Ба истиқболи 16 ноябр - Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
Баъд аз интихоб намудани фарзанди фарзонаи миллат Асосогузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мардуми кӯҳанбунёди халқи тоҷик сулҳу субот, шукуфои давлат ва беҳбудии мардумии худро интихоб намуданд. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буданд, ки барои халқи заҳматкаши хеш ҷони худро дареғ надошта, нигаҳдории тамомияти арзии кишвар, дифоъ аз душманони дохиливу хориҷӣ, баландшавии сатҳи зиндагии аҳолӣ кӯшиш намуданд. Мубориза бар зидди фасод, хазинадуздӣ, қонуншиканӣ, терроризмро ба роҳ монда ин ва дигар зуҳуроти манфиро аз байн бурданд.
Кӯшиш ва ибтикори ватандӯстонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буд, ки миллати тоҷикро имконияти ифтихор аз тоҷик ва тоҷикистонӣ будан даст дод. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз Истиқлолидавлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва миллати хеш аз олитарин минбарҳои сиёсии ҷаҳон бо ифтихор ҳарф мезананд ва барои ояндаи некӣ миллат бо боварии комил меболанд.
Танҳо имрӯз, вақте ки халқи тоҷик озодии ҳақиқиву Истиқлоли давлатиро ба даст оварда, онро бо дилу ҷон ҳифз намуда, устувор сохта аст, ба шарофати ҷидду ҷаҳди бузурги Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барқарориву пойдории сулҳу ризоияти шаҳрвандӣ имконпазир гардид. Андешаву ташаббус ва татбиқи барномаи баргардонии гурезагон, ки бевосита аз ҷониби Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар татбиқи хоставу орои мардуми кишвар тарҳрезӣ ва амалӣ гардид, барои созандагии ватану миллат, равона кардани қувваю нерӯи тамоми тоҷикону тоҷикистониёни дохиливу хориҷӣ он тадбири ҳакимонае буд, ки дар таҳқиму пойдории давлату миллати тоҷик нақши пайвандгарро бозид. Дар ҳошияи ин тадбирот ба давлати навтаъсиси тоҷикон муяссар гардид, ки таърихи қадимии тоҷиконро эҳёву барқарор, мақому мартабаи абармардони миллат, фарҳанг ва тамаддунсози онро ба тамоми ҷаҳон муаррифӣ намуда, бори аввал дар тамоми ҷаҳон ҷашнҳои байналмиллалии 1100-солагии давлати Сомониён, соли тамаддуни Ориёӣ, соли Рӯдакӣ, ҷашнвораи Борбади Марвазӣ, арҷгузории 800 солагии Мавлоно Ҷалолуддин Балхии Румӣ, 2500-солагии шаҳри Истаравшан, 2500-солагии Хуҷанд, 2700-солагии шаҳри Кӯлоб, бузургдошти Имои Аъзам Нуъмон ибни Собит, 600 – солагии Мавлоно Абураҳмони Ҷомӣ, 100 солагии Шаҳидӣ, 3000-солагии шаҳри Ҳисор ва ғайра бошукӯҳ ва густурда таҷлил карданд[1].
Нақши Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар равшан сохтани ҳадафҳои асосӣ ва усулҳои сиёсати хориҷӣ ва дипломатияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бисёр муассир ва корсоз аст. Вижагии сурату сират гирифтани сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистони навин ин аст, ки заминаи назариявии он бахши муҳимми ҳаёти давлатӣ на дар доираи коршиносон ва назарияпардозон, балки раҳораҳ, ҳангоми анҷоми фаъолиятҳои пурталошу пӯёӣ дипломатии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон эҷод шудааст[5,39].
Ҳисси роҳбарӣ ва ватандӯстӣ, бо замми он Пешвои миллӣ дар вуҷуди муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар лаҳазоти бӯҳронӣ хеле равшан ва ба пуррагӣ намудор гардид. Ба ғайр аз ин, ба Сарвари давлати ҷавону ҷаззоб на танҳо шаъну шарафи ботинӣ, балки омилҳои берунӣ, яъне ҷаззобият, маҳорати ба худ моил кардан, рафтору кирдор, сурати зоҳирии зебо, сабру тоқат ва дарки тамоми душвориҳои вазъияти роҳбаре, ки идоракунии давлатро дар шароити илоҷнопазир ба дасти худ гирифта буд, мусоидат кард.
Дар таърихи навини Тоҷикистон Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон на танҳо ҳамчун роҳбари шинохташудаи давлатӣ, балки чун пешвои ҳақиқии миллат ташаккул ёфтааст. Ин боиси хушҳолист ва ифтихори воқеист.
Ибтикорҳои созандаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буд, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мардуми он натиҷаҳои марҳилаи 33-солагии рушди ҷумҳуриро ҳамчун як давлати мустақилу соҳибистиқлол ҷамъбаст намуданд.
Эътирофи байналмилалии Ҷумҳурии Тоҷикистон бинобар кӯшишу заҳмати бепоёни Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар солҳои Истиқлоли давлатӣ бо номи Президент иртиботи мустақим дорад. Дар арзи 20 соли охир кишвари мо ба узияти комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ табдил ёфт, узвияти бисёре аз созмонҳои бонуфузи байналмиллалиро касб намуд, ки хидмати асосӣ дар ин роҳ ба Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мутааллиқ аст[4].
Эътирофи байналмиллалии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 9 сентябри соли 1991 оғоз шуд. Асосҳои сиёсати хориҷии Тоҷикистони соҳибистиқлол, ки иборат аз мароми татбиқи сиёсати хориҷии соҳибистиқлолу баробарҳуқуқ, мусолиматомез ва тарафайн муфид мебошад, дар Эъломияи Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тарҳрезӣшуда буд: «Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муносибатҳои байналмилал ба сифати субъекти мустақили ҳуқуқи байналмилалӣ амал мекунад ва дар фаъолияти хеш барои сулҳи пойдор, нобудии силоҳи ҳастаӣ, роҳ надодан ба истифодаи нерӯ дар ҳаллу фасли мунозира ва ихтилофоти байни давлатҳои соҳибистиқлол ҷаҳд менамояд, ба ҳамкории байни давлатҳо дар ҳалли масоили ҷаҳоние, ки дар рӯ ба рӯйи инсоният қарор доранд, рушд мебахшад[4].
Ҷумҳурии Тоҷикистон худро дар назди ҳамаи шарикон ва бидуни ҳамагуна пешрафт барои имзои бевоситаи баробарҳуқуқва мутақобилан судманди созишномаву шартномаҳои дуҷониба ва бисёрҷониба, ки манфиатҳои ин ё он давлати мустақилро маҳдуд намесозанд, кишвари кушода эълон мекунад»[7].
Маҳз тарҳрезӣва татбиқи чунин барномаи сиёсӣ аз ҷониби Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон боис гардид, ки имрӯз Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро зиёда аз 180 кишвари ҷаҳон расман эътироф кардаанд. Ҷумҳурии Тоҷикистон бо эътирофи асноди асосии муносибатҳои байналмилалӣ, аз ҷумла Оинномаи Созмони Миллали Муттаҳид, Қатъномаи ниҳоии Хелсинкӣ ва санадҳои дигар сиёсати дохилӣ ва хориҷии худро поягузорӣ менамояд, инсон, ҳифзи ҳуқуқ ва озодии онро сарфи назар аз мансубияти миллӣ, динӣ, нажодӣ ва ҷинсӣ арзишҳои олӣ мешуморад.
Яке аз вижагиҳои мумтози сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонсиёсати «дарҳоикушод»-и эъломнамудаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад. Сиёсати хориҷии шаффоф ва усули «дарҳои кушод» мусоидат ба он намуданд, ки Ҷумҳурии Тоҷикистонузви шоистаи созмонҳои байналмилалӣгардад ва равобити сиёсӣ ва ҳамкориҳои судмандро бо аксари давлатҳои ҷаҳон ба роҳандозад. Имрӯз Ҷумҳурии Тоҷикистондар арсаи сиёсати ҷаҳон симои хоси хешро дорад ва ҳамчун узви соҳибэътибори ҷомеаи ҷаҳони шинохта шудааст[5,49].
Соли 1993 – 12 созмони байналмиллалӣ аз қабили Созмони Милали Муттаҳид, Созмони амният ва ҳамкорӣдар Аврупо, Хазинаи байналмиллалии асъор, Бонки ҷаҳонӣ, Бонки бозсозӣ ва рушди Арупо, дар соли 1994 – 8 созмони байналмиллалӣ, соли 1995 – ду созмони байналмиллалӣва соли 1996 – ду созмони дигар дар Ҷумҳурии Тоҷикистон намояндагиҳои хешро ифтитоҳ намуда, ба фаъолият шуруъ карданд[8].
Пешвои миллат муҳтарамЭмомалӣ Раҳмон доимо ва ҳамаҷониба ҷонибдору муҳофизи манфиатҳои миллии кишвари тоҷикон, таҳиягари машшу мароми ба миллат манфиатноки сиёсати хориҷӣбуда, ҳамеша дар суханрониҳои худ оид ба муносибатҳои байналмилалӣ иброз ва зикр менамоянд, ки «ҳар гуна сиёсати давлат дар ниҳоят аз ҳифзи манфиатҳои миллӣ иборат аст. Маҳорати сиёсатмадор дар арсаи байналмилалӣ дар дарёфти тавозуни дуруст ва одилонаи манфиатҳои кишварҳои мухталиф зоҳир мегардад».
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хеле хуб дарк намуданд, ки дар марҳалаи эҳё ва муттаҳидсозии давлати навини тоҷикон, ба он обрӯву эътибори собиту устувор бахшидан бидуни ширкату фаъолияти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бонуфузтарин иттиҳодия ва созмонҳои байналмилалӣ ғайриимкон аст. Бинобар ин Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон яке аз самтҳои муҳимми сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонро иборат аз ширкати он дар фаъолияти Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил маҳсуб мешавад. Иттиҳоди Давлатҳои Мустақилимрӯз баёнгари умумияти миллионҳо нафар сокинон дар ҳудуди собиқ Иттиҳоди Шуравист ва ҷавобгӯи хостаҳову манфиатҳо, орзуву омоли ҳамгироии онҳо мебошад.
Фаъолияти ҳаррӯзаи муфиди Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буд, ки бонуфузтарин ва пуркортарин ташкилотҳои байналмилалӣ аз рӯзҳои аввалини ташкилшавии кишвари соҳибистиқлоли тоҷик бо он ҳамкории судманди созандаи башаргароёнаву эҳёгар намуданд. Бинобар обрӯву эътибори шахсияти Пешвои Миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро Созмони Милали Муттаҳид ҳамчун сарварии расмии сиёсии давлату миллати тоҷик эътироф намуда ҳамроҳи ӯ ҷиҳати эҳёву барқарории Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолиятро оғоз кард. Дар арзи 31соли ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Созмони МилалӣМуттаҳид «Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон 18 маротиба дар иҷлосияҳои Маҷмаъи умумии ин созмони бонуфузи байналмилалӣ иштирок ва суханронӣ кардаанд ва бо ироаи пешниҳодҳои муфассал дар бораи манфиатҳои минтақавӣва байналмилалӣ таваҷҷӯҳи аҳолии сайёраро ба масоили Ҷумҳурии Тоҷикистон, Осиёи Марказӣ ва Афғонистон ҷалб намудаанд»[9;3].
Маҳз бинобар дар арсаи байналмилалӣ ба даст овардани обруву эътибори бесобиқа аз тарафи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, фаъолияти сиёсии байналмилалии сулҳофарину мутавозини ӯ имрӯз дар Ҷумҳурии Тоҷикистон сафоратҳои Арабистони Саудӣ, Британияи Кабир ва Ирландияи Шимолӣ, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Федератсияи Русия, Беларусия, Озарбойҷон, Олмон, Фаронса, Покистон, Ҳиндустон, Туркия, Афғонистон, Эрон, Чин, Ҷопон, Кореяи Ҷанубӣ, Қазоқистон Ӯзбекистон, Туркманистон ва Қирғизистон фаъолият мекунанд. Сафорати баъзе аз кишварҳои дигар низ кушода меёбанд. Чунин ҳайати дипломатии бонуфуз дар як кишвари кӯчак, ки ҳамагӣ 33 соли истиқлолият дорад, намоёнгари дар муддати кӯтоҳтарин сазовори эътирофи умум гардидани самти сиёсати байналмилалии он мебошад, ки низ саҳми бечуну чарои Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон аст.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон – Қаҳрамони ҷумҳурӣ, фарзанди фарзонаи миллат Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз нахустин рӯзҳои фаъолияти хеш масъалаи муттаҳидии ҷомеаро дар раъси ҳамаи корҳо қарор дод ва дар тӯли 30 сол сиёсати мазкур, яъне сиёсати сулҳу созишро пеш мебаранд. Ин сиёсати дохиливу хориҷии татбиқ намудаи ӯ кишвари қадима ва тозаҷавони тоҷиконро дар як муддати кӯтоҳвоҳиду муттаҳид, фарҳангу таърихи онро – мақбули ҷаҳон, мақому мартаби Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар арсаи ҷаҳон вижаву мубрам намуданд. Имрӯз мардуми кишвар бо қаноатмандиву ифтихороти беандоза аз Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хоҳишманди он аст, ки доимо ҳамроҳи ин халқи бузургвор бошанд ва ҷиҳати пешрафту рушду нумуи он фаъолияти созанда намоянд.
Итминон аст, ки Тоҷикистони азиз бо сарварии Президенти кишвар, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар солҳои наздик, бо бархӯрдорӣ аз рӯҳияи кӯшандаи мардум, дар сояи давлати демокративу ҳуқуқбунёд ва дар ҳамкориҳои густурда бо мамлакатҳои ҷаҳон ва созмонҳои байналмилалӣ ба пешрафтҳои бештаре аз ҳоло даст меёбад ва дар сафи кишварҳои мутараққии ҷаҳон мақоми шоистаи хешро касб менамояд.
Раҳмонзода Азимҷон Шералӣ, муовин оид ба илм ва таълими директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои таърих
РӮЙХАТИ АДАБИЁТИ ИСТИФОДАШУДА
1. Ғаффорӣ В., Сайидзода З.Ш. ЭмомалӣРаҳмон дар оинаи замон / В. Ғаффорӣ., З. Ш. Сайидзода. – Душанбе: «ЭР-граф», 2012. – 372 с.
2. Заявленик о государственной независимости Республики Таджикистан /Дипломатия Таджикистана. Информационный бюллетень. -2002. -№2. –С. 175.
3. Сайидзода З.Ш., Саидов Ф.З. Сиёсати давлатии Президент Эмомалӣ Раҳмон ва рушди устувори Тоҷикистон / З.Ш.Саидзода., Ф.З. Саидов. – Душанбе: ҶДММ «Контраст», 2012. – 144 с.
4. Сайидзода З.Ш., Холов А.С.. Нақши сиёсии Президенти ҷумҳурӣЭмомалӣ Раҳмон дар рушди босуботи Тоҷиткистон / З.Ш. Сайидзода., А.С. Холов. – Душанбе: ҶДММ «Контраст», 2014. – 144 с.
5. Сайидзода З.Ш. Фаъолияти байналмилалии Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон: бозгашти давлати миллии тоҷикон ба арсаи сиёсати ҷаҳонӣ: Монография. – Душанбе: ҶДММ «Контраст», 2016. – 2016 с.
6. Шарифзода А, Ғафуров А. Спасатель нации./ А. Шарифзода., А. Ғафуров. – Д., 2012. – 320 с.
7. Шарифзода А., Асадов А. Таджикистан – 20. Под.ред. Саймиддинова Д., Фаттоева С./ А. Шарифзода., А. Асадов. – Душанбе: Ирфон, 2011. – С.195
8. Шарифзода А., ҚосимӣЗ.7 Соли ЭмомалӣРаҳмон (бо забони тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ)./ А. Шарифзода., З. Қосимӣ. –Душанбе, 2013. – 366 с.
9. Эмомали Рахмон и мировое сообщество. (бо забонҳои тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ). –Душанбе: «Ирфон», 2011. – 372 с.