаи нав дар Тоҷикистон заминаи сиёсиву ҳуқуқии имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллиро 27 июни соли 1997 фароҳам овард.
Яке аз бузургтарин дастовардҳои Пешвои миллат истиқрори сулҳи пойдор ва ваҳдати миллӣ буд, ки имкон дод, ки барои барқарории иқтисодиёт заминаи мустаҳкам гузошта, корҳои созандагӣ оғоз шавад.
Мояи ифтихор аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ эътироф шудани таҷрибаи сулҳҷӯёнаи Тоҷикистон ҳамчун мактаби бузурги сулҳпарварӣ ва ҳалли низоъҳост, ки сазовори омӯзиши ҳамаҷониба аст.
Дар тӯли ин солҳо Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун Пешвои миллат масъулияти сарнавишти мардумро ба дӯш гирифт. Хамрохи халк озмоишхои душворро паси cap карда, давлати мустакили точикон барпо карда, ба ояндаи дурахшони он асос гузошт.
Номи Эмомалӣ Раҳмон бо таърихи навини Ҷумҳурии Тоҷикистон ва рушди иҷтимоию сиёсӣ, иҷтимоию иқтисодӣ ва фарҳангии он алоқаманд аст.
Ҳисси пуштибонии қавии мардум ва эътимод ба тавоноии ӯ дар рафъи чолишҳои душвор ба Эмомалӣ Раҳмон имкон дод, ки маҳорати роҳбариро инкишоф диҳад, ки ҷомеаро ба роҳи шукуфоӣ раҳнамоӣ кунад.
Ба шарофати фаъолияти пурсамари ӯ эҳёи анъанаҳои давлатдории дунявии демократӣ дар Тоҷикистон ва таҳкими соҳибихтиёрии кишвар имконпазир гардид.
Пешвои миллат рушди муътадили иқтисодиёт, ваҳдати иҷтимоӣ ва ваҳдати миллиро таъмин намуд.
Эмомалӣ Раҳмон мероси умумибашариро ба вуҷуд овард, ки устувории дарозмуддати модели рушди тоҷикон — ғояи миллӣ, давлатдорӣ ва эътирофи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистонро кафолат медиҳад.
Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун пояи истиқлолияти миллӣ барои рушду таҳкими давлатдорӣ роҳи возеҳ пешниҳод кардааст.
Дар тахти рохбарии у азнавсозии куллии хамаи сохахои хаёти чамъияти точик ба амал бароварда шуд, ки ин боиси ташаккули муносибатхои нави иктисодӣ, азнавсозии системахои пулию бюджетй, гумрук ва харби гардид. Ин низ тағйироти ҷиддиро дар сиёсати идоракунӣ, фарҳангӣ, илмӣ ва маориф тақозо мекард.
Дастоварди Эмомалӣ Раҳмон дар он аст, ки ӯ дар фаъолияти худ хирадмандии Шарқ ва динамизми Ғарбро таҷассум намуда, Тоҷикистонро ба ҷаҳони муосир боз кард, ки бо ҷонибдориаш ба сулҳу субот ва амният машҳур аст.
Таҳти роҳбарии Эмомалӣ Раҳмон Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути ташаббусҳои башардӯстона дар ҳалли мушкилоти ҷаҳонӣ саҳми арзанда гузоштааст.
Имрўз обрўи Тољикистон дар арсаи байналмилалї хеле боло рафтааст. Кишвар аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун иштирокчии фаъол дар масъалаҳои захираҳои об, суботи экологӣ, сулҳ ва рушди устувор эътироф шудааст.
Яке аз ҳадафҳои асосии ташаббусҳои байналмилалии Эмомалӣ Раҳмон иштироки фаъолона дар ҳалли мушкилоти об ва экологӣ мебошад, ки ба манфиатҳои Тоҷикистон ва ҷомеаи ҷаҳонӣ ҷавобгӯ мебошад. Аз охири солҳои 90-ум бо ташаббуси ӯ дар доираи Созмони Милали Муттаҳид чандин қатъномаҳои муҳиме қабул карда шуданд, ки ба ҳалли мушкилоти ҷаҳонии об нигаронида шудаанд.
Аз ҷумла: Эълони соли 2003 ҳамчун Соли оби ширин, эълони Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт” (2005-2015), Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор” (2018-2028) ва Эъломияи Соли 2027 Ҳифзи Созмони Милали Муттаҳид. Маҷмаи Умумии СММ 14 декабри соли 2022.
Гузашта аз ин, Тоҷикистон таҳти роҳбарии Эмомалӣ Раҳмон дар соҳаи ҳифзи муҳити зист ҳам дар сатҳи минтақавӣ ва ҳам дар сатҳи ҷаҳонӣ фаъолона иштирок мекунад.
Аз ҷумла, кишвар дар ҳалли бӯҳрони экологӣ ва беҳбуди вазъи иҷтимоию иқтисодии ҳавзаи баҳри Арал – яке аз бузургтарин офатҳои экологии асри 20 нақши муҳим дорад.
Ҳамин тариқ, ташаббусҳои созандаи ҷаҳонии Тоҷикистон таҳти сарварии Эмомалӣ Раҳмон, сиёсатмадори сатҳи ҷаҳонӣ, ба ҷустуҷӯи роҳҳои навоваронаи ҳалли мушкилоти печида мусоидат мекунанд.
Ин ташаббусҳо барои муҳокима ва дарёфти роҳҳои ҳалли оптималии масъалаҳои захираҳои об, суботи экологӣ, сулҳ ва рушди устувор ҳам дар минтақа ва ҳам дар саросари ҷаҳон замина фароҳам меоранд.
Эмомалӣ Раҳмон ба сулҳи миёни тоҷикон ноил шуд, ки барои ҷомеаи ҷаҳонӣ дарси муҳиме гардид.
Ӯ барои эҳёи миллӣ шароит фароҳам оварда, барои мустаҳкам намудани давлати миллӣ замина гузошт, сиёсати дохилию хориҷиро таҳия намуда, вазъи иҷтимоию иқтисодии мардумро ба куллӣ беҳтар намуд, хатари гуруснагиро бартараф намуда, дар эҳёи фарҳанг, таърих, анъана ва расму оинҳои давлати тоҷикон саҳм гузошт.
Дар баробари ин вай ба хеле баланд шудани нуфузи сиёсии мамлакат дар арсаи байналхалқӣ ноил гардид.
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар назди халқи тоҷик вазифаҳои асосии стратегиро муайян ва гузоштаанд:
а) таъмини амнияти озуқаворӣ; б) аз бунбасти нақлиётию коммуникатсионӣ баровардани кишвар; в) ноил шудан ба амнияти энергетикӣ; г) индустрикунонии мамлакат.
Ин вазифаҳо марҳила ба марҳила амалӣ шуда истодаанд ва имрӯз бо ифтихор метавон гуфт, ки давраи роҳбарии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат ҳамчун даврони Эмомалӣ Раҳмон дар таърих боқӣ мемонад.
Ин давра яке аз сахифахои пуршарафи тараккиёти Точикистон гардид. Стратегияи сиёсати дохилию хориҷии кишвар, ки аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ бомуваффақият эътироф гардида, суботи иҷтимоию иқтисодии он маҳсули заҳматҳои Пешвои миллат аст.
Муваффақияти асосии даврони Эмомалӣ Раҳмон дар он аст, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тӯли 35 соли охир тавонист Истиқлоли давлатии худро нигоҳ дошта, онро таҳким ва боз ҳам рушд бахшад.
Ҳаёт ва фаъолияти сиёсии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бузургтарин мактаби мардонагӣ, ватандӯстӣ, муҳаббат ба Ватан ва садоқат ба халқи хешро ифода мекунад.
Модернизатсия (аз инглисӣ modern - муосир, пешрафта, навсозӣ) як раванди пайваста ва беохири навсозии объект, ба талабот ва стандартҳои нав, шартҳои техникӣ, нишондиҳандаҳои сифат мутобиқ кардани он мебошад.
Асосан машинаю таҷҳизот, равандҳои истеҳсолӣ-технологӣ ва иҷтимоӣ- иқтисодӣ нав карда мешаванд. Дар ҷомеашиносӣ модернизатсия гузаштан аз ҷомеаи анъанавӣ ба ҷомеаи муосир, аз ҷомеаи аграрӣ ба индустриалӣ ва ғ.
Модернизатсия маҷмӯи хусусиятҳои ба ҳам алоқаманд дорад, ки аксар вақт ҳамчун равандҳои алоҳидаи навсозии иқтисодӣ, сиёсӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ баррасӣ мешаванд.
Навсозии иқтисодиёт интенсификатсияи раванди такрористеҳсолкунии иқтисодиро дар назар дорад, ки ин бо роҳи афзоиши дифференсиатсияи меҳнат, бо энергетики таҷҳизонидани истеҳсолот, ба қувваи истеҳсолкунанда (иқтисодӣ) табдил додани илм, инкишофи оқилонаи идоракунии истеҳсолот ба даст меояд.
Қисмҳои он инҳоянд:
Иваз кардани неруи инсон ё ҳайвонот бо манбаъҳои беҷони энергия, аз қабили буғ, сӯзишворӣ, нерӯи барқ, энергияи офтобӣ ё атомӣ, ки дар истеҳсолот, тақсимот, нақлиёт ва коммуникатсия истифода мешаванд;
Ҷудо кардани фаъолияти иқтисодӣ аз муҳити анъанавӣ;
Бо мошинҳо, нармафзор ва технологияҳои мураккаб тадриҷан иваз кардани меҳнати инсон.
Симои модернизатсионии ҳар як кишвар, самт, ҳаракат ва хусусиятҳои эволютсияи ҷомеаи гузариши демократӣ дар роҳи «модернизатсияи бошитоб» ҳамеша дар шакли зуҳуроти илмӣ, масъалаи мубрами сиёсӣ ва баҳси академӣ, ки бо таҳлил ва ҷустуҷӯи роҳҳо ва механизмҳои амалишавии инкишофи модернизатсионии босуръат пайваста аст, таҳлил ва арзёбӣ мешавад.
Яке аз сабабҳои асосии тадқиқи хусусиятҳои раванди модернизатсионии Тоҷикистон, пеш аз ҳама, бо дараҷаи коркард ва тадқиқи шаш масъалаҳои ҷомеаи муосир дар доираи илмии Тоҷикистон пайваст мебошад.Дар раванди модернизатсионӣ таваҷҷуҳи зиёд ба иқтисодиёт дода мешавад, зеро аз иқтидори иқтисодӣ рушди умумии ҷумҳурӣ пайвандӣ дорад.
Масъалаҳои модернизатсияи сиёсӣ дар Тоҷикистон бо ташаккули асосҳои сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоиву маънавии ҷомеаи демократӣ ва рушди устувори минбаъдаи истиқлолияти давлатдории тоҷик алоқаманд мебошад. Дар солҳои модерникунӣ дар кишвар системаи сиёсии нави демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ бунёд ёфт, ки ҳамаи сохторҳои ҳокимиятро таҳким бахшида, фазои солими маънавӣ ва равониро дар қабули қарорҳои сиёсӣ омода намуд. Барои рушди минбаъдаи Тоҷикистон фаъолияти институҳои сиёсӣ, бахшҳои ҷомеаи маданӣ ва шаҳрвандони қаторӣ назаррас аст. Истифодаи роҳҳои коркард ва паҳнгардии идеологияи модернизатсионӣ, ки бо ҷавҳари равонии замони гузариш мутобиқ мебошад, зарур аст .
Мавзуи рӯз будани масъалаи мазкур дар он маъно интишор мегардад, ки дар айни ҳол таҷрибаи модернизатсия чун арзиш эътироф гардида, дар тарҳи илмии ҷамъиятиву сиёсӣ таҳлил меёбад. Инчунин, дар раванди ҳалли масъалаҳои рӯзмарра истифода ва таҳкими таҷрибаи амалии равандҳои модернизатсионии кишварҳои гуногун, ки ба қатори ҷомеаҳои муосир, бо истифодаи шаклҳои идоранамои ғарбӣ дар сиёсат ва иқтисодиёт шомил шудаанд, зарур аст. Таҷрибаи амалии Тоҷикистон, махсусан, дар солҳои истиқлолият, ки бо давраи ҷангӣ ва баъдиҷангӣ ҳамқадам аст, чун намунаи таҳаввулоти системаи сиёсӣ бо натиҷаи ташаккули ҷумҳурии демократӣ асос меёбад.
Бар асоси гуфтаҳои боло метавон хулоса кард, ки саҳми Эмомалӣ Раҳмон дар навсозии ҷомеаи тоҷик ҳамчун кафили сулҳ, меъмори ваҳдат, ҷонибдори тоҷикони ҷаҳон ва намояндаи фарҳангу расму оин ва ҳувияти миллӣ беназир аст.
ДАВЛАТОВ Зубайдулло, - ходими калони илмии шуъбаи ИДМ –и
Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ
