Рӯзи Артиши Миллӣ – ин як санаи муҳим аст, ки ба нақши Қувваҳои Мусаллаҳи кишвар дар таъмини амнияти миллӣ ва ҳифзи истиқлолияти давлатӣ бахшида шудааст. Артиши Миллӣ ҳамчун як сохтори муҳими давлатӣ вазифадор аст, ки амнияти марзу буми кишварро таъмин намояд, суботи дохилиро ҳифз кунад ва омодагии мудофиавии давлатро таъмин созад.

Ҳадафҳои Артиши Миллӣ:

Ҳифзи истиқлолият ва тамомияти арзии кишвар – таъмини мустақилияти миллӣ ва пешгирии ҳар гуна таҳдидҳои хориҷӣ.

Муҳофизати сулҳ ва амнияти дохилӣ – мубориза бо терроризм, экстремизм ва таҳдидҳои дохилӣ.

Омодагии мудофиавии давлат – гузаронидани машқҳои низомӣ ва тақвияти қобилияти ҷангии Қувваҳои Мусаллаҳ.

Ҳамкории низомӣ бо дигар кишварҳо – таҳкими робитаҳои байналмилалӣ барои муборизаи муштарак бо хатарҳо.

Принсипҳои фаъолияти Артиши Миллӣ:

Вафодорӣ ба Ватан ва мардуми он – хизматчиёни ҳарбӣ бояд ба ҳимояи давлат ва арзишҳои миллӣ содиқ бошанд.

Омодагии доимӣ – артиши касбӣ бояд дар ҳама ҳолат омодаи иҷрои вазифаҳои худ бошад.

Қонунмандӣ ва интизоми ҳарбӣ – риояи қонуният ва интизоми сахти низомӣ дар ҳамаи сохторҳои артиши миллӣ.

Ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои шаҳрвандон – таъмин намудани амнияти шаҳрвандон ва ҳифзи озодиҳои конститутсионии онҳо.

Нақши Артиши Миллӣ дар таъмини амнияти давлат:

Муҳофизати марзҳо – пешгирии воридшавии қувваҳои ғайриқонунӣ ва ҳифзи қаламрави миллӣ.

Мубориза бо терроризм ва ҷинояткорӣ – иштирок дар амалиётҳои махсус ва ҳифзи амнияти дохилӣ.

Ҳифзи сохти конститутсионӣ – пешгирии хатарҳо ба давлатдории миллӣ ва ҳифзи истиқлолияти сиёсӣ.

Кӯмак дар ҳолатҳои фавқулодда – расонидани ёрии ҳарбӣ ва техникӣ ҳангоми офатҳои табиӣ ва дигар ҳолатҳои изтирорӣ.

Ҳамин тариқ, Артиши Миллии кишвар ҳамчун яке аз сутунҳои асосии давлатдорӣ нақши муҳиму ҳаётан зарурӣ дар таъмини амнияти миллӣ, суботи дохилӣ ва муҳофизати истиқлолияти давлатӣ мебозад.

Асосҳои ҳуқуқӣ ва сиёсии Артиши Миллӣ:

Артиши Миллӣ ҳамчун як сохтори муҳими давлатӣ дар асоси қонунгузории миллӣ ва сиёсати давлатӣ фаъолият мекунад. Он дорои заминаҳои қонунии мустаҳкам ва сиёсати мушаххас мебошад, ки ҳадафи онҳо ҳифзи давлат, таъмини амният ва нигоҳдории сулҳ дар ҷомеа мебошад.

Асосҳои ҳуқуқии Артиши Миллӣ:

Асосҳои ҳуқуқии Артиши Миллӣ аз маҷмуи қонунҳо, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва санадҳои байналмилалӣ иборатанд, ки фаъолияти Қувваҳои Мусаллаҳи кишварро танзим менамоянд.

Санадҳои меъёрии ҳуқуқии асосӣ:

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Муқаррароти Конститутсия ҳуқуқу вазифаҳои Артиши Миллиро муайян мекунад.

Моддаҳои дахлдор оид ба ҳифзи соҳибихтиёрӣ ва амнияти миллӣ пешбинӣ шудаанд.

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи мудофиа."

Вазифаҳои Қувваҳои Мусаллаҳро муайян мекунад.

Тартиби ташкил ва идораи артиши кишварро танзим менамояд.

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи хизмати ҳарбӣ ва вазифаи ҳарбӣ."

Муқаррароти умумӣ оид ба хизмати ҳарбиро пешбинӣ менамояд.

Ҳуқуқ ва уҳдадориҳои хизматчиёни ҳарбиро танзим мекунад.

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳолати ҳарбӣ."

Тартиби эълон кардани вазъияти ҳарбӣ ва чораҳои лозимаро танзим мекунад.

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи ҳолати фавқулодда."

Муқаррароти ҳуқуқӣ оид ба истифодаи қувваҳои ҳарбӣ дар ҳолатҳои фавқулоддаро танзим менамояд.

Ҳамкорӣ бо созишномаҳои байналмилалӣ.

Таъмини амният дар асоси ҳамкориҳои низомӣ бо кишварҳои ҳамсоя ва созмонҳои байналмилалӣ, аз ҷумла СААД ва СММ.

2. Асосҳои сиёсӣ ва стратегияи Артиши Миллӣ:

Артиши Миллӣ ҷузъи муҳими сиёсати давлат буда, фаъолияташ дар асоси стратегияҳои амниятӣ ва мудофиавии кишвар ба роҳ монда мешавад.

Самтҳои асосии сиёсати мудофиавӣ:

Мустаҳкам кардани истиқлолияти давлатӣ.

Пешгирии ҳама гуна таҳдидҳо ба соҳибихтиёрии кишвар.

Таъмини амнияти дохилӣ ва ҳифзи марзҳо.

Пешбурди сиёсати мудофиавии фаъол.

Рушди қобилияти мудофиавии кишвар.

Боло бурдани сатҳи омодагии ҳарбӣ.

Рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ.

Иштирок дар амалиётҳои сулҳҷӯёна.

Тақвияти ҳамкорӣ бо шарикони стратегӣ.

Таъмини суботи дохилӣ.

Пешгирии хатарҳои дохилӣ, аз ҷумла терроризм ва экстремизм.

Ҳифзи сохти конститутсионӣ ва қонуният.

Принсипҳои сиёсати Артиши Миллӣ:

Мудофиаи ғайриҳуҷумӣ – Тоҷикистон сиёсати дифоиро пеш мебарад ва ҳадафи асосии Артиши Миллӣ ҳифзи сулҳ ва амнияти давлат мебошад.

Таъмини омодагии доимӣ – рушд ва такмили сохторҳои низомӣ барои ҳифзи кишвар дар ҳама гуна ҳолатҳо.

Ҳифзи амнияти миллии шаҳрвандон – кафолати сулҳу субот дар дохили кишвар ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои мардум.

Ҳамин тавр, асосҳои ҳуқуқӣ ва сиёсӣ фаъолияти Артиши Миллиро муайян мекунанд ва кафолати мудофиаи давлатро таъмин менамоянд. Қонунгузории кишвар ва сиёсати мудофиавӣ нақши калидӣ дар таҳкими нерӯи низомӣ ва таъмини амнияти миллӣ мебозанд.

Нақши Пешвои Миллат дар эҳё ва ташаккули Артиши Миллӣ:

Пас аз ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ, Тоҷикистон бо мушкилоти зиёди сиёсӣ, иқтисодӣ ва низомӣ рӯ ба рӯ гардид. Дар чунин шароит, барои ҳифзи соҳибихтиёрӣ ва таъмини амнияти миллӣ, зарурати ташкили Артиши Миллӣ ба миён омад. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар эҳё ва ташаккули Артиши Миллӣ нақши калидӣ бозиданд.

1. Эҳёи Артиши Миллӣ дар солҳои аввали истиқлолияти давлатӣ:

Дар солҳои 90-уми асри гузашта, Тоҷикистон бо ҷанги шаҳрвандӣ рӯ ба рӯ шуд, ки боиси аз ҳам пошидани сохторҳои низомӣ гардид. Бо ташаббуси Пешвои миллат:

Артиши Миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон 23 феврали соли 1993 таъсис дода шуд.

Бунёди қувваҳои мусаллаҳ аз сифр оғоз гардид.

Барои ҳифзи давлату миллат афсарону сарбозони касбӣ ҷалб карда шуданд.

2. Мустаҳкамсозии Қувваҳои Мусаллаҳ ва ислоҳоти низомӣ:

Бо роҳбарии Пешвои миллат, Артиши Миллӣ аз давраи ташаккул ба марҳилаи рушди устувор гузашт:

Созмони низомии мудофиаи миллӣ – тартиб ва сохтори Қувваҳои Мусаллаҳ муайян карда шуданд.

Ташкили нерӯҳои махсус – таъсиси Қувваҳои зудамали махсус ва қисмҳои элитавӣ барои мубориза бо терроризм ва ҷиноятҳои созмонёфта.

Такмили базаи моддию техникӣ – ҷорӣ намудани техника ва силоҳҳои муосир барои тақвияти қобилияти ҷангӣ.

Таҳкими интизоми ҳарбӣ – баланд бардоштани сатҳи тарбия ва маърифати афсарону сарбозон.

3. Рушди ҳамкориҳои байналмилалӣ ва таҷрибаомӯзии ҳарбӣ:

Бо ташаббуси Пешвои миллат, Тоҷикистон бо кишварҳои гуногун ҳамкории низомиро ба роҳ мондааст:

Ҳамкорӣ бо кишварҳои узви Созмони Аҳдномаи Амнияти Дастаҷамъӣ (СААД).

Иштирок дар машқҳои муштарак бо Русия, Чин, Узбекистон ва дигар кишварҳо.

Таҷрибаомӯзии афсарони тоҷик дар муассисаҳои таълимии ҳарбии хориҷӣ.

4. Таъмини ҳифзи марз ва амнияти миллӣ:

Бо дастури Пешвои миллат, Қӯшунҳои сарҳадӣ таҳким ёфта, марзҳои давлатӣ ҳимояи қавӣ пайдо намуданд. Мубориза бо қочоқи маводи мухаддир, терроризм ва таҳдидҳои минтақавӣ тавассути нерӯҳои марзбонӣ таҳти назорати сахт қарор гирифт.

5. Ҳифзи шаъну шарафи хизматчиёни ҳарбӣ:

Бо иқдоми Пешвои миллат:

Имтиёзҳои иҷтимоии хизматчиёни ҳарбӣ зиёд карда шуданд.

Маош ва шароити хизмати ҳарбӣ беҳтар гардонида шуд.

Манзил барои хизматчиёни ҳарбӣ сохта дода шуд.

Ҳамин тавр, нақши Пешвои миллат дар эҳё ва ташаккули Артиши Миллӣ бебаҳост. Бо раҳбарии оқилонаи он кас, Артиши Миллӣ аз як сохтори заиф ба як нерӯи қавии мудофиавӣ табдил ёфт. Имрӯз, Қувваҳои Мусаллаҳи Тоҷикистон омодаи ҳифзи истиқлолият, амнияти миллӣ ва суботи давлатӣ мебошанд.

Президент – Сарфармондеҳи Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон:

Тибқи Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Президент на танҳо роҳбари давлат ва сарвари ҳокимияти иҷроия мебошанд, балки Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Тоҷикистон низ мебошанд. Ин мақом он касро масъули қабули қарорҳои муҳими низомӣ, таъмини мудофиа ва амнияти миллӣ мегардонад.

1. Мавқеи ҳуқуқии Президент ҳамчун Сарфармондеҳ:

Дар асоси Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва қонунҳои марбута, Президент ҳамчун Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳ вазифаҳои зеринро иҷро мекунад:

Роҳбарии умумии Қувваҳои Мусаллаҳ ва дигар сохторҳои низомии кишвар.

Муайян намудани сиёсати мудофиавии давлат ва таҳияи стратегияҳои низомӣ.

Идоракунии ҳолати ҳарбӣ ва фавқулодда дар ҳолати таҳдид ба амнияти кишвар.

Таъйини фармондеҳони олии низомӣ, аз ҷумла Вазири мудофиа, Сардори Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳ ва дигар роҳбарони сохторҳои қудратӣ.

Тасдиқи барномаҳои рушд ва ислоҳоти низомӣ барои тақвияти Қувваҳои Мусаллаҳ.

2. Қарорҳои муҳими Президент дар самти мудофиа:

Таҳти роҳбарии Президенти Љумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, як қатор қарорҳои муҳими низомӣ ва мудофиавӣ қабул шуданд, аз ҷумла:

Ташкили Артиши Миллӣ (23 феврали 1993).

Ислоҳоти низомӣ – мутобиқ кардани Қувваҳои Мусаллаҳ ба стандартҳои муосир.

Таҳкими ҳифзи марзҳо – мустаҳкам кардани Қӯшунҳои сарҳадӣ барои ҳимояи қаламрави миллӣ.

Таъсиси воҳидҳои махсус – афзоиши қудрати амалиётии нерӯҳои зудамал ва сохторҳои махсус.

Ҳамкориҳои байналмилалӣ – тақвияти робитаҳои низомӣ бо созмонҳои байналмилалӣ ва кишварҳои шарик.

3. Президент ва таъмини амнияти миллӣ:

Ҳамчун Сарфармондеҳи Олӣ, Президент на танҳо барои мудофиа аз таҳдидҳои хориҷӣ, балки барои таъмини амнияти дохилӣ низ масъул мебошанд.

Мубориза бо терроризм ва экстремизм – сафарбарсозии қувваҳои махсус барои нест кардани гурӯҳҳои террористӣ.

Мубориза бо ҷиноятҳои фаромиллӣ – ҳамоҳангсозии сохторҳои қудратӣ барои ҳифзи субот.

Таъмини сулҳу ваҳдат – пешгирии низоъҳо ва таҳкими ҳамгироии миллӣ.

4. Иқдомоти иҷтимоии Президент барои низомиён:

Барои баланд бардоштани сатҳи зиндагии хизматчиёни ҳарбӣ, таҳти роҳбарии Президенти мамлакат иқдомҳои зерин амалӣ гардиданд:

Баланд бардоштани маош ва имтиёзҳои иҷтимоӣ барои хизматчиёни ҳарбӣ.

Сохтмони манзил ва хонаҳои хизматӣ барои низомиён ва оилаҳои онҳо.

Рушди мактабҳои ҳарбӣ ва академияҳои низомӣ барои омода намудани кадрҳои касбӣ.

Ҳамин тавр, ҳамчун Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Тоҷикистон, Президент Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сиёсати мудофиавии кишварро роҳбарӣ карда, барои ҳифзи истиқлолият, субот ва амнияти миллӣ иқдомҳои муҳиму таърихӣ анҷом додаанд.

Қувваҳои Мусаллаҳи Тоҷикистон таҳти роҳбарии он кас рушд ёфта, ба як нерӯи қавии дифоии давлатӣ табдил ёфтанд.

Мо олимони Академияи милли илмҳои Тоҷикистон ҳамаи низомиён, аҳли оилаи онҳо ва дар симои онҳо ҳамаи мардуми Тоҷикистонро ба Рӯзи Артиши Миллӣ табрику таҳният намуда, барои Тоҷикистони обод бошад, сулҳу субот ва осмони беғуборро орзумандем.

Бобоҷонзода Исрофил Ҳусейн-мудири шуъбаи масоили назариявии давлат ва ҳуқуқи муосири Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор.