«Конститутсия маҳсули андешаи бунёдии миллии халқи Тоҷикистон мебошад, зеро маҳз бо иродаи мардуми кишвар дар вазъияти барои давлату ҷомеа ниҳоят мураккабу ҳассоси таърихӣ якдилона қабул гардида, дар побарҷойии давлат ва низоми идоракунии он нақши ҳалкунанда бозид» (Аз Паёми табрикотии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати Рӯзи Конститутсия,
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон
Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки санаи 06 ноябри соли 1994 қабул шуд, заминаи муҳими ҳуқуқӣ ва сиёсии давлатдорӣ ва рушди ин кишварро ташкил медиҳад. Дар раванди таҳкими ин санади тақдирсоз нақши Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон хеле калидӣ буд.
Қабули Конститутсия дар шароити мушкил ва буҳронҳои сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ сурат гирифт. Дар ин давра Тоҷикистон дар давраи ҷанги шаҳрвандӣ қарор дошт ва давлатдории миллӣ дар зери хатари ҷиддӣ буд. Дар чунин шароит, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун Раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки баъдан ба мансаби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон кишвар интихоб шуданд, нақши муҳимеро дар бастани оташи ҷанг ва фароҳам овардани заминаи ҳуқуқии таҳияи Конститутсия иҷро карданд. Бо роҳбарии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, дар Конститутсияи Тоҷикистон принсипҳои асосии давлати демократӣ, ҳуқуқбунёд ва иҷтимоӣ ворид карда шуданд. Ин санади олии ҳуқуқӣ на танҳо ҳамчун асоси сохтори давлатӣ, балки ҳамчун рамзи ягонагии миллӣ ва истиқлолияти давлат эътироф шуд. Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, пас аз қабули Конститутсия, ба масъалаи муҳимтарини кишвар — барқарор намудани сулҳ ва ваҳдати миллӣ диққати махсус доданд. Дар натиҷаи гуфтушунидҳои сулҳ, ки таҳти роҳбарии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат гирифт, санаи 27 июни соли 1997 Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ ба имзо расид. Ин созишнома шароити мусоидро барои татбиқи меъёрҳои конститутсионӣ ва таҳкими ҳокимияти давлатӣ фароҳам овард. Таъмини сулҳ ва ваҳдат барои Тоҷикистон имконияти рушд ва таҳкими низоми давлатиро ба миён овард. Дар асоси ин сулҳ, Тоҷикистон тавонист ислоҳоти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоиро амалӣ намояд, ки ҳамаи онҳо ба принсипҳои конститутсионӣ асос ёфта буданд.
Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун ҳуҷҷати асосии ҳуқуқии кишвар дорои аҳамияти назаррас аст, ки асосҳои сохтори давлатдорӣ ва муносибатҳои байни давлат ва шаҳрвандонро муайян мекунад. Он дар асоси принсипҳои демократия, ҳокимияти халқӣ, ҳуқуқбунёдӣ ва иҷтимоӣ сохта шудааст.
Бо гузашти 30 сол аз қабули Конститутсия, Тоҷикистон ба тавсеа ва таҳкими низоми ҳуқуқӣ ноил гардид. Дар ин давра, ислоҳоти зиёди конститутсионӣ ва қонунгузорӣ амалӣ шуданд, ки ба таҳкими давлати ҳуқуқбунёд, риояи ҳуқуқҳои инсон ва пешрафти ҷомеа мусоидат карданд.
Ҷашни 30-солагии қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон на танҳо як рамзи ёдбуди таърихӣ аст, балки имконияти хубест барои баҳогузории дастовардҳои давлати миллӣ ва муайян намудани самтҳои рушди ояндаи кишвар. Ин ҷашн фурсатест барои таҳкими ҳамбастагии миллӣ, арҷгузорӣ ба арзишҳои ҳуқуқӣ ва бознигарии нақши Конститутсия дар рушди устувори ҷомеа. Дар тӯли 33 соли истиқлолият, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун раҳбари миллат дар татбиқи меъёрҳои конститутсионӣ, нақши босазо гузоштаанд.
Ба муносибати 30-солагии қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, кишвар метавонад бо ифтихор ба роҳи тайкарда назар афканад ва дастовардҳои худро дар самти таҳкими ҳокимияти қонун, рушди демократия ва ҷомеаи шаҳрвандӣ таҷлил кунад. Конститутсия ҳамчун санади сарнавиштсоз, пояи давлатдории муосири Тоҷикистонро ташкил медиҳад ва нақши калидӣ дар таъмини сулҳу субот, ҳифзи ҳуқуқҳои инсон ва пешрафти иҷтимоиву иқтисодии кишвар дорад.
Дар оянда, ҳадафи миллат ва насли оянда ҳифзи арзишҳои Конститутсияро ва низоми ҳуқуқ, ки барои рушди минбаъдаи демократия ва фароҳам овардани шароити зиндагии шоиста барои шаҳрвандони мусоидат менамояд, вазифаи муқаддас маҳсуб мешавад.
Мадаминов А.А.- ходими илмии шуъбаи рушд ва ҷойгиркунии қувваҳои истеҳсолкунандаи Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
17 майи соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташабуси Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳовадинови АМИТ Конференсияи байналмилалии илмӣ-амалӣ дар мавзӯи “Институти оила дар ҷомеаи муосири Тоҷикистон ва нақши он дар рушди сармояи инсонӣ” бо иштироки олимону кормандон ва магистрантону докторантони PhD баргузор гардид.
Ба кори конфронс директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳовадинови АМИТ Маҳмадизода Нозим ҳусни оғоз бахшида, зикр дошт, ки оила натанҳо асоси давлат, инчунин дар рушди шахсият, ҳифзи анъана ва фарҳанги миллӣ, ки аслан асос ва бунёди осоиши ҳамаи таносуби ботинии институтҳои давлатӣ ба ҳисоб меравад. Анъанаҳои миллӣ асоси натанҳо пойдорӣ ва инкишофи иҷтимоиёти давлат балки шарти рушди иқтисодиёти он низ мебошад.
Дар идомаи конфронс президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон узви вобаста АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани муқадимавии хеш ба иштирокдорони конфронсро барор хоста, зикр доштанд, ки ташаккули сармояи инсонӣ ҳамчун маҷмуи донишҳо, малакаву маҳорати шахс, барои қонеъгардонии талаботи мухталифи фарди алоҳида ё ҷомеа дар умум истифода мегарданд ва дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қабл аз ҳама дар оила ташаккул меёбанд.
Таъкид шуд, ки оила барои миллати мо муҳимтарин ниҳод ва фурӯғи иҷтимоиест, ки мавҷудияти насли инсонӣ таълиму, тарбияи насли наврас, ҳифзи фарҳанг ва арзишҳои миллӣ, таҳкими тамоми дастовардҳои моддиву маънавии ҷомеаро аз як насл ба насли дигар таъмин менамояд. Махсусан оилаҳои Тоҷикистон дар ҳифзи сулҳу субот, ваҳдати миллӣ, пешгирии хатарҳо ба ҷомеа, ҳифзи ҳувият ва худшиносии миллӣ нақши бузург доранд.
Умуман, дар кишвари мо оила ягона ниҳоди иҷтимоӣ мебошад, ки инсон аз таввалуд то охири умраш дар он зиндагӣ мекунад ва ҳар яки мо ба оила ҳамбастагии зиёд дошта, ҳамаи муваффақияту нобарориҳои мо аз фазои зиндагии оилаамон вобастагии калон дорад.
16 майи соли равон бо мақсади тақвият бахшидани ҳамкориҳои илмӣ Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт Президенти Шуъбаи Синзянии Академияи илмҳои Хитой Чен Си ва Президенти Ассотсиатсияи Синзянии илм ва технология, профессор Ванг Гуанчиангро ба ҳузур пазируфт.
Дар мулоқот Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт меҳмононро хайрамақдам гуфта, оид ба фаъолияти пурсамари Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар самти ҳамкориҳо бо муассисаҳои илмии Ҷумҳурии мардумии Чин маълумот дода афзуд, ки ҳануз соли 2014 санадҳои ҳамкории байни муассисаҳои илмии ҳарду ҷониб ба имзо расида буд.
Дар асоси созишномаи имзогардида соли 2016 дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Маркази татқиқоти экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ ифтитоҳ ёфт, ки ин аввалин муассисаи муштараки барҷастаи Чину Тоҷикистон мебошад. Ҳамзамон оид ба ҳамкориҳои тарафайн изҳори қаноатмандӣ намуда, иброз доштанд, ки ҳамкориҳоро тақвиат дода, барои равнақ додани илми ҳарду кишвар дар арсаи байналмилалӣ кушиш ба харҷ дод.
Дар идомаи вохурӣ, директори Инситути экология ва географияи Шинҷони Академияи илмҳои Хитой Чен Си дар суханронии хеш оид ба мустаҳкам намудани ҳамкориҳо байни муассисаҳои илмии Тоҷикистону Хитой изҳори қаноатмандӣ намуда, барои дар оянда беҳтару хубтар ва дар низоми сифатан нав ба роҳ мондани ҳамкориҳо дар бахшҳои гуногуни соҳаи илм ибрози андеша намуд.
Қайд гардид, ки мо бояд дар якҷоягӣ тибқи низомномаи ҳамкориҳо барои омода намудани олимони ҷавон дар бахшҳои гуногуни илмӣ тадбирҳо андешем. Ҳамзамон аз ҷониби меҳмонон таклиф гардид, ки Президенти АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт моҳи июни соли равон ба Ҷумҳурии мардумии Чин ташриф оварда, дар намоиши Экспо Евразия 2024 (EXPO EURASIA) иштирок намояд.
16 майи соли равон гуруҳи калони олимони Хитой таҳти роҳбарии Президенти Шуъбаи Синзянии Академияи илмҳои Хитой, узви хориҷии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон профессор Чен Си (Chen Xi) ба Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ (Душанбе)-и АМИТ бо мақсади шиносоӣ бо фаъолияти илмӣ ва илмӣ-ташкилии ин муассисисаи муштараки Тоҷикистону Хитой ташриф оварданд.
Ба ҳайати гуруҳи олимон Хитой ҳамчунин Президенти Ассотсиатсияи Синзянии илм ва технология, профессор Ванг Гуанчианг (Wang Guangqiang), котиби генералии Ассотсиатсия Занг Чианг (Zang Qiang), директорони бахшҳои ассотсиатсия - Ванг Тингтинг (Wang Tingting), Вей Личунг (Wei Liqung), Аскар Таваккалӣ (Aisikeer Taiwakul, хонума Ши Бенгбинг (Shi Benbing) ва дигар олимони шинохта шомил буданд. Меҳмонони Хитойи бо дастовардҳои илмии Марказ шинос шуда, ба фаолияти он баҳои баланд доданд.
Президенти Ассотсиатсияи Синзянии илм ва технология, профессор Ванг Гуанчианг изҳор дошт, ки ҳамкориҳои илмии байни ду давлати ба ҳам наздику ҳамсоя бояд рушди устувор дошта бошанд ва дар оянда ҳамкориҳои илмӣ-техникии тарфайн вусъат ёбанд.
14 майи соли равон бо қарори маҷлиси умумии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз 14.05.2024 бо тартиби муқарраргардида президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт узви вобастаи АМИТ интихоб гардид.
Ба устоди гиромӣ дар ин ҷода барору комёбӣ ва муваффақиятҳои беназир таманно менамоем. Бигзор дар роҳи пешрафту муаррифии илми тоҷик дар арсаи байналмилалӣ иқдомҳои назаррасро рӯи кор оварда, бо пайравӣ ба сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои амалӣ намудани сиёсати илмии кишвар ва рушди соҳаҳои гуногуни илмӣ, пайи амалӣ намудани ҳадафҳои бузурги миллӣ талош намоянд.
Дар асоси фармоиши президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт Қосимзода Солеҳ Салим доктори илмҳои филологӣ ба вазифаи Сардори Раёсати магистратура, аспирантура ва докторантураи PhD- и АМИТ ва Қурбонов Қобилҷон Шарифбоевич доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ ба вазифаи Сардори Раёсати робитаҳои байналмилалӣ таъйин гардиданд.
Ба устодони гиромӣ дар ин вазифаи пурмасъулият барору комёбӣ ва муваффақиятҳои беназирро таманно менамоем.
14 майи соли равон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тағйироти кадрӣ сурат гирифт. Бо қарори маҷлиси умумии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон чаҳор ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон иваз шуданд.
Ҳамин тариқ дар асоси қарори маҷлиси умумии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз 14.05.2024 Амонзода Илҳом Темур – доктори илмҳои техникӣ иҷрокунандаи вазифаи ноиби президенти АМИТ – раиси Шуъбаи илмҳои физикаю математика, химия, геология ва техникаи АМИТ, Мирзораҳимзода Акобир – доктори илмҳои биологӣ иҷрокунандаи вазифаи ноиби президенти АМИТ – раиси Шуъбаи биологии АМИТ, Саломиён Муҳаммаддовуд – доктори илмҳои филологӣ иҷрокунандаи вазифаи ноиби президенти АМИТ – раиси Шуъбаи илмҳои ҷамъиятшиносии АМИТ, Ибодзода Саидмуқим Тиллохӯҷа – доктори илмҳои тиббӣ ва фарматсевтӣ иҷрокунандаи вазифаи ноиби президенти АМИТ – раиси Шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ таъйин гардиданд.
Ҳар як миллат арзишҳои ба худ хосро дорост ва миллатро аз рӯи арзишҳои доштааш дар арсаи ҷаҳонӣ медонанду мешиносанд. Хушбахтона миллати куҳанбунёди тоҷик аз қадим дорои расму русум ва арзишҳои миллии хеш ҳастанд, аз он ҷумла сару либоси миллӣ ин муаррифкунандаи миллат ва шахсият аст, миллати тоҷик бо бузургиву ғайрату матонати ба худ хос фарҳангу маданияту донишу арзишҳои худро ҳифз намуда, ба ҷаҳониён муаррифӣ намуда тавонистаанд.
Қобили қайд аст, ки бо ташаббуси Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон атлас ва чакан дар Созмони Милали Муттаҳид ворид гардида, ҳамчун матои миллии зебову шинам пазируфта шудааст, ки инҳам шаҳодат аз тамаддундориву қадимӣ будани миллати тоҷик дарак медиҳад. Имрӯз 15.05.2024 дар ҳавои мусоиди фасли зебои баҳори оламафрӯз аҳли бонувони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо бабаркунии либосҳои миллии шинаму зебои худ барои муаррифии либосҳои миллӣ ба сайру гашт ва тамошои шаҳр баромаданд.
14 майи соли равон дар толори Маркази “Пажӯҳиши афкори илмӣ ва сиёсии Пешвои миллат” –и Раёсати АМИТ курси омӯзишии “Зан –Сарвар” баргузор гардид. Дар ин курси омӯзишӣ масъалаҳои мубрам ва муҳим оид ба “Фаъолияти бонувон дар илм чун ҳадафи рушди устувор” аз ҷониби раиси бахши магистратура ва докторантураи АМИТ Азизхонова Р баррасӣ шуд. Қайд гардид, ки имрӯз зани тоҷик натанҳо модари мушфиқу меҳрубон ва ғамхори ҳамешагии оила аст, балки пеш аз ҳама шахсият ва узви комилҳуқуқи ҷомеа, роҳбари кордон, ҷамоатчии фаъол ва фарди созандаи бунёдгари давлати соҳибистиқлол, ҳуқуқбунёд ва демократии мост.
Ҷомеаи имрӯзаи на танҳо Тоҷикистон, балки кулли сайёраро бе зан тасаввур намудан имконнопазир мебошад, зеро бонувон дар тамоми соҳаҳои илмӣ – фарҳангӣ, иқтисодӣ – иҷтимоӣ, сиёсӣ, техникӣ саҳмгузор ҳастанд ва аз замонҳои қадим сар карда,то имрӯз баробари мардон дар рушду нумӯи ҳаёти аҳли башар нақши дастони зан – модар дида мешавад. Давлат ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳри боз ҳам тақвияти мақому манзалати занон пайваста ғамхорӣ менамояд. Барои ба таври шоиста баланд бардоштани нақши занон дар ҷомеа Пешвои миллат ба Ҳукумати мамлакат супориш доданд, ки «Барномаи давлатии тарбия, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунандаро аз ҳисоби занону бонувони болаёқат барои солҳои 2023–2030» таҳия ва пешниҳод намоянд.
Дар доираи татбиқи ин санади муҳим масъалаи ҷалби занон ба корҳои давлатдорӣ, идораи соҳаҳои иқтисодиёту иҷтимоиёт, фароҳам овардани ҷойҳои нави корӣ барои занон, тайёр намудани кадрҳои болаёқат аз ҳисоби ҷавондухтарон, беҳдошти хизматрасонии тиббӣ, пешгирӣ намудани фавти модару кӯдак ва риояи ҳуқуқҳои баробари занону мардон ба эътидол оварда мешаванд. Дар атрофи ин мавзуҳо дар хотима Раиси занони АМИТ Маҳмадҷонова М.Т. ва иштикочиёни курси омӯзишӣ ибрози ақида намуданд.