Ҳануз аз солҳои охири асри 19 ва аввали асри 20 сар карда мардум дар тамоми сайёра як рӯзро бо номи Рӯзи Занон ҳамчун ҷашн таҷлил мекарданд ва ин рӯз 8 март ном дошт. Ин рӯз барои мо мардон низ бисёр азиз буд ва мо омад –омади онро ҳамеша интизор будем. Дар ин рӯз “аз пушти биринҷ шолӣ ҳам об хӯрдаст” гуфтагӣ барин мардҳо ҳам як рӯз истироҳат намуда, шодиву хурсандӣ менамуданд.
Вақте, ки мо ЗАН мегӯем, пеш аз ҳама, дар пеши чашмони мо симои: Модар, хоҳар, ҳамсар, духтар, бибӣ, амма, хола, янга ва умуман, ҷинси латиф бо ҳама отифоташ, зебогияш, меҳру муҳаббати самимӣ ва хосааш ҷилвагар мегардад.
Бузургони мо фармудаанд, ки “биҳишт зери қудуми модарон аст”. Маълум мегардад, ки модар баъд аз Парвардигор, ки моро офарида аст, Парвардигори заминии мо ба шумор меравад. Хидматҳое, ки модар баъд аз дар батнаш пайдо шудани фарзанд мекунад, яъне ба дунё овардан, нигоҳбонӣ намудан, омӯзонидани ҳарф задану роҳ гаштан, ғами хӯроку пӯшок ва саломатии моро хӯрдан ва дигар он заҳматҳои зиёду сангине, ки барои бегазанд ба воя расидани фарзанд мекашад, дар маҷмуъ биҳиштӣ будани ӯро исбот менамоянд.
Чӣ тавре, ки шоири бузрги порсигӯйи мо Эраҷ Мирзо мефармояд:
Дастам бигирифту по ба по бурд,
То шеваи роҳ рафтан омӯхт,
Як ҳарф ду ҳарф бар забонам,
Бинҳоду гуфтан омӯхт...
Пас ҳастии ман зи ҳастии ӯст,
То ҳастаму ҳаст дорамаш дӯст.
Модар-Зан дар ҳар куҷое, ки бошад, он ҷо поку тамиз, он ҷо ҳурмату эҳтиром, он ҷо ишқу муҳаббат, он ҷо хотири ҷамъ ва осудагию осоиш ҳукмфармост.
Дар дунё вуҷуди аз ҳама пуртоқат, пурсабр, дилсӯз, кони раҳму шафқат, манбаи ишқу муҳаббат ин вуҷуди олиҳасони Модар-Зан аст.
Ба ин маънӣ Маликушшуаро Баҳор мегӯяд:
Аё кӯдаки хубу ширинзабон,
Машав ғофил аз модари мерубон.
Бидор ин се дурри нақдро насби ъайн,
Ба аввал Худо з-он сипас волидайн.
Худо мунъим асту мураббӣ падар,
Бувад Модар аз ҳарду дилсӯзтар,
Худоро парасту падарро ситой,
Вале ҷон ба қурбони Модар намой.
Ва ё дардҳое, ки Модар-Зан дар тӯли умраш ба хотири фарзандаш мекашад, ранҷҳое, ки мебинад, дардҳову ранҷҳоеанд, ки танҳо Модар метавонад онҳоро таҳаммул намояд. Аз ин рӯ, пуртоқативу сабурӣ танҳо хоси Модар аст ва дар мубориза бо дард. Модар, барандаи ҳамаи ҷоизаҳо хоҳад буд.
Дар ин мавзуъ Аҳмади Ҷомӣ мефармояд:
Зан магӯяш, ки дар кашмакаш бодард,
Як сари мӯяш беҳтар аз сад мард.
Дар бораи бузургии Модар, бахшандагии ӯ, қалби пур аз меҳру шафқати ӯ бузургони майдони сиёсат, илму маориф, шоирону нависандагон ва афроди солими ҷомеа беҳтарин суханҳои хешро самимона иброз доштаанд. Мавзуи Модар дар тамоми давру замонҳо якҷоя бо мавзуи Ватан-Модар барои шоирону нависандагон мавзуи калидӣ буд ва ҳаст. Дар Тоҷикистони биҳиштосои мо Қаҳрамони Тоҷикистон, шоирони халқии Тоҷикистон устод Мирзо Турсунзода ва Лоиқ Шералӣ дар ин мавзуъ мумтоз ва пирӯз мебошанд. Дар адабиёти форсии тоҷикӣ бошад Эраҷ Мирзо беҳтарин модарномаро эҷод кардааст. Эраҷ Мирзо дар яке аз шеърҳояш бо номи “Дили Модар” тамоми назокатҳо, ғамхориҳо, бахшандагиҳо, матонату азхудгузариҳои Модарро хеле ҷолибу таъсирбахш баён намудааст:
Дод маъшуқа ба ошиқ пайғом,
Ки кунад модари ту бо ман ҷанг.
Ҳар куҷо бинадам аз дур,
Кунад чеҳра пурчину ҷабин пурожанг.
Модари сангдилат то зиндааст,
Шаҳд дар коми ману туст шаранг.
Гар ту хоҳӣ ба висолам бирасӣ,
Бояд ин соат бе хавфу диранг,
Равию синаи тангаш бидарӣ,
Дил бурун орӣ аз он синаи танг.
Гарму хунин ба манаш боз орӣ,
То барад з-онаи қалбам занг.
Ошиқи бехиради ноҳанҷор,
На, бад- он фосиқи беисмату нанг,
Ҳурмати модарӣ аз ёд бибурд,
Маст аз бодаву девона зи банг.
Рафту модарро афканд ба хок,
Сина бидриду дил овард ба чанг.
Қасди сарманзили маъшуқ намуд,
Дили модар ба кафаш чун норанг.
Аз қазо хӯрд дами дар ба замин,
В-андаке суда шуд ӯро оранҷ.
Аз замин боз чу бархост намуд,
Пайи бардоштани ун оҳанг.
Дид к-аз он дили оғушта ба хун,
Ояд оҳиста бурун ин оҳанг,
Оҳ!!! Дасти писарам ёфт харош,
Вой пойи писарам хурд ба санг.
Дар тарбияи фарзанд нақши Модар хеле бузург мебошад. Ягон Модар-Зан намехоҳад, ки фарзандаш бе тарбия, бадрафтор ва ё ҷинояткор ба воя расад. Лекин чӣ илоҷ, ки ҷомеа, ҳаёт ва зиндагӣ боз қонунҳои навиштаву нонавиштаи худро доранд.
Модар бахшанда аст. Дили мамлу аз раҳму шафқати ӯ ҳамеша омодаи худашро барои фарзанд қурбон намудан мебошад. Ба хусус, ки солҳои охир тамоми бори сангини рӯзгор ба души Модарон гузошта шудааст. Падарон аксаран барои пайдо намудани қути лоямут дар коранд ва дар тарбияву таълими фарзандон камнақше надоранд. Аз ин рӯ, қонуну қарорҳои Ҳукумати Тоҷикистоноид ба таълим ва тарбияи фарзанд хело саривақтӣ ва муфид мебошад.
Бо истифода аз фурсати муносиб тамоми занону Модарон ва хоҳарону духтаронро бо ин рӯзи нек - Рӯзи Модарон табрику муборакбод мегӯем. Бигзор ҳеҷ гоҳ чашматон наму дилатон ғамро набинад бонувон, модарон, духтарон ва хоҳарони азизу гиромӣ!
Холназаров Назар, - ходими илмии Шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
