
Имрӯз, 21 июл дар толори Китобхонаи миллии Тоҷикистон ҷаласаи 4- уми комиссияи Тоҷикистон ва Хитой оид ба ҳамкории илмӣ ва техникӣ бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва муовини Вазири илм ва технологияҳои Ҷумҳурии Халқии Хитой Чен Жиачанг ва олимону муҳақиқони самтҳои гуногуни илмии тарафайн баргузор гардид.
Ба кори ҷаласа президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида иброз дошт, ки мулоқоти имрӯза на танҳо идомаи ҳамкориҳои судманди мо, балки як қадами муҳим дар самти таҳкими шарикии стратегии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Мардумии Чин дар соҳаи илм, технология ва инноватсия мебошад.
Таъкид гардид, ки Ҷумҳурии Мардумии Чин яке аз аввалин кишварҳое буд, ки беш аз 30 сол пеш Истиқлолияти давлатии Тоҷикистонро ба расмият шинохт ва дар моҳи марти соли 1992 миёни кишварҳо расман равобити дипломатӣ барқарор шуд. Тайи солҳои барқарории муносибатҳои дипломатӣ беш аз 200 созишномаи байнисоҳавӣ ба имзо расид, ки ҷанбаҳои гуногунҷанбаи муносибатҳои дуҷонибаи Тоҷикистону Чин, аз ҷумла дар соҳаи илму техникаро дар бар мегиранд.
Гуфта шуд, ки Ёддошти тафоҳум байни Вазорати илм ва технологияи Чин ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, ки 31 августи соли 2017 ба имзо расида буд, инчунин протоколҳои ҷаласаҳои комиссияи байниидоравӣ, ки заминаи формати шарикии устувор ва системавиро гузоштанд, барои рушди минбаъдаи ҳамкорӣ аҳамияти хоса доштанд.
Зикр шуд, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамчун мақоми пешбари ҳамоҳангсози соҳаи илм сиёсати давлатиро дар соҳаи илм ва техника тибқи стратегия ва барномаҳои дарозмуддат амалӣ менамояд. То имрӯз дар кишвар зиёда аз 20 самти афзалиятноки илмӣ, аз ҷумла: идоракунии устувори табиат ва ҳифзи муҳити зист, биотехнология ва фармасевтика, амнияти энергетикӣ ва захираҳои об, табдили рақамӣ, аз ҷумла зеҳни сунъӣ ва технологияҳои геоинформатсионӣ, нигахдории тандурустӣ ва тадқиқоти биотиббӣ муайян карда шудааст.
Дар идома муовини Вазири илм ва технологияҳои Ҷумҳурии Халқии Хитой Чен Жиачанг аз ҳамкориҳои илмии вусъатбахши муассисаҳои илмии Тоҷикистон ва Хитой изҳори қаноатмандӣ намуда, доир ба дурнамои рушди ҳамкориҳои илмӣ дар оянда андешаҳои худро иброз дошт. Зикр дошт, ки мо бояд ҳамкориҳои худро дар сатҳи сифатан нав ба роҳ монда, дар самти илмҳои дақиқ ва риёзӣ иқдомҳои наҷибро роҳандозӣ намоем, то дар ин самт ба дастовардҳои арзишманд ноил гардем.
Инчнунин, дар ҷаласа президенти Академияи илмҳои кишоварзӣ Салимзода Амонулло Файзулло, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илҳом Темур, сардори Раёсати байналмилалии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Қурбонов Қобилҷон, узви вобастаи АМИТ Саидов Абдусатор ва аз ҷониби Чин як зумра аз олимон доир ба самтҳои афзалиятноки соҳаи илми тарафайн фикру андешаҳои худро баён доштанд.
Дар анҷоми ҷаласа байни Вазорати илм ва технологияи Чин ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ёддошти тафоҳум дар шакли сифатан нав ба имзо расонида шуд.
ФАРМОНИ
ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Дар бораи «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ
ва инноватсия» эълон намудани солҳои 2025-2030
Мутобиқи моддаи 69 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон фармон медиҳам:
1. Солҳои 2025-2030 «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия» эълон карда шавад.
2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои фармони мазкур дар муҳлати як моҳ нақшаи чорабиниҳоро таҳия ва барои тасдиқ пешниҳод намояд.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон
ш. Душанбе
8 январи соли 2025
№911
President.tj | Facebook | Instagram | Telegram | X | Youtube
07 январи соли равон бо мақсади амалисозии “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” барои солҳои 2020 -2040 дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Сессияи зимистонаи Академияи хурди илмҳо баргузор гардид.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳӣ қайд намуд, ки рушди илм, махсусан илмҳои табиатшиносӣ ва дақиқ дар замони муосир бо суръати бениҳоят зиёд рӯ ба тарақист. Аз ин рӯ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон хосатан Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаи рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ таваҷҷуҳи хоса зоҳир намуда, барои ба омӯзиш фаро гирифтани наврасону ҷавонон имкониятҳои мавҷударо фароҳам оварданд.
Ҳаминаст, ки Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири боз ҳам беҳтар ба роҳ мондани омӯзиши илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ, инчунин, барои тавсеаи тафаккури техникии насли наврас солҳои 2020 – 2040 “Бистсолаи омӯзиши ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон намудааст. Ба ин мақсад дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тадбирҳои муҳим дар ин самт андешида мешаванд.
Дар идома аъзоёни Академияи илмҳои хурд аз ҳисоби мактаббачагон бо маърузаҳои хеш доир ба фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ суханронӣ намуданд. Инчунин, дар хотима иштирокчиёни фаъоли Академияи илмҳои хурд бо ифтихорномаҳо қадрдонӣ гардиданд.
Ташрифи хонандагони гимназияи "Тоҷикистон" ба озмоишгоҳҳои Институт ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ ва шиносоӣ оиди ба рафти таҳқиқтои илмӣ дар Институт.
Солҳои охир олимону кормандони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тибқи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон корро ба роҳ монда баҳри ба даст овардани натиҷаҳои назаррас фаъолиятро ба роҳ монда, дар ҳошияи солҳои 2020 -2040 “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” корҳои зиёдеро ба анҷом расонидаанд, ки натиҷаҳои назаррасро ба даст оварда истодаанд.
Зикр кардан ба маврид аст, ки химия яке аз фанҳои асосии доираи илмҳои дақиқ ба шумор меравад, олимону кормандони Институти химияи ба номи В.И. Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дастуру супоришҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро баҳри баланд бардоштани илми тоҷик сармашқи кори худ намуда, фаъолити ҷонноку фаъолона ба роҳ мондаанд ва илми химияро ҳам дар дохил ва ҳам дар хориҷи кишвар намояндагӣ мекунанду дар ин ҷода муваффақ ҳам гаштаанд.
Имрӯз (06.01.2024) олимону кормандони Институти химияи ба номи В.И. Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамаи дастовардҳои хешро ба маърази тамошо гузоштанд, ки роҳбарияти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва роҳбарону кормандони ниҳодҳои дар тобеияти академиябуда аз намоишгоҳи оростаи олимону кормандони Институти химия дидан намуда, аз таассуроти бардоштаашон ба олимону натиҷадорон баҳои баланд доданд.
06 январи соли равон дар доираи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар заминаи Институти химияи ба номи В.И.Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Озмоишгоҳи наву замонавии маводҳои ба коррозия устувор бо асбобу технологияҳои муосир мавриди истифода қарор дода шуд.
Пас аз ба истифода қарор додани озмоишгоҳи мазкур президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт иброз доштанд, ки соҳаи илми кишвар дар масири Истиклолияти давлати маҳз бо дастгириҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон алалхусус Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рушду пешрафти беандоза намуда, ба дастовардҳои беназир ноил гардидааст.
Дар ин замина Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар санаи 30 майи соли 2024 масоили мубрами пайванди илм бо истеҳсолотро мавриди таҳлилу баррасӣ қарор дода, ҷиҳати дар амал татбиқ намудани илм ва расидан ба натиҷаҳои илмии бозоргир ба муассисаҳои дахлдор аз ҷумла Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дастуру супоришҳои мушаххас доданд.
Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид доштанд, ки яке аз тадбирҳои аввалиндараҷа ҷиҳати пайванди илм бо истеҳсолот ин таъсиси озмоишгоҳҳои наву замонавӣ бо техинкаву технологияҳои муосир дар пояи муассисаҳои илмӣ – таҳқиқотӣ ба ҳисоб меравад.
Дар идома иттилоъ дода шуд, ки самти асосии тадқиқоти илмии озмоишгоҳ таҳияи асосҳои назариявӣ ва технологии синтези хӯлаҳои ба коррозия тобовар дар асоси алюминий, рӯҳ ва сурб барои эҳтиёҷоти технологияҳои нав, инчунин назарияи ҷавҳаронидани хӯлаҳои зикршуда барои ба коррозия тобовар кардан мебошад.
Гуфта шуд, ки кормандони озмоишгоҳ тақрибан 60 системаи сечандаро бо иштироки алюминий, металлҳои ишқорзаминӣ ва нодирзаминӣ таҳқиқ сохтаанд. Як қатор қонуниятҳои металлохимиявии то ҳол номаълум муқаррар карда шудаанд, ки равандҳои омехташавиро дар системаҳои сечандаи алюминий бо металлҳои нодирзаминӣ ва ишқорзаминӣ тавсиф мекунанд. Дар ин замина як қатор интерметаллидҳои сечандаи нав кашф карда шуданд.
Ҳамзамон кормандони озмоишгоҳ зиёда аз 135 ихтироъотро бо патентҳои Федератсияи Руссия (ФР) ва Ҷумҳурии Тоҷикистон (ҶТ) таҳия ва ҳимоя кардаанд, ки 20-тои онҳо дар истеҳсолот ҷорӣ карда шудаанд. Аз ҷумла, хӯлаи алюминий - стронсий аз рӯи патентҳои Федератсияи Руссия №1225263, №1245612 (1988 с.), №719156 (1990 с.) дар корхонаҳои гидрометаллургии Исфара (ҳоло АО «Тамохуш») истифода мешавад.
06 январи соли равон бо мақсади иҷрои саривақтии дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз Паём таҳти Раёсати президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо иштироки роҳбарони муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ машварати корӣ баргузор гардид.
Дар ҷаласа президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт иброз дошт, ки дар Паёми имсолаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ба масъалаи таҳкими заминаи моддиву техникии муассисаҳои илмию таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон таваҷҷуҳи хоса равона гардид. Гуфта шуд, ки мо бояд базаи техникии муассисаҳои илмиро мустаҳкам намуда, барои олимону кормандон ва хусусан муҳаққиқони ҷавон шароити мусоиди корӣ фароҳам оварем.
Зимни ҷаласа таъкид гардид, ки Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар санаи 30 майи соли 2024 масоили мубрами пайванди илм бо истеҳсолотро мавриди таҳлилу баррасӣ қарор дода, ҷиҳати дар амал татбиқ намудани илм ва расидан ба натиҷаҳои илмии бозоргир ба муассисаҳои дахлдор аз ҷумла Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дастуру супоришҳои мушаххас доданд. Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид доштанд, ки яке аз тадбирҳои аввалиндараҷа ҷиҳати пайванди илм бо истеҳсолот ин таъсиси озмоишгоҳҳои наву замонавӣ бо техинкаву технологияҳои муосир дар пояи муассисаҳои илмӣ – таҳқиқотӣ ба ҳисоб меравад.
Дар робита ба ин ҷиҳати иҷрои саривақтии дастуру супоришҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт шурӯъ аз моҳи апрели соли 2024 то инҷониб дар пояи Институтҳои физикаю техника, ботаника, зоология озмоишгоҳҳои наву замонавӣ муҷаҳаз бо асбобу технологияиҳои ҳозиразамон таъсис дода шудаанд. Ҳамзамон санаи 29 октябри соли 2024 бо иштироки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ бинои нави Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон мавриди баҳрабардорӣ қарор дода шуд, ки дар дохили он 16 озмоишгоҳ бо технологияҳои муосир муҷаҳаз гардонида шуданд.
Инчунин, имрӯз дар пайравӣ аз сиёсати созандаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар пояи Институти химия озмоишгоҳи наву замонавӣ бо асбобу технологияҳои муосир мавриди истифода қарор дода шуд.
Нуқтаи наздиктарини Заминро дар мадораш аз Офтоб перигелий ва дуртаринашро афелий меноманд.
Масофаи перигелии (нуқтаи наздиктарини Офтоб ба Замин) Замин тақрибан ба 147 миллион км ва масофаи афели (нуқтаи дуртарин) бошад, ба 152 миллион км баробар аст. Замин дар нуқтаи перигелиаш нисбат ба нуқтаи афелиаш ба Офтоб тақрибан ба 5000 000 км наздиктар аст.
Замин дар муддати даври гардишаш дар атрофи Офтоб ба ин нуқтаҳо як маротиба қарор мегирад, ки ин ба 4-уми январ рост меояд.
Тавре ки аз Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон иттилоъ доданд, соли 2025 Замин дар нуқтаи перигелӣ 4 январ соати 18:28 ба вақти шаҳри Душанбе (13:28 ба вақти ҷаҳонӣ) қарор мегирад.
Таҳти ин унвон имрӯз (03.01.2024) дар ҳошияи Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон” дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамоиши илмӣ баргузор гардид.
Ҳамоиши мазкур бо садо додани Суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оғоз гардид.
Дар идома президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобаста АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба кори ҳамоиш ҳусни оғоз бахшида, зикр дошт, ки воқеан ҳам Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ҳуҷҷати муҳим ва роҳанамоест, ки ба рушди минбаъдаи тамоми соҳаҳои фаъолияти хоҷагии халқ мусоидат менамояд.
Таъкид гардид, ки Паёми имсолаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ -Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо назардошти ҳассос будани авзои ҷаҳони муосир масъалаҳои иқтисодии ҷомеаро дар меҳвари худ қарор дод.
Масъалаҳои дурнамои бахшҳои хусусӣ, воридоту содирот, таъмину таъсиси ҷойҳои нави корӣ, таҳкиму устувории буҷети давлатӣ, масъалаҳои зиёди молиявӣ, ҳолат ва авзои сармоягузорӣ, рушду тавсеаи соҳибкорӣ, паст кардани сатҳи камбизоатӣ, татбиқи лоиҳаҳову барномаҳои гуногуни иқтисодӣ, низоми натиҷабахши ислоҳоти иқтисодӣ, рушди соҳаи энегетикии кишвар ва амсоли ин дар ҳамбастагиву робита бо ҳамдигар мавриди зикр қарор доштанд, ки бозгукунандаи сиёсати созандагиву бунёдкории Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошанд.
Инчунин, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми имсолаи хеш ҷиҳати вусъат бахшидан ба равандҳои инноватсионӣ ва истифодаи ҳамаҷонибаи имкониятҳои технологияҳои рақамӣ дар иқтисодиёт пешниҳод намуданд, ки солҳои 2025 – 2030 «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия» эълон карда шаванд. Гуфта шуд, ки соли 2025 азбаски соли рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия эълон гардид, моро зарур аст, ки ҳаматарафа махсусан олимон саҳми босазои хешро дар рушди иқтисодиёти рақамӣ ва инноватсия гузорем
Дар идома ноибони президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ҳамовозӣ аз Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилию хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон” суханронӣ намуда, ҷиҳати боз ҳам рушди соҳаи илми кишвар ва иҷрои саривақтии дастуру супоришҳои дар Паём ироа гардидаро мавриди таҳлилу баррасӣ қарор доданд.