Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
Ҷашни Сада аз ҷиҳати илми астрономия як робитаи рамзӣ дорад, гарчанде ки он бештар бо фарҳанг, таърих ва эътиқодҳои мардумӣ алоқаманд аст. Ин алоқа асосан дар муносибати ҷашн бо рафти ҳаракати Замин ва тағйироти фаслҳо дида мешавад.
Ҷашни Сада 50 шабу 50 рӯз пеш аз Наврӯз таҷлил мешавад. Наврӯз оғози соли нави астрономӣ ва баробаршавии шабу рӯз (эътидоли баҳорӣ) мебошад, ки як воқеаи муҳими астрономӣ аст. Ин ҷашн дар миёнаҳои зимистон баргузор мешавад, вақте ки рӯзҳо мунтазам дароз мешаванд.
Ҷашни Сада яке аз ҷашнҳои бостонии мардуми форсу тоҷик мебошад, ки таърихи он ба замони қадим, пеш аз пайдоиши динҳо, рафта мерасад. Ин ҷашн ҳамасола рӯзи 10-уми моҳи баҳман (тақрибан 30-уми январ) дар тақвими ҳиҷрии шамсӣ баргузор мешавад ва ба муносибати пайдо кардани оташ ва шинохти аҳамияти он дар зиндагии инсонҳо таҷлил мегардад.
Таърихи ҷашн: Тибқи ривоятҳои бостонӣ, ҷашни Сада бо ихтирои оташ аз тарафи Ҳушанг, яке аз подшоҳони афсонавии дини Зардуштӣ, алоқаманд аст. Ҳушанг ҳангоми шикор кӯшиши задани морро кард, вале санг ба санги дигаре бархӯрда, шарораҳо ба вуҷуд оварданд ва одамон аҳамияти оташро дарк намуданд. Аз он замон ин рӯйдод ҳамчун як ҷашни муқаддас таҷлил мегардад.
Расму ойинҳо: Дар ҷашни Сада оташ фурӯзон мекунанд, ки рамзи равшанӣ, гармӣ ва пирӯзии нур бар зулмот аст. Одамон дар гирди оташ рақсу сурудхонӣ менамуданд. Дар ин рӯз таомҳои суннатӣ омода намуда, ба ҳамдигар тақсим менамоянд. Дар назди оташ дуо карда, барои неъматҳои табиат шукргузорӣ менамоянд.
Ҷанбаи рамзӣ: Ҷашни Сада як таҷассумгари мутобиқати инсон бо табиат мебошад. Дар ин ҷашн омодагӣ ба баҳор ва гармии зиндагӣ эҳсос мешавад. Сада рамзи шодмонӣ, ҳамбастагӣ ва эҳтиром ба қувваҳои табиат ва кайҳон аст.
Дар даврони қадим, инсонҳо бисёр ҷашнҳои худро бо ҳаракати Замин ва дигар ҷирмҳои осмонӣ мувофиқ мекарданд. Ҷашни Сада низ, ҳамчун ҷашни рӯшноӣ ва гармӣ, метавонад робитаи худро бо ивазшавии фаслҳои сол дошта бошад.
Ҳарчанд асоси ҷашни Сада бештар фарҳангӣ ва мифологӣ аст (мисли пайдоиши оташ аз тарафи Ҳушанг), робитааш бо астрономия бештар аз ҷиҳати вақту замон ва тағйироти табиӣ мебошад. Аммо гуфта наметавонем, ки ҷашн пурра ба астрономия асос ёфтааст — он бештар таҷассумгари ҳамзистии инсон бо табиат ва замон аст.
Бархе аз олимони астрономия робитаи ҷашни Сада бо астрономияро рад мекунанд. Ин андеша асосан ба он асос ёфтааст, ки ҷашнҳо мисли Сада бештар бо фарҳанг, эътиқодҳои мардумӣ ва суннатҳои қадима вобастаанд ва вақт ё таърихи баргузории онҳо аксаран аз ҷониби инсонҳо бо ҳадафҳои рамзӣ ва иҷтимоӣ, на бо воқеаҳои мушаххаси астрономӣ муайян мешаванд.
Далелҳое, ки ин робитаро инкор мекунанд:
Таърихи баргузории Сада аз рӯйи як рамзи сад рӯз то Наврӯз (50 шабу 50 рӯз) асоснок шудааст, ки ин бештар як тасмими рамзӣ ва суннатии инсонҳост, на асоси мушоҳидаҳои астрономист!
Ғайр аз Наврӯз, ки бо эътидоли баҳорӣ (баробар шудани шабу рӯз) алоқаманд аст, Сада ба ягон воқеаи мушаххаси астрономӣ (мисли мавқеи Замин ё дигар ҷирмҳои осмонӣ) рост намеояд.
Ҷашнҳои қадим, аз ҷумла Сада, бештар барои посдорӣ аз табиат, неъматҳо ва ҳамоҳангии инсон бо табиат ташкил мешуданд. Ин ҷашнҳо маъмулан бо эътиқодҳои мифологӣ ва рамзиятҳои иҷтимоӣ тавзеҳ дода мешаванд, на бо таҳлили илмӣ ё астрономӣ!
Имрӯзҳо, ин ҷашн бештар ҳамчун як суннати фарҳангӣ ва нишонаи мероси қадима таҷлил карда мешавад.
Пирова В.С. - лаборанти калони Институти астрофизикаи АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Мақолаҳо 27 ЯНВ 25
Categories
27 январи соли равон таҳти Раёсати президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо иштироки роҳбарони сохторҳои гуногуни академия машварати корӣ баргузор гардид.
Дар ҷаласа масъалаҳои мубрам доир ба фаъолияти муассисаҳои илмӣ – таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон марвиди баррасӣ қарор дода шуданд. Зимни ҷаласа президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт доир ба таъмиру тармим ва харидории техникаву технологияҳои наву замонавӣ ба озмоишгоҳҳо ба масъулин дастуру супоришҳои мушаххас доданд. Инчунин доир ба ҳифзи арзишҳои миллию фарҳангӣ, эҳёи ҷашнҳои миллии ниёгон, ҳифзи осори олимону мутафаккирони форсу тоҷик таваҷҷуҳи хоса равона гардид.
Зимнан таъкид гардид, ки 1 июни соли 2021 Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Стратегияи муқовимат ба экстремизм ва терроризм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2025 ва Нақшаи амал оид ба амалисозии онро бо Фармони хеш таҳти №187 тасдиқ намуданд.
Қайд гардид, ки имрӯз масъалаи терроризм ва экстремизм ба яке аз мушкилоти мубрами сайёра табдил ёфта, хавфу хатар ва оқибатҳои он ба амнияту суботи тамоми кишварҳои ҷаҳон таъсири манфӣ мерасонад. Ҳамин аст, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пайваста таъкид медоранд: «Терроризм ва экстремизм аз як ҷониб чун як вабои аср хатари глобалии ҷиддӣ буда, аз ҷониби дигар, аъмоли он гувоҳ аст, ки терроризм ватан, миллат ва дину мазҳаб надорад. Ҳамзамон, як таҳдиде ба ҷомеаи ҷаҳонӣ ва ба ҷони ҳар як сокини сайёра аст.
Вобаста ба ин масъала дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон пайваста корҳои муҳим ба анҷом расонида мешаванд. Ҳамзамон аз ҷониби олимони Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ вобаста ба масъалаи терроризм ва экстремизм дар байни 500 нафар кормандони муассисаҳои илмӣ - таҳқиқотӣ сотсиологӣ гузаронида шуд.
Имрӯз зимни ҷаласа аз ҷониби Шоисматуллоев Шоназар мудири Шуъбаи сотсиологияи Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маводи таҳлилӣ оид ба натиҷаҳои таҳқиқоти сотсиологӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт.
Боиси тазаккур аст, ки бо роҳнамоӣ ва ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар доираи фаъолияти Шурои олимони ҷавони АМИТ курси “Сарварони сиёсӣ” ба роҳ монда шудааст.
Вобаста ба ин, санаи 24 январи соли 2025 зимни нишасти дувоздаҳуми ин иқдом дар АМИТ бо иштироки узви вобастаи АМИТ профессор, сиёсатшинос Муҳаммад Абдураҳмон Наврӯз дар мавзуи “Санъати суханварӣ" хониши сиёсӣ баргузор гардид.
Дар раванди чорабинӣ Раиси Шурои олимони ҷавони АМИТ, мудири шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ, н.и.ф., Зиёев Субҳиддин оид ба ҷанбаҳои гуногуни баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ, ҳувияти баланди миллӣ, дарки хештаншиносӣ ва эҳтиром гузоштан ба илму олимон сухан гуфта, аз ҳузури меҳмон истиқболи нек намуд.
Аз ҷониби гузоришгар устод Муҳаммад Абдураҳмон Наврӯз ба олимони ҷавон роҳу усул ва тарзи баён ҳамчун маслиҳату машварат баён карда шуд ва ниҳоят саволу ҷавобҳо баргузор карда шуда дар музокира олимони ҷавон фикру андешаҳои худро оид ба масалаи санъати суханварӣ баён намуданд.
Санаи 23.01.2025 дар Маркази инноватсионии биология ва тибби АМИТ маҷлиси умумии кормандони Марказ дар ҳошияи маҷлиси васеи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки рузи 17.01.2025 дар бинои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти раёсати Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, Раиси Ҳукумати кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баргузор гардида буд, бо иштироки Раиси Шуъбаи илмҳои биология, д.и.б., профессор Мирзораҳимзода А.К. гузаронида шуд. Дар маҷлис ҳамаи кормандон ширкат варзиданд.
Дар маҷлис натиҷаҳои асосӣ ва камбудию норасогиҳои фаъолияти илмию ташкилии Марказ дар соли 2024, нақшаи кории фаъолияти минбаъдаи муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотии зертобеи Шуъба ва вазифаҳои асосӣ барои соли 2025 муайян карда шуданд.
Инчунин дастуру супоришҳо оид ба ривоҷ додани бахши пахтакорӣ, яхобмони боғу киштзорҳо ва шинонидани дарахту буттаҳо, қаламчакунии гули садбарг ва ғайраҳо дасуру супориш дода шуд.
24 январи соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба Ҷашни Сада Конференсияи илмию – амалӣ таҳти унвони «Ҷашни Сада ва моҳияту арзишҳои миллии он» баргузор гардид.
Зимни суханронии ифтитоҳии хеш президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт иброз дошт, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Рамҳон ба ҷашнҳои миллии тоҷикон ва барои аз нав эҳё кардани онҳо тамоми кӯшишҳоро ба харҷ дода, мақоми онҳоро то ба сатҳи байналмилалӣ боло бурданд.
Бояд гуфт, ки ҷашну маросими фарҳангию суннатӣ муҳимтарин омили муттаҳидкунандаи умумиятҳои гуногуни башарӣ ба шумор мераванд. Маҳз ба туфайли пуштибонии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, дар мамлакат ҷашнҳои миллӣ, махсусан Наврӯзи оламафрӯз, Сада, Меҳргон ва Тиргон, дар сатҳи хеле баланд таҷлил мегарданд.
Таъкид гардид, ки тоҷикон аз зумраи он миллатҳои куҳанбунёду тамаддунофаранд, ки тавонистанд ҷашнҳои муқаддаси миллиашонро алорағми фишорҳои мафкураҳои ҳоким дар низомҳои гуногуни сиёсӣ беосеб то ба имрӯз бирасонанд.
Зикр гардид, ки Ҷашни Сада аз замони ориёиҳо сар карда то даврони салтанати ғазнавиёну салҷуқиён ва дар баъзе минтақаҳо то замони истилои муғул маъмул буда, дар дарбор ва байни мардум дар қатори ҷашнҳои Наврӯзу Меҳргон бо шукӯҳу шаҳомат таҷлил мегардид. Баъд аз асрҳои XII-XIII бо таъсири рӯҳониёни мутаассиб таҷлили расмии ҷашни Сада аз тарафи шоҳон қатъ шуда, он ба ҷашни мардумӣ табдил ёфт ва дар шакли сайрҳо то ба рӯзгори мо омада расидааст.
Тасвири баргузории ҷашни Садаро дар замони ҳукмронии Сомониёну Ғазнавиён дар асарҳои таърихӣ ва бадеӣ, махсусан дар қасидаҳо, мушоҳида кардан мумкин аст.
Ҳамин аст, ки барои дубора эҳё ва ҳифзи Ҷашни Сада маҳз бо ташаббуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Рамҳон Сада дар кишвари фарҳангпарвари мо расман рӯзи 30-юми январи ҳар сол ҷашн гирифта мешавад. Ҷумҳурии Тоикистон ягона кишварест, ки дар он ҷашҳои Меҳргон ва Сада расман рӯзҳои муайяни таҷлил доранд.
Ёдовар мешавем, ки 6 декабр соли 2023 зимни иҷлоси 18-уми Кумитаи байниҳукуматӣ оид ба ҳифзи мероси фарҳангии ғайримоддии ЮНЕСКО, ки намояндагони муштараки Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Исломии Эрон иштирок доштанд “Ҷашни Сада” ба Феҳристи мероси ғайримоддии башарият ворид карда шуд.
Дар идома директори Институти забон ва адабиёти ба номи Абуадуллоҳи Рӯдакӣ Фарангиз Шарифзода дар мавзуи «Сада ҷашни мулуки номдор аст» ва мудири шуъбаи таърихи илм ва техникаи Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А.Дониш Абувалӣ Шарифзода дар мавзуи «Таърихи ташаккул ва таҳаввули ҷашни Садда», сарходими илмии Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинов Тоҷинисо Муродова дар мавзуи «Ҷашни Сада омодагӣ ба Наврӯз» маъруза намуданд.
23 январи соли равон дар толори Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.С. Осимӣ маҷлиси Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур оид ба ҷамъбасти фаъолияти Кумита дар соли 2024 ва вазифаҳо барои соли 2025 маҷлиси васеъ баргузор гардид.
Чорабинӣ бо садо додани Суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон оғоз гардид.
Дар чорабинӣ президенти Академияи милии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, роҳбари дастгоҳи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон, раиси Кумитаи ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Зулфиқор Гулаҳмадзода, раиси Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур – Каримзода Нилуфар Раҳмоналӣ, мудири шуъбаи ҷавонони Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар шаҳри Душанбе – Раҳимзода Шоҳзод ва дигар аъзоёни Кумитаи мазкур иштирок намуданд.
Дар идома ҳисоботи раиси Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур Нилуфар Каримзода оид ба ҷамъбасти фаъолияти Кумита дар соли 2024 ва вазифаҳо барои соли 2025 шунида шуда, аз ҷониби аъзоён мавриди музокира қарор дода шуд. Инчунин ҳисоботи ироа гардидаро аъзоёни Кумитаи иҷроияи ҲХДТ дар ноҳияи Шоҳмансур қаноатбахш ҳисобиданд.
Боиси хушнудист, ки дар чорабинӣ номзадии президенти Академияи милии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба вакили Маҷлиси вакилони халқи шаҳри Душанбе дар ҳавзаи интихоботии ҳудуди ноҳияи Шоҳмансур пешбарӣ гардид.
Бо фармонҳои Президент ва Қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон нафарони зерин таъин шуданд:
Собирзода Эмомалӣ Абдураҳим - Вазири мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон
Саидзода Бобоҷон Абдуқодир - Муовини якуми Вазири мудофиа - сардори Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон
Шералӣ Мирзо - Сардори Саридораи ҳифзи сирри давлатии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Сафарзода Хуршед Сафар - Сардори Донишкадаи ҳарбии Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон
Исфандиёри Саъдулло - Сардори Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Ҳамчунин аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мутобиқи бандҳои 8 ва 9 моддаи 69 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳодҳо ба Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи додани ризоият барои аз вазифаи Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон озод намудани Раҳмон Юсуф Аҳмадзод бо сабаби ба кори дигар гузаштан, аз вазифаи муовини Прокурори генералӣ - Сарпрокурори ҳарбии Ҷумҳурии Тоҷикистон озод намудани Воҳидзода Ҳабибулло Сайдулло бо сабаби ба кори дигар гузаштан, аз вазифаи муовини якуми раиси Суди олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон бозхонд намудани Абдуллозода Зебонисо Файзулло бо сабаби ба кори дигар гузаштан, барои ба вазифаи Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин намудани Воҳидзода Ҳабибулло Сайдулло, ба вазифаи Раиси суди олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин намудани Абдуллозода Зебонисо Файзулло ирсол гардид.
Иштироки ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар чорабинии АБНА вобаста ба масъалаҳои аккредитатсияи байналмилалии марказҳои минтақавӣ
Аз 20 то 23 январи соли 2025 дар шаҳри Венаи Ҷумҳурии Австрия аз ҷониби Агентии байналмилалии нерӯи атомӣ (АБНА) чорабинӣ вобаста ба масъалаҳои аккредитатсияи байналмилалии марказҳои минтақавӣ баргузор гардид. Дар чорабинии мазкур аз ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон директори Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Илҳом Мирсаидзода ва намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Зафар Сафарлизода иштирок намуданд.
Ҳадафи асосии чорабинии мазкур аз мубодилаи таҷриба ва муҳокимаи равишҳои байналмилалӣ дар самти аккредитатсияи байналмилалии марказҳои минтақавӣ, ки бо дастгирии АБНА фаъолият мекунанд, буд.
Иштирокчиён ҷанбаҳои муҳими амнияти ядроӣ ва бехатарии радиатсионӣ, муқовимат ба таҳдидҳои марбут ба маводҳои ядроӣ ва истифодаи технологияҳои пешрафтаро барои таҳкими амнияти глобалӣ баррасӣ намуданд.
Ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муҳокимаҳо фаъолона иштирок намуд ва бо технологияҳои пешқадами байналмилалӣ, ки дар ҷанбаҳои гуногуни амнияти ядроӣ ва бехатарии радиатсионӣ истифода мешаванд, шинос гардид. Дар доираи чорабинӣ сессияҳои махсус оид ба истифодаи технологияҳои муосир, таъмини мониторинги боэътимод ва омодасозии кадрҳо дар ин соҳа баргузор гардид.
Илҳом Мирсаидзода қайд намуд, ки иштирок дар чорабинии АБНА қадами муҳим барои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳкими ҳамкорӣ бо ҷомеаи байналмилалӣ ва ҳамчунин дар гирифтани донишҳо ва таҷрибаи нав барои баланд бардоштани иқтидори миллӣ дар соҳаи амнияти ядроӣ ва бехатарии радиатсионӣ мебошад.
Инчунин, Илҳом Мирсаидзода зикр намуд, ки чунин чорабиниҳо на танҳо ба таҳкими муколама байни кишварҳо, балки ба рушди равишҳои амалии ҳалли мушкилоти глобалӣ, ки бо амният вобастаанд, мусоидат менамояд.
Дар чорабинии мазкур ҳайатҳо аз 50 давлати узви АБНА ҷамъ омаданд, ки имконияти нодирро барои мубодилаи таҷриба, таҳияи стратегияҳои муштарак ва муҳокимаи мушкилоти мавҷуда дар соҳаи амнияти ядроӣ ва бехатарии радиатсионӣ фароҳам оваранд.
Ҳайати Ҷумҳурии Тоҷикистон итминон дорад, ки донишҳо ва малакаҳо ба рушди минбаъдаи барномаҳои миллии ин соҳа мусоидат хоҳад кард.
МАҶЛИСИ ТАШКИЛОТИ ИБТИДОИИ ҲИЗБИИ «НАВОВАРОН»-И ИНСТИТУТИ ИҚТИСОДИЁТ ВА ДЕМОГРАФИЯИ АМИТ ОИД БА ФАЪОЛИЯТИ ҶАМЪБАСТӢ ДАР СОЛИ 2024 ВА ВАЗИФАГУЗОРИҲО БАРОИ СОЛИ 2025
Дар асоси талаботи Оинномаи ҲХДТ ва қарори маҷлиси Раёсати Кумитаи иҷроияи ибтидоии ҳизбии «Хирадмандон»-и АМИТ санаи 22 январи соли ҷорӣ дар толори Шурои олимони Институт ҷаласаи Ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Навоварон»-и ИИваД АМИТ баргузор гардид, ки дар кори он Қурбонова Ширин – муовини раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии ҳизбии «Хирадмандон»-и АМИТ иштирок намуданд.
Тибқи масъалаи якуми рӯзнома Ҳисоботи раиси ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Навоварон»-и Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ Шариф Раҳимзода оид ба фаъолияти Ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Навоварон»-и ИИваД АМИТ дар соли 2024 ва вазифагузориҳо барои соли 2025 шунида шуд.
Зикр гардид, ки дар Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар баробари дигар сохторҳо 7 шуъбаҳои илмӣ фаъолият мекунанд: шуъбаи таҳқиқоти назариявӣ ва робитаҳои иқтисоди хориҷӣ; шуъбаи таҳқиқоти рушд ва ҷойгиркунии қувваҳои истеҳсолкунанда; ш уъбаи таҳқиқоти муқоисавии иқтисодӣ; шуъбаи моделсозӣ ва дурнамогирии равандҳои иҷтимоӣ-иқтисодӣ; шуъбаи таҳқиқоти институтсионалӣ; шуъбаи таҳқиқоти инфрасохторӣ ва шуъбаи таҳқиқоти демографӣ.
Дар давраи ҳисоботӣ Институт фаъолияти илмӣ-таҳқиқотии худро дар доираи як мавзӯи илмӣ-таҳқиқотӣ барои солҳои 2020-2024 ва шаш мавзӯи илмӣ-таҳқиқотӣ барои солҳои 2021-2025 идома дод.
Дар соли 2024 ба Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон беш аз 382 ҳуҷҷат (соли 2023 - 298), аз ҷумла, қарор ва фармоишҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, супоришҳои Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, супоришҳои Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, нусха аз протоколи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, барқияҳои ҳукуматӣ, қарорҳои Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, амру супоришҳои президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, мактубҳо аз вазорату кумита ва идораҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои баррасӣ ва иҷро ворид гардидаанд.
Ҳамзамон, дар Институт - 55 нафар унвонҷӯён, 24 нафар докторантони PhD ва 55 (16 нафар курси 1 ва 28 нафар курси 2) магистрантон таҳсил менамоянд.
Дар Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ дар соли ҳисоботӣ як ходими илмии Институт-аъзои Ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Навоварон»-и ИИваД АМИТ соҳиби мукофоти давлатӣ ва як нафар соҳиби унвони докторӣ гардиданд:
- Бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14 августи соли 2024 №847 Раҳмон Юсуф Азим - н.и.и., ходими калони илмии шуъбаи таҳқиқоти инфрасохтории Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо медали «Хизмати шоиста» сарфароз гардонида шуданд;
- санаи 02 апрели соли 2024 ҳимояи рисолаи доктории Бобозода Комил Олимҷон дар мавзӯи «Ташкили фаъолияти истеҳсолии инфрасохтори нақлиёти автомобилии Ҷумҳурии Тоҷикистон» (назария, методология, амалия) баргузор гардид.
Инчунин, соли 2024 Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз аккредитатсияи давлатии Агентии назорат дар соҳаи маориф ва илми назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бомуваффақият гузашта, соҳиби Шаҳодатномаи рақами Т-АД №0002584 аз 25 ноябри соли 2024 гардид.
Қайд намудан ба маврид аст, ки ходимони илмии Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ, ки бевосита аъзои ҲХДТ ба ҳисоб мераванд дар рафти иҷрои Барнома ва Стратегияҳои давлатӣ низ фаъолона иштирок менамоянд.
Кормандони Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ дар давраи ҳисоботӣ дар як қатор чорабиниҳои ҷамъиятиву сиёсӣ, аз ҷумла, Рӯзи Ваҳдати миллӣ, Рӯзи Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Рӯзи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Рӯзи Модар, Иди байналмилалии Наврӯз, Рӯзи ҷавонони Тоҷикистон ва ғайра иштироки фаъолона намуданд.
Дар давраи ҳисоботӣ баҳри ташвиқу тарғиби донишҳои илмӣ ходимони илмии муассиса дар зиёда аз 45 барномаҳои телевизиону радио ва дигар ҷамъомадҳо доир ба масъалаҳои вобаста ба самти фаъолияти Институт суханронӣ намуданд, аз ҷумла Паёми суръатбахш ва рушди иқтисоди миллӣ, Нақши соҳибкорӣ дар рушди иқтисодиёт, Паёми Пешвои муаззами миллат – суръатбахши рушди иқтисодиёт, рӯ ба иқтисоди сабз, Паём ва роҳҳои татбиқи амалии пешниҳодҳо аз он, гузариш ба ҳисоббаробаркуниҳои ғайринақдӣ, рушди низоми бонкӣ, таҳлили ҳамалоқамандии маърифати ҳуқуқии шаҳрвандон ва ҳуқуқии истеъмолкунандагон, Тоҷикистон - Узбекистон: самтҳои асосии ҳамкориҳои иқтисодӣ, Таджикистан - Узбекистан: основные направления сотрудничества, Истиқлолият – гарави устувори рушди иқтисодӣ, Чи тавр маҳсулоти кишоварзиро зиёд кунем, Омилҳои фаровонҳосилӣ кадомҳоянд, Рақамикунонӣ ва нақши он дар рушди иқтисодиёт, Пешвои муаззами миллат ва илми иқтисодӣ, Истиқлолият ва рушди иқтисоди миллӣ, Маърифати молиявӣ ва низоми бонкӣ, Маърифати молиявӣ ва роҳҳои баланд бардоштани он, Картина мира лидера: как работатет мозг успешного руководителя ва ғ.
Дар давраи ҳисоботӣ дар Институт 10 семинари илмӣ-назариявӣ, 7 мизи мудаввар ва 2 конференсияи илмӣ-амалии ҷумҳӯриявӣ баргузор гардиданд, ки онҳо ба масъалаҳои мубрами иқтисодиёт, нақши саноати кӯҳӣ дар иқтисодиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, сарбории демографӣ ва рушди системаи маориф, таҳқиқи нақши диаспораҳо ва муҳоҷирон дар рушди устувори иҷтимоию иқтисодии кишварҳои интиқолдиҳанда ва қабулкунанда, рушди инфрасохтори истеҳсолии нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, такмили системаи арзёбии лоиҳаҳои сармоягузорӣ ва мушкилотҳои рушди бозорҳои молиявӣ, ҳолати муосир ва рушди қувваҳои истеҳсолкунандаи соҳаи сохтмони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ислоҳоти иқтисодӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ибтидои солҳои 2000: Консепсияҳо ва татбиқи онҳо, инфрасохтори инноватсионӣ ва унсурҳои он, саноатикунонии босуръат дар Ҷумҳурии Тоҷикистон: вазъ ва дурнамо ва ғ. вобаста буданд.
Сипас, муовини раиси Кумитаи иҷроияи ибтидоии ҳизбии «Хирадмандон»-и АМИТ – Қурбонова Ширин зимни суханронии худ зикр намуданд, ки Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар тули фаъолияти худ дар кишвар ба сифати як ҳизби пешоҳанги ҷомеа масъулияти олии ватансозиро ба зимма дошта, бо ҷалби ҳама аъзо ва ҷонибдоронаш идеологияи миллиро бунёд ва тарғиб менамояд. Дар доираи амали Барномаи ҲХДТ самтҳои муҳими хоҷагии халқи кишвар рушд ёфта, сатҳи некӯаҳолии мардум боло рафта истодааст.
Дар охир аз ҷониби раиси ташкилоти ибтидоии ҳизбии «Навоварон»-и Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ Шариф Раҳимзода маҷлиси ташкилоти ибтидои ҳизбии «Навоварон»-и Институти иқтисодиёт ва демографияи АМИТ бо садо додани Суруди миллӣ пӯшида эълон гардид.