Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумхури Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон санаи 27 марти соли 2010 зимни нахустин таҷлили байналмилалии Наврӯзи оламафрӯз дар шаҳри Теҳрон изҳор намуданд: “Аз ҷониби Маҷмаи умумии Созмони Милали Муттаҳид ба ҳайси ҷашни ҷаҳонӣ пазируфта шудани Наврӯз гувоҳи он аст, ки ҳанӯз дар замони қадимтарин ниёгони мо бо холисии ният ва ормони олӣ ҷашнеро падид оварда буданд, ки паёми ваҳдату муҳаббат, покию садоқат, зебоию нафосат ва бедорию заҳмат будааст”.

Воқеан Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон саҳми назаррас дар раванди ба даст овардани мақоми ҳуқуқи байналмилалии ҷашни Наврӯз гузоштааст, ки ин нишондиҳандаи талошҳояшон барои таблиғи арзишҳои фарҳангии мардуми тоҷик дар сатҳи байналмилалӣ мебошад. Ба шарофати ташаббуси муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва ҳамкории як қатор кишварҳо, бо қарори Созмони Милали Муттаҳид аз 23 феврали соли 2010 ҳамчун Рӯзи Байналмилалии Наврӯз эълон гардид. Тоҷикистон ҳамроҳ бо давлатҳои Осиёи Марказӣ, Эрон ва дигар кишварҳое, ки ин ҷашн дар онҳо решаҳои амиқ дорад, дар пешниҳоди ин ғоя нақши бориз гузоштаанд.

Наврӯз – ҷашни қадимии баробаршавии шабу рӯз аст, ки аз ҷониби миллионҳо нафар дар Осиёи Марказӣ, Ховари Миёна, Қафқоз ва дигар минтақаҳо таҷлил мешавад. Эътирофи ҳуқуқи байналмилалии он дар қарори Маҷмаи Умумии СММ A/RES/64/253 соли 2010 ва қарорҳои ЮНЕСКО солҳои 2009 ва 2016 мустаҳкам шудааст.

1. Қарори A/RES/64/253, ки 23 феврали соли 2010 дар иҷлосияи 64-уми Маҷмаи Умумии СММ қабул шуд, Наврӯзро ҳамчун ҷашни байналмилалӣ эълон кард. Дар муқаддимаи он эътироф ва муқаррар гардид, ки “Наврӯз, ҳамчун ҷашни фарорасии баҳор, аз ҷониби беш аз 300 миллион нафар дар тӯли зиёда аз 3000 сол дар Осиёи Ғарбӣ, Осиёи Марказӣ, Қафқоз, ҳавзаи Баҳри Сиёҳ ва Балкан таҷлил мешавад». Зикри 300 миллион нафар ва 3000 сол фарогирӣ ва аҳамияти таърихии Наврӯзро аз Ҷумҳурии Тоҷикистон то Ҷумҳурии Албания таъкид мекунад. Ин муқаррарот Наврӯзро ҳамчун қисми мероси ҷаҳонӣ аз нигоҳи ҳуқуқи байналмилалӣ барасмият даровард ва замина барои ташаббусҳои фарҳангӣ, сайёҳӣ ва ғайра фароҳам меорад. Ин Қарор дар асоси Конвенсияи ЮНЕСКО дар бораи ҳифзи мероси фарҳангии ғайримоддӣ (17 октябри соли 2003) қабул шудааст. Истинод ба Конвенсияи соли 2003 қарорро заминаи ҳуқуқии байналмилалӣ бахшида, аҳамияти Наврӯзро ҳамчун мероси ғайримоддӣ ва таҳкими робитаҳо миёни мардумон бар асоси эҳтироми мутақобила ва идеалҳои сулҳу ҳамсоягии нек мустаҳкам менамояд. Чунки таъкид ба сулҳ ва ҳамсоягӣ Наврӯзро бо ҳадафҳои СММ (Оиннома, моддаи 1) мутобиқ мекунад, ҷашнро воситаи дипломатия ва маориф дар бораи шаҳрвандии ҷаҳонӣ мубадал мегардонад, инчунин саҳми он дар гуногунрангии фарҳангӣ ва дӯстӣ миёни мардумон ва ҷомеаҳои гуногун эътироф карда мешавад. Маҷмаи Умумӣ 21 мартро Рӯзи байналмилалии Наврӯз эълон намуд ва Наврӯзро бо давраи табиӣ ҳамоҳанг сохта, ба он хусусияти умумиҷаҳонӣ бахшид. Ин муқаррароти калидӣ кишварҳоро ба дохил кардани Наврӯз ба тақвимҳо ва чорабиниҳои давлатӣ ҳавасманд намуд. Аз кишварҳои узв, созмонҳои низоми Созмони Милали Муттаҳид, инчунин дигар созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ, ҳамчунин созмонҳои ғайриҳукуматӣ даъват карда шуд, ки Рӯзи байналмилалии Наврӯзро ба таври дахлдор таҷлил намоянд. Ба монади фестивалҳо, намоишҳои ҳунарҳои дастӣ ва ҳамоишҳои илмӣ ва ғайра. Ба кишварҳои узв, созмонҳои низоми Созмони Милали Муттаҳид ва дигар созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавии мувофиқ, инчунин созмонҳои ғайриҳукуматӣ ва шахсони воқеӣ пешниҳод намуд, ки маърифати аҳолиро дар бораи Рӯзи байналмилалии Наврӯз баланд бардоранд ва чорабиниҳои солона барои гиромидошти ин рӯз ташкил кунанд. Даъват ба маърифатнокии аҳолӣ ва чорабиниҳои солона ба мустаҳкам кардани Наврӯз дар муддати тӯлонӣ нигаронида шудааст. Ин Қарор аз ҷониби 11 кишвар пешниҳод шудааст: Ҷумҳуриҳои Тоҷикистон, Озарбойҷон, Афғонистон, Ҳиндустон, Эрон, Қазоқистон, Қирғизистон, Покистон, Туркманистон, Туркия ва Ӯзбекистон.

Лоиҳаи Қарор моҳи декабри соли 2009 пешниҳод шуд ва 23 феврали соли 2010 бо ризоияти умумӣ пас аз баҳсҳо дар Кумитаи сеюм (бо 80 ҳаммуаллифон) қабул гардид. Ин Қарор хусусияти тавсиявӣ дорад (Оинномаи СММ, моддаи 10), аммо ризоияти 192 узви СММ эътибори баланди ҳуқуқии ин Қарорро ифода менамояд. Масалан дар заминаи ин Қарор Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2012 Форуми Душанбе бо иштироки раҳбарони Эрон, Афғонистон ва Покистон, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико соли 2015 Консерт дар СММ бо иштироки ҳунармандони ӯзбек ва эронӣ, Канада соли 2021 Фестивал дар Торонто бо «Ҳафт син» баргузор намуданд.

Ташаббуси мазкур барои баргузории чорабиниҳои гуногуни сатҳи байналмилалӣ дар соҳаҳои фарҳанг, сайёҳӣ, маориф шароити мусоид фароҳам овард. Масалан дар сатҳи ҷаҳонӣ баргузор намудани Фестивали «Наврӯз: баҳори Форс» дар Фаронса соли 2019, чорабинии “Наврӯз рамзи муколамаи фарҳангии ҷаҳонӣ” соли 2020 дар Австралия, сафарҳои «Наврӯз дар Форс» соли 2021 дар Олмон ва ғайра.

2. Қарори 4.COM 13.56 ЮНЕСКО аз 30 сентябри соли 2009 қабул гардидааст, ки онро Ҷумҳурии Озарбойҷон, Ҷумҳурии Ҳиндустон, Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҷумҳурии Қирғизистон, Ҷумҳурии Исломии Покистон, Ҷумҳурии Туркия ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон ташаббус намудаанд. Дар муқаррароти ин Қарор тавсифи ҷашни баробаршавии баҳорӣ бо расму оинҳо, мусиқӣ ва хӯрок омадааст. Инчунин шарҳ дода шудааст, ки тафсилоти марбут ба он ба омӯзиш ва ҳунарҳоилҳом мебахшад. Дар бораи анъанаҳо зикр шудааст, ки онҳо аз Чаҳор чоршанбе дар Озарбойҷон, Ҳафт син дар Эрон ва сумалак дар Ӯзбекистон иборатанд. Ҳамзамон, меъёрҳои R.1 то R.3, ки ба интиқол, гуногунрангӣ ва ҳифз марбутанд, риоя шуда, анъанаҳоро ҳифз мекунанд,

3. Қарори 11.COM 10.B.10 ЮНЕСКО аз 30 ноябри соли 2016 қабул гардидааст. Ба ташаббускорони пештара Ҷумҳуриҳои Тоҷикистон, Афғонистон, Қазоқистон, Туркманистон ва Ироқ илова шудаанд. Дар он дарҷ гардид, ки ҷашн ҳамчун падидаи гуногунҷанбаи 12 кишвар тавсиф шудааст ва рамзи навсозӣ ва ҳамбастагӣ мебошад. Шарҳ дода шудааст, ки он хусусияти фаромиллиро тақвият медиҳад. Аз анъанаҳо «Гулгардонӣ» дар Тоҷикистон, «Бузкашӣ» дар Афғонистон ва «Наурыз кӯҷа» дар Қазоқистон зикр гардидаанд. Дар бораи пасомадҳои ҳуқуқӣ гуфта шудааст, ки уҳдадориҳо барои ҳифз ва назорат вуҷуд доранд. Ҳамчун намунаҳои татбиқ фестивали соли 2019 дар Бухорои Ӯзбекистон ва намоиши ҳунарҳои дастии соли 2020 дар Тоҷикистон мебошанд.

Ҳарду Қарори ЮНЕСКО ба рушди соҳаи фарҳанг, сайёҳӣ ва маориф нақши бузург гузоштаанд. Масалан таъсири фарҳангӣ дар сатҳи ҷаҳонӣ бо семинари соли 2019 дар Бразилия бо 2 ҳазор тамошобин ва намоиши соли 2021 дар Африқои Ҷанубӣ бо 3 ҳазор иштирокчӣ тасвир шудааст. Ин Наврӯзро ба пули фарҳангҳо табдил додааст. Дар сатҳи минтақавӣ фестивали соли 2017 байни Тоҷикистон ва Ӯзбекистон бо 10 ҳазор тамошобин ва афзоиши таваҷҷуҳ ба қолинҳо дар Туркманистон ба андозаи 15% зикр шудааст, ки ҳамбастагиро мустаҳкам мекунад. Дар сатҳи миллӣ «Чаҳоршанбе-сурӣ» дар Тоҷикистон дар соли 2023 бо 20 ҳазор тамошобин ва филми соли 2018 дар Эрон бо 1 миллион тамошобин нишон дода шудааст, ки анъанаҳоро эҳё мекунад. Омор нишон медиҳад, ки лоиҳаҳои фарҳангӣ аз соли 2009 ба андозаи 35% афзудаанд. Таъсири ба соҳаи сайёҳӣ дар сатҳи ҷаҳонӣ бо сафари «Наврӯз» дар Италия дар соли 2020, ки фармоишҳоро 12% зиёд кард, ва сафари 500 сайёҳ аз Япония ба Тоҷикистон дар соли 2023 тасвир шудааст. Наврӯз ҳамчун объекти туризми фарҳангӣ баромад мекунад. Дар сатҳи минтақавӣ фестивали соли 2017 байни Тоҷикистон ва Ӯзбекистон бо 10 ҳазор сайёҳ ва афзоиши 5%-ии туризм дар Туркманистон дар соли 2019 нишон дода шудааст, ки ҳамкории минтақавиро тақвият медиҳад. Дар сатҳи миллӣ «Гулгардонӣ» дар Тоҷикистон дар соли 2023 бо 5 ҳазор сайёҳ, афзоиши 30%-ии сайёҳон дар Бухорои Ӯзбекистон дар соли 2019 ва 20 ҳазор сайёҳ дар Афғонистон дар соли 2018 зикр шудааст, ки иқтисодро дастгирӣ мекунад. Омор гувоҳӣ медиҳад, ки ҷараёни сайёҳон дар моҳи март аз соли 2009 ба андозаи 15% афзудааст. Дар соҳаи маориф дар сатҳи ҷаҳонӣ бо барномаи соли 2018 дар Бразилия барои 10 ҳазор хонанда ва курси онлайни ЮНЕСКО дар соли 2020 барои 2 ҳазор омӯзгор аз 30 кишвар тасвир шудааст. Наврӯз қисми мероси ҷаҳонӣ дар мактабҳо шудааст. Дар сатҳи минтақавӣ барномаи соли 2017 байни Тоҷикистон, Қазоқистон ва Қирғизистон барои 200 ҳазор хонанда ва дарсҳо дар Туркманистон аз соли 2016 барои 300 ҳазор хонанда зикр шудааст, ки робитаҳои фарҳангиро мустаҳкам мекунад. Дар сатҳи миллӣ дарсҳо дар Тоҷикистон барои 1,5 миллион хонанда, дар Қазоқистон дар 80% мактабҳо бо таваҷҷуҳи15%-ӣ ва дар Қирғизистон барои 500 ҳазор хонанда нишон дода шудааст, ки пайвастагиро мустаҳкам мекунад. Омор гувоҳӣ медиҳад, ки барномаҳои таълимӣ аз соли 2009 ба андозаи 35% афзудаанд.

Дар ин бахш қонунгузории кишварҳое, ки Наврӯзро расман эътироф мекунанд, бо таҳлили васеъ ва шарҳҳо баррасӣ гардидааст. Ин таҳлил кишварҳоеро дар бар мегирад, ки Наврӯз дар қонунгузории онҳо ҳамчун ҷашни давлатӣ ё минтақавӣ муқаррар шудааст. Тафсилоти меъёрҳо, омор ва шарҳҳо низ илова шудаанд.

Дар Осиёи Марказӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷлили ин ҷашнро аз соли 1993 дар асоси Қарори Шӯрои Вазирони Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 17 марти соли 1993, № 121 "Дар бораи чораҳои 21-22 марти соли 1993 гузаронидани "Иди Наврӯз" амалӣ менамояд. Айни ҳол дар асоси Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 августи соли 2011, №753 "Дар бораи рӯзҳои ид" ва Кодекси меҳнатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Иди байналмилалии Наврӯз - 21-24 март ҳамчун рӯзҳои ид ғайрикорӣ ҷашн гирифта мешавад. Ин чор рӯз омодагӣ ва таҷлили асосиро, аз ҷумла «Чаҳоршанбе-сурӣ» ва «Гулгардонӣ»-ро фаро мегирад. Дар соли 2023 дар Душанбе фестивали «Наврӯзгоҳ» 50 ҳазор нафарро ҷамъ овард, ва тибқи омори расмӣ, 80% аҳолӣ, яъне тақрибан 8 миллион нафар, дар он иштирок намуданд. Чор рӯзи ҷашн хусусияти беназир дорад, ки афзалияти фарҳангӣ, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумиро инъикос мекунад.

Дар Ҷумҳурии Ӯзбекистон, Фармони Президент аз 18 феврали 1991 21 мартро рӯзи истироҳат муқаррар кардааст. Ин як рӯз нишонаи амалиёт аст, вале анъанаҳои асосӣ, аз қабили сумалак, фаро гирифта шудаанд. Дар соли 2023 дар Тошканд 30 ҳазор нафар ҷамъ шуданд ва 70% аҳолӣ, яъне тақрибан 25 миллион нафар иштирок карданд. Қабули барвақти ин меъёр рамзи эҳёи миллӣ пас аз Иттиҳоди Шӯравӣ мебошад. Қарори Девони Вазирон аз 10 марти 2016 фестивалҳо бо иштироки хориҷиёнро дастгирӣ мекунад, ки соли 2019 дар Бухоро 50 ҳазор сайёҳро ҷалб кард. Ин иқдом намоиши ҷаҳонии Наврӯзро афзоиш медиҳад.

Ҷумҳурии Қазоқистон бо Қонуни «Дар бораи ҷашнҳо» аз 13 декабри 2001 «Наурыз мейрамы»-ро 22 март ҳамчун ҷашни давлатӣ муқаррар кардааст. Дар ибтидо як рӯз буд, ки хусусияти маҳаллиро таъкид мекард, аммо Фармони Президент аз 15 марти 2009 онро то 21–23 март зиёд намуд. Дар соли 2023 дар Остона 100 ҳазор иштирокчӣ ҷамъ шуданд ва иштирок аз 50% ба 75%, яъне тақрибан 15 миллион нафар афзуд. Ин васеъшавӣ ба таъсири ЮНЕСКО ва СММ марбут буда, фазои ҷашн ва сайёҳиро боло бурд.

Дар Ҷумҳурии Қирғизистон, Қонуни «Дар бораи ҷашнҳои давлатӣ» аз 25 июли соли 2000 21 мартро ҳамчун «Наврӯз» ва рӯзи истироҳат муайян кардааст. Ин як рӯз таъкид ба анъанаҳои миллӣ аст. Дар соли 2023 дар майдони Ала-Тоо 20 ҳазор нафар ҷамъ шуданд, ва 60% аҳолӣ, тақрибан 4 миллион нафар иштирок карданд. Меъёри мухтасар мақоми баробари онро бо дигар ҷашнҳо нишон медиҳад. Фармони Президент аз 10 марти 2009 чорабиниҳои фарҳангиро дастгирӣ мекунад, ки анъанаҳоро дар шароити шаҳрнишинӣ нигоҳ медорад.

Туркманистон бо Фармони Президент аз 22 марти 1991, 21–22 мартро рӯзҳои истироҳат муқаррар кардааст. Ин ду рӯз аспдавонӣ ва гаштугузорро дар бар мегирад. Дар соли 2022 дар Ашхобод 10 ҳазор иштирокчӣ ҷамъ шуданд ва 50% аҳолӣ, тақрибан 3 миллион нафар иштирок карданд. Ин тавозун миёни анъана ва иқтисодро нигоҳ медорад.

Дар Осиёи Ҷанубӣ, Ҷумҳурии Афғонистон то соли 2021 бо Фармони Президент аз 15 марти 2005, 21 мартро бо чорабиниҳои фарҳангӣ, аз қабили «Бузкашӣ» ва «Ҳафт мева», таҷлил мекард. Дар соли 2020 дар Мазори Шариф 30 ҳазор нафар ҷамъ шуданд ва қаблан 40% аҳолӣ, тақрибан 15 миллион нафар, фаро гирифта мешуд. Пас аз 2021 ин меъёр бекор шуд, ки ба ноустувории сиёсӣ марбут аст.

Дар Ҷумҳурии Ҳиндустон Огоҳиномаи Ҷамму ва Кашмир аз 15 марти 2019, 21 мартро барои ҷамоаҳои форс ва мусулмон рӯзи истироҳат муқаррар кардааст. Ин ба минтақа ва ақаллиятҳо, тақрибан 100 ҳазор нафар паҳн мешавад. Дар соли 2023 дар Сринагар 5 ҳазор иштирокчӣ буданд, ки нигоҳи федеративӣ ва эҳтиром ба гуногунрангиро инъикос мекунад.

Дар Ховари Миёна, Ҷумҳурии Исломии Эрон бо Кодекси меҳнат аз соли 1990 20–23 мартро рӯзҳои истироҳат муайян кардааст. Ин чор рӯз «Ҳафт син» ва анъанаҳои хонаводагиро фаро мегирад. Дар соли 2022 дар Теҳрон 5 миллион иштирокчӣ буданд ва 90% аҳолӣ, тақрибан 75 миллион нафар иштирок карданд. Давомнокии ҳадди аксар нақши марказии Наврӯзро таъкид мекунад. Қарори Парлумон аз 5 марти 2010 тавассути дипломатия эътирофи байналмилалиро дастгирӣ мекунад, ки қудрати нарм ва глобализатсияи Наврӯзро тақвият медиҳад.

Дар Ҷумҳурии Ироқ, Қонуни Курдистон аз 10 марти 2005 21 мартро танҳо барои Курдистон, тақрибан 6 миллион нафар, рӯзи истироҳат муқаррар кардааст. Дар соли 2023 дар Эрбил 15 ҳазор иштирокчӣ буданд, ки ин маҳдудият бо сохтори федеративӣ ва ихтилофоти сиёсӣ марбут аст.

Дар Ҷумҳурии Озарбойҷон бо Қонуни «Дар бораи ҷашнҳои давлатӣ» аз 27 октябри 1992, 20–24 мартро ҳамчун «Наврӯз байрамӣ» ва рӯзҳои истироҳат муайян кардааст. Ин панҷ рӯз — ҳадди аксар миёни кишварҳо — чаҳор чоршанберо дар бар мегирад. Дар соли 2023 дар Боку 200 ҳазор иштирокчӣ буданд ва 85% аҳолӣ, тақрибан 8,5 миллион нафар иштирок карданд. Давомнокии беназир шахсияти фарҳангиро мустаҳкам мекунад. Фармони Президент аз 10 марти 2010 чорабиниҳои байналмилалиро дастгирӣ мекунад, ки бо қарори СММ ҳамоҳанг аст ва нақши ҷаҳонии Озарбойҷонро афзоиш медиҳад.

Дар Федератсияи Русия, Фармони Президенти Тотористон аз 15 марти 1992, 21 мартро ҳамчун ҷашни минтақавӣ барои Татарстон, тақрибан 4 миллион нафар, муқаррар кардааст. Дар соли 2023 дар Қазон 10 ҳазор иштирокчӣ буданд ва 30% аҳолии минтақа иштирок карданд. Қонуни Бошқирдистон аз 27 феврали 1992 Наврӯзро дар ноҳияҳои бошқир рӯзи истироҳат муайян кардааст, ки ба шароити маҳаллӣ, тақрибан 1 миллион нафар анъанаҳои маҳаллиро тақвият мебахшанд.

Қарори Созмони Милали Муттаҳид таҷлили байналмилалии Иди Наврӯзро таъкид намуда, рушди фарҳангро бо афзоиши 40%-ии чорабиниҳо, сайёҳиро бо зиёдшавии 12%-ии ҷараёни сайёҳон, ҳунарҳои мардумиро бо болоравии 18%-ии даромад ва маорифро бо афзоиши 30%-ии барномаҳо таъмин намуд.

Қарорҳои ЮНЕСКО анъанаҳоро ба таври муфассал тавсиф карда, фарҳангро бо 35% афзоиши лоиҳаҳо, сайёҳиро бо 15% зиёдшавии ҷараёни сайёҳон, ҳунарҳои мардумиро бо 20% болоравии истеҳсол ва маорифро бо 35% афзоиши барномаҳо мустаҳкам намуд.

Таҳлили қонунгузории давлатҳои алоҳида танзими ҳуқуқии гуногунро нишон медиҳад, ки аз 1 то 5 рӯзро дар бар мегирад ва афзалиятҳои фарҳангиро инъикос мекунад. Масалан Тоҷикистон ва Эрон бо давомнокӣ ва дастгирӣ пешсафанд, Озарбойҷон бо беназирии худ фарқ мекунад, дар ҳоле ки Ӯзбекистон ва Қазоқистон дар амалиёт пешрафт доранд.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумхури Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии худ дар маросими баргузории карнавали наврӯзии «Корвони шодӣ» дар шаҳри Душанбе санаи 25 марти соли 2024 таъкид намуданд, ки “Мехоҳам як нуктаи муҳимро таъкид намоям, ки ҷашни Наврӯз ва истиқлолу озодӣ – ин ду мафҳуми барои ҳар яки мо азизу муқаддас – дар таърихи навини тоҷикон бо ҳамдигар пайванди амиқ пайдо кардаанд, зеро Наврӯз ҳамчун шиносномаи таъриху фарҳанги миллии мардуми куҳанбунёду тамаддунсози тоҷикро ба ҷаҳониён муаррифӣ намуд. Аз ҷониби дигар, маҳз неъмати соҳибистиқлолӣ имкон фароҳам овард, ки Наврӯз бо ин ҳама шукӯҳу шаҳомат ва расму ойинҳои неку созандааш дар сарзамини мо дигарбора эҳё ва таҷлил гардад. Бинобар ин, ҳар яки моро зарур аст, ки бо истифода аз суннату анъанаҳои неки миллиамон ба хотири шукуфоиву рушди кишвари азизамон ва таҳкими дастовардҳои даврони истиқлоли давлатӣ минбаъд низ талош намоем ва тамоми имконияту нерӯи худро ба бунёдкориву созандагии Ватани маҳбубамон – Тоҷикистон равона созем”.

Дар заминаи таҳлили басомонрасонида, бо далел иброз менамоем, ки Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи ҷаҳонишавии Наврӯз саҳми беназир гузоштааст, ки ин ҷашни қадимро ба як рамзи фарогири байналмилалӣ табдил доданд. Аз оғози раёсати худ дар Тоҷикистон, ба барқарорсозӣ ва густариши мероси фарҳангии мардуми тоҷик, махсусан Наврӯз, аҳамияти зиёд додаанд. Ин кӯшишҳо дар давраи баъди истиқлолият, замоне ки ҷустуҷӯи ҳувияти миллӣ дар меҳвар қарор дошт, беш аз пеш муҳим гардид.

Пешвои миллат дар баромадҳояшон пайваста ишора менамояд, ки Наврӯз танҳо як маросими маҳаллӣ нест, балки як падидаи умумиҷаҳониест, ки арзишҳои оштиву ҳамдилӣ ва ҳамзистии осоиштаро дар худ ҷой додааст. Дар ин росто, яке аз иқдомҳои муҳимаш ҳамкорӣ дар қабули қарори Созмони Милали Муттаҳид дар соли 2010 буд, ки тибқи он 21 март ҳамчун Рӯзи ҷаҳонии Наврӯз шинохта шуд. Тоҷикистон бо ҳамроҳии кишварҳое чун Эрон, Озарбойҷон ва дигар давлатҳои минтақа дар пешбурди ин пешниҳод нақши калидӣ дошт. Ин комёбӣ як имкони тоза барои намоиши фарҳанги ниёгон ва тақвияти пайвандҳо миёни халқҳо арзёбӣ мешавад.

Ҳамин тавр, Роҳбари давлат Эмомалӣ Раҳмон бо омезиши талошҳои дохилӣ барои барқарорсозии анъанаҳо ва кӯшишҳои беруна барои муаррифии он дар ҷаҳон, Наврӯзро ба як воситаи муассири дипломатияи фарҳангӣ табдил дод. Ин амалҳо на танҳо ҷойгоҳи Тоҷикистонро дар арсаи фарҳангии ҷаҳон устувор карданд, балки ба тавсеаи робитаҳои байналхалқӣ низ ёрӣ расонданд.

Сангинзода Дониёр Шомаҳмад, муовини директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ оид ба илм ва таълим, доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор