Доир ба Истиқлолияти давлатии Тоҷикистон, ки ҳамакнун тўли 33 аст, бо ба даст омадани он Тоҷикистони азиз ҳамчун давлати мустақил, соҳибихтиёр дар арсаи байналмилалӣ шинохта гардида, ҳадафҳои созандаи худро, ки на танҳо барои миллати тоҷик, балки барои тамоми мардуми сайёра фоидаовар аст, амалӣ менамояд, метавон садҳо китоб навишт. Зеро ҳарчи тоҷик имрўз дорад аз баракати Истиқлолият аст. Яке аз муҳимтарин дастоварди Истиқлолият баланд гардидани ҳуввияти миллии мардуми мо, ки барои як миллати ободу сарҷамъ будани тоҷик бисёр зарур буду ҳаст. Истиқлолияти давлат барои ҳувияти худро сайқал додан ва ҳифз намудани мардуми тоҷик шароиту фазои созгор ба миён овард. Имконият шуд, ки миллати тамаддунофари тоҷик баъд аз нооромию парокандагиҳои зиёд рў ба фарҳангу худшиносии миллӣ биёрад, таърихи гузаштаи худро дар фазои соҳибихтиёрӣ биёмўзад. Пешвои муаззами миллат дар ин маврид хеле олӣ баён намудаанд: “Омӯхтани таърих танқо ба хотири донистани гузашта нест, балки он дурнамоест, ки роқи ояндаи миллат ва пешомадқои давлатиро равшан намуда, барои худогоқии миллӣ, вақдату ягонагӣ ва рушди тафаккури таърихии наслқои оянда хизмат мекунад”. Аз ин ҷост, ки Истиқлолияти давлатӣ пеш аз ҳама барои аз ҳама чизи муҳим дар ҳаёти мамлакат ташаккули худогоҳии миллӣ, шароит фароҳам овард. Масъалаи ҳувият дар давлатдорӣ ва ҳифзи он нақши калиди дорад. Хусусияти равонии инсон, ҳар як шаҳрванд барои муттаҳидӣ, ҳамватанӣ як марому як ҳадаф доштан, рўҳи як миллат будан бисёр муҳим аст, ки ҳувияти миллӣ ҳамаи ин хусусиятро дорад. Барои дарки масъала,хуб сарфаҳм рафтан ба мазмун ва муҳтавои калимаи «ҳувият», ки дар донишномаҳо дарҷ гардидааст,шояд басанда аст:«Ҳувият - хусусияти равонии инсон аст, ки он тасаввуроти мутамаркази шахсро оиди мутааллиқ будани вай ба гурӯҳҳои мухталифи иҷтимоӣ нишон дода, дар баробари умумияти забонӣ, касбӣ, мазқабию нажодӣ, сиёсию фарқангӣ доштан, он, инчунин, ташаккули умумияти этникии худогоқеро, ки дар фазои ягонаи иқтисодӣ майли қамдавлатӣ, қамватанӣ, якпорчагӣ ва фаъолияти иҷтимоии дастҷамъона намуданро бақри ба даст овардани неъматқои моддӣ ва некуақволии мардуми кишвар азму субот доранд, зоқир месозанд». Ҳамин ҳувиятро Истиқлолияти деринтизору бо заҳматҳои зиёд ба дастовардаи миллати тоҷик ташаккул медиҳад. Он хиради азалие, ки мардуми соҳибтамаддуни тоҷик дошт, дар даврони соҳибистиқлолӣ дар натиҷаи иқдомҳои неки Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бори дигар соҳиб гардид. Миллати тоҷик ба мушкилотҳое, ки дучор гардид дар гузашта, ҳамаи онро бо қувваю тавонии худ бартараф намуд, ҳамеша соҳиби тақдири худ дар он давраҳои мушкил буд, ки нишони як миллати бузург буданаш аст. Чуноне, ки Пешвои муаззами миллат иброз дошта буданд: «Тоҷикистони азизи мо қанӯз дар нахустин рӯзқои расиданба ормони қазорсолаи мардум, яъне истиқлолу озодӣ бар асари фитнаву дасисаи хоинону бадхоқони дохиливу хориҷӣ ба зарбаи дақшатбор ва бисёр сахту сангини таърих – ҷанги тақмилии шақрвандӣ, рӯ ба рӯ гардид. Вале мардуми кишвари мо ба шарофати хиради азалии худ ва бо азму иродаи қавӣ аз он имтиқони фоҷиабор гузаштанд ва ба ақли башар нишон доданд, ки метавонанд тақти парчами истиқлол сарҷамъ гардида, давлати худро соқибӣ намоянд, Ватани хешро аз қар гуна мушкилоту озмоишқо рақо бахшанд ва онро ободу пешрафта гардонанд». Воқеан, дар даврони Истиқлолияти давлатӣ бо дастури Пешвои миллат чандин озмунҳои ҷумҳуриявӣ роҳандозӣ гардиданд, ба монанди «Фурӯғи субҳи доноӣ…», «Илм-фурўғи маърифат», «Тоҷикон – оинаи тахрихи миллат», «Тоҷикистон ватани азизи ман» ва садҳо чорабиниҳои дигар, ки маҳз файзи Истиқлолият аст ва тоҷиконро ба асли худ ошно месозад.

Ҳамзамон, Истиқлолияти давлатӣ фарҳанги миллати тоҷикро дар ҷаҳон барои муаррифӣ гардидан имконият дод. Вақте ихтиёри инсон дар дасти худаш нест, табиист, ки наметавонад ҷое аз арзишҳои худ садо баланд кунад. Хушбахтона, Истиқлолияти давлатии Тоҷикистон ба даст омад ва ҷаҳон огоҳ гардид, ки тоҷик чи қадар фарҳанги бою рангин дорад. Чуноне, ки фарҳанги тоҷик дар давраи Сомониён шуҳрат дошт, имрўз бо шарофати соҳибистиқлолии мамлакат бори дигар он шуҳрати ҷаҳонии худро соҳиб гардид. Ҳамасола, бо дастгирии бевоситаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳафтаҳои фарҳангии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мамлкатҳои хориҷа доир гардида, фарҳангу расму оини тоҷикиро муаррифӣ мекунад. Ин ҳафтаҳои фарҳангие, ки доир мегарданд на танҳо мардуми кишварҳои дунёро бо фарҳангу оини миллати таърихии тоҷику Тоҷикистони бузург ошно месозад, балки ҳар тоҷике, ки дар он давлатҳо умр ба сар мебаранд муттаҳид менамояд. Барои ҳар як тоҷик ифтихор аст байни миллатҳои дигар арзишҳои миллии худро дар ҷойгоҳи муносиб дидан. Иззат ва шарафи худро мо тоҷикон бори дигар бо ба даст овардани пурбаҳотарин арзиш Истиқлолият ба даст овардем. Истиқлолияти давлатӣ имконият дод, ки созандатарин пешниҳодҳои Тоҷикистон дар арсаи байналмиллалӣ эътироф гардад. Пешниҳодҳои созандаи Пешвои муаззами миллат доир ба умдатарин масъалаҳои ҷаҳонӣ «Соли 2025 – соли байналмиллалии ҳифзи пиряхҳо», соли 2003 ҳамчун «Соли оби тоза», солҳои 2005-2015 – Даҳсолаи байналмилалии амалиёти «Об барои ҳаёт», соли 2013 – Соли байналмиллалии ҳамкорӣ дар соҳаи об», Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор» барои солҳои 2018-2028. Ва эътироф гардидани арзишҳои фарҳангӣ, як қатор мавзеъҳои таърихӣ ва ҷашнҳои миллии тоҷик ба Рӯйхати мероси ғайримоддии фарҳангии Юнеско маҳз бо шарофати Истиқлолияти миллӣ ва ваҳдату ягонагие, ки бо талошҳои бевоситаи қаҳрамони Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ва мардуми сарбаланди тоҷик ба даст оварданд, амалӣ гаштааст.

Маврид ба зикр аст, ки чун Истиқлолият ба даст омад, миллат сарҷамъ гардид, робитаҳо бо кулли мамлакатҳои дунё ба роҳ монда шуд, тоҷикони мо ки дар тамоми мамлакатҳои дунё мавҷуданд муттаҳид гардиданд. Шаҳрвандони Тоҷикистон, ки дар хориҷи мамлакат кору фаъолият менамоянд ва мавқеи намоён низ дар тиҷорат доранд, ба ватани худ таваҷҷуҳи зиёд зоҳир намуда, бо таклифу корнамоиҳои шоистаи Пешвои миллат, ки ҳамаро сарҷамъ намуданд, дар ободии Тоҷикистон онҳо низ саҳмгузор гаштанд. Минбаъд низ аз ин фазои осудаи даврони соҳибистиқлол истифода бурда, кулли тоҷикони дунё робитаҳои фарҳангӣ, илмӣ, иқтисодӣ ва дигар муносибатҳоро бо Ватан, бо Тоҷикистони азиз бояд густариш диҳанд. Имрўз, ки Истиқлолияти деринтизор ва пурарзиш дорем, бо шукргузорӣ аз он на танҳо тоҷиконе, ки дар дохили Тоҷикистону кору зиндагӣ мекунанд, балки тамоми тоҷикони ҷаҳон бояд дар паҳлўи Пешвои муаззами миллат бошанд ва баҳри ободии Тоҷикистон саҳм гузоранд. Ватани аҷдодӣ, меконест, як қувваи бузургест, ки барои зистан дар сайёраи замин асоси ҳастӣ аст. Вақте Тоҷикистон соҳибистиқлол аст, тинҷу осуда аст, кулли тоҷикони дунё метавон гуфт, ки осоиш доранд.

Ғурури миллӣ ва худогоқӣ дар вуҷуди инсон меқру муқаббати ватанро парвариш медиқад ва аз ин ҷост, ки шоир фармуда:

Ёрон ҳама ҷо, вале Ватан дар як ҷост,

Ҳар санги Ватан мисоли ҳайкал зебост.

Олам ҳама ҷо азиз, лекин бар ман

Модар яктост, Тоҷикистон яктост.

Лоиқ Шералӣ

Аз ин лиқоз, дар дунёи пурфоҷиаву зидду нақиз мо бояд дар пайи қифзи арзишқои миллӣ ватанамон беш аз пеш талошу кушуш намоем...

Ҷашни Истиқлол ба тамоми тоҷикон қумоюн ва Истиқлоли кишвар поянда бод!

АБДУМУМИНЗОДА СИТОРА, номзади илмҳои педагогӣ Мудири шуъбаи Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

Дар шаҳри Панҷакент дар доираи нақшаи омодагиҳо ба ҷашни бузурги 35- солагии истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳазор иншооти таъиноти гуногун бунёд карда мешавад. Дар ин замина ҳоло дар шаҳр сохтмони 37 бинои баландошёна бо марказҳои хидматрасонию тиҷоратӣ идома дорад.

Имрӯз , ба ифтихори 33-юмин солгарди истиқлоли давлатии кишвар бо иштироки намояндаҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон- Президенти Академияи миллии илмҳо Қобилҷон Хушвахтзода, муовини вазири маориф ва илм Равшан Каримзода, муовини раиси вилояти Суғд Даврон Зоҳидзода ва раиси шаҳр Абдухолиқ Холиқзода дар хиёбони Рӯдакӣ ва кӯчаи Навободи шаҳр ду бинои баландошёнаи истиқоматӣ ба истифодаи сокинон пешкаш карда шуд.

Зимни ифтитоҳи бинои 9-қабатаи истиқоматӣ дар хиёбони Рӯдакӣ, ки бо сармоягузории соҳибкор Азамат Шамсиев аз ҷониби пудратчӣ- ширкати бинокории “Панҷакентсоз” бо сифати хуб ва намои зебо бунёд шудааст, гуфта шуд, ки он барои истиқомати 32 оила пешбинӣ шуда, дар қабати аввали бино маркази тиҷорат бо 10 ҷойи корӣ ҷой дода шудааст.

Дар бинои 7 – қабатаи истиқоматии воқеъ дар кӯчаи Навободи шаҳр бошад имрӯз 24 оила бӯрёкӯбон мекунанд. Он аз ҷониби ҶДММ “Маҳсул” бо маблағгузории соҳибкор Соҷида Ҷалолова бунёд гардида, дар қабати аввали он Маркази омӯзиши ҳунарҳои мардумӣ ва маркази савдо бо 20 ҷойи кор низ имрӯз мавриди истифода қарор дода шуданд.

Дар Маркази омӯзиши ҳунарҳои мардумӣ бо ҷалби ҳунармандони чирадаст ба наврасон дӯзандагӣ, зардӯзӣ,сӯзанидӯзӣ, қуроқдӯзӣ ва дигар ҳунарҳо омӯзонида мешавад.

Дар доираи нақшаи таҷлили 33- солагии истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон имрӯз бо иштироки намояндаҳои Ҳукумати мамлакат Қобилҷон Хушвахтзода- Президенти Академияи миллии илмҳои Ҷумҳурӣ, Раҳим Бобозода- муовини аввали вазири нақлиёти мамлакат, Даврон Зоҳидзода- муовини раиси вилояти Суғд, Абдухолиқ Холиқзода- раиси шаҳри Панҷакент дар мавзеи Дуобаи шаҳри Панҷакент пули мошингузар мавриди истифода қарор дода шуд.

Тавре дар маросими ифтитоҳи он гуфта шуд, ин пул аз болои Шингдарё бо маблағгузории ҶДММ корхонаи муштараки “Зарафшон” бо дарозии 18 ва паҳноии 8,5 метр сохта шуда, тавассути он маъдан аз кони Таррор барои коркард ба корхона кашонида мешавад.

Дар ин рӯз ҳамчунин бо иштироки намояндаҳои Ҳукумати мамлакат дар шаҳраки Суғдиён нуқтаи таъмини сӯзишворӣ, ки аз ҷониби соҳибкор Анвар Саидов бо харҷи 1,5 миллион сомонӣ сохта шудааст, ба истифода дода шуд.

Дар ин ҷо ба ҷуз таъмини нақлиёт бо сӯзишворӣ, ҳамчунин нуқтаи таъмири нақлиёт, мағозаи қисмҳои эҳтиётию равғанҳои молиданӣ, маводи ғизоӣ бунёд шуда, барои якчанд нафар ҷойи корӣ ташкил шудааст

Дар деҳаи Чорбоғи Ҷамоати деҳоти Косатароши шаҳри Панҷакент имрӯз ба ифтихори ҷашни 33- солагии истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бинои нави беморхонаи минтақавӣ ифтитоҳ шуд.

Дар маросими ифтитоҳи он намояндагони Ҳукумати мамлакат- Президенти Академияи миллии илмҳо Қобилҷон Хушвахтзода, вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ Ҷамолиддин Абдуллозода, муовини вазири маориф ва илм Равшан Каримзода, муовини раиси вилояти Суғд Даврон Зоҳидзода, сардори раёсати тандурустии вилояти Суғд Ҳабибулло Хайруллозода, раиси шаҳр Абдухолиқ Холиқзода, кормандони соҳаи тандурустии шаҳр иштирок намуданд.

Зимни ифтитоҳи бинои нави беморхона ба ташаббуси сокинони деҳа баҳои баланд дода, гуфта шуд, ки он аз ду қабат, шуъбаҳои таваллуд, амрози дарунӣ ва кӯдакон, дар маҷмӯъ 24 ҳуҷраи табобатӣ ва ёрирасон, аз ҷумла ташхисгоҳ ва ҳуҷраи табиатшифоӣ иборат буда, бо таҷҳизоти ташхиси фавқуссадо, ҷиҳози нав таъмин шуда, бо харҷи беш аз 4,8 миллион сомонӣ бо дастгирии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳр, Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурӣ, саҳмгузории соҳибкорон ва сокинони боҳиммати деҳа сохта шудааст.

Дар ин беморхона ҳоло 20 нафар духтурон ва кормандони миёнаи тиб ба кор фаро гирифта, бо васеъ шудани доираи хидматрасонӣ боз 8 ҷойи нави корӣ ташкил карда мешавад.

Дар ин рӯз ба як гурӯҳ кӯдакон аз оилаҳои ниёзманд тӯҳфаҳои идонаи хотиравӣ тақдим карда шуд.

Дар арафаи ҷашни 33-солагии истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки намояндагони Ҳукумати мамлакат Қобилҷон Хушвахтзода- Президенти Академияи миллии илмҳо, Равшан Каримзода- муовини вазири маориф ва илм, Даврон Зоҳидзода- муовини раиси вилояти Суғд, раиси шаҳри Панҷакент Абдухолиқ Холиқзода ва омӯзгорону хонандагон се иншооти соҳаи маорифи шаҳр, ки дар доираи нақшаи омодагиҳо ба ин ҷашни бузург бунёд шудааанд, мавриди истифода қарор дода шуд.

Нахуст дар муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №109-и деҳаи Некноти нави Ҷамоати деҳоти Рӯдакӣ майдончаи варзишии ҳозиразамон ва тамрингоҳ, ки бо саҳмгузории соҳибкорон ва сокинони деҳа бо маблағи 300 ҳазор сомонӣ бунёд шудааст, мавриди истифода қарор гирифт.

Баъдан, дар деҳаи Дашти Ҷамоати деҳоти Сӯҷина бинои иловагии муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №69, ки аз ду қабат ва 14 синфхонаи барҳаво барои қабули 700 хонанда дар ду баст, ҳуҷраҳои омӯзгорон ва ёрирсон иборат буда, бо харҷи беш аз ду миллион сомонӣ бунёд шудааст, ба истифодаи хонандагону омӯзгорон вогузор шуд.

Ҳамчунин бинои иловагии таълимии муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №55-и деҳаи Яккасадаи Ҷамоати деҳоти Саразм, ки иборат аз 10 синфхона барои фарогирии 500 хонанда дар ду баст пешбинӣ шудааст, ба истифода дода шуд.

Биноҳои нав бо мизу курсӣ, тахтаҳои синфӣ, синфҳои компютер ва дигар ҷиҳози таҳсил ва асбобҳои аёнию шиору овезаҳо таҷҳизонида шудаанд.

Дар маросими ифтитоҳи ин биноҳои таълимӣ ва иншооти варзишӣ, ки бо дастгирии мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳр ва саҳмгузории сокинон бунёд карда шудаанд, ба ташаббуси соҳибкорон ва аҳли ин деҳаҳо баҳои баланд дода, он ҷавоби амалӣ ба ҳидоятҳои Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати рӯ овардан ба соҳаи маориф ва рушди таълиму тарбияи насли ҷавон унвон карда, як маҷмӯъ компютер чун тӯҳфаи Пешвои муаззами миллат тақдим карда шуд.

Зимни боздид намояндагони Ҳукумати мамлакат ҳамчунин аз рафти бунёди бинои нави мактаб дар деҳаи Косатарош дидан намуда, ба иқдоми сокинони деҳа баҳои баланд доданд

06-уми сентябри соли 2024 дар Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҷаласаи навбатии Шурои олимон баргузор гардид.

Дар он масъалаҳои мубрами фаъолияти Институт тибқи нақшаи кории Институт ҳисоботҳои нуҳмоҳаи Шуъба ва озмоишгоҳҳо, мактуби ирсолгардидаи КОА-и назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон (таҳти №02/671 аз 28.08.204), омодагӣ ба соли нави таҳсили 2024-2025 дар магистратура ва докторантураи PhD-и назди Институт, таҷлили бошукӯҳи Истиқлолияти давлатӣ ва саҳмгузорӣ дар раванди ободкорӣ дар АМИТ баррасӣ гардида, қарорҳои дахлдор қабул карда гардиданд.

Дар ҷаласа ходими калони илмии Институт Наимов Алишер Сафаралиевич дар мавзуи “Дастовардҳои илмии Озмоишгоҳи биологияи молекулавӣ ва биотехнологияи растанӣ дар даврони Истиқлолият” маърузаи илмӣ намуд.

Маъмурияти Институт мудири Озмоишгоҳи генетика ва селексияи растаниҳо, доктори илмҳои кишоварзӣ, профессор Қурбоналӣ Партоевро барои сазовор шуданашон ба мукофоти давлатии “Медали хизмати шоиста” аз номи аҳли кормандони Институт табрик намуд. Ҳамчунин оид ба корҳои омодагии ҳайати тадорукот барои гузаронидани Конференсияи байналмилалии “Дастовардҳо ва дурнамои рушди биологияи эксперименталӣ”, бахшида ба 60-солагии таъсисёбии Институти физиология ва биофизикаи растании АИ ҶТ (ҳоло Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ), ки баргузории он санаи1-2 октябри соли 2024 дар назар аст, маълумот дода шуд.

Лигаи зиддитарбодии мамлакатҳои Осиё ва Уқёнуси Ором (APLAR), ки соли1963 дар кишвари Сидней таъсис ёфтааст, 32 ассотсиатсияҳои миллии тарбодшиносонро муттањид месозад. Лигаи мазкур зиёда аз 25 ҳазор нафар аъзо дорад, ки тарбодшиносони Ҷумҳурии Тоҷикистон низ яке аз аъзоёни фаъоли он ба ҳисоб мераванд.

Конгресси APLAR, ки њар сол дар яке аз мамлакатҳои Осиё ва назди Уқёнуси Ором баргузор мегардад, фарогири кашфиётҳои наву технологияҳои пешрафта ва тадқиқотҳои ояндадори ҷаҳони тарбодшиносї мебошад.

Тарбодшиносони Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии узви АМИТ, д.и.т., профессор Сурайё Шукурова дар чандин конфронсҳоиAPLAR (ҳамтариқи онлайн ва ҳам шахсан) иштрок ва маърўзаҳои илмӣ намудаанд. Боиси зикр аст, ки бо дастгирии Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Лигаи зиддитарбодии мамлакатҳои Осиё ва Уқёнуси оромконфронси навбатии APLAR соли 2018 дар шаҳри Душанбегузаронид шуд.

Дар конгресси 26-уми Лигаи зиддитарбодии мамлакатҳои Осиё ва Уқёнуси Ором, ки санаи 21-25‑уми августи соли 2024 дар кишвари Сингапур бо иштироки зиёда 2500 намояндаи соҳаи тарбодшиносӣ ва табибонидигар соҳаҳо баргузор гардид, њайати намояндагии ҶумҳурииТоҷикистон бо сардории С. Шукурова иштирок намуданд.

Дар ҳамоиши мазкур ба профессор С. Шукурова барои хизматҳои барҷаста дар соҳаи илми тарбодшиносӣ, тадқиқот ва хизматҳои касбӣ дар минтақаи APLAR ва барои омода намудани тарбодшиносони ҷавон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷоизаи фахрии APLAR-MASTER-AWARD қадрдонӣ карда шуд.

Арзишҳои ахлоқии инсон дар даврони Истиқлолияти миллӣ аз мубрамтарин масоили замони муосир ба шумор меравад, зеро он дарахти навниҳолест, ки ба муҳофизат аз ҳар гуна унсурҳои нохейру музир ва фасодпазиру шикананда эҳтиёҷманд аст. Муҳофизи Истиқлолият миллӣ кист? – Албатта, мардуми хирадманду оқил ва ватандӯсту ҷавҳардор таҳти раҳбарии давлату Сарвари он аз муҳофизони аслии ин дарахти ба заҳматҳо ба даст омада мебошанд.

Дар ба даст овардани Истиқлолияти миллӣ саҳми арзандаи Пешвои миллат, Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва мардуми иродатманди кишварамон бузург буд ва бузург аст. Тавассути истиқлоли миллӣ миллати тоҷик соҳибистиқлолу дар дунё ҳамчун миллати бофарҳангу тамаддундор шинохта шуд. Барои мардуми кишвари мо, ки дар вазъи фақру нодорӣ ва парешониву парокандагӣ қарор доштанд ин нури пурбаракат ҳамчун як хобу хаёле буд, ки бо сарварии Шахси бо шуҷою қудратманд ва сиёсатмадор муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оқибат он хоб ба ҳақиқат табдил ёфт. Дар таърихи башарият инсонҳои бузург на чандон зиёданд ва онҳо нотакроранд. Раҳбари кишварамон, Президенти азизу муҳтарами мо Эмомалӣ Раҳмон дар ҳақиқат аз он шахсиятҳои нотакроранд, ки Он касро тақдир насиби мардуму миллати мо – тоҷикон кард. Нақши ин Инсони комилу шахсияти тақдирсоз дар наҷот бахшидан аз бумбасту даргириҳои бесару сомонии мардуми тоҷик ва ба назму низом даровардану сохтори ҷомеаи шаҳрвандӣ дорои арзишҳои волои ватандорӣва башардӯстӣ аст.

Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон на танҳо Раҳбари хирадманду сиёсатмадор ва оқилу тавоно, балки як шахсияти бо фазилат мебошанд, ки ин аз бархурди Он кас нисбати мардуми ҷомеа гувоҳӣ медиҳад. Магар то ҳанӯз ягон раҳбари давлат ва ё кишварро медонем, ки бо мардуми ҷомеаи хеш бо чунин меҳру вафо ва муҳаббату фазилатҳои поки инсонӣ наздик шуда, аз ҷаҳони зиндагии онҳо огоҳ шуда бошанд. Аз ин ҷо, чунин шахсият ва раҳбари бо маърифату қадршинос ва хоксори ба мардум наздику бо отифаро мо надида будем ва нашунидаем. Бинобар ин мо шаҳрвандон бояд шукри Худовандро кунем, ки чунин Инсони дорои инсонияти баланд, ки дорандаи кулли арзишҳои инсондӯстиву инсонпарварӣ, ватандориву худшиносӣ, маънавию ахлоқӣ ва амсоли инҳо мебошанд, насибамон кард.

Яке аз дастовардҳои муҳими даврони истиқлолият ин сулҳу осоиштагӣ ва амнияти мардуми кишвар аст, ки дар ин ҷо, хизмати Раҳбарамон ниҳоят бузург буд ва ҳаст. Амнияти инсон аз неъматҳои бузурге мебошад, ки чун обу ҳаво барои шаҳрвандон дорои арзишҳои воло аст ва ҳар як шаҳрванд вазифадор аст, ки ин ганҷи бебаҳоро ҳифз кунад ва аз ҳар гуна унсурҳои бегона худдорӣ намояд. Ҳоло чи аз ҷиҳати ахлоқӣ ва чи аз ҷиҳати аъмолу кирдори пасту разила, ки боиси осеб расонидан ба фарҳангу тамаддун ва ҳувияти милливу худшиносии мардуми ҷомеа мегардад. Аз ин рӯ, риояти ахлоқи ҳамида ва дар худ доштани фазилатҳои инсонӣ аз шарт ва вазифаҳои муҳими ҳар як шаҳрванд аст, ки дар гуфтору рафтор ва пушидану истифодабарии сару либоси фарҳангӣ-миллӣ ва аврупоӣ-хориҷӣ бояд ҳадди эътидол, яъне назму низом ва ҷиҳати этикӣ-эстетикӣ ба назар гирифта шавад. То ки арзишҳои инсонӣ аз байн наравад, зеро муҳимтарин омили таъинкунанда ва танзимкунандаи ростию ростгӯӣ, рафтору кирдори муносибати инсонҳо дар даврони соҳибистиқлолӣарзиш ба ҳисоб меравад. Бинобар ин яке аз воситаҳои асосии танзими моддиёту маънавиёт дар дохили фарҳангу тамаддуни муайян ва умумибашарӣ системаи арзишҳо дониста шудааст. Системаи арзишҳо дар муайян ва ҷудо намудани хубу бад, росту дурӯғ, ҳақиқату шакку шубҳа, зебоию бадтинатӣ, адолату беадолатӣ, равою нораво, покию зиштӣ, майлу нафрат ёрӣ мерасонад.

Барои дарку дарёфти арзиши инсонӣ шуур, тафаккур, ирода, майлу хоҳиш, талаботу дархости инсон категорияҳоеанд, ки тарафҳои асосии ҳаёти инсонро муайян менамоянд. Ин категорияҳое, ки дар боло номбар намудем бо кадом роҳдар вҷуди инсон пайдо мешаванд? – Албатта, пеш аз ҳама бо роҳи хондану омӯзиши китобҳои бадеию адабӣ, осори фалсафию ирфонӣ-маънавӣ ва ахлоқии шоиру мутафаккирони гузаштаву муосир, таълим гирифтан дар назди устодони илму адаб, ҳамнишин шудан бо шахсияту инсонҳои хирадманду бо тақво инсон соҳиби ақлу фаросат ва ҷаҳонбинии васеъ мегардад.

Омӯзиши фарҳангу тамаддун, таърихи давлату давлатдорӣ ва омилҳои ахлоқӣ барои ҳувияту худшиносӣва ҳифзи ваҳдату Истиқлолияти миллӣ мусоидат менамоянд. Дар айни ҳол қобили қайд аст, ки таҳқиқу таҳлили арзишҳои маънавӣ-ахлоқӣ барои таҳаввулу ташаккули маърифати инсонӣ ва ба камолоти маънавӣ расидани он кумак хоҳад намуд. Чунон ки дар боло қайд шуд, ҳифзкунандаи Истиқлолият ин инсонҳои поку қавииродаву бовафо, ростгӯю рострафтор нисбати давлату миллати хеш бояд бошанд.

Арзишҳои ахлоқии инсонӣ, аз қабили хайру саховат, накукорӣ, амалҳои зебо, эҳсону бахшиш, сабру қаноатмандӣ, рафтору гуфтори мантиқона ва монанди инҳо волотарин фаҳмиши фалсафӣ-маънавӣ мебошад, ки дар такмилу ташаккули Истиқлолияти миллӣ дорои арзишанд:

Хулқи нек васфи ҳар инсон бувад,

Одамӣ ба хулқи бад ҳайвон шавад.

Ҳаркиро ахлоқи неку дод Ҳақ,

Мебарад аз халқи олам ӯ сабақ.

(Шамсиддин Муҳаммад Лоҳиҷӣ, ас.X1У «Асрору-уш-шуҳуд». Баъдан фақат Муҳаммад Лоҳиҷӣнавишта мешавад.)

Душмани ҷон, нобудкунандаи арзишҳои инсон дар ҳар давру замон ин нафси аммораи ӯбуда, дахолати он ва боло гирифтани хостаҳои вайаз болои ақлу имон боиси интихоби роҳи қаx гардида, дар натиxа разолат бар фазилат ғалаба мекунад. Аз ин ҷо, бузургони гузаштаи мо роҳу равишҳои дурустро ба инсон тавсия мекунанд ваяке аз воситаву роҳҳое, ки шахсро аз бадкирдориву бадрафторb дур месозад ин аз хулқи бад озод ва ба хулқи нек ороста гаштани инсон аст:

Аз сифоти бад чу нафсат пок шуд,

Рeҳи ту аз хок бар афлок шуд….

Хулқи неку беҳтар аз ҳар тоат аст,

Бар хилофи нафс xонро роҳат аст.

(Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Ҳангоме ки инсон бар зидди нафси худ мубориза карда, онро дар ҳадди эътидол меорад ва ба хулқи нек ороста мегардад, ҳеҷяк қувваи бадӣ садри роҳи ӯшуда наметавонад. Аз ин ҷо:

Хулқи бад беақлу бе фан мекунад,

Дeстонро xумла душман мекунад….

Гар зи хeи бад кунb худро барb,

Раҳ ба хулқи неки инсонb барb….[1]

(Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Таъкид намудан зарур аст, ки дар замони муосир тавассути Истиқлолияту ваҳдати миллӣ ва Пешвои хирадманду тавоно, Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон арзишҳои ахлоқии мардуми ҷомеа, махсусан аҳли илму адаб пайгирӣ гардида, дар пешрафти фарҳангу тамаддун ва сатҳи иҷтимоии мардуми ҷомеаи шаҳрвандӣ кумаки ба назаррасе намуд. Такмилу ташаккули арзишҳои ахлоқии инсон асоси мустаҳкамӣва қудратнокии бо маърифатонаи Истиқлолияти давлатӣ, ваҳдати миллӣ ва ҳувияту осоиштагии иҷтимои кишвар ва умуман ҷавобгӯи ташаккулу пешрафти ояндаи ҳар як давлату кишвар ва насли ояндаи вай мебошад.

Рушди таърихи ҷомеаи шаҳрвандӣ, ки натиҷаи афкори донишмандону мутафаккирони замонҳои мухталиф аст, ба анъанаи бузурги ташаккули ақлонӣ такя мекунанд. Онҳо тавассути осори хеш дар инкишофу пешравии афкору ҷаҳонбинии ахлоқии ҷомеаи шаҳрвандии мардуми кишварҳо ва минтақаҳои гуногун саҳмгузорӣ намудаанд. Бинобар ин омӯзиш ва тарғибу ташвиқи осор, таълимот ва ҷаҳонбинии бузургони илму фарҳангу тамаддуни гузаштагонамон барои баланд бардоштани сатҳи донишҳои илмӣ-амалӣ, бедор намудани худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ дар вуҷуду зеҳнияти инсони муосир кумак хоҳад кард.

Аҳли илму адаби фарҳангу тамаддуни тоҷику форс барои бунёд ва таҳкими адолати иҷтимоӣва фазилатҳои инсонӣ саъю кушиши зиёдеро фароҳам намудаанд. Аз ин ҷо, барои ҳифз ва такмили Истиқлолияти миллӣ бояд инсонҳои бо маърифатеро тарбия намуда, ба камол расонд, ки бо замони зиндагии имрӯза ва оянда бо тафаккури баланди ахлоқӣ, илмӣ-амалӣ ва назари нав баҳри расидан ба ҳадафҳои бузургу писандида саъю талош намоянд. Маҳз ин ҳадафҳоро метавонем дар ҷомеаи шаҳрвандии муосир, ки шакли иттиҳоди оддии одамон аст ва он ҳаёти моддию маънавиро таъмин месозад ва талаботу манфиатҳои онҳоро қонеъ мегардонад, низ амалӣгардонид.

Аҳли хиради гузаштаи мо новобаста бар он ки аз доираи фаҳмиши замони худ ва асосан барои муосирони хеш осори фалсафӣ-ахлоқӣ, иҷтимоӣ, достону ривоятҳои панду ҳикматӣ навишта бошанд ҳам, вале асрҳои зиёде то ин ҷониб, одамон аз гуфтаҳои онҳо истифода намуда, панду ҳикмати ин бузургонро ҳамчун дарси таҷрибаи рӯзгор ва зиндагӣ ҳисобида, саъю талоши зиёде намудаанд, ки принсипи эҳтироми ахлоқӣёти башарро тавассути осору саргузашти гузаштагони хеш нишон диҳанд. Саъдии Шерозӣ, ки аз панду ахлосароёни бузурги асри XIII мебошад ва бо «Гулистон»-у «Бустон»-и пур аз панду ҳикмат машҳур аст, ки дар даврони Истиқлолият насли муосир барои беҳбуди ахлоқиёт ва шинохти ҷомеаи хеш аз онҳо истифода намоянд. Саъдии бузургвор бо панду насиҳатҳои талху тунди худ ахлоқиёти манфии тамоми гурӯҳҳои ҷамъиятӣ, аз шоҳ то гадо, аз вазир то пешравро мавриди масалу сарзаниш қарор додааст. Зиндагии воқеии одамон, бо тамоми мухолифатҳову мураккабиҳо, пасту баландиҳояш дар сатҳи донишу биниш ва таҷрибаи ҳаётии Саъдии ҷаҳондидаву одамшинос ба маърази баён омадааст. Ҳикмати инсонӣ дар «Гулистон» ба дараҷаест, ки ҳар кас метавонад дар маҷлису маҳфилҳо аз он иқтибос кунад ва ё аз номи Саъдӣ масал занад. Ҷумлаҳои кутоҳӣ пурмазмун, насри мусаҷҷаи ҳикматнок, назми ҳаётиву ибратомӯзи бисёр ҳикоёти «Гулистон» ва ҷузвҳои хулосавии онро ба амсолу ҳикмат табдил додаанд.

Панду андарзҳои «Бустон» ва «Гулистон» комилан иҷтимоӣбуда, таълимоти ахлоқии Саъдӣ аз ҳаёти воқеии инсонҳои замонааш сарчашма гирифтааст. Аз ин ҷо, тавассути суханҳои тунду тези хеш дар «Гулистон» арзиш ва беарзишии табақаҳои иҷтимоиро рӯи об баровардааст. Саъдӣ дар натиҷаи дидану омӯхтан ва шинохтани одамони замони худ гӯё образҳои ҷомеаеро тасвир кардааст, ки назиру монанди онҳо дар ҳар давру замон дида мешавад. Бо ин ҳама Саъдӣ мехост, ки инсоният покдилу оқилтар ва комилтар шавад, ҷомеаи башарӣ мустаҳкамтар, мулк ободу мардум осудаву нисбатан озод бошанд:

Тани одами шариф аст ба ҷони одамият,

На ҳамин либоси зебост нишони одамият.

Ба ин хотир дар даврони Истиқлолият ҳифзи дилу ният ва покии он шарти аввалиндараxа аст, дар акси ҳол дил на махзани нур, балки дар зери тирагbба нобудb мерасад ва будани он арзише надорад:

Ҳаркиро дил нест, e бе баҳра аст,

Дар xаҳон аз бенавоb шуҳра аст….

Ҳаркиро дил нест, гавҳари xонаш мабод,

Ҳарки бе сар гашт сомонаш мабод.

(Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Даврони истиқлолият одамони покдилу бо ҳувияту арзишдорро мепарастад. Барои он ки дилу ният поку соф шавад, бояд дар навбати аввал аз кибру ғурур, кинаву адоват ва бухлу ҳасад, ҳирсу шаҳвати беэътидол дар ҳамагуна хостаҳо софb гардад ва нафси саркашашро мутеъ ва мусаххари ақлу заковати хеш гардонад. Махсусан ҳасаду ҳирс садҳо хислати комиларо мепӯшонанд ва садҳо хислати разиларо меофаранд ва садри роҳи xумлаи камолот мегарданд:

Ҳирсу шаҳват мору мур асту саг аст,

Раҳравонро касе дар ин маънb шак(к) аст.

Кибру уxбатро палангу шер дон,

Нангу номус аждаҳои беамон….

Шуд мисоли моли дунявӣ ҳадас,

З-он ки дунё ҷефае бошад абас. (Муҳаммад Лоҳиҷӣ)

Чунон ки дар боло қайд шуд бузургони гузаштаи мо новобаста бар он ки дар муҳити исломӣ таълиму тарбия ёфта бошанд ҳам, аммо мехостанд, ки тавассути осори фалсафӣ ва ахлоқи-иҷтимоии хеш эҳёи маънавии фикриро барои ҳуқуқи озодӣ, ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдати миллӣ дар зеҳни ашхоси меҳанпараст ва илмдӯст тарғибу ташвиқ намоянд. Панду равишҳои таълимӣ-ахлоқии онҳо дар тарбияи ҷавонон ва шахсони бомаърифат, ки бо замони муосир бо афкори илмӣва назари нав баҳри ба ҳадаф расидан ба ниятҳои неку хайр ва мустаҳкамии истиқлолияти миллӣ талош намоянд, як раҳнамое хоҳад шуд. Маҳз ин ҳадафро метавонем дар ҷомеаи шаҳрвандии имрӯза, ки шакли иттиҳоди оддии одамон аст ва он ҳаёти моддию маънавиро таъмин месозад ва талаботу манфиатҳои онҳоро қонеъ мегардонад, низ амалӣ гардонем.

Аҳли маърифати бояд имрӯз дар даврони Истиқлолият низ дар доираи қонун саъю кушиш намоянд, ки ҷавононро дар чаҳорчубаи арзишҳои волои инсонӣ ва ваҳдату якдилӣ тарбия намоянд ва тавонанд ба ёрии илму маърифат ва маҳорати худ эҳёи маънавиро дар ҷомеаи шаҳрвандӣ барқарор кунанд.

Дар охир тамоми мардуми кишварамонро бо сарварии Раҳбари давлатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси шаҳри дурахшону шукуфонамон Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалиро бо аҳли байташон бахшида ба рӯзи Истиқлолият-бузургтарин ва арзишмандтарин ҷашни тоҷикон табрик намуда, тансиҳатию сарбаландиҳо хоҳонем.

Муродова Тоҷинисо-н.и.фал.,дотсент ходими пешбари ИФСҲ-и ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ