Муносибатҳои неку самимӣ ва дӯстона байни кишварҳо, бо назардошти фарҳанг ва ҳамкории доимӣ аз омилҳои рушди иҷтимоию иқтисодии кишварҳои ҷаҳон вобастагии бештар дорад. Аз ин ҷост, ки ҳамкориҳои дуҷонибву бисётҷониба ва мутабодила миёни кишварҳо рӯз ба рӯз ба маром бештару беҳтар мегардад. Махсусан, муносибатҳои минтақавӣ ва байналмилалӣ байни кишварҳои рӯ ба тараққиниҳода, дар ҳоли рушд қарор доранд. Аз ҷумлаи чунин кишварҳо Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки ҳамкориро бо кишварҳои Шарқу Ғарб тадриҷан беҳтару хубтар ба роҳ монда ва ба ҷомеаи ҷаҳонӣ аз минбарҳои баланди байналмилалӣ ташаббусҳои навро барои осоиштагии ҷомеаи башар пешкаш менамояд.
Аз ин лиҳоз 2-юми октябр Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои иштирок дар Нишасти сеюми “Муколамаи ҳамкории Осиё” ба Давлати Қатар сафар намуданд.
Боиси зикр аст, ки Қатар яке аз кишварҳои дорои даромади сеюмин ва бузургтарин захираи гази табиӣ дар ҷаҳон ва захираҳои нафт мебошад. Қатар аз ҷониби Созмони Милали Муттаҳид дар радифи кишварҳои баландтарин ва пешрафтатарин дар соҳаи рушди инсонӣ шуморида мешавад. Қатар яке аз нақши асосӣ ва бонуфузро дар Ховари Миёна дорад. Ҳамчунин барои мизбонии ҷоми ҷаҳонии соли 2022 ишғол карда, аз ин сабаб аввалин давлати арабӣ мебошад, ки ин чорабиниро дар сатҳи баланд ба инҷом расонад.
Қитъаи Осиё яке аз қитъаҳои бойи захираҳои инсонӣ, иқтисодӣ, молиявӣ, фарҳангӣ ва технологӣ мебошад, ки таваҷҷуҳи ҷаҳон ба ин мантақа ҳамчун мавқеи умедбахш нигоҳ менамоянд. Ҳамагон мехоҳанд, ки доимо сулҳу субот ҳукмфармо бошад ва сатҳи рушди иқтисодии кишварҳо ҳаракат ба сӯи пешрафт ниҳад. Зеро дар солҳои охир суръати тағйирот ва дигаргуниҳо дар ҳаёти сиёсӣ ва тибиии ҷаҳонӣ ба вуҷуд омада, зарурати ҳамкории кишварҳо, бахусус давлатҳои Осиёро барои ҳамгироии муштараки байни онҳо, хоҳ дар сатҳи дуҷониба ва бисёрҷониба дар шакли дастаҷамъӣ зарурат шуморида мешавад.
Пас, сафари Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати иштирок дар Нишасти сеюми “Муколамаи ҳамкории Осиё” ба Давлати Қатар дар сафари расмӣ хело муҳим мебошад.
Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкориҳоро бо кишварҳои пешрафтаи ҷаҳон рушд намуда, ҳоло тавсеи ҳамкориро Осиёи Марказиро бо минтақавӣ ба маротиб меафзояд. Сафари Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба давлати Қатар дар рӯзномаҳои қатарӣ ва берунаи араб хело назаррасӣ инъикос гардид. Аз ҷумла, дар рӯзномаҳои “Қано”, “Рӯзномаи ар-роя”, рӯзномаи “аш-Шарқ”, рӯзномаи “Ҳолулхалиҷ” ва рӯзномаи “ал-Араб”-и қатарӣ инъикоси хуб намуда ба унвони “Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Давҳа омад”, барои иштирок дар нишасти сеюми Муколамаи ҳамкории Осиё вориди Давҳа шуданд, меҳмони олиқадро дар Фурудгоҳи Байналмилалии Ҳамад дар сатҳи баланд пешвоз гирифтанд. Ташрифи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ташаккул ва рушди ҳамкории дуҷониба хело муассир мебошад.
Давлати Қатар бо дарназардошти мавқеи хоссаи худ дар Халиҷ миёни кишварҳои Осиёи Марказӣ, бахусус Ҷумҳурии Тоҷикистон, муносибатҳои бародарона ва дӯстӣ дорад. Аз ин лиҳоз, вохӯрии расмии тарафҳо дар партави нишасти сеюми “Муколамаи Ҳамкории Осиё” мувофиқи мақсад мебошад.
Тоҷикистонро дар олами араб ҳамчун кишвари ташаббускор, сарзамини соҳиби табиати мафтункунанда ва соҳибтамаддун мешиносанд. Инчунин, аз рушду пешравиҳои рӯзмарраи Тоҷикистон дар рӯзномаҳои дохилию байналмилалӣ маълумот пахш менамоянд. Яъне кившарҳои араб махсусан Давлати Қатар бо Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкориҳои зиёдеро ба роҳ монадааст ва дар ин замина ҳамкориҳои тарафайн дар вохӯриҳои “Муколамаи Ҳамкории Осиё” бештар меафзояд. Зеро ҳар ду кишвар ва минтақаро ҳамкориҳои хосси умқи таърихӣ ва фарҳангӣ ба ҳам мепайвандад.
Бояд ёдовар шуд, ки Созмони “Муколамаи Ҳамкории Осиё” (ACD) як ташкилоти байналмилалии ҳукуматӣ аст, ки 18 июни соли 2002 бо мақсади пешбурди ҳамкориҳои Осиё дар тамоми қитъаҳо ва мусоидат ба ҳамгироии созмонҳои алоҳидаи минтақавӣ, аз қабили АСЕАН, Ассотсиатсияи Осиёи Ҷанубӣ оид ба ҳамкории минтақавӣ, Шӯрои ҳамкории Халиҷи Форс ва Иттиҳоди иқтисодии Авруосиё таъсис дода шудааст. Қитъаи Осиё яке аз қитъаҳои бойи захираҳои инсонӣ, иқтисодӣ, молиявӣ, фарҳангӣ ва технологӣ мебошад, ки таваҷҷуҳи ҷаҳон ба ин мантақа ҳамчун мавқеи умедбахш ниганонида мешавад.
Бояд қайд намуд, ки вохӯрии “Муколамаи ҳамкории Осиё” барои барқарор намудани дидгоҳи муштараки стратегӣ ва баланд бардоштани иқтидори кишварҳои Осиё тавассути эътимод ва ҳамдигарфаҳмӣ ва густариши ҳамкориҳои иқтисодии минтақавӣ ва ҳамгироӣ хело муҳим ба шумор меравад.
Бояд қайд намуд, ки Консепсияи сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳадафу вазифаҳо ва самтҳои афзалиятноки сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистонро бо дарназардошти манфиатҳои миллии дарозмуддати кишвар муайян ва танзим менамояд. Чунин сиёсатро дар баробари мунисибат бо дигар созмонҳову машваратҳои ҳамкорӣ ва ниҳодҳои байналмилалӣ дар Осиё ва берун аз он афзалиятдошта ҳамкориро бо “Муколамаи ҳамкории Осиё” низ ба роҳ монда аст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воситаи чунин ҳамкориҳо саъю талошҳоро ҷиҳати ҳалли масъалаҳои умдаи рушди қитъаи Осиё равона намуда аз густариш ҳамкориҳо дар чаҳорчӯби “Муколамаи ҳамкории Осиё” саҳми арзанда мегузорад.
Ҳоло ташкилоти “Муколамаи ҳамкории Осиё” чун созмони минтақавӣаз рӯзи таъсис то имрӯз 34 давлати ҷаҳонро ҳамчун аъзо гирди ҳам оварда ва бароишомил шудан Австралия, Непал ва Яман амалан мароқ зоҳир намудаанд. Дар он ҷараёни татбиқи лоиҳаҳо ва барномаҳо муҳокима мегардад ва оид ба рӯзномаи масъалаҳои мубрами байналмилалӣ ва минтақавӣ табодули назар сурат мегирад, ки масъалаҳои доғи рӯз ҳалли худро хоҳад ёфт.
Инчунин, барои беҳбудии зиндагӣ ва осоиштагии ҳаёти мардуми минтақа, дар чаҳорчӯбаи Муколамаи ҳамкории Осиё20 барномаи ҳамкорӣ дар соҳаҳои гуногун, аз ҷумла энергетика ва амнияти энергетикӣ, технологияҳои иттилоотӣ, таъсиси саҳҳомии осиёгӣ, нақлиёт, кишоварзӣ, ҳифзи муҳити зист, сайёҳӣ, инкишофи соҳибкории хурду миёна, муколамаи тамаддунҳо ва ғайра амалӣ мегарданд.
Мақсади асосии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамкориҳоро дар доираи “Муколамаи ҳамкории Осиё” ба хотири паст кардани сатҳи фақру нодорӣ, ҳифзи муҳити зист, таъмини дастрасии пойдори аҳолии қитъаи Осиё, баланд бардоштани сатҳи омодагии ҷомеа нисбат ба рафъи оқибатҳои офатҳои табиӣ, таҳкиму густариши зербинои минтақавӣ ва ҳамкории байниминтақавӣ оид ба масъалаҳои энергетикаро дар мадди аввал мегузорад.
Бояд қайд намуд, ки вохӯрии “Муколамаи ҳамкории Осиё” барои барқарор намудани дидгоҳи муштараки стратегӣ ва баланд бардоштани иқтидори кишварҳои Осиё тавассути эътимод ва ҳамдигарфаҳмӣ ва густариши ҳамкориҳои иқтисодии минтақавӣ ва ҳамгироӣ мебошад.
Инчунин, нишасти расмии МинтақиОсиё дар давлати Қатар қадаме барои таҳқиқи орзуҳои мардуми сайёра хело муҳим мебошад. Тамоми мардуми сулҳдӯсти кишварҳои Осиё итминон ба он доранд, ки нишасти сеюм боз як саҳифаи дигарест ба сӯи табдил додани қитъаи Осиё ба минтақаи сулҳи пойдор ва шукуфон, ба таҳкими амиқ ва ба эҳёи робитаҳои қадимӣ такони ҷиддӣ хоҳад бахшид.
Одинаев Абуҳалим, ходими пешбари илмии Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
