Бо андӯҳи гарон хабар медиҳем, ки санаи 8-уми апрели соли ҷорӣ (2025) боз яке аз мутахассиси сатҳи олии Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар баробари доктори илмҳои физикаю математика, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикис
Бо андӯҳи гарон хабар медиҳем, ки санаи 8-уми апрели соли ҷорӣ (2025) боз яке аз мутахассиси сатҳи олии Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар баробари доктори илмҳои физикаю математика, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Субҳон Ибодович Ибодов, ки санаи 06.04.2025 ин оламро падруд гуфтанд, Олима ва Кашшофи кометаи 67P/Чурюмов-Герасименко, Светлана Ивановна Герасименко низ дар синни 80-солагӣ аз олам даргузашт, ки ин ба илми астрономияи тоҷик зарбаи бузург мебошад.
Светлана Ивановна Герасименко 23-уми феврали соли 1945 дар деҳаи Баришевкаи вилояти Киеви Украина дар оилаи омӯзгор ба дунё омада, соли 1953 ба мактаби миёнаи ҳамонҷо ба синфи якум рафта, баъд аз хатми он дар соли 1968 ба факултети астрономияи Донишгоҳи Киев дохил шуд ва онро бо ихтисоси астроном ба итмом расонидааст. Бояд қайд намуд, ки Светлана Ивановна Герасименко баъди хатми Донишгоҳ ба зинаи аспирантураи расадхонаи астрономии Академияи фанҳои Украина дохил шуда, моҳи сентябри соли 1969 ӯ ҳамроҳи коркуни расадхонаи астрономии Академияи фанҳои Украина Клим Чурюмов ба экспедитсия ба Алма-Ато барои мушоҳидаи кометаи 32P/Комас-Сола сафарбар гашт ва ба воситаи телескопи 50см –и онҷо кометаи навро мушоҳида намудааст. Шаби 11 ба 12 – уми сентябри соли 1969 ҳангоми мушоҳидаи кометаи 32P/Комас-Сола дар он вақт кометаи дигарро мебенад, ки баъдан онро ба номи кашфкунандагони он, яъне Чурюмов ва Герасименко ин кометаи нав (кометаи 67P/Чурюмова-Герасименко)-ро номгузорӣ мекунанд.
Қобил ба зикр аст, ки Светлана Герасименко соли 1973 бо даъвати Институти астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Точикистон ба ҳайси корманди илмӣ ба Душанбе даъват шуда, то ин лаҳза фаъолияти илмии худро бо Институти астрофизикаи АМИТ идома дода, дорои чандон дастовардҳои илмӣ мебошад.
Светлана Ивановна Герасименко, яке аз астрономҳои муввафақи Иттиҳоди Шӯравӣ ва Тоҷикистон буда, кашфкунандаи кометаи 67P/Чурюмова-Герасименко, барандаи лауреати Ҷоизаи давлатии Ҷумҳурӣ ба номи Абуалӣ ибни Сино дар соли 2017 ва аъзои ҷамъияту созмонҳои байналмилалии астрономҳои ҷаҳон мебошад.
Инчунин 2-юми марти соли 2004 Светлана Герасименко ҳамроҳи Клим Чурюмов дар космодроми Куруи Гвианаи Фаронса ҳангоми парвози киштии кайҳонии байнисайёравии Аврупоии «Розетта» иштирок доштанд, ки барои омӯзиши кометаи 67P/Чурюмова-Герасименко равона карда шуда буд ва ин киштии кайҳонӣ моҳи ноябри соли 2014 бори аввал ба сатҳи кометаи мазкур бомуваффақият фуруд омад. Ҳангоми фурудоии дастгоҳи Роззета номбӯрда дар агентии кайҳонии Аврупо дар Олмон ширкат варзида буд.
Маврид ба зикр аст, ки ба номи Светлана Герасименко на танҳо комета балки астероиди (3945) низ дар соли 1982 аз ҷониби Николай Черных кашф шуда буд, номгузори шудааст.
Хабари марги нобаҳангоми Светлана Герасименко талафоти бузург дар илмӣ тоҷик баҳисоб рафта, аҳли кормандони Институтро сахт андӯҳгин намуд. Ба аҳли пайвандон ва хешовандонашон изҳори ҳамдарди баён намуда, ба онҳо сабри ҷамил хоҳонем.
Хотираи неки ӯ дар зеҳни коллективи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Институти астрофизикаи АМИТ абадӣ хоҳад монд.
ХОТИРАШОН НЕКУ ЁДАШОН ГИРОМӢ БОД!
Шурӯъ аз аввали соли ҷорӣ дар асоси дастуру супоришҳои президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт барои баланд бардоштани савияи дониши сиёсии ҳаводорони академия пайваста хонишҳои сиёсӣ бо иштироки академикон, профессорон ва умуман олимони соҳибмактаб, ки таҷрибаи бойи илмиву сиёсӣ ва зиндагӣ доранд, хонишҳои сиёсӣ бо ҷалби магистрантон, аспирантон, докторантони PhD ва кормандони АМИТ баргузор карда мешавад.
Имрӯз (21.06.2024) бо иштироки сершумори ҳаводорони ин хониш дар Маркази “Пажуҳиши афкори илмӣ ва сиёсии Пешвои миллат” – и Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон хониши сиёсии навбатӣ бо баромади узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои фалсафа Маҳмадалӣ Музафарӣ ва Мирзоев Ғаффор доктори илмҳои фалсафа ҳамзамон мудири кафедраи фалсафаи Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, Неъматов Акмал доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, муовини саркотиби илмии АМИТ дар мавзуи “Шуури сиёсӣ ҳамчун шакли шуури ҷамъиятӣ” баргузор карда шуд.
Зимни баромад доктори илмҳои фалсафа, узви вобастаи АМИТ Маҳмадалӣ Музаффарӣ муҳтавои асосии мавзуро ба иштирокчиён фаҳмонида, роҳҳои мантиқан фикр кардану ба умқи масъала сарфаҳм рафтанро дар шуури онҳо ҷо намуда, ба саволҳои онҳо ҷавобҳои қонеъкунанда гардониданд. Ҳамзамон дигар устодон ба саволҳои иштирокдорон ҷавобҳои қонеъкунанда гардониданд.
21 июни соли равон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки олимони муассисаҳои илмии Тоҷикистону Чин семинари байналмилалӣ таҳти унвони “Тоҷикистон ва Чин – шарикони ҳамаҷонибаи стратегӣ” баргузор гардид. Пеш аз оғози конфронс меҳмонон аз намоишгоҳи дастнависҳои хаттии Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дидан намуда, таъаасуроти хешро доир ба фарҳангу осори шоирону мутафаккирони барҷастаи тоҷик иброз намуданд.
Ба кори конфронс директори Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ узви вобастаи АМИТ Саидов Абдусаттор ҳусни оғоз бахишда, доир ба моҳияти баргузории конфронси мазкур андешаҳои худро баён доштанд.
Дар идома президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт суханронӣ намуда, зикр дошт, ки дар асосои созишномаҳои шарикии стратегӣ байни Тоҷикистону Чин бо фароҳам овардани дӯстиву бародарии роҳбарони ду кишвар ҳамкориҳои мо дар самтҳои гуногун ба роҳ монда шудаанд.
Ҳамин аст, ки таҳкими муносибатҳои дуҷонибаи мутақобилан судманд, ки ба анъанаҳои чандинсолаи дӯстии мустаҳкам, эҳтиром ва дастгирии ҳамдигар асос ёфтааст мо бояд ин муносибатҳои дӯстонаро густариш дода, дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ натиҷаҳои назаррасро ба даст орем.
Дар ҷараёни конфронс ноиби президенти Академияи илмҳои ҷамъиятии Хитой Чжен Чжан Мин дар суханронии хеш ба роҳбарияти академия барои баргузори намудани чунин конфронси сатҳи байналмилалӣ изҳори сипос намуд. Таъкид дошт, мо дар ҳама ҳолат омода ҳастем, ки ҳамкориҳои илмии худро бо муассисаҳои илмии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми сифтан нав ва дар доираи созишномаҳои имзогардида ба роҳ монда, дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ таҳқиқотҳои илмиро тақвият бахшидан лозим аст.
21 июни соли равон президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо ноиби президенти Академияи илмҳои ҷаъмиятии Хитой Чжен Чжан Мин мулоқот доир намуд.
Дар мулоқот президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ, Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт меҳмонони олиқадрро бо хушнудӣ истиқбол намуда, дар робита ба ҳамкориҳои илмии дуҷониба ва самтҳои афзалиятноки фаъолияти илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маълумоти муфассал дод.
Зикр шуд, ки пеш аз ҳама мехостам барои боздиди Шумо ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва нияти таҳкими муносибатҳои дуҷонибаи мутақобилан судманд, ки ба анъанаҳои чандинсолаи дӯстии мустаҳкам, эҳтиром ва дастгирии ҳамдигар асос ёфтааст, изҳори сипос намоям. Мулоқоти имрӯза ба низом даровардани муносибатҳои мост ва заминаи иловагии равобити дуҷонибаи мо дар соҳаи илму техника хоҳад шуд.
Таъкид шуд, ки соли гузашта бо кумаки ҳамкорони чинии мо аз Пажӯҳишгоҳи Русия, Аврупои Шарқӣ ва Осиёи Марказӣ (хусусан хонум Ҷан Нин) китоби «Тоҷикон»-и Бобоҷон Ғафуров ба забони чинӣ тарҷума шуд. Китоби мазкур дар натиҷаи кори муштараки академияҳои мо ва туҳфа ба роҳбарияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Парлумони Ҷумҳурии Тоҷикистон пешкаш гардид.
Дар ҷараёни мулоқот президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт изҳор дошт, ки чунин нишастҳо дар оянда низ як минбари хубе барои таҳия ва мувофиқа кардани равишҳои муштарак барои бунёд ва таҳкими ҳамкорӣ ва ҳифзи манфиатҳои кишварҳои мо хоҳанд буд. Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон омода аст ҳамкориҳоро дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ дар мувоффиқа бо созишномаҳои муштарак тақвият бахшад.
Дар идома ноиби президенти Академияи илмҳои ҷаъмиятии Хитой Чжен Чжан Мин суханронӣ намуда, барои қабули меҳмондорӣ ва дар оянда барои мустаҳкам намудани ҳамкориҳои илмӣ изҳори қаноатмандӣ намуданд.
Бо ташаббуси Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон имрӯз (21.06.2024) дар толори Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи илмӣ – назариявӣ ба ифтихори ҷашни бошукӯҳи Ваҳдати миллӣ, соли “Маърифати ҳуқуқӣ” ва 85 – солагии академик Фозил Тоҳиров дар мавзуи “Саҳми муҳаққиқони ватанӣ дар ташаккул ва рушди илму маърифати ҳуқуқӣ”, доир гардид.
Нахуст ба кори конференсия президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида, ташрифи меҳмононро хайрамақдам гуфта, оид ба корнамоиҳову қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи ба даст овардани Ваҳдати миллӣ ва пойбарҷо нигоҳ доштани сулҳу субот, амнияти осоиштаи мамлакатамон, Соли маърифати ҳуқуқӣ мулоҳизаронӣ намуда, таъкид доштанд, ки ҳамаи мову шумо аз хурд то бузурги ин сарзамини биҳиштосо бояд баҳри осоиштагии кишварамон саҳмгузор бошем ва чуноне, ки Пешвои муаззами миллат дар баромадашон иброз доштанд: “Аз худ як ватани ободу зебо ба мерос гузорем”.
Ҳамзамон директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи академик А. Баҳоваддинов – и АМИТ Маҳмадизода Нозим Давлатмурод низ суханронӣ намуда, ҳозиронро ба муносибати ҷашни бузурги Ваҳдати миллӣ муборакбод намуда, оид ба мавзуи интихобшудаи конфронс маърӯзаи ҷолиб намуд ва аз корнамоиҳои академик Фозил Тоҳиров низ ёдовар шуданд.
Дар идома академик Маҳмудзода Маҳкам Аъзам, профессор Буризода Эмомалӣ Бозор, профессор Бобоҷонзода Исроил, профессор Имомов Ашурбой Имомович, профессор Исмоилов Шавкат Маҳмудович, профессор Воҳидова Санавбарбону, прфессор Азиззода Убайдулло Абдулло дар мавзуҳои муайяншудаи конфронс маърузаҳои ҷолибу саривақтӣ намуданд.
Боиси таассуф аст, ки фаҳмиши #фарҳанг дар зеҳни аксарияти шаҳрвандон хеле маҳдуд мебошад. Имрӯзҳо баъзан ба мушоҳида мерасад, ки шаҳрвандон аз фарҳанг ва системаи фарҳанг танҳо рақсу сурудро мефаҳманду халос. Дар ҳоле, ки доираи фарҳанг хеле васеъ, муҳим, ҷиддӣ ва мағзу идеологияи миллат мебошад. Албатта, рақсу суруд ҷузъҳои таркибии фарҳанг ҳастанд, аммо доираи фарҳанг ба ин маҳдуд набуда, балки соҳаҳои муҳимми ҳаёти иҷтимоиро аз қабили кино, китобу китобдорӣ, китобхонаҳо, осори ниёгон, осорхонаҳо, боғҳои фарҳангию фароғатӣ, табъу нашр ва матбуот, ВАО, иншоотҳои фарҳангӣ, мероси таърихию фарҳангии моддию ғайримоддӣ, театр, телевизион, анъанаҳои миллӣ, расму ойин, иттилоот ва ҳоказоро дар бар мегирад.
Профессори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, собиқ Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамакнун Ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон устод Насриддинзода Эмомалӣ ҳатто таъкид кардаанд, ки "МАОРИФ НИЗ ҶУЗЪИ ТАРКИБИИ ФАРҲАНГ БА ҲИСОБ МЕРАВАД".
Яъне, дар маҷмуъ фарҳанг дарбаргирандаи ҳама паҳлуҳои муҳими ҳаёти иҷтимоӣ ба шумор меравад, ки дарк кардан, фаҳмидан, истифодаи мақсадноки он авҷи камолоти инсон арзёбӣ карда мешавад.
Имрӯз #фарҳанг бояд ҳамчун абзори асосӣ баҳри сохтани идеологияи миллӣ аз ҷониби масъулин истифода ва аз ҷониби шаҳрвандон дарк карда шавад.
Бо эҳтиром, Мирзошариф Абдусаломов - Докторант (PhD) соли дуюми Иниститути омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон / Tajik National Academy of Sciences миллии илмҳои Тоҷикистон
http://www.president.tj/node/33657
Имрӯз Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба 35 қонун, аз ҷумла қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак», «Дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон», «Дар бораи нишондиҳандаҳо барои ҳисобҳо» имзо гузоштанд.
Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак» дар таҳрири нав қабул гардида, ба мақсади ҳифзи арзишҳои асили фарҳанги миллӣ, пешгирии хурофоту таассуб, зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим, баланд бардоштани маънавиёт ва сатҳи иҷтимоию иқтисодии мардуми Тоҷикистон, инчунин ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои кӯдак, таълиму донишомӯзӣ, тарбияи кӯдак дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ равона шудаанд.
Қонунҳои баимзорасида ба таъмини рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар, баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии мардум, таҳкими суботу оромии ҷомеа ва қонунияту тартибот равона шудаанд.
Қонунҳо дар матбуот нашр карда мешаванд.
Имрӯз зимни баргузории ҳамоиши илмӣ назариявӣ бахшида ба ҷашни Ваҳдати миллӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо "Ифтихорнома"- и Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар шаҳри Ду
Имрӯз зимни баргузории ҳамоиши илмӣ назариявӣ бахшида ба ҷашни Ваҳдати миллӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо "Ифтихорнома"- и Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе сарфароз гардонида шуд.
Маҷлисҳои ҳисоботӣ-интихоботии ташкилотҳои “Ворисони Рӯдакӣ” ва “Рушди устувор”-и КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ
Мутобиқи банди 4.13 “Оинномаи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон” аз 15 майи соли 2024, №2 ва бо мақсади дар сатҳи сиёсию ташкилӣ баргузор намудани маҷлисҳои ҳисоботӣ-интихоботии ташкилотҳои “Ворисони Рӯдакӣ” ва “Рушди устувор”-и КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ шуда гузашт. Бо пешниҳод ва ҷонибдории аъзоёни ташкилотҳои ибтидоии ҳизб раисони ташкилотҳо Шарифзода Фарангис ва Амирзода Ориф азнав интихоб карда шуданд.
Ҳисоботи шашмоҳаи ташкилотҳои ҳизбӣ шунида шуда, қарори дахлдор қабул карда шуд ва номзадии вакилонро ба конференсияи шашуми ҳисоботӣ-интихоботии КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ пешниҳод карда шуданд.
Дар суханронии муовини раиси КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ Ширин Қурбонова оиди саҳми Пешвои миллат дар барқарор намудани сулҳу субот дар ҷумҳурӣ дар бораи ҷумҳуриро ба як давлати амну обод барқарор намудан шунида шуд.
Ваҳдат, сулҳ, ягонагӣ барои тоҷику Тоҷикистонӣ калимаҳои муқаддасанд. Маънии калимаи Ваҳдатро Пешвои миллат чунин шарҳ додааст: “Ваҳдат барои мо як калимаи оддӣ ё вожа нест, балки номи тақдири мо, шарти пешрафти кишварамон ба сӯйи ояндаи ободу осуда ва муҳимтар аз ҳама кафили сарҷамъию хушбахтии имрӯзу ояндаи халқамон аст”. Ин мафҳуми муқаддас миёни дигар мафҳумҳо чун сулҳу амният, маърифату фарҳанг, ватандорию ватандӯстӣ, иттифоқу ҳамдилӣ, ҳуввияти миллӣ ҷойгоҳи махсусро дорост. Сароғози ҳамаи созандагию ободкорӣ, некӯаҳволии ҷомеаи Тоҷикистони соҳибистиқлол Ваҳдат мебошад.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид мекунад, ки Ваҳдат ниҳоли ширини парваришкардаи мо мебошад, ки ҷомеа аз он баҳравар гардид ва халқи азияткашидаи тоҷик ҳеҷ гоҳ роҳ намедиҳад, ки теша ба решаи ниҳоли сабзкардаи мо бо номи Ваҳдат расад.
Аз номи Раиси КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт аъзоёни кумитаро бо ин иди тақдирсози миллат табрик намуданд.
