Мақолаҳо
  17 Декабр 2024 / 5

РУШДИ СОҲАИ ЭНЕРГЕТИКА ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

Дар Стратегияи миллии рушди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030 соҳаи энергетика яке аз самтҳои афзалиятнок ва муҳим дар кишвар муайян карда шудааст. Дар давраи истиқлолияти худ, Тоҷикистон ба як қатор дастовардҳо дар соҳаи энергетика ноил шудааст. Ин дастовардҳо ба беҳтар намудани инфрасохтори энергетикӣ, зиёд кардани иқтидори истеҳсоли энергия ва такмили хизматрасониҳои энергетикӣ равона шудаанд.

Тоҷикистон захираҳои обии калон дошта, ва имкониятҳои зиёде барои рушди нерӯгоҳҳои барқи обӣ дорад. Яке аз дастовардҳои бузурги Тоҷикистон дар ин самт сохтмони НБО "Роғун" мебошад. Ин нерӯгоҳ бо иқтидори 3600 мегаватт метавонад яке аз бузургтарин НБО дар ҷаҳон бошад. Сохтмони НБО "Роғун" дар давраи истиқлолият оғоз гардид ва соли 2018 аввалин агрегати он ба кор даромад. Ин нерӯгоҳ на танҳо барои таъмин намудани талаботи дохилии кишвар бо нерӯи барқ, балки барои содироти он ба кишварҳои ҳамсоя низ имконият фароҳам меорад.

Ҳамчунин, НБО "Сангтӯда-1" ва "Сангтӯда-2" низ ба шабакаи энергетикии кишвар пайваст гардиданд. НБО "Сангтӯда-1" соли 2009 ба истифода дода шуд ва иқтидори он 670 мегаватт аст. НБО "Сангтӯда-2" бо иқтидори 220 мегаватт соли 2011 ба кор оғоз кард. Ин нерӯгоҳҳо дар ҳамкорӣ бо сармоягузорони хориҷӣ сохта шуданд ва барои беҳтар намудани таъминоти нерӯи барқ дар кишвар нақши муҳим бозиданд.

Дар давраи истиқлолият Тоҷикистон як қатор барномаҳои миллӣ барои рушди соҳаи энергетика қабул кардааст. Ин барномаҳо ба беҳтар намудани инфрасохтори энергетикӣ, кам кардани талафоти нерӯи барқ ва беҳтар намудани хизматрасониҳо ба аҳолӣ равона шудаанд. Яке аз чунин барномаҳо "Барномаи рушди соҳаи энергетикаи ҶумҳурииТоҷикистон барои солҳои 2020-2030" мебошад. Ин барномаҳо ҳадаф доранд, ки Тоҷикистонро ба кишвари содироткунандаи нерӯи барқ табдил диҳанд.

Дар доираи ин барномаҳо, Тоҷикистон бо кумаки ташкилотҳои байналмилалӣ ва кишварҳои шарик лоиҳаҳои гуногуни инфрасохториро амалӣ кардааст. Масалан, лоиҳаи "CASA-1000", ки бо дастгирии Бонки Ҷаҳонӣ ва дигар ташкилотҳои байналмилалӣ амалӣ мешавад, барои интиқоли нерӯи барқ аз Тоҷикистон ба Афғонистон ва Покистон равона шудааст. Ин лоиҳа на танҳо ба беҳтар намудани таъминоти нерӯи барқ дар минтақа, балки ба рушди иқтисодиёти Тоҷикистон низ мусоидат мекунад.

Дар баробари рушди НБО Тоҷикистон ба истифодаи манбаъҳои дигари энергия низ аҳамият медиҳад. Дар ин росто, дар кишвар барномаҳои истифодаи энергия аз манбаъҳои офтобӣ ва бодӣ таҳия шудаанд. Ин ташаббусҳо ба коҳиши вобастагӣ аз манбаъҳои анъанавии энергия ва беҳтар намудани экологияи кишвар мусоидат мекунанд.

Дар солҳои охир, як қатор лоиҳаҳои хурду миёнаи истифодаи энергия аз манбаъҳои офтобӣ ва бодӣ дар Тоҷикистон амалӣ шудаанд. Масалан, дар Душанбе, вилояти Хатлон якчанд нерӯгоҳҳои хурди офтобӣ сохта шуданд, ки барои таъминоти нерӯи барқ ба деҳаҳои дурдаст ва минтақаҳои кӯҳӣ истифода мешаванд. Ин лоиҳаҳо бо кумаки ташкилотҳои байналмилалӣ ва кишварҳои донор амалӣ шуданд ва нишон доданд, ки манбаъҳои алтернативии энергия дар Тоҷикистон имкониятҳои зиёд доранд.

Инчунин Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воридоти технологияҳои муосир барои истеҳсол ва истеъмоли самараноки нерӯи барқ диққати зарурӣ дода истодааст. Лоиҳаҳои гуногун оид ба автоматикунонӣ ва рақамикунонии шабакаи энергетикӣ амалӣ шудаанд, ки боиси баланд шудани самаранокии фаъолияти шабака ва кам кардани талафот гардидаанд.

Яке аз чунин лоиҳаҳо лоиҳаи "Шабакаи интеллектуалии энергетикӣ" мебошад, ки ба рақамикунонии шабакаи энергетикӣ ва татбиқи технологияҳои муосир дар идоракунии истеҳсол ва истеъмоли нерӯи барқ равона шудааст. Ин лоиҳаҳо имконият медиҳанд, ки фаъолияти шабакаи энергетикӣ самаранок шавад ва талафоти нерӯи барқ коҳиш ёбад.

Дар баробари дастовардҳо, соҳаи энергетикаи Тоҷикистон бо як қатор мушкилот рӯ ба рӯ аст. Яке аз мушкилотҳо маблағгузорӣ барои амалӣ намудани лоиҳаҳои калонҳаҷм мебошад. Илова бар ин, баъзе минтақаҳои кишвар бо мушкилоти камбудии нерӯи барқ рӯ ба рӯ ҳастанд, ки талаб мекунад то лоиҳаҳои нав барои истеҳсоли энергия ва беҳтар намудани тақсимоти он таҳия шаванд. Барои ҳалли ин мушкилот, Тоҷикистон фаъолона ҷалби сармоягузориҳои хориҷӣ ва ҳамкориҳои байналмилалиро идома медиҳад. Масалан, Тоҷикистон дар доираи ҳамкориҳои худ бо Бонки Ҷаҳонӣ ва дигар ташкилотҳои байналмилалӣ лоиҳаҳои гуногуни инфрасохториро амалӣ мекунад. Ин лоиҳаҳо ба беҳтар намудани таъминоти нерӯи барқ дар минтақаҳои дурдаст ва рушди инфрасохтори энергетикӣ мусоидат мекунанд.

Бо вуҷуди мушкилоту монеаҳо, Тоҷикистон ба як қатор дастовардҳои муҳиме ноил гардид, ки барои рушди устувори соҳа ва беҳтар намудани шароити зиндагии аҳолӣ мусоидат мекунанд. Дар оянда, кишвар бояд талошҳои худро барои ҷалби сармоягузориҳои хориҷӣ, беҳтар намудани инфрасохтори энергетикӣ ва татбиқи технологияҳои муосир идома диҳад, то ки тавонад талаботи дохилӣ ва эҳтиёҷоти содироти нерӯи барқро пурра қонеъ намояд.

Ботуров Қ. Ходими пешбари илмииМаркази омӯзиш ва татбиқи манбаъҳои барқароршавандаи энергияи Институти физикаю техникаи ба номи С. У. Умарови АМИТ

Бахдавлатов А.Д. Ходими пешбари илмии Лабораторияи спектроскопияи молекулавии Институти физикаю техникаи ба номи С. У. Умарови АМИТ

ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.

Flag Counter