Ба истиқболи Рӯзи пойтахти Ҷумҳурии Тоҷикистон — шаҳри Душанбе
Душанбе маркази фарҳанги кишвар,
Чу волияш азизи халқу роҳбар.
Барои миллати озодапарвар,
Вафои Рустамаш бигрифта дар бар.
Басе машҳури дунё гашта сад бор,
Ҷаҳони маъниро бикшода такрор...
Дониёр Сангинзода
Эълон кардани «Соли маърифати ҳуқуқӣ» ва маърифати экологӣ дар ҷумҳурӣ ва пойтахти Тоҷикистон гувоҳӣ аз тарғиби арзишҳои олии шаҳрвандон баҳри баланд бардоштани сатҳи маърифати ҳуқуқии сокинон, мустаҳкам намудани санадҳои ҳуқуқӣ ва муносибати эҳтиромона дар руҳияи арҷгузорӣ нисбат ба волоияти қонун ва дарки дурусти он медиҳад.
Зеро аз гузаштаи дуру наздик тоҷикон дар руҳияи бузургони адабу сиёсату фарҳанг зери шиори “Ин ҷаҳонро нигар ба чашми хирад”...ба воя расида, меҳру муҳаббати инсонӣ, эҳтирому эҳсонкорӣ, ободиву озодагӣ, ҷасорату ҷавонмардӣ ва ҳамзистиву ҳамсоягиро болотар аз ҳама дониста зиндагӣ карданду хоҳанд кард. Дар ҳақиқат ҳар миллату қавме ки дорои чунин хислатҳои некуанд ҳамеша дилсӯзу дилҷӯи инсоният буда, сарбаланду сарфароз зиндагӣ мекунанд.
Аз 1 марти соли 2005 ҳамасола шанбеи сеюми моҳи апрел Рӯзи пойтахти Ҷумҳурии Тоҷикистон– шаҳри Душанбе таҷлил карда мешавад, ки соли 2025 санаи мазкур ба 19 апрел рост меояд. Душанбешаҳр, оинаи фарҳанг ва тамаддуни ҳар сокини кишвар буда, арзишҳои таърихӣ ва бостонии он бо сабаби дар “Шоҳроҳи бузурги Абрешим” ва канори Ҳисори шодмон ҷойгир буданаш пайваста мақому манзалати онро боло мебарад. Душанбешаҳр чун маркази тамаддуни ҷаҳон, пайваста мизбони чандин конфронсҳои дохиливу байналмилалӣ буда, ҷаҳониёнро бо шиорҳои «Душанбе - шаҳри сулҳу ваҳдат», «Душанбе- маркази тамаддуни фарҳангӣ» ба сулҳу сафову дӯстиву бародарӣ дар руҳияву раванди дипломатияи фарҳангӣ даъват менамояд. Қарори Созмони Умумиҷаҳонии ЮНЕСКО аз моҳи августи соли 2004 сазовори Ҷоизаи шаҳри Сулҳ гардидани Душанбе далели пешсаф ва ободу зебо ва амнтарин дар ҷаҳон будани ин шаҳри дилрабо дарак медиҳад.
Ҳамин тариқ, Душанбешаҳр баъди истиқлолият ва эҷоди мактаби сулҳу созандагии кишвар бештару беҳтар машҳур гардид, ки муддавом ба ин шаҳри ҷавон дӯстдорони фарҳангy тамаддун меҳмон мешаванд. Ин шаҳр таърихи 2300-сола дошта, номаш соли 1676 нахустин бор дар номаи хони шаҳри Балх Субҳонқул Баҳодур ба подшоҳи рус Фёдор Алексеевич зикр шудааст. Ба ривояте мардуми атрофи Ҳисори шодмон рӯзҳои душанбе барои савдову тиҷорат ба ин маҳал меомаданд, ки дар натиҷаи он Душанбе гирифта аст. Ҳамин тариқ, Душанбе соли 1925 ҳамчун пойтахти Тоҷикистони Шуравӣ сазовори мақоми шаҳр шуда, аз соли 1929 то 1961 Сталинобод ном гирифта, соли 1961 дубора Душанбе номгузорӣ шуд. Шаҳри Душанбе бо шаҳрҳои дунё аз ҷумла, Лоҳуру Исломободи Покистон бародаршаҳр мебошад.
Нигорандаи сатрҳо чун як сокини Тоҷикистону Душанбешаҳри зебоманманзар аз гузаштаву имрӯз ва мардуми сулҳпарвару сарбаланд ифтихори беандоза карда, гоҳу ногоҳ ба ҷойҳои гуногуни кишвар сафар карда хислатҳои ҳамида ба мисли меҳмондӯстӣ, ҳимматбаландӣ, ҷавонмардӣ ва тозакории халқро мушоҳида карда як ҷаҳон маънавиёт мегирем.
Ҳамин хислатҳои ҳамидаи сокинони пойтахт ва мардуми атрофи он мебошад, ки пайваста дар ободиву гулгулшукфоии маҳаллаҳо, ба хусус, мактабу кӯпрук, кӯчаву каналҳо, хонаву роҳу растаҳо саҳм мегузоранд. Гузаштагони мо бо доштани донишу ҳунарҳои волои худ аз ҷумла, забону илму адаб, бофандагиву ресандагиву меъморӣ миёни мардуми ҷаҳон шуҳрат ёфтанд, ки будани шаҳру маҳалҳои бостонии таърихӣ аз рангорангии тамаддуну маданиятсозӣ онҳо дарак медиҳад, ки пайваста талош мешавад то тозаву озода нигоҳ дошта шаванд. Шоир ва файласуфи шаҳири Шарқ Муҳаммад Иқболи Лоҳурӣ адабу ҳунари тоҷиконро дар шеъре чунин тавсиф намудааст:
Буд меъморе зи иқлими Хуҷанд,
Дар фани таъмир номи ӯ буланд....
Ҳамин тариқ, бо эълон гардидани “Соли экологӣ” дар ш.Душанбе конфронси байналмилалии илмӣ-амалӣ зери унвони «Нақши шаҳрҳо дар татбиқи ташаббусҳои сабз: таҷрибаи Душанбе» баргузор шуд, ки аз маданияти бузург ва ҳунари волои мардумони бумии инҷо гуфоҳӣ медиҳад. Донишманди соҳа бо санаду далелҳо ишора карда, таъкид намуданд, ки то соли 2037 Тоҷикистон ба як мамлакати сабз ва пойтахти он ба шаҳрҳои сабзтарини Осиёи Марказӣ табдил хоҳад ёфт.
Фасли Баҳор бо авҷи гул-гулшукуфӣ, насими накҳатовар, айни ривоҷу равнақи кор нахустин қадамашро бо истиқболи Рӯзи модар оғоз намуда, бо пайку муждаҳои Наврӯзи бостонӣ ҳамаи шаҳрвандон, ба хусус сокинони Душанбешаҳр ва мардумони маҳаллаҳои атрофи онро болидаҳол мегардонад.
Душанбешаҳр чун пойхтахт кишвар ва маркази чорабаниҳои минтақавиву фароминтақавӣ бо чаҳор дарвозаҳои вурудии худ ва мардумони атроф, аз ҷумла куҳу теппаҳои Самарқандиву Мағмуруд, дараву дарёҳои Ромиту Варзоб, қалъаву гулбоғҳои Гулбуттаву Ҳисори шодмон пайваста ҳусни тоза гирифта, рӯз ба рӯз ободтару дилработар мегардад. Мардуми Душанбешаҳр ва атрофи он баҳри ободиву оромии пойтахт ҳар шанбе ба ҳашари дастаҷамъӣ баромада маҳаллаи худро поксозӣ карда, зебову хуррам мегардонанд. Ҳама дастаҷамъона баҳри ободу зебо гардонидани ҳудуди макони зист камари ҳиммат баста, корҳои ободонию созандагиро ба роҳ монда, кӯчаю биноҳо, ба тартиб даровардани роҳҳои байни деҳот, бунёд намудани боғҳо, шинондани дарахтону гулҳо кишту кори мавсимиро оғоз мекунанд.
Ҳамин тавр, мардумони атрофи Душанбешаҳр кор ва фаъолиятро дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот”, қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ–Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба роҳ монда, баҳри амалисозии он ҳамеша талош меварзанд.
Ин ҷо бояд қайд кард, ки мардумони атрофи Душанбешаҳр чун қалъаҳои муҳофизатии пойтахт дар ободии он худро масъул дониста, бо идораҳои шаҳрдорӣ ҳамкорӣ намуда, бо донишмандону адибони мутахассисони моҳир заминаро барои сохтани ҷомеаи огоҳу ҳушманд таҳти роҳнамоиҳои шаҳрдори ҷавони Душанбе Рустами Эмомалӣ “ҳар як оилаи сокини пойтахт дар мавсими ниҳолшинонӣ дар назди манзили зисташон як дарахти ҳамешасабз шинонда, онро парвариш намояд”, кор гирифта, зери шиори “Ҳамбастагӣ барои рушду нумуи ҷомеа созгору солиму сарфароз” саҳми созанда мегузоранд.
Хулоса, корҳои ободонии дар Душанбешаҳр вусъат пайдо карда, тозакории ҷӯйбору таъмиру тармими роҳу пулҳо, шабакаҳои обтаъминкунӣ, бунёди бунгоҳҳои тиббию синфҳои иловагӣ, майдончаҳои варзишию нуқтаҳои хизматрасонӣ ва мактабу боғчаҳои замонавӣ ба ҳусни зебоии он тароват хоҳад бахшид. Ҳамин тариқ, мардуми Душанбешаҳр ҳамеша аз мактаби сулҳу созандагӣ ва роҳнамоиҳои Пешвои миллат ифтихор намуда, бо ҷасорату маҳорату фаросат ва зиракии сиёсӣ Ватанро Озоду Ободу Ором нигоҳ дошта, дар гул-гулшукуфоии он зери шиори “Тоҷикистон ба пеш” пайваста барои ободонии ва муҳофизати пойтахту атрофи он саҳм гузошта, меболанду менозанду мефахранд.
Мирсаид РАҲМОНОВ - ходими калони шуъбаи Осиёи Ҷанубу Шарқии Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
