
26 ноябри соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ибтикори Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамоиши ҷумҳуриявии илмию назариявӣ ‹‹Осори қаламӣ ва катибаҳо – шоҳиди гӯёи таърих››, бахшида ба 100- солагии академик Аҳрор Мухторов баргузор гардид.
Дар кори ҳамоиш ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд ҳусни оғоз бахшида таъкид дошт, ки Аҳрор Муҳторов 5 ноябри соли 1924 дар шаҳри Уротеппа (Истаравшани кунунӣ) дар хонаводаи равшанфикр дида ба дунё кушода, баъд аз хатми курси тайёрии мактаби таълимӣ-омӯзгорӣ соли 1940 дар мактабе аз деҳаҳои Уротеппа ба ҳайси муаллим ба фаъолияти корӣ оғоз мекунад. Пас аз оѓози Ҷанги Бузурги Ватанӣ соли 1942 ихтиёран ба ҷабҳа рафта, дар озод кардани Украина, Полша ва Чехословакия аз вуҷуди нопоки фашистон қаҳрамонона ҷангида, 19 апрели соли 1945 дар шоҳроҳи Берлин-Прага аз таркиши бомба захм бардошта, баъди муолиҷа ба ватан бармегардад.
Ҷавони аз мактаби мардонагӣ гузашта, тасмим мегирад, то таҳсили худро дар яке аз мактабҳои олии кишвар идома диҳад. Ин майл ӯро ба даргоҳи нахустдонишкадаи ҷумҳурӣ – Институти давлатии омӯзгории шаҳри Душанбе (ҳоло Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ) меоварад. Соли 1951 баъди хатми факултети таърихи ин донишкада, муддате дар вазифаи ассистент дар факултети таърихи Институти давлатии омӯзгории шаҳри Душанбе кор карда, соли 1952 шомили аспирантураи ин донишкада мегардад. Аз ин ба баъд роҳи илм тавассути устодонаш, ба хусус собиқ директори Институти таърихи Академияи илмҳои Тоҷикистон, ховаршиноси маъруф, академик Александр Александрович Семёнов, ки бо ташаббуси бевоситаи Котиби аввали Ҳизби Коммунисти Тоҷикистон Бобоҷон Ғафуров баъди таъсисёбии Академияи илмҳои Тоҷикистон ба Душанбе даъват шуда буд, ба рӯйи олими ҷавон кушода мешавад.
Дар идома зикр шуд, ки Соли 1953 академик А.А. Семёнов Аҳрор Мухторовро ба Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардушиносии ба номи Аҳмади Дониши ба кор даъват мекунад ва ӯ соли 1956 рисолаи номзадашро дар мавзӯи «Очеркҳо аз таърихи мулки Ӯротеппа дар нимаи дуюми асри XIX» зери роҳбарии академик А.А.Семёнов бомуваффақият дифоъ менамояд.
Аҳрор Мухторов аз соли 1959 то соли 1991 дар вазифаи мудири шуъбаи таърихи асрҳои миёна кор карда, то охири ҳаёт ба кори ин даргоҳи муқаддаси илм содиқ мемонад. Дар шуъбаи мазкури Институти таърих Аҳрор Мухторов тамоми зинаҳои илмро тай намуда, соли 1971 дар мавзуи “Ёдгориҳои эпиграфии асрҳои XI-XIX аз Кӯҳистон ҳамчун сарчашма доир ба таърихи халқҳои Осиёи Миёна” дар Шурои диссертатсионии Институти шарқшиносии АФ ИҶШС рисолаи докторӣ дифоъ намуда, соли 1972 унвони профессориро дарёфт карда, соли 1978 узви вобаста ва соли 1991 узви пайвастаи Академияи илмҳои Тоҷикистон интихоб мешавад.
Соли 1976 олими шинохта узви комиссияи бостоншиносӣ дар назди шуъбаи таърихи Академияи илмҳои Иттиҳоди Шуравӣ, соли 1980 узви анҷумани илмии байналмилалии маҷмуаи катибаҳои Эрон (Лондон) ва соли 1991 узви анҷумани илмии эроншиносии Аврупо интихоб мешавад.
Пажуҳишгоҳи биографии (тарҷумаиҳолии) Иёлоти муттаҳидаи Америка номи академик Аҳрор Мухторовро дар китоби “500 нафар олимони маъруфи ҷаҳон (1994-1995)” ворид карда, олимро бо “Дипломи байналмилалии фарҳангии “Шараф” қадр намуд, ки он аз эътибору эътирофи дастовардҳои илмии ин олими тоҷик дар арсаи ҷаҳонӣ гувоҳӣ медиҳад.
Академик Аҳрор Мухторов яке аз поягузорони катибашиносӣ дар Осиёи Миёна эътироф шудааст. Ҷустуҷӯ ва муайян намудани ҷузъиёти муҳими таърихи асри миёнаи минтақа дар катибаҳои болои сангҳо, кӯҳпораҳо ва дару девори манзилҳо номи ин олими тоҷикро дар сафи мутахассисони шинохташудаи Иттиҳоди Шуравӣ қарор дод.
Аҳрор Мухторов аз ибтидои таҳқиқи катибаҳои сангҳои болои марқадҳо дар ҳудуди Тоҷикистон, ба хулосае омад, ки бояд ин осори арзишманди таърихиро ба пойтахти кишвар интиқол диҳад, то аз боду борон ҳифз шаванд ва дар мавриди пайдо шудани имконият онҳоро дар маърази намоиш гузорад.
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Categories
Наворҳои видеоӣ
Ҷашни Наврӯз яке аз оинҳои бостонии ниёгони тамаддунпарвар ва соҳибфарҳанги мо аст, ки аз фаро расидани соли нави хуршедӣ ва навбаҳори зебову хуҷастапай мужда медиҳад. Ин пайки шодмонӣ ва шодкомӣ рамзи офариниши ҷаҳон, осмону ситорагон, гулу гиёҳ ва муҳим
Ҷашни Наврӯз яке аз оинҳои бостонии ниёгони тамаддунпарвар ва соҳибфарҳанги мо аст, ки аз фаро расидани соли нави хуршедӣ ва навбаҳори зебову хуҷастапай мужда медиҳад. Ин пайки шодмонӣ ва шодкомӣ рамзи офариниши ҷаҳон, осмону ситорагон, гулу гиёҳ ва муҳимтар аз ҳама мавҷудияти инсон буда, ба зиндагӣ оғози нав ва накҳати тоза мебахшад.
Эмомалӣ Раҳмон
16 марти соли равон дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон бо ташаббуси Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Муассисаи давлатии Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар ҳошияи Фестивали ҷаҳонии “Наврӯзи ҷавонон” бахшида ба Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо эълон гардидани соли 2025 конфронси сатҳи байналмилалӣ таҳти унвони “Ояндаи сабз дар дасти ҷавонон” баргузор гардид.
Дар конфронс олимону муҳаққиқони самти пиряхшиносӣ ва ҳифзи муҳити зист аз дохил ва хориҷи кишвар иштирок намуда, дар маърузаҳои хеш доир ба ҳали мушкилоти глобалии сайёра, тағйирёбии иқлим, обшавии пиряхҳо ва норасоии оби ошомиданӣ суханронӣ намуданд.
Гуфта шуд, ки давоми моҳи сентябр ва октябри соли сипаришуда дар пиряхи Ванҷях экспедитсияи байналмилалӣ бо мақсади гузаронидани корҳои инструменталии саҳроӣ дар қисмати ғизогирии пирях, муайян намудани хатсайри экспедитсионӣ барои таҳқиқотҳои минбаъда ва насби стансияи худкори мушоҳидаи шароитҳои метеорологии қисмати ғизогирии пирях гузаронидашуда ба роҳ монда шуд.
Бояд гуфт, ки бо пешниҳоди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Маҷмааи Умумии Созмони Милали Муттаҳид бо Қатъномаи махсус Соли 2025 –ро ҳамчун «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо» эълон намуда, 21 –уми март ҳамчун «Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо» муқаррар шуда, солҳои 2025-2034 «Даҳсолаи амал барои илмҳои криосфера» эълон гардидааст.
Боиси ёдоварист, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун кишвари ташаббускор дар ҳалли масъалаҳои обу иқлим шинохта шудааст, ки қабул гардидани Соли байналмилалии «Оби тоза, соли 2003», Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои ҳаёт, солҳои 2005-2015», «Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об, соли 2013» ва Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028» далели бебаҳси ташаббускории кишвари мо мебошад.
НАМОИШИ ДАСТОВАРДҲОИ МАРКАЗИ ОМӮЗИШИ ПИРЯХҲО ДАР ДОИРАИ ФЕСТИВАЛИ ҶАҲОНИИ "НАВРӮЗИ ҶАВОНОН"
16 – марти соли равон дар ҳошияи Маросими кушодашавии Фестивали ҷаҳонии ҷавонон "Наврӯзи ҷавонон" Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дастовардҳои ба дастовардаи кормандони Марказро дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон, ки макони баргузории фестивали зикргардида аст, ба намоиш гузоштанд. Дар фестивал ҷавон аз тамоми давлатҳои дунё иштирок намуда, аз ин дастовардҳо дидан намуда, ба донишу маҳорат ва дастовардҳои кормандони Марказ баҳои баланд доданд.
Зимни муаррифии дастовардҳо кормандони Марказ зикр намуданд, ки олимону кормандони мо пайи таҳқиқ ва омӯзиши пиряхҳо машғул буда, бо эълон гардидани «Соли 2025 — Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо», ки бо ташаббуси Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пешниҳод гардидаст ва мо иқдом дорем корҳои зиёдеро дар ин самт ба сомон расонем.
100 - солагии модари матбуоти тоҷик - рӯзномаи "Ҷумҳурият"- ро ба аҳли қалам ва ҳаводорони нашрияи рақами 1 - и Тоҷикистон самимона табрику таҳният мегӯем!
Воқеан ҳам имрӯз нашрияи "Ҷумҳурият" ҳамчун мактаби бузурги бедории миллӣ ва хештаниносӣ буда, дар муддати 100 соли фаъолияти пурсамар муҳимтарин масъалаҳои сиёсӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангиро мавриди таҳлилу баррасӣ қарор додааст.
Чуноне, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз таърихи нашрия иброз медоранд: "Аввалин рӯзномаи давлатии Ҷумҳурии Мухтори Тоҷикистон соли 1925 бо номи "Иди тоҷик" таъсис ёфта буд, ки имрӯз бо номи "Ҷумҳурият" нашр мешавад. Мо ифтихор дорем, ки устод Абулқосим Лоҳутӣ аз аввалин муҳаррирони рӯзномаи "Иди тоҷик" буд ва дар баробари эҷодиёти ниҳоят ғановатмандаш дар рушди матбуоти тоҷик низ хизматҳои шоёнро анҷом дод".
Рӯзнома аввалин бор 15 марти соли 1925 бо номи "Иди тоҷик" ба табъ расид. Баъдан номи худро ба "Бедории тоҷик" иваз намуд. Ва ин шумора дувумин шумораи рӯзномаи миллӣ ба ҳисоб мерафт, ки 5 - уми апрели соли 1925 аз чоп баромад.
Ҳаминтавр рӯзнома 8- уми октябри соли 1928 номи "Тоҷикистони сурх"- ро гирифт, ки ягона мақсадаш бедор кардани шуури инқилобии тоҷик ба ҳисоб мерафт. Рӯзномаи мазкур дар давоми фаъолити пурсамараш вобаста ба вазъияти онвақта табдили ном намуда, бо номҳои «Тоҷикистони сурх», «Тоҷикистони советӣ» ва «Тоҷикистони шуравӣ» ба табъ мерасид. Пас аз ба даст овардани истиқлоли комили сиёсӣ дар кишвар рӯзнома номи «Ҷумҳурият» -ро гирифт. Имрӯз нашрияи "Ҷумҳурият" дар тарғиби сиёсати Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, саҳми муассир мегузорад.
Бори дигар ба тамом ҳайати эҷодии рӯзномаи "Ҷумҳурият" ин санаи фархундаро шодбош мегӯем.
14 марти соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки муовини якуми Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Маликшоҳ Неъматзода ҳамоиши ҳизбӣ таҳти унвони “Ҳамсояги нек ҳадафи Пешвои миллат” оид ба кушодашавии сарҳади Тоҷикистону Қирғизистон баргузор гардид.
Нахуст, ба кори ҳамоиш президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшид.
Дар идома муовини якуми Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Маликшо Неъматзода зимни суханронии хеш таъкид дошт, ки ташабусҳои сулҳофаронаи Президенти маҳбубу мардумии мамлакат, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҳким бахшидани амнияти минтақавию ҷаҳонӣ ва робитаҳои дӯстии мардумони кишварҳо беназир мебошад. Барқарор намудани муносибатҳои некӯҳамсоягӣ ва шарикии Тоҷикистон, кушодани гузаргоҳҳо байни ду кишвари ҳамсоя, инчунин густариши муносибатҳо дар бахшу самтҳои мухталиф барои рушди бемайлони Тоҷикистону Қирғизистон нақши муассир ва мусбат хоҳад гузошт. Ҳамзамон муносибатҳои некӯҳамсоягӣ дӯстӣ ва бародарии мардуми ҳарду кишварро таҳким бахшида, як қадами созанда барои ҳамзистии осоишта мебошад.
Дар идома президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт суханронӣ намуда, оид ба қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмрмалӣ Раҳмон ибрози ақида намуда, қад намуданд, ки таҷрибаи сулҳофарию сиёсатмадорӣ ва давлатдории Президенти муҳтарамамонро сиёсатмадорони сатҳи байналмилалӣ омӯхта баҳои баланд додаанд. Ҳамин аст, ки дар ҳамоишҳои сатҳи байналмилалӣ Президенти мамлакатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон садрнишин буда, мақому манзалати хос дорад. Масъалагузориҳои байналмилалии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти илму иқлим об аз ҷониби созмонҳои бонуфуз дастгирӣ ёфтан ҳам исботи гуфтаҳои волост. Дар баланд бардоштани обрӯву нуфузи миллату давлатамон саҳми бузургу бесобиқаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмрмалӣ Раҳмон ниҳоят бузург аст, ки боиси аҳсану офарин аст.
Дар идома директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ ва мудири Шуъбаи иттиҳоди давлатҳои мустақили институти зикршуда Зафар Саидзодаву муовини раиси КИИ “Хирадмандон” Қурбонова Ширин баромад намуда, аз таърихи давлатдориамон ва қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи давлатсозиву сулҳпарварӣ, сиёсатмадорӣ ва ҷоннисориҳои ин марди бузурги арсаи таърих дар пешрафту шукуфоии давлатамон кушодани роҳҳои сулҳу ваҳдат бо давлатҳои ҳамсоя аз ҷумла Ҷумҳурии Қирғизистон суханронӣ намуданду ба қаҳрамониву сулҳофарии ин марди Худо аҳсан хонданд.
Имрӯз, 14 - уми марти соли равон дар Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи АМИТ бо ташаббуси шуъбаи фалсафаи фарҳанг дар мавзуи “Наврӯз - рамзи эҳёи табиат ва ташаккули фарҳанги ахлоқӣ-зебоипарастӣ” семинари илмӣ-назариявӣ баргузор гадид.
Нахуст, муовини директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ, доктори илмҳои фалсафа, профессор Хуршед Зиёӣ суханронӣ карда, изҳор дошт, ки ҷашни Наврӯз падидаи бузурги фарҳангии тоҷикон мебошад, ки дар тӯли таърихи беш аз 7 ҳазор сол тавонистааст, ки пойдору ҷовидон бимонад ва ҳамчунин дар осори назмиву насрии миллати тоҷик нақши боризи худро гузорад. Хушбахтона, бо шарофти истиқлоли кишвар ва сиёсати хирадмандонаи Пешвои муаззами миллат ҷашни Наврӯз дар кишвар расман ҷашн гирифта мешавад ва бо талошу кушишҳои Пешвои миллат ҷашни Наврӯз ҷашни байналмилалӣ гардид.
Дар идомаи семинар Н.Раҳматуллоев (Назри Яздон) номзади илмҳои фалсафа, ходими пешбари илмии шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ дар мавзуи “Наврӯзи ҷовидона – ободкору фараҳбол” баромад карда, аз ҷумла изҳор дошт, ки Наврӯз ҳам ормон аст, ҳам арзиш аст, аз назари мубрам будани ваҳдати миллӣ дар гузашта, аммо хусусан дар имрӯзи рӯзгори мо шоҳсутуни тамаддуни ориёнӣ аст. Наврӯз натанҳо барои Тоҷикистон хосияти баракатбори ваҳдатсозӣ дорад, балки барои тамоми қавмҳои табори ориёӣ ҳамин гуна ваҳдатсоз аст. Гузашта аз ин ба сабаби ҷаҳонӣ эълон шудани Наврӯз ин ҷашни зебоӣ, ободкорӣ, баҳамоварандаи ҳама гуна инсон сарфи назар аз дину ҳизбу рангу нажоду... ваҳдатсози тамоми ҷаҳон хоҳад шуд.
Мавсуф пешниҳод кард, ки унвони Наврӯз дар шароити бархурди тамадунҳо чунин бошад; “Навруз намоди сулҳи башарӣ” ин пешниҳод ҳам чолиби таваҷҷуҳ аст, ки армуғонҳои дастрас ба монанди футболкаҳо бо нишони Наврӯзи Тоҷикистон зиёд пешниҳод шавад.
Ҳамзамон, ходими илмии шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ Зоҳири Сайфулло дар мавзуи “Нақш ва ҷойгоҳи Наврӯз дар осори классикии тоҷику форс” баромад кард ва номбурда қайд кард, ки то имрӯз ба таври бояду шояд ҷойгоҳ ва аносири Наврӯз дар адабиёти классик таҳқиқу пажуҳиш нагардидааст. Бояд атрофи ин нукта жарф андедишаву пажуҳиш карда шавад, ки заминагузории адабиёти классики тоҷик маҳз Наврӯз аст ва дар ин росто адабиёти классики тоҷику форс меросбари маънавии Наврӯз маҳсуб меёбад.
Унвонҷӯи шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ Садаф Ҷангибековна низ дар мавзуи “Вижагириҳои фалсафаи Наврӯз дар таҳаввули ҳаёти иҷтимоии инсоният” баромад карда, тазккур дод, ки Наврӯз барномарезиҳои зиндагии инсонро дуруст карда, инсонро ба зиндагии шоиста даъват мекунад ва Наврӯз инсонҳоро ба ҳам васл мекунад.
14 март Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Дабири кулли Созмони ҳамкории Шанхай Нурлан Ермекбаевро ба ҳузур пазируфтанд.
Дар мулоқот ҳамкории бисёрҷонибаи давлатҳои аъзои Созмони ҳамкории Шанхай баррасӣ шуд.
Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз фаъолияти пурсамари Созмон давоми 24 сол ва ҳамкории кишварҳои аъзо изҳори қаноатмандӣ намуданд.
Таъкид гардид, ки “Тоҷикистон аз раванди навсозии ҳамаҷонибаи Созмони ҳамкории Шанхай, ки бо қарори сарони давлатҳои аъзо оғоз ёфтааст, фаъолона дастгирӣ менамояд.
Ба рушди ҳамкории кишварҳои аъзо дар соҳаҳои тиҷорат, иқтисод, молия ва бонкӣ таваҷҷуҳи зиёд зоҳир гардид.
Масъалаҳои таъмини амну субот, мубориза бо терроризму экстремизм, сепаратизм, ҷинояткории созмонёфтаи фаромилӣ ва афзоиши таҳдиду хатарҳо ба минтақа аз мавзуъҳои муҳими суҳбат буд.
Ҳамчунин оид ба татбиқи Стратегияи рушди иқтисодии Созмони ҳамкории Шанхай то соли 2030 ва аҳамияту афзалияти ташкили Маркази зидди маводи мухаддири СҲШ дар шаҳри Душанбе табодули афкор сурат гирифт.
Дар иҷлосия аввалин шуда, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ савганд ёд карда, дигар вакилон аз рӯи тартиби шумораи ҳавзаҳо ин маросимро ба ҷо оварданд.
Дар иҷлосия аввалин шуда, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ савганд ёд карда, дигар вакилон аз рӯи тартиби шумораи ҳавзаҳо ин маросимро ба ҷо оварданд.
@RustamEmomali