Агарчанде исми поки модар ҳамеша дар зеҳну хаёламон асту, ҳама кору фаъолиятамон бо дуои модар маншаъ мегирад, таҷлили “Рӯзи Модар” фурсате аст барои изҳори сипосгузорӣ ба хизмату фидокориҳои беназири модари бузург, сари таъзими фарзандӣ фуруд овардан ба ҷоннисорию меҳру муҳаббати модаронааш.

Дар мадҳияву тарона модар гӯем,

Дар умр ба ҳар баҳона модар гӯем.

Пирем ё ҷавон, вале дар ҳама ҳол,

Бо шеваи кӯдакона модар гӯем.

Модар! Ин вожаи муқаддас ва пурэҳсос аст, ки дар қалби ҳар шахс ҷойгоҳи беҳамто дорад. Модар рамзи муҳаббат, меҳрубонӣ ва фидокорӣ аст. Модар нахустин омӯзгор, дӯсти беҳтарин, маслиҳатчӣ, омодаи шунидани арзу дод ва ҳамеша пуштибони фарзанд дар тамоми марҳилаҳои зиндагӣ мебошад. Модар аст, ки бо меҳрубонӣ, дониш ва сабру тоқати худ фарзандонро барои зиндагии шоиста омода мекунад. Модар бо наздикии ҳиссӣ бо фарзанд беҳтар аз ҳар каси дигар эҳтиёҷоти ӯро дарк мекунад ва барои таъмини рушди муназзаму солими фарзанд саҳми беназир мегузорад. Тарбия ва муваффақияти фарзандон бо меҳнати хастанопазири шабонарӯзии модар пайваста аст.

Нақши модар дар рушди ҷомеа танҳо дар доираи оила маҳдуд нагаштааст. Шаклгирии шахсияти ҳар як фард ва ташаккули маънавияти ӯ ғолибан бо аввалин талқинҳои модар дар ахлоқу тарвиҷи арзишҳои инсонӣ вобаста аст. Ин тарбия ба шахсияти кӯдак таъсири амиқ гузошта, онро ҳамчун шахси бомаърифату арзишманд ба ҷомеа ворид месозад. Ӯ ба фарзандон на танҳо донишҳои аввалинро меомӯзад, балки меҳру муҳаббат, сабр ва адолатро ҳамчун арзишҳои асосии ҳаёт ба онҳо интиқол медиҳад. Модар на танҳо бо шири ҷон ғизои чисмонии фарзандро таъмин мекунаду ҳастиашро сабаб аст, балки бо аллаю суруду бозиҳояш аз рӯзҳои аввал ба ӯ қонуну қоидаҳои ҳаёт, арзишҳои иҷтимоӣ ва маънавиятро меомӯзонад.

Модар меҳвари асосии оила буда, бо меҳрубонию ғамхорию сарсупурдагиаш фазои орому осударо фароҳам меорад. Ҳамин аст ки модарро сутуни оила ва гармидиҳандаи хонавода мегӯем. Чӣ хуш аст, ки дар ин рӯз бо гулу туҳфа ва суханпардозиҳои самимӣ бори дигар модарони бузургро қадрдонӣ мекунему эҳтиромашонро ба ҷо меорем.

Ин ҳама рӯзе, ки рӯзи мост рӯзи модар аст

Оташи Наврӯз ҳам як шуъласӯзи модар аст

Модари азиз! Ҳарчанд бо сухан эҳсоси дилро бароят баён карда намешавад, мехоҳам бо ин сатрҳо каме бузургиатро васф созам. Модар, ту чашмаи ҷӯшони меҳрубонӣ ҳастӣ, ки ҳамеша бо муҳаббати бепоёнат дилҳои моро шод мегардонӣ. Модар, ту офтоби дурахшон ҳастӣ, ки бо нурҳои гарми худ зиндагии моро равшан месозӣ. Ту моҳи тобон ҳастӣ, ки бо зебоии беҳамтоят шабҳои моро мунаввар мегардонӣ. Ту мисли ситораҳои дурахшон ҳастӣ, ки бо нури умедбахши худ роҳи торики зиндагии моро равшан месозӣ. Ту мисли баҳори нозанин ҳастӣ, ки бо накҳати форамат дилҳои моро шод мегардонӣ. Модар, ту чун чамани пур аз гулҳои рангорангӣ, ки бо бӯи муҳаббатат ҳаворо муаттар месозӣ ва бо ҳар нафасат зебоии зиндагиро ба мо ҳадя мегардонӣ. Ту мисли дарёи пуртуғён ҳастӣ, ки бо мавҷҳои иродаат монеаҳои зиндагиро аз сари роҳи мо дур месозӣ. Ту омӯзгори донишманд ҳастӣ, ки бо суханони ҳикматомезат ба мо роҳи дурусти зиндагиро нишон медиҳӣ. Ту дӯсти вафодор, аз дили мо огоҳ ҳастӣ ва дар лаҳзаҳои душвор ҳамеша дар паҳлӯи мо қарор дорӣ. Чашмонат мисли осмони кабуди бепоён пур аз умед ва нурест, ки роҳи торики рӯзгорамонро равшан мекунад. Садоят, чун навои ҷӯйбори форам дар фасли баҳор, қалбамонро таскин медиҳад ва рӯҳамонро аз гармии муҳаббатат сероб мегардонад. Дастонат, чун шохаҳои дарахти пурсамари зиндагӣ, моро дар оғӯш гирифта, аз боди сарди рӯзгор ҳифз кардааст ва меваҳои ширини фидокориат зиндагиамонро ширин сохтааст.

Модарҷон, ту лаҳзаҳои ширини ҳаётро барои мо фидо кардӣ! Ҳар як хидмат, ҳар як нигоҳи пурмуҳаббати, ҳар як дуо ва ниёзи ту бароям ҳамчун гавҳари нодир аст.

Идат муборак, модарҷони азиз!

Директори Институти физикаю техникаи ба номи С.У. Умарови АМИТ Зарифзода Афзалшоҳ Қаҳрамон.

Бо ифтихор гуфтан лозим аст, ки дар фарорасии фасли зебо, пурнакҳату муаттари фасли баҳор таҷлил гардидани Рӯзи Модар ба қалбҳо суруру хурсандӣ бахшида, бори дигар амиқ мегардад, ки модар ва баҳор тавъаманданд, чунки модарон баҳри офаридани инсон ва баҳор барои эҳёи табиат мебошанд.

Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бахшида ба Рӯзи Модар таъкид менамоянд: «Бовар дорам, ки модарону бонувони хирадманди мо бо қалби ҳассоси худ набзи ҷомеаи имрӯзаро хуб дарк менамоянд ва бо истифода аз рисолати пурмаҳсули хеш барои таҳкими сулҳу субот, тарбияи фарзандони худогоҳу хештаншинос ва ватандӯсту ватанпараст, инчунин, риояи муқаррароти қонунҳои миллиамон – «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» саҳми арзандаи худро мегузоранд».

Баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа, нақши занон-бонувон дар таҳкими давлатдорӣ ва ҳувияти миллӣ, ҳалли мушкилоту масъалаҳои иҷтимоии занону духтарон ва боло бурдани сатҳи донишу маърифати онҳо, яке аз дастгирии Ҳукумати мамлакат ва хоса Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошанд. Таваҷҷуҳи манфиатбахши Роҳбари давлат дар ин самт давра ба давра иштироки фаъолияти бонувонро дар умури давлатдорӣ таъмин намуда, саҳми онҳоро дар пешбурди ҷомеа чашмрас намуд.

Дар симои зан на танҳо модар, хоҳар ва ҳамсар, балки сиёсатмадори шинохта, донишманди асил, сарвари муваффақ, соҳибкори саховатпеша, табиби ҳозиқ, корманди повиҷдони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ҳомии Ватан, бинокори номдор, геолог, мураббии наслҳо, ҳашираи меҳрӯбонро дидан мумкин аст, ки ин мояи ҳар яки мову шумо мебошанд.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳанӯз аз оғози Истиқлоли кишвар вобаста ба таҳким мақому манзалат ва таъмини риояи ҳукуки конститутсионии занон – духтарон тамоми тадбирҳои заруриро андешида, онҳоро дар асоси меъёрҳои ҷомеаи Ҷумҳурии Тоҷикистон давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона амалӣменамояд.

Бояд иброз намуд, ки зани тоҷик имрӯз осуда аст, зеро бонувони кишвар дар фазои оромӣ фаъолият намуда, баробари иҷро намудани кору вазифаи мақоми давлатӣ рисолати модариро иҷро менамоянд. Хушбахтона, бонувони озоди кишвар дар корхонаҳои саноатӣ, соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ бо мардон паҳлу ба паҳлу истода вазифаи хешро адо месозанд, сиёсати имрӯзаи давлат барномаи кории онҳо буда, ҷиҳати иҷрои кор саъю талош меварзанд.

Бо ибтикори Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон санадҳои гуногуни меъёрии ҳуқуқӣ қабул гардидаанд, ки онҳо дар баланд бардоштани мақому манзалати занон дар бунёди ҷомеаи демократӣ нақши муҳим мебозанд. Аз ҷумла, соли 1998 бо Қарори Ҳукумати Чумҳурии Тоҷикистон «Нақши миллии тадбирҳои Чумҳурии Тоҷикистон оид ба баланд бардоштани мақом ва нақши зан дар солҳои 1998-2005» тасдиқ гардид. Санади муҳими дигар дар ин самт Фармони Президенти Чумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа» мебошад, ки ҳанӯз соли 1999 ба имзо расида буд ва он бори дигар дунявӣ будани ҷомеаи кишварро таъкид месозад. Ҳамзамон, бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2030” тасдиқ гардид.

Мақсад аз қабул намудани ин санадҳо, дар навбати аввал арҷгузорӣ ба ҳуқуқу озодиҳои занон, тавсеаи нақши онҳо дар ҳаёти сиёсӣ ва фароҳам овардани шароити мусоид барои фаъолияти занону духтарон аст. Сиёсати Ҳукумати кишвар, Сарвари давлат нисбат ба дастгирии занону духтарон созанда буда, аз он шаҳодат медиҳад, ки мунтазам онҳо дар рушди мамлакат ҳиссаи аз ин ҳам волотар мегузоранд.

Бояд зикр намуд, ки шинохти модар, муаррифии бузургманишии ӯ дар ҳама давру замон аз масоили муҳимми мутафаккирону донишмандон, сиёсатмадорону дигар андешамандон қарор дошт. Махсусан, агар ба саҳифаҳои дурахшони таърих чашм андӯзем ҳазорҳо ҳикматҳои ноб, гуворо ва арзишманд нисбати ин олиҳаи зебоӣ дидаҳоро нуронӣменамоянд. Мазмуни ҳар як сухан, ҳар як ҳикмат як ҷаҳон маъноро дар худ таҷассум медорад. Аз ҷумла, Наполеон барҳақ зикр дошта буд, ки “Модар бо як даст гаҳвора ва бо дасти дигар дунёро такон медиҳад”.

Зан дар адабиёти ҳама миллатҳо мавқеи муҳимро ишғол мекунад.

Дар «Шоҳнома»-и Ҳаким Абулқосим Фирдавсӣ шоҳкори бузурги мо, тоҷикон, ки реша дар тамаддуни ориёӣ дорад ва сарчашмаи худшиносӣ ва ифтихори миллии мо маҳсуб мешавад, мақоми Зан ҷойи хосаеро ишғол менамояд. Занони «Шоҳнома» аз ҷумлаи беҳтарин қаҳрамонони асар ҳисоб ёфта, ҷасорату мардонагии онҳо дар ҳама лаҳзаҳои зиндагӣ зоҳир мегардад.

Бояд зикр намуд, ки Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дастур доданд, ки «Шоҳнома» нашр ва дастраси хонаводаи ҳар тоҷикистонӣ гардонида шавад. Ин иқдом ниҳояти фазилати фарҳангсолорӣ, хирадварзӣ ва китобдӯстии Пешвои миллат мебошанд.

Фирдавсӣ пеш аз ҳама занҳоро ҳамчун асоси зиндагӣ тасвир намуда, беҳтарин хислату малакаи зиндагӣ, тарбияи фарзанду пешравии оиладориро ба онҳо нисбат медиҳад ва қаҳрамонии онҳо дар корзор тасхиркунанда аст.

«Шоҳнома»-и Фирдавсӣ бузургтарин ҳамоса мебошад, ки ҳар як ҳаҳрамону паҳлавон офаридаи Зан-модар буда, дар оилаю ва муҳити созгор тарбия гирифтааст. Ин ҳама ба қисмату рафтору кирдори ояндаи қаҳрамон нақше мегузорад. Шоир дар ин ҷо ҳам кору пайкор, маҳорату қобилияти занро аввал мегузорад.

Имрӯзҳо мақому манзалати занон дар бунёди ҷомеаи демократӣ нақши муҳим мебозад, ки Роҳбарияти олии кишвар пайваста дар ин самт иқдомҳои некро роҳандозӣ менамояд. Сиёсати пешгирифта нисбат ба дастгирии занону духтарон созанда буда, аз он шаҳодат медиҳад, ки мунтазам онҳо дар рушди мамлакат ҳиссаи аз ин ҳам волотар мегузоранд.

Махсусан, саҳми олимаҳои тоҷик ба илми ҷаҳонӣ кам нест, ки пешрафти илми тиб ва дастовардҳои олимаҳо дар ин соҳа дар солҳои соҳибистиқлолии кишвар ҷолиби диққат мебошанд. Нақши онҳо дар рушди илм ва ҷорӣ намудани технология муосир, тарбияи кадрҳои баландихтисос, тадбиқи қорҳои амалӣ ва табобати беморон чораҳои зиёде роҳандозӣ шуда истодааст.

Таҳқиқоти олимаҳои мо дар самтҳои гуногуни илми тиб қарор гирифтанд, ки иҷроиши дурусти онҳо дар самтҳои гастроэнтерология, ҷарроҳии дилу раг, осебшиношӣ, акушерӣ ва гинекологӣ, пайвандсозӣ ва бофтаҳои инсон ва ғайра нуфузи илмро боло мебардорад.

Дар солҳои охир саҳми онҳо дар рушди илм боло рафта, сазовори қадрдонӣ мегарданд. Мисоли равшани он узви вобастаи АМИТ, д.и.т., профессор, раиси Комиссияи проблемавии фанҳои терапевтии МДТ «Донишкадаи таҳсилоти баъдидипломии кормандони соҳаи тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон» Шукурова Сурайё мебошад, ки соли 2024 бо “Мукофоти Лигаи Ассотсиатсияи ревматологҳои Осиё ва Уқёнуси Ором (Сингапур)” қадрдонӣ гардид.

Таҳлили ҳамасолаи корҳои илмӣ ва мақолаҳои илмӣ нишон медиҳад, ки олимаҳову занони ихтироъкори тоҷик бо истифода аз техникавутехнология ва воситаҳои пешқадами таҳқиқоти илмӣ пайваста барои такмил додани сатҳу савияи дониш ва пажӯҳиши илмии худ кӯшиш намуда, тамоми нерӯи худро барои афзудани обрӯву эътибори илми тоҷик, фарҳанг ва маънавиёт, таблиғи ҷаҳонбинии илмӣ, мубориза бо таассубу хурофот, ифротгароиву мафкураи иртиҷоӣ равона менамоянд.

Имрӯз бонувону занон ва духтарон дар амалисозии талаботу муқаррароти қонунҳои миллӣ, пешгирӣ намудани бегонапарастӣ, аз ҷумла сарулибос ва ойинҳои барои мардуми мо бегона, ба камол расонидани наслҳои солим, таҳкими сулҳу субот дар ҷомеа, пешрафти илм ва ободии Ватан, минбаъд низ саҳми худро мегузоранд.

Ҳамаи Модарон, аз ҷумла олимаҳои тоҷикро ба ифтихори Ҷашни пуршукӯҳи Рӯзи Модар самимона табрик намуда, хушбахтиву саодатмандӣ, тансиҳатӣ, барори кор, тамоми хушиҳои зиндагӣ ва рӯзгори тинҷу осударо таманно дорем.

Ибодзода С. Т., Ноиби президенти АМИТ, раиси шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ, д.и.т., профессор,

Каримов Ш.Қ., сармутахассис

Ҳангоми ба забон овардани вожаи муқаддаси модар ҳар яки мо беихтиер ба фикр фуру меравем ва дар пеши назари худ чеҳраи зебою равшан, табассумҳои дилнишин, меҳрубониҳои беҳамто, чашмони равшани пурасрор ва дигар сифатҳои модари хешро пеши назр меорем. Ҳамаи сифатҳои модар ба мо рӯҳи тоза, қувваю қудрати навин ато намуда моро ба фатҳи қуллаҳои нав ба нав дар роҳи зиндагӣ, кору фаъолияти касбӣ ва хушбахтӣ дар ҳаёти шахсӣ наздик меорад. Пас модар кист? Модар сарчашмаи ҳёти башар аст. Модар офаридгори мост. Модар моро ба дунё меорад ва ба мо тозатарин гуҳари олам - шири сафеди худро мехӯронад.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар сӯханронии худ дар мулоқот бо намояндагони занони мамлакат аз 6 ӯми марти соли 2007 шири сафеди модарро неъмати азизтарину бузургтарини ҳаёти инсонӣ номида, чунин гуфтаанд: «Ба хотири тақдири имрӯзу ояндаи давлату миллати тоҷик дар баробари як қатор муқаддасот ман маҳз ба шири сафеди модар, ки неъмати азизтарину бузургтарини ҳаёти инсонист, қасам ёд карда, масъулияти азимро ба зиммаи худ гирифтаам». Дар ҳақиқат дар баробари мавҷудияти миқдори зиёде аз муқаддасот дар ҳаёти башар шири сафеди модар барои мо инсонҳо муқаддастарнин арзишест, ки аз вуҷуди модар сарчашма мегирад.

Дар баробари ин модар моро мехуронад, парвариш мекунад, худ шабҳо нахуфта моро калон карда ба олами замони худ раҳсипор менамояд. Мисраҳои шоири шинохтаи Эрон Эраҷ Мирзо гувоҳи ин гуфтаҳост:

Гӯянд маро чу зод модар

Пистон ба даҳон гирифтан омӯхт,

Шабҳо бари гаҳвораи ман

Бедор нишасту хуфтан омӯхт...

Сифатҳои модар бешуморанд ва ин сифатҳо нишонаҳои бузургии модар аст. Модар бузург аст. Аввалин садои дилнишинро аз забони модар мешунавем, аввалин силаи нармро аз дастони модар ҳис мекунем. Аввалин ҳарф ва аввалин калимаро аз модар ёд мегирем. Дониши аввалинро ба мо модар медиҳад. Модар устоди аввалини мост. Шоири шиноҳтаи тоҷик Лоиқ Шералӣ дар маҷмӯъаи «Модарнома» дар васми модар чунин гуфтааст:

Сиришти ман, ниҳоди ман ту будӣ,

Сафои бомдоди ман ту будӣ.

Аё модар, ба он сон бесафодӣ,

Нахустин устоди ман ту будӣ...

Хиссаи модар дар ҳаёти инсоният беандоза бузург аст. Модар буд, ки инсон арзи вуҷуд кард. Модар буд, ки инсон дорои дониш ва шуурнокӣ шуд. Модар буд, ки тифлони ба дунё овардаи ӯ на танҳо калон шуда, ба камол расиданд, балки дар ҷомеа шахсони шинохта гардиданд, зеро олимон, донишмандон, устодон, сиёсатмадорон ва дигар шахсони шинохта аз модар ба дунё омада, чунон, ки дар боло зикр кардем авалин ҳарф ва аввалин калимаро аз модар омӯхтаанд. Маҳз аз ҳамин ҷо забони ҳар миллатро забони модарӣ меноманд.

Агар ба таърихи гузаштаи миллати хеш нигарем, дар ҳол мебинем, ки дар гузаштаи мо низ модарони бузург кам набуданд. Устоди Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ, н.и.ф.м., дотсент Ҷӯраева Г. Х. дар мақолаи худ «Меҳри модар» овардааст: «Дар асл, гузаштаи мо низ модарони бузурги хешро дошт, амсоли занҳои оқилаи таърихӣ Тахмина, Гурдофарид, Робия, Маҳастӣ, Дилшоди Барно ва ғайраҳо. Мо инро наметавонем ба забон нагирем, зеро бегузашта имрӯзу бе имрӯз оянда нест». Чи тавре, ки мебинем дар васфи модар асарҳои зиёди илмӣ, бадеӣ, илмӣ-омавӣ ва ғайра офарида шудаанд ки ин аз бузургии модар гувоҳи медиҳанд. Дар ин маъни мисраҳои устод Мирзо Турсунзодаро, ки моҳияти беандоза доранд ба забон овардан ба маврид аст:

Зан агар оташ намешуд хом мемондем мо,

Норасида бодае дар ҷом мемондем мо.

Зан агар моро намебахшид умри бардавом,

Бетахаллус, бенасаб, беном мемондем мо.

Аз ин гуфтаҳо бармеояд, ки бешубҳа модар бузург аст, зеро бузургонро худи модар офарида ба ин мартаба мерасонад.

Гулов С.А. - ходими калони илмии МД Маркази таҳқиқоти технологияҳои инноватсионии АМИТ

Модар шахсест, ки аз Одам то ба ин дам, ҳамеша ситоишаш мекунем ва ҳамду санояш мехонем, зеро воқеан, шахси азизу меҳрубону такрорнашаванда ва сарчашмаи хушкнашавандаи ҳаёти музаффар аст.

Муаллими аввалинамон модар асту мактаби аввалинамон домони ӯ. Агар ба таърихи ниёгонамон назар афканем, зани тоҷик маҳдудиятҳои зиёд дошт, хоса дар замони пешазинқилобӣ. Таъсири он маҳдудиятҳо, ҳатто баъди Ҷанги Бузурги Ватанӣ низ боқӣ монда буд. Дар макотиби олӣ духтаракони манотиқи дурдаст кам таҳсил мекарданд. Якеро падару модар иҷозат намедоданду дигареро бизоат монеа мегашт. Ба ақидаи ҷоҳилонаи бархе аз ашхоси он замон таҳсил кардани духтарон гӯё ба шаъну шарафи волидайн ё ҳатто авлод нуқсон мегузошт. Тафаккури мардум чунон маҳдуд буд, ки ба ақидаи онҳо зани тоҷик бояд хонанишин бошад, таҳсил накунад, кору фаъолият низ нанамояд.

Мутаассифона, ҳуқуқи зан поймол буд. Албатта, чунин мафкураҳо аз таъсири ақидаҳои ғалати динии онвақта пайдо мешуданд. Аз ин рӯ, духтарон ҳуқуқи таҳсил надоштанду бонувон ҳуқуқи дар ҷамъият фаъолият намуданро. Хулоса, мақоми зан-модар дар ҷомеа аҳамияте надошт. Чунин фикрҳои иштибоҳангез оҳиста-оҳиста аз байн рафтанд. Месазад қайд намоем, ки мафкураи мазкур хонаводаи қаҳрамони моро фаро нагирифта буд. Лек то он дараҷае, ки кунун занони тоҷик дар ҷомеа мақоми баланд доранд, дар ягон давру замон надоштанд. Модари босавод метавонад фарзандони босаводро ба воя расонад, оилаи солимро ба вуҷуд орад. Оила солим бошад, насли оянда низ солим мешавад.

Хушбахтона, бо ташаббуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат-Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зан-модар дар ҷомеа мақоми хоса пайдо намуд, ки ин иқдом ба модарону хоҳарони мо барои рушду нумуъ ва барои пайдо кардани мақомашон дар ҷомеа имконияти беҳамто дод.

Боиси ифтихор аст, ки ба илми тоҷик, хоса, илми иқтисод саҳми зан-модар беҳамтост. Зани тоҷик бо назардошти оне, ки зан, модар ва хоҳар аст, метавонад вақти худро пурсамар тақсим намуда, дар ҷомеа фаъолона кор кунад ва саҳми боризи хешро гузорад. Имрӯз дар илми иқтисодшиносии Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳаққиқон аз зумраи занҳо кам нестанд. Соҳибназарова Саодатсултон яке аз олимаҳои тоҷик мебошад, ки номаш дар вирди забони шогирдон ва ҳамкорон бо як меҳру муҳаббати хоса оварда мешавад, бо некӣ ёд мекунанд...

Азбаски Саодатсултони мо ҷавондухтари босаводу доно, масъулиятнок ба воя расид, омӯхтанро дӯст медошту ҳамеша орзу мекард, ки дар оянда дар мактаби олӣ таҳсил намояду соҳибкасб шавад. Гарчанд падару модари Саодатсултон деҳқон бошанд ҳам, аз аҳли фаҳм, ориф, дӯстдори илму дониш ва дорои фарҳанги воло буданд. Волидайни соҳибназари Саодатсултон барои амалишавии орзуҳои фарзандашон саъй мекарданду дастгирӣ менамуданд. Ҳамин тавр, бо дастгирии падару модар ва саъю кӯшиши худ як духтараки тоҷик аз минтақаи дурдаст, аз Вилояти Автономии Бадахшони Кӯҳӣ (Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон), Соҳибназарова Саодатсултон, соли 1958 мактаби миёнаро хатм намуда, ба техникуми хоҷагии қишлоқи ш. Ленинобод дохил шуд. Соли 1962, баъди хатми техникуми мазкур, бо роҳхати Вазорати хоҷагии қишлоқи РСС Тоҷикистон ба Академияи хоҷагии қишлоқи ба номи Тимирязеви ш. Москва, факултети иқтисодӣ фиристода шуда, онро соли 1967 хатм намуд. Дар он давра барои духтараки музофотӣ таҳсил кардан дар хориҷи кишвар як инқилоб буд. Яъне бо амри тақдир ахтари Саодатсултон дар осмони илм ҷило намуд.

Духтараки донишандӯзу илмҷӯй бағоят кунҷков буд, майл ба пажӯҳиш дошт. Дар назди худ мақсад гузошт, ки мавзӯи муҳимеро таҳқиқ намояд, то ки саҳми сазовору арзандаи худро барои ривоҷу равнақи илми Ватан гузорад. Ҳамин ҳақиқатҷӯйиву омӯзиши амиқи илм ӯро ба мақсади гузошташуда расонд. Хушбахтона, дар натиҷаи заҳмату талошҳои зиёд соли 1974 дар Академияи хоҷагии қишлоқи ба номи Тимирязеви ш. Москва рисолаи номзадии худро бо муваффақият дифоъ намуд.

Соҳибназарова Саодатсултон, олиме мебошад, ки дар илми тоҷик саҳми арзандаву назарраси худро гузоштааст.

Дар давоми зиёда аз 50-соли фаъолияти илмиаш ба масъалаи коркард ва ҷорӣ намудани ташаккулёбии механизми хоҷагидорӣ, гузарондани ислоҳоти иқтисодӣ, шаклҳои нави хоҷагидорӣ, коркарди рушди устувори хоҷагии қишлоқ, танзими бахши аграрӣ аз ҷониби давлат, ҳаллу фасли қарзҳои пахтакорӣ, таъмини рушди босифати иқтисодиёти хоҷагии қишлоқ ва ҳаллу фасли проблемаҳои амнияти озуқаворӣ, аз ҷумла, ҳалли масъалаи худтаъминкунии аҳолии ҷумҳурӣ бо маводи озуқаи истеҳсоли худӣ, машғул буд.

Бори нахуст аз ҷониби Соҳибназарова Саодатсултон дар хоҷагиҳои ҷумҳурӣ падидаҳои муносибатҳои бозорӣ (иҷора, системаи чекӣ ва пулии назорат аз болои хароҷот ва баробаркунии ҳисоб, пардохти музди меҳнат тибқи даромади умумӣ) ҷорӣ шудаанд (солҳои 1986-1990). Ҷоиз ба қайд аст, ки муаллима дар таҳияи Барномаи тараққиёти иқтисодии ҷумҳурӣ барои солҳои 1996-2000, дар таҳияи Барномаи амнияти озуқаворӣ барои давраи то с.2015, дар таҳияи Барномаи баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии аҳолӣ барои солҳои 2013-2015, дар ҳаллу фасли қарзҳои хоҷагиҳои соҳаи пахтакорӣ соли 2008 ва ҳатто солҳои 2004-2012 ба сифати аъзои гурӯҳи корӣ бо Ташкилоти озуқа ва кишоварзии СММ дар масъалаи таъмини аҳолии кишвар бо озуқавории истеҳсоли ватанӣ ҳамкорӣ намудааст.

Соҳибназарова Саодатсултон зиёда аз 60 адад мақолаи илмӣ навишта, китобчаҳо ва тавсияномаҳо ироа намудааст, ки дар маҷаллаҳои илмии ватаниву хориҷӣ мунташир гаштаанд.

Дар давраи аввали бозсозӣ ва мутобиқи Қарори махсуси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи бартараф кардани зарароварии хоҷагиҳои минтақаи кӯҳистон», аз соли 1986 оғоз карда, аз ҷониби Соҳибназарова, бори аввал дар хоҷагиҳои ҷумҳурӣ падидаҳои муносибатҳои бозоргонӣ ҷорӣ карда шудаанд, ки мақсади онҳо баланд бардоштани самаранокии истеҳсолот ва аз ҷиҳати моддӣ ҳавасмандгардонии деҳқонон, барои натиҷаҳои ниҳоии истеҳсолот буд. Мақсади мазкур дар натиҷаи ба пуррагӣ такмил додани соҳаи идоракунӣ ва барҳам додани усулҳои экстенсивии хоҷагидорӣ пурра ба даст омад. Ҳукумати ҷумҳурӣ дар соли 1988 ин таҷрибаҳоро дида, ба онҳо баҳои баландро сазовор донист ва барои ҷорӣ кардан дар тамоми хоҷагиҳои ҷумҳурӣ тавсия дод. Масалан, таҷрибаи совхози Қалъаи Дашти н. Файзобод доир ба ҷорӣ намудани шаклҳои пешқадами хоҷагидорӣ 30 августи с.1988 дар ҷаласаи клуби корҳои амалӣ КМ ПК Тоҷикистон баҳои баланд гирифт. Инчунин, 22 феврали с. 1989 котиби якуми ПК Тоҷикистон Махкамов Қ.М., таҷрибаи кории ӯро дар колхози «Россия», н.Рӯдакӣ шахсан тасдиқ ва ба Бюрои КМ ПК Тоҷикистон пешниҳод намуд. Мутобиқи таҷрибаҳои мазкур, мунтазам семинарҳои ноҳиявӣ, минтақавӣ, ҷумҳуриявӣ ва конфронсҳои ҷумҳуриявӣ гузаронида шуданд. Соҳибназарова ба теъдоди зиёди мутахассисон ин таҷрибаро омӯзонидааст. Комёбиҳои муҳаққиқи мо дар рӯзномаву маҷаллаҳо мунташир шуда, дар радиову телевизион, аз ҷумла, тариқи Телевизиони марказии собиқ Иттифоқи Шӯравӣ барномаҳо баргузор гашта буданд. Таҷрибаҳои пурғановати Саодатсултон Соҳибназарова тариқи васоити ахбори қаблан номбурда тавсия шуданд. Инчунин, дар давоми зиёда аз 10 сол бо Институти Умумииттифоқии иқтисодиёти хоҷагии қишлоқ ҳамкорӣ намуда, дар кори чандин конфронсҳои умумииттифоқӣ, ҷумҳуриявӣ ва байналхалқӣ иштирок кардааст. Дар давраи гузариш низ дар зиёда аз 50 мизҳои мудаввар, семинару конфронси ҷумҳуриявӣ ва байналхалқӣ иштирок ва суханронӣ кардааст.

Муаллима соли 1995 савияи дониши худро дар Амрико, дар штати Техас такмил дода, курси «Озод намудани хоҷагии қишлоқ»-ро хатм намуд, ки яке аз муваффақиятҳои ӯ ба шумор меравад.

Воқеан, зан метавонад бо як даст гаҳвораро ҷумбонаду бо дасти дигар сайёраро такон бидиҳад. Гуфтаҳои Наполеон ба Соҳибназарова Саодатсултон барин зан, модар ва устод низ рабт дорад. Ӯ ҳамчун раҳнамои илмӣ низ бағоят устоди беҳамто буд. Пайваста ба унвонҷӯён, хоса занҳо кумаки методӣ мерасонд ва вақти қимати худро баҳри ин кор дареғ намедошт.

Барои зан дифои рисолаи илмӣ, чӣ номзадӣ бошад ва чӣ докторӣ кори басо мураккаб аст. Зеро бештари занони муҳаққиқ модар низ ҳастанд. Ҳам модар будану ҳам муҳаққиқ, аз зан матонату заҳмати зиёдро тақозо мекунад. Аз ин рӯ, дифои рисолаи илмӣ барои модари тоҷик ин худ як қаҳрамонист. Саодатсултони саодатмандамон дар баробари муҳаққиқи беҳамто дар соҳаи хосаи худ буданаш, модари ҳалиму меҳрубон, сахтгиру масъулиятнок, модари покзуриёт, билохира, инсони ба маънои томаш комил буд. Ин модари ҳалиму меҳрубон фарзандони солеҳу муваффақро тарбия намуда, ба воя расондааст, ки барои ҳар як модар аз ин беш хубахтӣ вуҷуд надорад.

Бузурге фармуда: «Биҳишт зери қудуми модарон аст». Чӣ қадр олӣ гуфта… Маҳз ин гуфтаҳо ба дурдонаи илми иқтисод, ба Саодатсултони соҳибназари мо гуфта…

Дурдонаи илми иқтисод, Саодатсултони саодатманд, дар қаъри баҳри бекарони илм, яъне чун ганҷи бебаҳо то абад боқӣ хоҳад монд.

Зиндаву ҷовид монд, ҳар кӣнакуном зист,

К-аз ақибаш зикри хайр зинда кунад номро.

Саъдӣ

Шарафиддинова Г.Ё. - ходими калони илмии Шуъбаи таҳқиқоти институтсионалии Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ

Модар азизтарин вуҷуди рӯи замин мебошад ва зиндагӣ аз нафаси гарму дилнавози ӯ оғоз мегирад. Мо вуҷуди муқаддаси модарро аз аввалин лаҳзаҳои ҳаёт то дами вопасин фаромӯш намекунем, чун ӯ ҳангоми шодиву нишот ва ғаму андӯҳи зиндагӣ ҳамеша ҳамроҳи мост.

Эмомалӣ Раҳмон

Модар! Дар зери ин панҷ ҳарф чӣ қадар меҳру муҳаббат, хушгуфторию хушрафторӣ, бузургиву муҷассамаи ҳоксорӣ ниҳон аст. Дар олам муқаддастар аз модар мавҷудоте нест Оре, маҳз бо туфайли ҷонкоҳонии модар мо ба дунё омада, одам ном гирифтем. Аз ин ҷост, ки мо ӯро муқаддас мешуморему дар лаҳзаҳои душвортарин номашро ба забон мегирему мегӯем: Модарам! Модарҷонам! Меҳру муҳаббату самимияти модар ва шабзиндадориҳои модар-ин ҳамаро бо ҳеҷ чиз баробар натавон кард. Модар ҳаст, ки мо ҳастему ҳаёт ҳаст. Кист он касе, ки аллаи модаро нашунида бошад, аз шири сафеди ӯ баҳра наёфта бошад.

Ҳеҷ шоир мисли модар ин қадар бедор нест

Дар сари гаҳвораи шеъраш чунин афгор нест.

Ҳаст ҳар як сатри шоир қатрае аз хуни дил

Ҳамчунон модар, вале ӯро дили хунбор нест.

Модар офарандаи ҳаёту мамот буда аз ҳама қимматтарину азизтарин шахс дар олами ҳастӣ мебошад. Меҳри беҳамтои модар ба мисли хуршеди олам аст, ки ба тамоми олам саховатмондана нур мепошад, ишқи поки модар ба мисоли чашмаҳои пурҷӯшест, ки дашту биёбонро гулистоне мекунад.

Муҳаббат ва ғамхорӣ, ки модар ба фарзанд медиҳад, манбаи ягона ва беминнат аст. Модар на танҳо як шахсияти муҳаббатӣ аст, балки рамзи қудрат ва устуворӣ низ мебошад. Ӯ бо вуҷуди мушкилот ва дардҳои рӯзгор қобилияти дастгирӣ ва нигоҳ доштани оила дар ҳолатҳои гуногунро дорад.

Модарам, эй модари ҷонпарварам,
Пеши поят сар ниҳам, эй сарварам!
Кӯдакам ман дар нигоҳат то ҳанӯз,
Мегузорӣ дасти шавқат бар сарам

Модар — рамзи муҳаббат, ғамхорӣ, қудрат ва устуворӣ аст. Вай барои фарзандон ва оила манбаи бебозгашти муҳаббат ва амонат аст. Нақши зан — модар, ҳам дар хонавода ва ҳам дар ҷомеа, ба таври бебозгашт муҳим аст, зеро онҳо на танҳо шахсиятҳои муҳаббатӣ, балки кормандони фаъоли ояндасоз мебошанд. Ба ҳамин маъно, модарон бояд эҳтиром ва қадрдонӣ карда шаванд, зеро онҳо шомили яке аз қудратмандиҳои аслии ҷомеа мебошанд.

МОДАР!- бонуи ҳар як хонадону ҳуснбахши замину нусратбахши тамоми руҳи инсон ҳастӣ.

Саидмуродзода Некруз - ходими илмии ИБФваГР АМИТ

Ҳар сол иди занон ҳамчун рӯзи модар дар оғози баҳори оламоро таҷлил мегардад, ки ин бе ҳикмат нест, зеро зан бо таровату малоҳати худ, ҷаҳонороӣ ва офариниш ба баҳори саршор аз атри гулҳо шабоҳат дорад.

Аз ин ҷост, ки ҳама бузургмардони олам зан-модарро пеши пояш сари таъзим оварда, ситоиш мекунанд.

Зани зишт дар дунё вуҷуд надорад, ҷуз бархе аз занон, ки наметавонад худро зебо намоиш диҳанд.

Ҳар чизе, ки дар зиндагии ман ёфт мешавад натиҷаи самимият ва ҳамкории зани ман аст ,фармудааст файласуф ва адиби оламшумул Кофес Юсю

Актёри маъруф Чарли Чаплин миннатдории худро аз ҳамсари меҳрубонаш чунин баён кардааст: “Ҳамсарам маро ба сӯи муваффақият роҳбарӣ кард”.

Чароғи афрӯзи чашми мо насими зулфи хубон аст,

Мабод ин қавмро ё раб ғам аз боди парешонӣ.

Чунин аст дуои неки Хоҷа Ҳофиз нисбати занон, ки сарчашмаи хушкнашаванда аст, зан-модар!

Имрӯз дар кишвари соҳибистиқлоли мо тамоми соҳаҳо рӯ ба рушд ниҳодаанд. Ин замон назар ба дигар соҳаҳо занону ҷавондухтарон дар соҳаи илму маориф бештар кору фаъолият мекунанд. Онҳо насли ояндасози кишварро ба камол мерасонанд . Имрӯз дар мамлакати мо бо дастгирӣ ва дастуру ҳидоятҳои пайвастаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон манзалат мақоми иҷтимоии муаллим то ба ҳаддест, ки аз он аҳли ҷомеа ва ҳам омӯзгор манфиатдор ва қаноатманд мебошад.

Барои пешрафти соҳаи ҳаётан муҳим Пешвои миллат таваҷҷуҳи аҳли маориф пеш аз ҳама омӯзгорони кишварро ба масъалаи афзалияти бештар доданд ба таълиму тарбия, баланд бардоштани сифати он дар тамоми зинаҳои таҳсилот, истифодаи тамоми имкониятҳо дар таълиму тарбияи насли наврас,таҳкими заминаи шодиву техникии муассисаҳои таълимӣ ва самаранокии фаъолияти онҳо ҷалб намудаанд.

Сиёсати соҳаи маориф, ки дар саргаҳи он Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун кафили боэътимод қарор дорад, тавре оқилона тарҳрезӣ шудааст, ки дар раванди татбиқи он ҷомеаи мо зина ба зина дар тамоми соҳаҳо ба дастовардҳои назаррас беш аз пеш ноил мегардад.

Зеро пешрафти тамоми соҳаҳо маҳз дар ҳамин муҳаррики асосӣ-илму маориф вобастагии қавӣ дорад ва меҳвари асосии ин муҳаррик ҳамоно омӯзгор аст.

Пешвои миллат дар тамоми мулоқоту суханрониҳо бо аҳли зиёи мамлакат аз ҷумла бо кормандони соҳаи илму маориф ва фарҳанг пайваста аз нақши калидӣ ва созандаи омӯзгор дар рушди ҷомеаи муосир ёдовар шуда, таъкид менамоянд “Миллате, ки омӯзгори асил надорад ҳеҷ гоҳ ба ягон мартаба намерасад ва омӯзгори дилсӯзу ғамхор, бомаърифат ва ба тарбияи инсон содиқ чароғи маърифат ва боигарии миллат аст” Рушди босифати илм дар асри ХХI ба ташаккули зинаи нави пешрафти ҷомеа мусоидат намуд.

Дар назди омӯзгор ҳамчун тарбиягари вафодори башар вазифаҳои бағоят зиёду пурмасъулиятро вогузор намуд. Дар асл бақову фано ё рушди он дар зинаҳои қаблии таърихи башарият аз сатҳи ақлу заковат, донишу хирад ва дурандешии инсонҳо манша мегирад. Бешубҳа дар тарбияи чунин хислатҳои волои инсонӣ омӯзгор нақши калиди мебозад.

Дар ҳақиқат дар чунин шароити зудтағйирёбандаи ҷаҳони муосир танҳо кишварҳое ба пешрафту рушд ва рақобатпазирӣ умед баста метавонанд, ки дар сиёсати хеш ба соҳаи илму маориф афзалияти бештар дода ба омӯзгору меҳнати пурмашаққати ӯ арҷ мегузоранд. Зеро маҳз зимни татбиқи сиёсати афзалиятноки маориф имконият ва шароитҳое фарҳам меорад, ки барои афзунгардонии неруи инсонӣ дар ин самт мусоидат хоҳад кард.

Маҳз ҳамин муносибати ғамхорона нисбати кормандони соҳаи маориф бахусус омӯзгор аст, ки сатҳи сифати таълиму тарбия дар мактабҳо коллеҷу донишкадаву донишгоҳҳо хеле боло рафта, савияи донишомӯзӣ, маърифатнокӣ, ҷаҳонбинии толибилмон назар ба чанд соли пеш аз замин то осмон фарқ мекунд. Ҳамчунин сол то сол зиёд гаштан маоши кормандони соҳаи маориф ба кормандони соҳа рӯҳу илҳоми тоза бахшида, онҳо нисбати касби мушкилу пуршарафи худ масъулияти бештар дарк мекунанд ва дар ин самт саҳми бонувони омӯзгор бараъло ба назар мерасад. Имрӯз мамлакат бо чунин омӯзгорон ифтихор мекунанд.

Тавре Пешвои муаззами миллат, ки эҳтироми беандоза ба зан-модар дорад. дар Паёмҳои худ борҳо қайд намудаанд: “Мо ифтихори мекунем, ки модари тоҷик дар тӯли тамоми таърих тарбиятгари фарзандони нобиғаву хирадманд, солеҳу поктинат, бофазлу соҳибмаърифат, ватандӯсту ватанпарвар ва ҳунарманду созанда будааст ва ин рисолати муқаддаси худро имрӯз низ бо ифату шараф идома мебахшад”.

Бахшида ба Рӯзи модар тамоми бонувонро табрику таҳният гуфта, аз забони шоир мегӯям.

Ид муборак модарони арҷманд ,

Соҳибони бахшу иқболи баланд.

Ид муборак хоҳарони мулки ман,

Тозагулҳои дабистони чаман.

Ходими калони илмии шубаи муодилахои дифференсиали н.и.ф.м. Рахмонов Бахтовар Абдуганиевич

Воқеан модар калимаест, ки ҳамеша аз забони ҳар яки мо садо медиҳад. Як модар муҳимтарин инсон дар зиндагӣ ҳар шахс ба ҳисоб меравад. Меҳри модар ба фарзандаш бо ҳеҷ чизе қобили муқоиса нест. Ҳама модарон қалби бахшанда ва меҳрубон доранд. Як модар қодир аст ҳар гуноҳеро бубахшад. Модар, муҳимтарин зан дар зиндагии ҳар инсон мебошад. Ӯ дар зиндагӣ, тамоми ҳастии худро баҳри шодиву хурсандии фарзандонаш фидо менамояд. Ҳеҷ кас наметавонад, ба андозаи модар аз фарзандони худ муроқибат кунад. Модар як сарчашмаи муҳаббат аст, ки мо тавоноӣ ва азамати уро бо суханҳоямон пурра таҷассум намудан наметавонем. Агарчӣ дар як хонавода барои ин ки фарзандон ба сурати дуруст тарбият ёбанд, мавҷудиятипадару модар дар канори ҳам бисёр муҳим ва зарурӣ аст. Аммо модарон нисбат ба падарон нақши пуррангтару муассиртаре дар заминаи тарбияти кӯдакон бар уҳда доранд. Чунки маъмулан фарзандон дар тули руз вақти бештари худро бо модарони худ сипарӣ мекунанд ва ин модарон ҳастанд, ки бо ёд додани усули кулли зиндагиву омузиши он ба кудаконашон, заминаро барои шаклгирии шахсияти фарзандон ба вуҷуд меоваранд. Аз тарафи дигар ин модар аст, ки аз рузи таваллуди фарзанд ӯро дар оғӯш мегирад ва солимии ҷисмиву равонии кудак дар дасти модар қарор дорад. Бинобар ин рафтори модарон нисбати фарзандон дар шаклгирии сохтори шахсияти онҳо таъсири муҳим дорад. Агар бигуем, ки модарон, меъморҳои воқеӣ ва беназири тарбияти фарзандон ҳастанд, иштибоҳ намекунем. Агар нигоҳе ба зиндагии як модар биандозем чунин ба назар мерасад, ки аз лаҳзаи бордорӣ, ӯ муроқибат намудан аз тифли худро шуруъ мекунад. Дар муддати нуҳ моҳ аз фарзандаш мувозибат мекунаду баъд аз таваллуди навзод низ, масъулияту вазифаҳои ӯ бештар шуда ва доимо дар талоши он аст, то ниёзҳои кӯдакашро бароварда кунад. Илова бар ин ӯ дар заминаи тарбияти фарзанд саъю талош намуда, маҳоратҳои мухталифро ба фарзандаш меомузад то ӯ омодагии лозим барои ҳузур дар ҷомеаро дошта бошад. Ва ҳамин далел аст, ки нақши модар дар тарбияти фарзандон, бисёр муҳим ва пурмасъулият аст.

Мавриди зикр аст, ки дар сурати дигар, як модар ҳамвора ба унвони мураббӣ ва омӯзишдиҳандаи аслӣ дар хонавода ба шумор меравад, ки таъсири бисёре бар шаклгирии шахсияти кӯдак дорад. Чунки ин модарон ҳастанд, ки дар бораи хусусиятҳову вижагиҳои кӯдаконашон ҳамаи чизро медонанд ва аз рафторҳои фарзандонашон бохабаранд. Аз ин сабаб метавон гуфт, ки нақши модар дар тарбияти фарзандон бисёр муҳим ва зарурӣ буда, аз даврони бордорӣ шуруъ шуда то поёни замони рушди кӯдак ва комил шудани марҳилаҳоитарбияти ӯ идома пайдо мекунад. Воқеан, набояд ин масъаларо нодида бигирем, ки модар шудан, вазифаи бисёр сангине аст. Чаро ки модарон дар қиболи ҳамсар, фарзандон, ҷомеа ва ғайра масъулияти бузурге доранд. Чигунае, ки қаблан гуфта шуд, баъд аз таваллуди фарзанд, дар зиндагии падару модар, тағироти муҳим ба вуҷуд меояд, чун ба маротиб масъулиятҳои модар шуруъ мешаванд. Модар бояд пайваста муроқиби фарзандон бошад, ба ниёзҳои ҷисмиву равонии онҳо расидагӣ кунад, маҳоратҳои мухталифро ба онҳо биомузад. Модарон бо тавваҷуҳи дақиқ ба рафторҳои кӯдаконашон ва ҳамчунин гӯш додан ба суханҳои онҳо, метавонанд ба хубӣ бифаҳманд, то ин ки дар афкори фарзандонашон чи мегузарад ва онҳо чи хостаҳову ниёзҳое доранд.

Хулоса, бояд гуфт, ки як модар ба фарзандон на танҳо дар даврони хурдсолӣ ва кӯдакӣ, балки пас аз бузург шуданашон низ метавонад дар рушду такомули шахсияти онҳо таъсири доимӣ дошта бошад.

Беков Дидавар ходими илмии шуъбаи сотсиологияи Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ

(ибрози андеша оид ба бузургии модар)

«Мо ба азму ирода ва масъулиятшиносии занон ҳамчун неруи бузурги ҷомеа эътимоди комил дорем. Баробари ин медонем, ки зан модар аст, яъне ягона мавҷудотест, ки инсонро ба дунё меорад ва ба ӯ ҳаёт мебахшад. Ба ин хотир мо маъсул ҳастем, ки ба ин мавҷуди офарандаи инсоният арҷгузорем, ранҷу машаққат ва заҳмату хизматҳои ӯро қадр намоем»

ЭмомалӣРаҳмон

Зан-Модар азизтарин ва меҳрубонтарин мавҷуди рӯи замин ва чароғи рӯшани ҳар як хонадон аст, ки ибтидои ҳар зиндагӣ аз нафаси гарму дилнавози ӯ оғоз мегардад.

Зан-Модар сарчашмаи меҳру вафо, олиҳаи зебоии зиндагию хонадон, рамзи ишқи ҷовидонии башарият, нахустин мураббӣва муаллими фарзандон мебошад, зеро роҳи тайнамудаи ҳар яки мо аз риштаи меҳру садоқату вафои модарон бофта шудааст. Худованд ба зан -модар қудрате ато намудааст, ки зиндагӣ меофарад ва дар набарди ҷовидонии ҳаёту марг зиндагиро зинда медорад.

Мақом ва манзалати зан дар оинаи таърихи башарият бағоят бузург аст, зеро ин офарандаи беҳамто, фариштаи заминӣ бо исми «модар» бо як даст гаҳвора, бо дасти дигар дунеро такон медиҳад. Калимаи «модар» дар ҷомеаҳои гуногун маънои амиқи эҳсосотӣ ва фарҳангӣдорад. Ба маънои аслии худ «модар» ба зане, ки фарзанд таваллуд ва тарбия мекунад, ишора менамояд. Истилоҳ дар аксар маврид бо ғамхории фидокорона, муҳаббат ва қурбониҳо алоқаманд аст, ки эҳсоси беназири модариро инъикос мекунад. Дар илми равоншиносӣ «модар» ҳамчун шахсияти аввалин барои кӯдак ишора мешавад. Нақши он дар ташаккули фазои фарҳангӣва иҷтимоии кӯдакон беназир аст.

Дар заминаи динӣ бошад «модар» дар аксар маврид ҳамчун рамзи ғамхорӣ ва муҳофизат қабул карда мешавад. Ҳамин тариқ, «модар» на танҳо як воқеияти биологӣ, балки иҷтимоӣ-фарҳангист, ки муҳимтарин ҷанбаҳои ҳаёти инсон, аз ҷумла муҳаббат, ғамхорӣ, фидокорӣ ва пайванди наслҳоро таҷассум мекунад. Муҳаббати модар аксар вақт бо садоқати беандоза ва омодагӣ ба қурбониҳо барои некӯаҳволӣ ва хушбахтии фарзанд алоқаманд аст. Ғамхории модар на танҳо дар ҷанбаҳои моддӣ, балки дар дастгирии маънавӣ низ зоҳир мешавад. Таваҷҷуҳи беғаразонаи модар, гармӣ ва ҳузури модар эҳсоси амният ва муҳаббатро нисбат ба фарзанд эҷод мекунад. Қобилияти модар дар лаҳзаҳои душвор дар он ҷо будан ва гӯш кардан, бешубҳа, робитаи байни ӯ ва фарзандро мустаҳкам мекунад. Ҷанбаи дигари муҳими меҳри модар, бе шартии он аст. Яъне модарон омодаанд фарзандони худро сарфи назар аз муваффақият, хатогиҳо ва камбудиҳояшон дастгирӣ намуда, дӯст доранд. Ин ба кӯдак боварӣ мебахшад, ки новобаста аз вазъият ӯро қадр мекунад ва дӯст медоранд.

Модар дар ҳаёти мо нақши калидӣ мебозад ва ба мо дарсу арзишҳоеро меомӯзад, ки ба чигунагии дарк намудани ҷаҳони атроф ва рафтори мо таъсири амиқдоранд. Ғамхорӣ ва қурбониҳои ӯяк муҳаббати хоса ва бечунучаро эҷод намуда, ҷаҳонбинии моро ба бисёр ҷанбаҳои ҳаёт тағйир медиҳад.

Модарон барои мо намунаи меҳнатдӯстӣ ва фидокорӣ мебошанд. Саъю кӯшиш ва омодагии онҳо барои фидо кардани вақту қувваи худ барои мо манбаи илҳом аст. Ин мисол метавонад моро ба кӯшиш ва рушди худ ташвиқкунад. Ғайр аз ин модар ба мо таълим медиҳад, ки робитаҳои оилавӣ то чӣ андоза муҳиманд. Ғамхории ӯ барои ташаккули пайвандҳои мустаҳками оилавӣ замина фароҳам меорад ва мо арзиши дастгирӣ ва муҳаббатро дар дохили оила меомӯзем. Фаромӯш набояд сохт, ки арзишҳои ахлоқиро дар вуҷуди ҳар яки мо модар тарбия намудааст ва мо рост ва ботилро аз ҳам фарқ намуда, нисбат ба дигарон ростқавлу ҳамдардӣ зоҳир менамоем.

Кулли арзишҳои беҳтаринро дар вуҷуди мо модар тарбия мекунад, ки онҳо дар қабули қарорҳо ва амалҳои мо дар тӯли ҳаёт таъсири амиқ доранд, хислати моро ташаккул медиҳанд, афзалиятҳоро муайян мекунанд ва ба муносибатҳои мо бо одамони дигар таъсир мерасонанд. Ба шарофати тарбияи модар мо муносибатҳоро бар асоси муҳаббат, ғамхорӣ ва ҳамдигарфаҳмӣбунёд менамоем. Тарбияи модар дар хислат, арзиш ва рафтори мо осори амиқ мегузорад.

Дар вуҷуди ҳар як фард калимаи «модар» муҳаббати махсус ва бечунучаро эҷод менамояд. Модарон одатан дар вазъиятҳои мукаммал устуворӣва қатъият нишон медиҳанд. Қобилияти онҳо дар бартараф кардани мушкилиҳо ва қабули қарорҳои душвор барои фарзандон намунаи ибрат, қувват ва матонат мегардад. Аз ин лиҳоз меҳри модар лаҳзаҳои ҷовидона, анъанаҳо ва хотиротҳоеро ба вуҷуд меоварад, ки на танҳо зиндагии моро ғанӣмегардонад, балки моро бо наслҳои гузашта бо идомаи гарму пурмуҳаббати таърихи оила мепайвандад.

Метавон оид ба некиҳои модарони гиромиқадр ва дӯстдоштанӣ соатҳо сухан гуфт, аммо бояд донист, ки зиндагӣ аз зан барои модар шудан чӣ фидокориҳоро талаб менамояд. Дар умум метавон гуфт, модар будан таҷрибаи мураккаб ва гуногунҷанба буда, ҷанбаҳои ҷисмонӣ, эҳсосӣ ва иҷтимоии ҳаёти занро дар бар мегирад.Модарон фидокории беандоза нишон дода, вақт, қувва ва манфиати шахсии худро барои беҳбудии оилаи худ фидо мекунанд. Онҳо анъанаҳо, хотираҳо эҷод мекунанд ва дар хона фазои махсуси роҳатро фароҳам меоваранд. Мушкилоте ба мисли тағйироти ҷисмонӣ, вақти маҳдуд, мушкилоти эҳсосотӣ ва масъулиятҳои зиёди дигар тамоми модаронро водор месозанд, ки аз баҳри худ гузашта, танҳо дар фикри насл ва зиндагӣ бошанд. Модар ба ҳаёт маънӣ бахшида, дар оила сарчашмаи дастгириву муҳаббат мегардад.

Шумо, модарон меҳваре ҳастед, ки чархи оила дар атрофи он гардиш мекунад. Ғамхории Шумо насли ояндаро ташаккул медиҳад. Рузи модарон имкониятест барои қадр кардани меҳнат ва муҳаббати беандозаи Шумо. Аз фурсати муносиб истифода бурда, модарони меҳрубони кишварро ба ин рузи саид, ки ба оғози баҳори оламафрӯз рост меояд, табрику таҳният гуфта, барояшон пеш аз ҳама сиҳатмандии комил, иқболи нек, умри дароз ва хушиҳои зиндагиро таманно дорам. Бигузор дили Шумо Модарон ҳамеша монанди чашмаҳои куҳистони диёрамон, поку мусаффо ва мисли табиати ҳамешасабзи Тоҷикистон зебову муҷалло бошад!

Алиназарова Кифоят Ғуломназаровна ходими илмии шуъбаи таърихи давлат ва ҳуқуқи Институти фалсафа,сиёсатшиносӣва ҳуқуқи АМИТ