Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
ТАЪСИСЁБИИ ҶМШС ТОҶИКИСТОН – ПАДИДАИ НАВ ДАР ТАШАККУЛИ НИЗОМИ ДАВЛАТДОРИИ НАВИНИ ТОҶИКОН
15 октябри соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ибтикори Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А.Дониши Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ “Таъсисёбии Ҷумҳурии Мухтори Шуравии Сотсиалистии Тоҷикистон – падидаи нав дар ташаккули низоми давлатдории навини тоҷикон”, ба ифтихори 100- солагии таъсисёбии ҶМШС Тоҷикистон ва пойтахт эълон шудани шаҳри Душанбе баргузор гардид.
Ба кори конфронс ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд ҳусни оғоз бахшида, таъкид дошт, ки таъсиси Ҷумҳурии Мухтори Шуравии Сотсиалистии Тоҷикистон падидаи беназире дар таърихи навини мо мебошад. Бо таъсиси Ҷумҳурии Мухтори Шуравии Сотсиалистии Тоҷикистон дар ин сарзамин барои ташкил шудани ҶШС Тоҷикистон дар ҳайати Иттиҳоди Шуравӣ ва ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ дар соли 1991 шароити мусоиде фароҳам овард.
Инчунин, ба воқеҳои ибтидои солҳои бистуми асри гузашта дар замони Шуравӣ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳои ниҳоят воқеъбинона додаанд: “Инқилоб Тоҷикистонро соҳиби ҳудуд кард ва аз зери фишори бадхоҳонаш озод намуд. Барои мардум танг ҳам бошад, майдони кор ва эҷоду фаъолият муҳайё сохт. Оҳиста-оҳиста дар водиҳои нообод ва кӯҳистонҳои дурдаст деҳаҳо ва шаҳру ноҳияҳои обод бунёд гаштанд. Мактабу маориф ва илму фарҳанг бо суръат инкишоф ёфт. Фарзандони халқи тоҷик бо мададу дастгирии бародаронаи олимони рус ва дигар халқҳо дар кашфи нодиртарин соҳаҳои илм ангуштнамо шуданд. Вале ба назари мо муҳимаш он буд, ки дар ин давра забони тоҷикӣ аз нав ҷон гирифт ва тавассути софкории адибону олимон, заҳмати пайвастаи зиёиён хеле суфтаву ҷолиб гашт.
Дар воқеъ, дигаргуниҳои охири солҳои бистум ва ибтидои сиюми асри XX , бахусус се лоиҳаи бузурги давлати Шуравӣ – саноаткунонии мамлакат, коллективонии хоҷагии қишлоқ ва инқилоби маданӣ Тоҷикистонро дар қатори дигар Ҷумҳуриҳои шуравӣ ба дараҷаи нави рушд бароварда, барои инкишофи минбаъдаи он заминаи қавӣ фароҳам овард. Дар як мудати кӯтоҳи таърихӣ Тоҷикистон аз тарзи ҳаёти феодалӣ бо ҷаҳиши гушношунид ба ҷумҳурии ободу зебо ва соҳиби иқтисодиёти қавӣ гардид.
Дар идома муовини Раиси шаҳри Душанбе Одилзода Дилбар дар суханронии хеш изҳор дошт, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарм Эмомалӣ Раҳмон вобаста ба таърихи шаҳри Душанбе тасдиқ намудаанд, гарчанд, ки оғози давраи рушди Душанбе ҳамчун шаҳр асосан ба нимаи аввали асри XX баробар омада, вале ин мазеъ бо иқлими мусоид ва мавқеи мувоффиқ макони зисту фаъоляти одамон, таърихи басо тулонӣ дорад. Ҳамин аст, ки бостоншиносон дар ҳудуди шаҳри Душанбе бозёфтҳои таърихиеро ба даст овардаанд, ки ба ҳазорсолаҳои чорум ва сеюми ио мелод, яъне ба асри навин таалуқ дошта, олимон ин давраро дар таърих маданияти ҳисор номгузорӣ кардаанд.
Воқеан шаҳре, ки сад сол муқаддам ҳамчун пойтахти як ҷумҳурии мухтор эълон шуда буд, дар замони тантанаи Истиқлолияти давлатӣ ба яке аз бузургтарин шаҳрҳои сарсабзу обод, ором дорои суботи сиёсию амнияти минтақа ва ҷаҳон табдил ёфтааст, ки заминаҳои рушди он дар замони Шуравӣ сурат гирифта буд. Дар ибтидо як зумра аз олимону муҳақиқон дар баромади хеш доир ба рушд ва дурнамои шаҳри Душанбе маъруза намуданд.
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Мақолаҳо 09 ЯНВ 25
Categories
10 январи соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маҷлиси умумии ҳисоботӣ оид ба муҳимтарин натиҷаҳои фаъолияти илмӣ ва илмию ташкилии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар соли 2024 ва вазифаҳо барои соли 2025 мавриди муҳокима ва баррасӣ қарор гирифт.
Дар маҷлиси умумӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Сафарзода Анвар, олимону академикон ва роҳбарону намояндагони сохторҳои гуногуни академия иштирок доштанд.
Баъд аз суханронии узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Имомзода Маҳмадюсуф ҳисоботи президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар соли 2024 ва вазифаҳо барои соли 2025 мавриди муҳокима қарор гирифт, ки он бо мақсади дастуру супоришҳои Асосогузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 декабри соли 2024 ва мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар, инчунин Стратегияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соҳаҳои илм, технология ва иноватсия барои давраи то соли 2030 ва Нақшаи кории Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар соли 2024 ба роҳ монда шуд.
Зимни ироаи ҳисоботи худ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар бораи ҳар як бахши фаъолияти Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар соли 2024 ба тафсил сухан ронд. Қайд кардан ба маврид аст, ки дар вохурии навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарм Эмомалӣ Раҳмон бо аҳли илму маориф масъалаҳои муҳиму меҳварии илми тоҷик ва низоми маориф мавриди таҳлилу баррасӣ қарор гирифт ва ба Академияи милли илмҳои Тоҷикистон вазифаҳои мушаххас дода шуд.
Ҳамчунин зикр шуд, ки 30 майи соли 2024 дар Кохи Ваҳдат мулоқоти навбатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо аҳли илм ва маорифи кишвар доир гардид. Дар ин радиф дар асоси нақша чорабини оид ба иҷроиши дастуру супоришҳои Президенти ҶТ Пешвои миллат, корҳо дар АМИТ бо маром идома дорад.
Яке аз санаҳои таърихи ин 29 октябри соли 2024 ташрифи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ба АМИТ, ин бинои нави Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд. Марказ 4 ошёна буда, дорои 16 озмоишгоҳи инноватсионии илмӣ-таҳқиқотии самтҳои химия, биология ва нодиртарин озмоишгоҳҳои илмии соҳаи иммунологӣ, вирусологӣ, бехатарӣ ва амнияти биологӣ ва криминалистикаи ядроӣ буда, барои омӯзиш ва ташхиси маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ хизмат менамояд. Бо ифтитоҳи озмоишгоҳҳо қадами муҳиме баҳри таҳкими амният ва иқтидори илмӣ на танҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, балки дар тамоми минтақаи Осиёи Марказӣ гузошта мешавад.
Пас аз маросими тантанавии ифтитоҳи озмоишгоҳҳо Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо 5 лоиҳаи нави сохтмони биноҳои марказҳои илмию таҳқиқотӣ шинос шуданд. Иттилоъ дода шуд, ки 3 лоиҳа дар асоси ҳамкории Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Ҷумҳурии Мардумии Чин рӯйи кор омадааст; лоиҳаи бинои Институти илмӣ-таҳқиқотии автомобилҳои нави барқӣ, лоиҳаи бинои Маркази экспедитсия ва санҷиши сарватҳои маъданӣ, лоиҳаи бинои Маркази илмии технологияҳои иттилоотӣ, лоиҳаи бинои Маркази байналмилалии омӯзишии муқовимат ба терроризм бо истифода аз силоҳи қатли ом ва маводи химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, лоиҳаи бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шаҳри Бохтар муаррифӣ гардиданд.
Қайд гардид, ки дар соли 2024 олимони АМИТ таҳқиқотро аз рӯйи 110 мавзуъ, аз ҷумла 68 мавзуи илмӣ-таҳқиқотии бунёдӣ, 14 мавзуи илмӣ-таҳқиқотии амалӣ ва 28 мавзуи илмӣ-таҳқиқотии бунёдию амалӣ идома дода, натиҷаҳои назаррас ба даст оварданд.
Боиси ифтихор аст, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар соли 2024 дар раддабандии байналмилалӣ байни муассисаҳои илмию таҳқикотӣ ва муассисаҳои таҳсилоти олӣ, аз ҷумла китобхонаи электронӣ (e-library) ва Шохиси россиягии иқтибосоварии илмӣ (яъне РИНЦ)-и Федератсияи Россия мавқеи худро мустаҳкам намуд. Дар ин сол Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон шохиси Хиршро аз рӯйи ҳамаи маводи дар китобхонаи электронӣ (e-library) нашршуда аз 10 ба 51, аз рӯйи ҳамаи маводи дар РИНЦ нашршуда аз 10 ба 49 ва аз рӯйи ҳамаи маводи дар ҷавҳари РИНЦ нашршуда аз 5 ба 42 расонида, миёни 49 муассисаи илмӣ ва таҳсилоти олии касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойи аввалро ишғол намуд. Ҳамзамон, шумораи тамоми маводи дар китобхонаи электронӣ нашршудаи олимони АМИТ 6692 ададро ташкил дода, миқдори маводи нашршуда, ки аз онҳо иқтибос овардаанд, ба 19595 адад расонида шуд.
Дар робита ба ҳисоботи президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар соли 2024 намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, олимону академикон фикру андешаҳои худро иброз дошта, ҳисоботро қаноатбахш ҳисобиданд.
Умуман, ҳайати кормандони илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон соли 2024-ро бо дастовезҳои хуби илмию таҳқиқотӣ натиҷагирӣ карда, азм доранд, ки соли 2025-ро бо сарбаландӣ ва ҳисси баланди масъулиятшиносӣ дар тарбияи мутахассисони илмӣ ҷамъбаст намоянд. Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон барои корҳои назарраси анҷомдодашуда ба ҳайати кормандони илмӣ изҳори миннатдорӣ намуда, аҳли олимонро барои хубтару пурсамартар намудани дастовардҳои илмӣ даъват менамояд. Инчунин, зумрае аз олимону кормандон барои заҳмати пурсамарашон дар соҳаи илм бо ифтихорномаҳои Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон қадрдонӣ гардонида шуданд.
Самараи неки истиқлол аст, ки имрӯз Тоҷикистон дар дунё чун давлати сулҳхоҳу сулҳпарвар шинохта шудааст. Бо дастгирии бевосита Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Академияи илмҳо ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон табдил дода шуд. Ба вазъияти иқтисоди ҷумҳурӣ нигоҳ накарда Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо дастгирии Пешвои муаззами миллат сохтори худро пурра нигоҳ дошт.
Илм ва маърифат бузургтарин ва арзандатарин арзиши миллии миллати тамаддунофари тоҷик буда, саҳми фарзандони илмофари тоҷик дар таърих ва тамаддуни ҷаҳонӣ мақоми баланд дорад. Даврони истиқлолияти Ҷумхурии Тоҷикистон саҳифаи навтарини таърихи миллат буда, таҳти сарварии Ҷаноби олӣ, Пешвои Миллат мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон давлати соҳибистиқлоли мо ба дастовардҳои беназири илмӣ ноил гардида истодааст.
Имрӯз (09.01.2025) дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки олимону муҳақиқони самти биология ҳамоиши илмӣ баргузор гардид. Бар кори ҳамоиш ноиби президенти АМИТ Мирзораҳимзода Акобир ҳусни оғоз бахшида таъкид дошт, ки дар давраи соҳибистиқлолии давлати азизамон дар тамоми самтҳои илмҳои биологӣ пешравиҳо, беҳбудиҳо ба вуқӯъ пайвастанд.
Инчунин, дар ин давра аз ҷониби кормандони илмии озмоишгоҳҳои Институти оид ба самтҳои афзалиятноки таҳқиқотҳои илмӣ натиҷаҳои муҳимми назариявӣ ва амалӣ ба даст оварда шуданд.
Дар маҷмуъ аз ҷониби кормандони институтҳои ботаника ҷилди якуми китоби «Атласи растаниҳои шифобахши Тоҷикистон» ба нашр расидааст, ки дар он, оид ба хусусиятҳои морфобиологӣ, муҳити рушд, паҳншавӣ, ҳолат, таркиби химиявӣ, усули ҷамъоварӣ, шакли дору ва хусусиятҳои фармакологии 100 намуди растаниҳои шифобахши Тоҷикистон маълумот гирд оварда шудааст.
Имрӯз (09.01.2025) дар толори маҷлисгоҳи Маркази мероси хаттии Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар чаҳорчӯби маҳфили илмии “Хирад”-и Раёсати АМИТ бо ҳузури доираҳои илмию академӣ ва адабию маданӣ нишасти вежаи илмӣ-фалсафӣ таҳти унвони “Файласуфи миллӣ ва мактаби фалсафӣ”, ки ба ифтихори 57-солагии фаъолияти илмию эҷодии файласуфи матраҳи миллӣ устод Комил Бекзода ихтисос дода шуд, баргузор гардид.
Дар маҳфил ба истиснои сухани ифтитоҳию ихтитомии ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён, 4 суханронии илмӣ- ихтисосӣ (суханронии директори Маркази антропологияи назди Раёсати АМИТ, доктори илми фалсафа, профессор, узви вобастаи АМИТ Маҳмадалӣ Музаффарӣ дар мавзуи “Ҷовидонагӣ ва диди фалсафӣ”, гузориши устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон доктор (Phd) Нуриддин Шаҳобиддин таҳти унвони “Файласуфи миллӣ ва мактаби фалсафӣ”, гузориши доктори илми фалсафа, мудири кафедраи фалсафаи назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Абдуғаффор Мирзоев бо номи “Бекзода ва масъалаи худшиносии миллӣ”, суханронии ходими пешбари илмии Пажуҳишгоҳи забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АМИТ Ҷамолиддин Саидзода сари мавзуи “Комил Бекзода дар мақоми озодандеш ва файласуфи миллӣ”), мулоҳизоту музокироти ширкаткунандагон, сипосномаи Комил Бекзода дар назар гирифта шуда буд.
Нишасти илмиро ноиби президенти Академияи миллии илмҳоиТоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён ифтитоҳ карда, роҷеъ ба шахсияти илмӣ-фалсафии Комил Бекзода гузориши илмии ҷолибе ироа намуд. Мавсуф зимни гузориш бар он ишора фармуд, ки устод Бекзода аз соли 1967 интараф дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон фаъолият мекунад ва дақиқан 57 соли ҳаёташро дар муҳити академии ҷумҳурӣ сарфи таҳқиқу пажуҳиш намудааст. Дар ин муддатзамони тулонӣ устод пайи омӯзишу таҳқиқи масъалаҳои умдаи миллӣ, фалсафӣ, иҷтимоӣ, адабӣ, равоншиносӣ ва маданӣ шуда, то имрӯз дар масири рушду таҳаввули ҷаҳонбинии фалсафӣ ва биниши миллӣ бардамона гом бармедорад. Ҳамчунин Раиси Фарҳангистони миллӣ афзуд, ки аз солҳои донишҷӯйӣ шуруъ намуда, устод Комил Бекзода озодандешӣ ва ҳувиятшиносии миллиро минҳайси мабодии илмию фалсафӣ ва фарҳангию эҷодӣ меъёри кору фаъолият қарор дода, ин иқдомро то имрӯз, бидуни вақфаю фосила идома медиҳад. Устод дар асоси манобеъ ва мадорики мавҷуда – бовару асотири бостонӣ, осори мактуби юнонию паҳлавӣ, маохизи асримиёнагӣ ва муосири форсию арабӣ, маводи илмӣ таҳқиқии муосири ба забонҳои хориҷӣ (русӣ, англисӣ, франсавӣ) интишорёфта ба ин натиҷа расидааст, ки Фарҳанги Ҷамшедӣ ба сифати сарандешаи миллӣ тамоми паҳлуҳои зиндагии дунявии қавмию миллиро дар маҳдудаи асотир ва боварҳои бостонӣ таҷассум намудааст, ки метавон аз он фарҳанги решадори миллӣ дар низоми сиёсӣ, иҷтимоӣ, илмӣ, ахлоқӣ, иқтисодӣ, фарҳангӣ ва дар маҷмуъ, моддию маънавӣ васеъ истифода кард. Ин нуктаи фалсафиро устод дар тамоми навиштору гуфтораш возеҳу равшан баён доштааст.
Баъдан, бо такя ба барномаи маҳфил ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён суханро ба гузоришгарони асосӣвогузошт. Ба ин тартиб, директори Маркази антропологияи назди Раёсати АМИТ, доктори илми фалсафа, профессор, узви вобастаи АМИТ Маҳмадалӣ Музаффарӣ дар мавзуи “Ҷовидонагӣ ва диди фалсафӣ”, устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон доктор (Phd) Нуриддин Шаҳобиддин сари масъалаи “Файласуфи миллӣ ва мактаби фалсафӣ”, доктори илми фалсафа, мудири кафедраи фалсафаи назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Абдуғаффор Мирзоев дар мавзуи “Бекзода ва масъалаи худшиносии миллӣ”, ва ходими пешбари илмии Пажуҳишгоҳи забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АМИТ Ҷамолиддин Саидзода сари мавзуи “Комил Бекзода дар мақоми озодандеш ва файласуфи миллӣ” гузоришҳои хуби илмӣ ироа карданд. Гузоришгарон, минҷумла бар он таъкид карданд, ки файласуфи миллӣ Комил Бекзода бо равиши махсуси таҳқиқӣ, сабки зебои гуфторӣ ва дидгоҳи вежаи фалсафӣ миёни доираҳои илмию академӣ ва ҷомеаи мадании ҷумҳурӣ ҳанӯз аз замони шуравӣ маълуму машҳур буда, аз тариқи ташаббусоту ибтикороти фардии илмию эҷодӣ дар болоравии сатҳи огоҳии ҷомеа саҳми сазовор гузоштааст. Инчунин, илова гардид, ки устод Бекзода ба сифати як файласуфу рӯшангари миллӣ ва файласуфи соҳибмактаби ватанӣ рисолати илмӣ, иҷтимоӣ ва инсонии худро ба таври бояду шояд анҷом дода, дар шаклгирии ҷаҳонбинии илмӣ, болоравии сатҳи тафаккури фалсафӣ ва биниши миллӣ саҳми шоиста гузоштааст.
Пасон, донишмандону муҳаққиқони маъруф, аз ҷумла муаррихи маъруф, доктори илмҳои таърих, профессор, узви вобастаи АМИТ Ҳайдаршоҳ Пирумшоҳ, матншинос ва шоири муосири тоҷик Алии Муҳаммадии Хуросонӣ, узви вобастаи АМИТ Абдураҳмон Маҳмад, омӯзгори варзидаи ноҳияи Панҷ Мирзодавлат Нидозода ва дигарон перомуни масъалаҳои фалсафӣ ва шахсияти илмию эҷодии устод Комил Бекзода изҳори назар карданд.
Ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён маҳфилро ҷамъбаст намуда, барои ироаи матлаби хулосавӣ суханро ба устод Комил Бекзода вогузор кард. Устод Бекзода барои ироаи гузоришҳои ҷолиби илмӣ ба гузоришгарони асосӣ ва ҳозирони маҳфил изҳори сипос намуда, дар доираи мавзуи “Буҳрони фикрӣ ва зарурати биниши фалсафӣ” иҷмолан тазаккур дод, ки муваззафем, дар шароити бархурдҳои сиёсию мафкуравию тамаддунӣ ва ташаннуҷи буҳронҳои фикрию ҳувиятӣ аз фарҳангу фалсафи миллӣ дифоъ кунем ва роҳробарои рушди ҷаҳоншиносии илмӣ-фалсафӣ ва тафаккури миллӣ ҳамвор созем. Устод, ҳамчунин афзуд, ки ҷомеа имрӯз ба дониш, фалсафа ва шеъре ниёз дорад, ки руҳияи миллии мардумро боло бубарад ва инсонҳоро ба такопуву ҷустуҷӯву ковишҳо раҳнамун созад.
Пешбаранда ва муаррифкунандаи илм дар дохил ва сатҳи байналмилалӣ ин Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон мебошад, ва аз рӯзҳои нахустини сари ҳокимият омаданашон Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ин ниҳоди пешбаранда ва муаррифкунанадаи илм таваҷҷуҳи хоса доранд.
Дар тули солҳои соҳибистиқлолии кишвар Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои дастгирии ин қишри пешбарандаи илм мароқ зоҳир намуда, сол то сол сатҳи иқтисодиёту иҷтимоиёти ин табақаро беҳ намуда, барои дар амал татбиқ намудани илм, яъне пайвастани илм бо истеҳсолотро мавриди таваҷҷуҳи бевоситаи хеш қарор дода, иқдомҳои нав ба навро барои пешрафт ва боло бардоштани илми тоҷик ва ояндаи дурахшони ҷавонону наврасон роҳандозӣ намудааст.
Имрӯз (08.01.2025) дар асоси дастуру супоришҳои президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт барои дар амал татбиқ намудани дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ҷалби олимону кормандони самти илмҳои дақиқ ҳамоиши илмӣ баргузор гардид.
Дар ҳамоиш ноиби президенти АМИТ сарпарасти Шуъбаи илмҳои дақиқ Амонзода Илҳоим Темур суханронӣ намуда, баҳри пешбурд ва рушди илмҳои дақиқ аз ҷумла оид ба солҳои 2020-2040 “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ” дар соҳаи илму маориф ва иқдоми нави Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба солҳои 2025 – 2030 “Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия” ибрози андеша намуда, аз олимону кормандони соҳа даъват ба амал овард, ки барои дар амал татбиқ намуданд дастуру супоришҳои Роҳбарияти Олии мамлакат кушиш ба харҷ дода, дар пешрафти давлату ҷамъият саҳмгузор бошанд.
Имрӯз (08.01.2025) бо ташаббуси Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ҷалби олимону кормандони самти илмҳои ҷамъиятшиносӣ ҳамоиши илмӣ баргузор гардид, ки дар ҳамоиш президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва олимони самти илмҳои ҷамъиятшиносӣ иштирок ва суханронӣ намуданд.
Нахуст ба кори ҳамоиш ноиби президенти АМИТ Саломиён Муҳаммаддовуд Қаюм ҳусни оғоз бахшида иброз намуд, ки дар Паёми навбатии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ таҳлилу баррасӣ гардида, ҳамзамон барои пешрафти ҳамаи соҳаҳо вазифагузориҳо намуданд.
Ёдовар мешавем, ки Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни ироаи Паёмашон барои рушди ояндаи мамлакат вазифагузориҳо дар самти ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ ва барои рушди самти иқтисодиёти мамлакат, ки асоси зиндагии мардум ба он вобастагӣ дорад, ибрози андеша намуда, солҳои 2025 – 2030 – ро “Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия” эълон доштанд.
Гуфтан ба маврид аст, ки бо гузаштан ба иқтисоди рақамӣ ва инноватсия давлат рушд намуда, чандин фоидаҳои дигар ба даст меояд, чун ҳамаи мо медонем, ки давлате, ки ба пуррагӣ ба низоми иқтисоди рақамӣ гузарад, коррупсия ба пуррагӣ аз байн меравад, буҷаи давлат бой мегардад, андозҳо ба пуррагӣ муайян мешаванд, буҷаи давлат, ки бой шуд сатҳи зиндагии мардум беҳ мегардад, чун болоравии музди маош, нафақа, стипендия ва дигар намуди иловапулиҳо аз болоравии буҷаи давлат вобастагии амиқ дорад ва ҳамагон медонем, ки гузаштан ба иқтисоди рақамӣ бидуни инноватсия ғайриимкон аст, аз ин лиҳоз барои дар амал татбиқ шудани гузаштан ба иқтисоди рақамӣ тамоми ҷомеаро мебояд инноватсияро бояд рушд диҳанд.
ФАРМОНИ
ПРЕЗИДЕНТИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН
Дар бораи «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ
ва инноватсия» эълон намудани солҳои 2025-2030
Мутобиқи моддаи 69 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон фармон медиҳам:
1. Солҳои 2025-2030 «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия» эълон карда шавад.
2. Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои фармони мазкур дар муҳлати як моҳ нақшаи чорабиниҳоро таҳия ва барои тасдиқ пешниҳод намояд.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон
ш. Душанбе
8 январи соли 2025
№911
President.tj | Facebook | Instagram | Telegram | X | Youtube
07 январи соли равон бо мақсади амалисозии “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” барои солҳои 2020 -2040 дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Сессияи зимистонаи Академияи хурди илмҳо баргузор гардид.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳӣ қайд намуд, ки рушди илм, махсусан илмҳои табиатшиносӣ ва дақиқ дар замони муосир бо суръати бениҳоят зиёд рӯ ба тарақист. Аз ин рӯ Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон хосатан Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаи рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ таваҷҷуҳи хоса зоҳир намуда, барои ба омӯзиш фаро гирифтани наврасону ҷавонон имкониятҳои мавҷударо фароҳам оварданд.
Ҳаминаст, ки Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири боз ҳам беҳтар ба роҳ мондани омӯзиши илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ, инчунин, барои тавсеаи тафаккури техникии насли наврас солҳои 2020 – 2040 “Бистсолаи омӯзиши ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон намудааст. Ба ин мақсад дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон тадбирҳои муҳим дар ин самт андешида мешаванд.
Дар идома аъзоёни Академияи илмҳои хурд аз ҳисоби мактаббачагон бо маърузаҳои хеш доир ба фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ суханронӣ намуданд. Инчунин, дар хотима иштирокчиёни фаъоли Академияи илмҳои хурд бо ифтихорномаҳо қадрдонӣ гардиданд.
