Тавре иттилоъ дорем ҳафтаи сипаригардида бо ташббуси Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва бо ибтикори Академияи хурди илмҳо кушодашавии 45- умин Сессияи баҳории Академияи хурди илмҳои Тоҷикистон бо иштироки як қатор роҳбарони сохторҳои гуногуни давлатӣ баргузор гардид.

Дар чорабинии мазкур тамоми аъзоёни Академияи хурди илмҳо аз тамоми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои тобеи марказ иштирок намуданд. Дар раванди иштирок аъзоёни фаъол аз рӯи равияҳои интихобнамудаашон баромад намуда, аз ҷониби ҳайати доварон баҳогузорӣ гардиданд.

Имрӯз (14.06.2024) зимни баргузории Конференсияи ҷумҳуриявии илмию – амалӣ дар мавзуи “Робитаи илм бо истеҳсолот – тақозои замон” иштирокчиёни фаъоли 45- умин Сессияи баҳории Академияи хурди илмҳои Тоҷикистон ба аъзогии узви вобаста ва пайваста қабул гардиданд. Дар ин чорабинӣ аз ҷониби роҳбарият ва меҳмонон аъзоёни фаъоли Академияи хурди илмҳо бо шаҳодатномаҳои узви вобаста ва пайваста сарфароз гардонида шуданд.

Чанде пеш бо дастуру супоришҳои президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва бо ибтикори Институти фалсафа сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳовиддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон озмуни беҳтарин донандаи Конститутсия байни магистрантон ва докторантон роҳандозӣ гардида буд.

Ҳадаф аз баргузор намудани озмуни мазкур ҷалб намудани олимони ҷавон ба омузиши донишҳои сиёсиву дарки моҳияти қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад. Дар доираи ин имсол дар Паёми навбатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон» соли 2024 ҳамчун “ Соли «Соли маърифати ҳуқуқӣ» эълон гардида буд.

Имрӯз (14.06.2024) зимни як ҳамоиш озмуни беҳтарин донандаи Консититусия дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҷамъбаст гардида, ғолибон дар ҷойҳои якум дуюм ва сеюм муайян шуда, аз ҷониби роҳбарияти академия бо диплом ва дигар туҳфаҳо қадршиносӣ гардиданд.

14 июни соли равон дар ҳошияи мулоқоти Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо аҳли илм ва маорифи кишвар, ки санаи 30 – уми майи соли равон баргузор гардида буд бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи ҷумҳуриявии илмию – амалӣ дар мавзуи “Робитаи илм бо истеҳсолот – тақозои замон” баргузор гардид.

Дар баргузории конфронс мушовири калони бахши ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа - Масрур Абдуллозода ва олимону кормандони муассисаҳои илмю таҳқиқотӣ иштирок намуданд.

Ба кори конфронс президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида, меҳмононро ба маркази илми тоҷик хайрамақдам гуфта, қайд намуданд, ки мусаллам аст, ки иқдоми пешгирифтаи мо кормандони академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар самти муаррифии дастовардҳои олимон, на танҳо тамошои намоишгоҳ, балки бо мақсади татбиқи натиҷаҳои илм дар истиеҳсолот ва густаришу тақвияти ҳамкориҳои корхонаву муассисаҳо ва ширкатҳои истеҳсолӣ бо муассисаҳои илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон равона карда шудааст ва ҳамзамон бо боварӣ гуфта метавонем, ки олимони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамаи ин дастуру супоришҳои Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро сармашқи кори худ намуда, дар бартарафнамоии камбудиву норасоиҳо ҷойдошта кушиш ба харҷ хоҳем дод.

Ҳамзамон сухани навбатиро ба мушовири калони бахши ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа - Масрур Абдуллозода доданд. Мавсуф дар баромадаш оид ба таваҷҷуҳи Пешвои миллат муҳтарм Эмомалӣ Раҳмон дар самти илм изҳори ақида намуда, таъкид доштанд, ки ҳар он дастуре ки аз ҷониби Пешвои миллат муҳтарм Эмомалӣ Раҳмон дар самти илм буд, баҳри дар амал татбиқ намудани он дастурҳо камари ҳиммат бояд баст.

Имрӯз (13.06.2024) дар толори Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамоиши илмӣ дар партави суханронии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар сурат гирифт. Дар ибтидо директори Марказ Раҳматкарим Давлатов нуктаву хулосаҳои асосии суханронии Пешвои миллат, марҳалаҳои омӯзиш ва роҳҳои амалӣ намудани дастуру ҳидоятҳои Пешвои муаззами миллатро барои рушди илми тоҷик бо мисолу далелҳои мушаххас шарҳ дод. Аз ҷумла, зикр шуд, ки бояд баҳри татбиқи дастуру пешниҳодҳои Пешвои миллат барномаву лоиҳаҳои мушаххас таҳия гарданд, ки суръату сифати ислоҳоти сохторҳои илмиро таъмин намоянд. Зеро дар ин мулоқоти тақдирсоз самтҳои асосии рушди илми тоҷик барои ояндаи наздик пешниҳод гардиданд.

Сипас, иштирокчиёни мулоқот С.Ализода, А.Муҳаммадиев, М.Ғиёсиев, Ш.Ёраҳматзода нуктаву хулосаҳои асосии дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат муҳтарм Эмомалӣ Раҳмонро баҳри татбиқ дар рушди илми матншиносӣ, ҳифз, таҳия ва оммавигардонии мероси хаттӣ иброз намуданд.

Боиси ифтихор аст, ки Пешвои муаззами миллат дар суханронии худ муассиса ва марказҳои илмии даврони Истиқлолро чун дастоварди муҳим ёдрас намуданд: Бо дастгирии Ҳукумати мамлакат аз соли 2001 то соли 2019 дар сохтори Академияи миллии илмҳо бо роҳи азнавташкилдиҳӣ муассисаҳои нави илмиву таҳқиқотӣ – пажӯҳишгоҳҳои масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экология, иқтисод ва демография, фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқ, Агентии амнияти ядроӣ ва радиатсионӣ, Маркази илмии Хатлон, Маркази синошиносӣ дар назди Пажӯҳишгоҳи фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқ таъсис дода шуданд.

Ҳамчунин, таъсиси пажӯҳишгоҳи омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупо, Маркази мероси хаттӣ, Маркази инноватсионии рушди илм ва технологияҳои нав, Маркази таҳқиқоти технологияҳои инноватсионӣ ва Маркази омӯзиши пиряхҳои Тоҷикистон аз ҷумлаи дастовардҳои ҳамин давра мебошанд.

Дар фарҷом, олимону кормандони Маркази мероси хаттӣ тасмим гирифтанд, ки дар партави суханрониҳои Пешвои муаззами миллат бо аҳли илму маорифи кишвар нақша-чорабиниҳои дарозмуддат ва барномаҳои татбиқи илм дар амалияро таҳия намуда, бар асоси он ҷиҳати ислоҳи вазъият талош намоянд.

13 июни соли ҷорӣ дар толори Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А. Дониши Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар атрофи мулоқоти Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо аҳли илм ва маорифи кишвар мизи мудаввар баргузор гардид. Дар он роҳбарият, олимон ва дигар кормандони Институт иштирок намуданд.

Ҷамъомадро директори Институт доктори илмҳои таърих, профессор Убайдулло Н.К. ифтитоҳ намуда, пас аз сухани муқаддимавӣ суханро ба ходими пешбари илмии шуъбаи таърихи навтарин номзади илмҳои таърих Ҷ.А. Мирзоев дод. Мавсуф зимни баромади худ оид ба нуктаҳои муҳимми суханронии Сарвари давлат, хусусан масоили тарбияи ҷавонон, ҷалби ҷавонон ба илм ва дигар паҳлӯҳои ин масъала андешаронӣ намуд.

Сипас мудири шуъбаи таърихи илм ва техника номзади илмҳои таърих А. Шарифзода ва доктори илмҳои таърих, профессор, Узви вобастаи АМИТ Ҳ. Пирумшоев баромад намуда, андешаҳои худро перомуни суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баён карданд ва масъалаҳои дар суханронии Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баёншударо мубрам арзёбӣ намуданд. Дар баромадҳо махсусан мавзуи баланд бардоштани сифати таълифи диссертатсияҳо мавриди таваҷҷуҳ қарор гирифт.

Баъдан доктори илмҳои таърих, профессор А. Раҷабов, доктори илмҳои таърих, профессор Н.Б. Ҳотамов ва номзади илмҳои таърих, дотсент А. М. Ғафуров ба музокира баромада, масоили дар суханронии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо аҳли илм ва маорифи кишвар таъкидшударо ниҳоят муфид ва саривақтӣ дониста, баён карданд, ки ҳалли камбудиҳои дар он зикргардидаро ба манфиати илму маорифи кишвар ва рушди тамоми соҳаҳои ҷумҳурӣ мешуморанд.

Аз кори мизи мудаввар директори Институт доктори илмҳои таърих, профессор Н.К. Убайдулло натиҷагирӣ намуда, доир ба сатҳи тайёр намудани кадрҳои илмӣ, ҳамкорӣ бо муассисаҳои таълимӣ, самарнокии кори олимони Институт, таълифи китобу мақолаҳо ва дигар масоили марбута сухан ронданд. Даъват карда шуд, ки ҳамаи вазифаҳои аз ҷониби Сарвари давлат дар назди Институт гузошташуда бояд саривақт ҳалли худро ёбанд.

Дар Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон мизи мудаввар дар мавзуи “Саҳми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушди илм” баргузор гардид.

Мизи мудаввар дар ҳошияи суханронии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар ташкил ва гузаронида шуд.

Дар мизи мудаввар кормандони Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ширкат варзида, фикру мулоҳизаҳои худро баён намуданд.

“Вақтҳои охир тамоюли бегонапарастӣ ва ба фарҳанги бегона майл намудани занону духтарони кишвар, ташвиқи либосҳои бегона дар баъзе шаҳру ноҳияҳои мамлакат низ ба як раванди ташвишовар табдил ёфтааст. Ҳисси бегонапарастӣ ва тақлидкорӣ дар мавриди сару либос ва рафтору гуфтор дар байни занону духтарон метавонад ба устувории рукнҳои фарҳанги миллӣ таъсири манфӣ расонад. Агар иддае ба хотири тақлид ба ин тарзи либоспӯшӣ завқ пайдо карда бошанд, баъзеҳо бо мақсади таблиғи ақидаҳои таҳмилӣ ин либосро миёни занону духтарони мо паҳн карда, мехоҳанд дар кишвар боз як ҷараёни нави ифротиро ҷорӣ намоянд”.

Эмомалӣ Раҳмон

12 июни соли равон бо ташаббуси ташкилоти ибтидоии “Дипломат” ва Шурои занони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонбахшида ба соли “Маърифати ҳуқуқӣ”, “30 солагии ҲХДТ” ва “Ваҳдати миллӣ” хониши сиёсӣ бо иштироки меҳмонон ва кормандони Институт баргузор карда шуд.

Тибқи барнома, директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ, д.и.ф., профессор Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра суханронӣ намуда, оид ба масъалаҳои мубрами рӯз андешаронӣ намуд. Р.Ҷ. Ҳайдарзода қайд намуд, ки либоси миллии тоҷикӣ як ҷузъи фaрҳaнги бою ғaнии миллaти соҳибтaмaддуни мо бa шумор мерaвaд. Он ёдгор aз aҷдодони соҳибхирaд вa тaърихофaрaмон будa, дaр тӯли қaрнҳо зебоӣ вa ҷaззобияти худро гум нaкaрдaaст. Хушбaхтонa, бaъди бa дaст овaрдaни Истиқлоли дaвлaтӣ бо тaвaҷҷуҳи роҳбaрияти кишвaр бa эҳёи ҳунaрҳои мaрдумӣ вa тaшвиқу тaрғиби либоси миллӣ, бори дигaр ин ғaновaти фaрҳaнгӣ вa тaърихии миллaти тоҷик дaр кишвaр вa берун aз он мaҳбубият пaйдо нaмуд.

Бояд ёдрас гардид, ки чунин хонишҳои сиёсӣ бо иштироки намояндагони боломақоми ҳукуматӣ пайваста дар Институти мазкур гузаронида мешавад. Бинобар ин дар чорабинии мазкур, муовини директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Аҳмадзода Дилноза Даврон иштирок ва суханронӣ намуда, қайд намуд, ки дар баробари ҳамаи ин таваҷҷуҳи роҳбари мамлакат нисбат ба баланд бардоштани мавқеи занону бонувон кам нагардида, дар кишвар бо мақсади дастгирии минбаъдаи занону бонувон “Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2030” ва нақшаи амалисозии онро барои солҳои 2021-2025 таҳия ва амали он ба роҳ монда шудааст.

Сипас, мудири шуъбаи Аврупо, д.и.т., профессор Воҳидова Санавбарбону дар мавзуи “Таърихи атласу адрас дар фарҳанги тоҷик” баромад намуда, иброз дошт, ки атлас матои мунаққашест, ки тораш аз абрешиму пудаш аз ресмони пахтагин буда, дар дастгоҳи махсус бофта мешавад ва ба саломатӣ манфиатбахш аст. Атлас матои рангаю сернақшунигор буда аз рӯзи пайдоишаш то ба имрӯз сифат ва мавқеи хоси худро гум накарда, дар байни газворҳои дигари бофандагӣ “шоҳи матоъҳо” ба ҳисоб меравад.

Инчунин, ходими пешбари илмии шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздик н.и.ф. Ваҳобова Назирахон дар мавзуи “Нақши занон дар таҳкими оила” баромад карда, иброз намуд, ки “Оила бо ҳама соддагии зоҳириаш, ҷаҳони мураккаб аст ва таҳкиму солимии он аз зан сахт вобастагӣ дорад. Аз суханрониҳои Пешвои муаззами миллат низ мисолҳо оварда қайд карданд, ки “Нақши зани босавод дар тарбияи кӯдакони солиму солимандеша ниҳоят муҳим аст”.

Ходими пешбари илмии шуъбаи Аврупо, н.и.ф. Мадимарова Гулҳаё дар мавзуи “Либосҳои миллӣ бозгӯяндаи арзишҳои миллист” гузориши илмӣ намуда, оид ба фарҳанги либоспӯшии тоҷикон суханронӣ намуд. Инчунин, дар баромадаш қайд намуд, ки либоси чакан нақшҳои ба худ хос дошта, дар аксари матоъ офтоб ва гулҳои гуногун тасвир ёфтааст.

Дар фарҷоми барнома устодони ботаҷриба мулоҳизаронӣ намуда, ҷиҳати баланд бардоштани ҳуввияти миллӣ ва арҷ гузоштан ба фарҳангу миллат ба иштирокдорон тавсия ва пешниҳодҳои муфид намуданд. Ҳамчунин, нерӯи созандаи занону бонувони ватандӯсти ободгари тоҷик давоми солҳои соҳибистиқлолии кишвар нақши онҳоро дар устувор гардонидани тамоми паҳлӯҳои ҳаёти ҷамъиятиву сиёсии кишвар афзун намудааст. Имрӯз бо қаноатмандӣ метавон қайд намуд, ки тайи зиёда аз 32 соли соҳибистиқлолии мамлакат занону бонувон дар тамоми соҳаҳо баробари мардон хизмати босамар намуда истодаанд.

Кӯмак ба олимони ҷавон ҷиҳати таҳияи мақолаҳо ва рисолаҳои илмӣ яке аз самтҳои асосии фаъолияти олимони ИФСҲ- и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, ки ҳамарӯза баҳри тақвият бахшидани корҳо дар ин самт як қатор чорабиниҳо амалӣ карда мешаванд.

Имрӯз, санаи 11-уми июни соли ҷорӣ ба магистрон ва докторантони phd- и ихтисоси 240102 - ҳуқуқшиносии ИФСҲ - и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз ҷониби муҳаққиқи хориҷӣ, доктори илмҳои фалсафа Азизи Мухаммед Башир доир ба таҳия ва иҷрои мақолаҳо ва кори илмӣ семинари омӯзишӣ ташкил карда шуд. Семинарро номзади илмҳои педагогӣ С.Абдумуминзода оғоз намуда, иброз дошт, ки омӯзиши роҳу равиши таҳияи мақолаҳо ва рисолаҳои илмӣ барои магистрон мубрам буда, ташкили чунин семинарҳои омӯзишӣ бо иштироки олимони варзида ба мақсад мувофиқ аст.

Доктори илмҳои фалсафа Азизи Мухаммед Башир дар семинари омӯзишӣ доир ба нозукиҳои таҳияи мақолаҳо ва рисолаҳои илмӣ ибрози андеша намуда, бо мисолҳо аз интихоби мавзӯи кори илмӣ то таҳияи он, сохтори таҳияи рисолаҳои илмиро шарҳу тавзеҳ дод.