оҷикистон ҳамчун кишвари осебпазир аз ин раванд ва узви Панели сатҳи баланд оид ба обу иқлим, ҷиҳати эълони “Соли ҳифзи пиряхҳо” ташаббуснамуд, ки бо ҷонибдории ҷомеаи ҷаҳонӣ дар Маҷмаи Умумии Созмони Милал якдилона қабул гардид. Ба мақсади омӯзиши дақиқи таъсири тағйирёбии иқлим ба пиряхҳои минтақа, Тоҷикистон пешниҳод менамояд, ки бо сарпарастии Созмони ҷаҳонии обуҳавошиносӣ ва дар ҳамкорӣ бо дигар шарикони рушд, дар шаҳри Душанбе Маркази ҳамоҳангсозии минтақавӣ оид ба яхшиносӣ таъсис дода шавад.
Эмомалӣ Раҳмон
Моҳи майи соли равон пойтахти Тоҷикистон — шаҳри Душанбе дар ҳошияи раванди оби Душанбе мизбони боз як чорабинии сатҳи баланд – Конфронсибайналмилалии «ҳифзи пиряхҳо» мегардад.
Ёдовар мешавем, ки бо ташаббуси глобалии Сарвари давлат, Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Қатъномаи Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид /СММ/ оид эълон гардидани соли 2025- Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва 21 март Рӯзи ҷаҳонии пиряхҳо, ки моҳи декабри соли 2022 бо ҷонибдории қариб 153 давлати дунё қабул гардида буд.
Интизор меравад, ки дар Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба «ҳифзи пиряхҳо» роҳбарони давлатҳо ва ҳукуматҳои кишварҳои минтақа ва ҷаҳон ва созмонҳои бонуфузи минтақавию байналмилалӣ иштирок намоянд.
Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо дар доираи ташаббусҳои ҷаҳонии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар масъалаи об ва иқлим дар пойтахти мамлакат гузаронида шуда, дар ҳошияи Конфронси сатҳи баланди байналмилалӣ баргузории муколамаҳои муштарак, форум ва ҷаласаҳои алоҳида доир ба масъалаҳои об ва иқлим дар назар аст.
Бо мақсади омодагӣ ва дар сатҳи баланди ташкилӣ гузаронидани ин чорабинии сатҳи баланд таҳти раёсати Сарвазири мамлакат Кумитаи тадорукоти Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба «ҳифзи пиряхҳо» таъсис дода шудааст.
Қабул гардидани ташаббусҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби СММ оид ба эълон гардидани “Соли 2025- соли ҳифзи пиряхҳо ва даҳсолаи амал барои илмҳои криосфера, 2025-2034”- барои баланд гардидани нуфузи сиёсии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ, муаррифии Тоҷикистон ҳамчун давлати амну субот ва сайёҳӣ, ҷалби сармояи хориҷӣ ба ҷумҳурӣ бо мақсади рушди иқтисоди миллӣ, баланд бардоштани сатҳи иҷтимоиии аҳолии мамлакат дар самти дастрасӣ ва таъмин бо оби тозаи ошомиданӣ, ҳифзи пиряхҳо нақши муассир мегузорад.
Қайд кардан бамаврид аст, ки охирон маротиба инвентаризатсияи умумиҷаҳонии ҳолати мувозинат, ҳаҷму масоҳати пиряхҳо ва захираи барф дар Даҳсолаи байналмиллалии гидрологӣ, ки аз ҷониби Созмони Милали Муттаҳид оид ба маориф, илм ва фарҳанг (ЮНЕСКО) барои солҳои 1965–1974 бо ҷалби олимону коршиносони бонуфузи ҷахонӣгузаронида шудааст. Дар давраи Даҳсолаи байналмиллалии гидрологӣкаталоги пиряхҳои ҳавзаи дарёҳои Амударё ва Сирдарё таҳия карда шуд.
Айни замон дар доираи барномаи давлатӣ“Маркази омӯзиши пиряхҳои АМИТ” дар омода намудани каталоги нави пиряхҳои Точикистон корро идома дода истодааст, дар навбати худ “Даҳсолаи амал барои илмҳои Криосфера дар давраи солҳои 2025–2034” имкони ҷалби олимону коршиносони бонуфузи ҷаҳонӣ ва истифодаи технологияи муосирро фароҳам меорад.
Гарчанде, ки ҳамоишҳои гуногуни байналмилалӣ оид ба ҳифзи муҳити зист, бехатарии экологӣ, иқлим, самаранок истифода намудани захираҳои обӣ дар сатҳи байналмилалӣ баргузор мешаванд, вале чорабиниҳои байналмилалии махсусгардонишуда оид ба илми криосфера (пиряхҳо, барф ва яхбастаҳои абадӣ) ва ҳифзи пиряхҳо бори аввал дар рӯзномаи чорабиниҳои СММ бо талошҳои бевоситаи Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дохил гардид, ки Конфронси аввали байналмилалии сатҳи баланд оид ба «ҳифзи пиряхҳо» 29-31 майи соли 2025 дар Душанбе баргузор мегардад.
Сафаров М.Т – Сардори шуъбаи гидрометеорология, ҳифзи пиряхҳо тағйирёбии иқлим ва адаптатсия
Ҳомидов А.Ш. – Сарходими илмӣ, Номзади илмҳои географӣ
Муассисаи давлатии илмии “Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон”
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
