Истиқлолият неъмати бебаҳо ва дастоварди муҳимми ҳар як халқу миллат ба шумор рафта, ба даст овардани он хушбахтии бузург аст. 9 сентябри соли 1991 халқи тоҷик ба ин неъмати бебаҳо соҳиб гашта, ҳамчун давлати соҳибистиқлол дар харитаи сиёсии ҷаҳон ворид гардид. Баъд аз ба даст овардани истиқлолият давлату ҳукумати мамлакатро зарур омад, то баҳри таъмин намудани шароити арзанда кӯшишҳои зиёд намоянд.

Аммо дар ин давраи таърихӣ душманони миллат аз сатҳи ҷаҳонбинии пасти бархе аз нафарон истифода бурда, хостанд халқи тоҷикро ба вартаи нобудӣ расонанд. Вале маҳз сарвари оқилу дурандеш – Эмомалӣ Раҳмон тавонист бо мусолиҳа байни мардум сулҳу субот ва оромиро талқин сохта, нақшаҳои душманони миллатро барбод диҳад.

Тоҷикистон дар қатори дигар давлатҳои ҷаҳон дар ҳалли проблемаҳои ҷаҳонӣ шарик буда, якчанд иқдомоти сарвари давлат - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат аз ҷониби созмонҳои бонуфуз пазируфта шуда, баҳри ҳалли масъалаҳои умумиинсонӣ кӯмак мерасонад. Дар ин миён метавон мубориза бар зидди терроризму ифротгароӣ, маводи мухаддир, ҷиноятҳои муташаккилонаи фаромиллӣ, масъалаҳои экологӣ ва амсоли онҳоро номбар намуд.

Махсусан, як қатор ташаббусҳои Пешвои миллат дар робита ба ҳалли мушкилоти об дар ҷаҳон Тоҷикистонро арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари ташаббускор муаррифӣ намуд.

Имрӯз мо бо хушнудӣ гуфта метавонем, ки халқи тоҷик сарварии Эмомалӣ Раҳмон ва сиёсати дурандешонаи пешгирифтаи ӯ тавонист дар давоми 33 соли истиқлолият ба пешрафту тараққиёти зиёд ноил гардад. Акнун фарҳангу тамаддуни халқи тоҷик миёни оламиён маъруф асту давлатҳои зиёде ин миллату давлатро эътироф намудаанд. Дар давраи истиқлолият шумораи сайёҳон ба ҷумҳурии зебоманзари мо афзуд, ки ин баҳри баланд бардоштани буҷаи давлат ва ба ин васила боло бурдани сатҳи зиндагии шаҳрвандони мамлакат ёрии амалии худро мерасонад.

Бояд қайд намуд, ки дар тӯли истиқлолият Ҷумҳурии Тоҷикистон қариб бо тамоми давлатҳои дунё робитаву ҳамкорӣ дорад. Ҳоло дар аксарияти донишгоҳу донишкадаҳои ҷаҳон донишҷӯёну мутахассисони тоҷик таҳсил ва кору фаъолият намуда, таъриху тамаддуни оламшумули тоҷиконро ба ҷаҳониён муаррифӣ менамоянд.

Ибрагимова Рухшона - лаборанти калони шуъбаи бостоншиносии Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониш

Бо шарофати Истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдату ягонагӣ дар кишвари Тоҷикистон пеш аз ҳама бо талошу заҳматҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соҳаи маориф ва илм рушди бесобиқа намуда истодааст.

Ҳамин аст, ки Ҳукумати кишвар аз ҷумла Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз солҳои аввали соҳибистиқлолӣ ба соҳаи маориф ва илм диққати аввалиндараҷа равона намудаанд. Маҳз ин иқдому ташаббусҳои созанда имконият фароҳам овард, ки кишвари Тоҷикистон дар тамоми соҳаҳо пешрафт намояд.

Албатта бунёди муассисаҳои таълимии наву замонавӣва ба таҳсил фаро гирифтани наврасону ҷавонон яке аз ҳадафҳои нахустини Ҳукумати кишвар ба ҳисоб меравад. Зеро миллате, ки аҳолияш донишманду соҳибилм аст рушди бомайлон менамояд.

Маҳз заҳмату талошҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои бунёди муассисаҳои таълимии наву замонавӣва ба донишандӯзӣ фаро гирифтани наврасону ҷавонони кишвар қобили таҳсин аст. Зеро мо имрӯз бояд дар чунин шароитҳои фароҳамовардаи Ҳукумати кишвар ба фарзандони худ имконият диҳем то таҳсил намоянду барои Ватану миллати хеш хизмат намоянд.

Имрӯз дар арафаи фарорасии оғози соли таҳсил, ки ҳамасола ба 1- уми сентябр рост меояд аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ноҳияи Синои шаҳри Душанбе Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №19-ро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд. Акнун 3500 хонандаи хуштолеъи кишвар дар оғози соли нави таҳсил соҳиби мактаби наву замонавӣ гардиданд.

Бояд гуфт, ки зимни ифтитоҳи ин Муассиса Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин иншооти бо тарзу усули наву замонавӣ сохта шударо дар рӯзи оғози соли нави хониш туҳфаи арзандаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои аҳли маориф ва насли хуштолеъи кишвар номиданд.

Воқеан ҳам насли имрӯзаи кишвар бисёр хуштолеъ мебошанд, ки маҳз дар замони соҳибистиқлолӣ Ҳукумати кишвар барои ба таҳсил фаро гирифтани онҳо шароит ва имкониятҳои васеъро фароҳам оварда истодааст. Дар баробари ин ғамхориҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон наврасону ҷавонон бояд аз пайи дониш андухтану соҳибилм гардидан шуда, барои ватану миллати хеш саҳми арзишманд гузоранд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханронии худ бисёр аз масъалҳои мубрамро доир ба рушди соҳаи маорифи кишвар ва баланд бардоштани сифати таҳсил мавриди барасӣ қарор доданд. Ҳамчунин қайд намуданд, ки дар баробари ба истифода додани шумораи зиёди Муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ҳоло ҳам дар кишвар нарасидани мактабҳои замонавӣ амиқ эҳсос мегардад. Бинобар ин таъкид доштанд, ки агар мо тибқи барнома аз ҳисоби маблағҳои мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо ҳар сол 100 муассисаи томактабӣ бунёд ва ба истифода диҳем ин мушкилӣ бартараф хоҳад шуд.

Дар замони соҳибистиқлолӣ маҳз таҳти таваҷҷӯҳи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақому манзалати омӯзгор дар ҷомеа ба маротиб зиёд гардидааст. Зеро омӯзгор ҳидоятгари роҳи ростӣ, тарбиятгари насли наврас, чароғи роҳнамо ба сӯи фардои дурахшон мебошад. Зимни суханронии хеш Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба масъулин дастур доданд, ки ҳарчи зуддтар дар Тоҷикистон Қонун “Дар бораи мақоми омӯзгор” қабул карда шавад. Ин аз он далолат мекунад, ки омӯзгор дар ташаккули ҷомеаи оянда нақши барҷаста дорад.

Дар кишвар солҳои охир таҳти сарпарастии Пешвои муаззами миллат муҳтарм Эмомалӣ Раҳмон бо мақсади ҷалби наврасону ҷавонон ба омӯхтани осори муттафакирони барҷасати форсу тоҷик озмунҳои ҷумҳуриявии “Тоҷикистон ватани азизи ман”, “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст”, “Илм фурӯғи маърифат”, “Тоҷикон- оинаи таърихи миллат” баргузор мегарданд. Дар суханронии имрӯза дастур шуд, ки мукофотпулӣ барои ғолибони озмунҳои мазкур аз мактабҳо сар карда то сатҳи ҷумҳуриявӣ 100 фоиз зиёд карда шавад.

Ҳамчунин Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии хеш пешниҳод намуданд, ки дар кишвар барои гурӯҳои алоҳидаи синусолӣ, яъне хонандагон, донишҷӯён ва калонсолон озмуни “Шоҳномахонӣ” роҳандозӣ гардида, дар арафаи ҷашни 35- солагии Истиқлолияти давлатӣ ҷамъбаст карда шавад ва ғолибон бо ҷоизаву мукофотпулиҳои арзишманд қадрдонӣ карда шаванд.

Дар воқеъ чунин мулоқоту вохуриҳои анъанавию судманди Пешвои миллат дар оғози соли нави таҳсил гувоҳест аз ғамхориҳои Ҳукумати мамлакат ҷиҳати рушди соҳаи маориф ва илм, ки яке аз омилҳои асосии густариши ҷомеа ба ҳисоб меравад.

Муҳаммад АМИНЗОД – котиби матбуотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

Август 31, 2024 13:39

ДУШАНБЕ, 31.08.2024 /АМИТ «Ховар»/. Мардуми шарафманди Тоҷикистон имсол 33-солагии Истиқлоли давлатиро ҷашн мегиранд. Истиқлол нодиртарин падидаи таърихӣ дар ҳаёти миллату халқият маҳсуб шуда, кафолат медиҳад, ки тамоми орзуву ормонҳо амалӣ гарданд. Ҳама халқу миллатҳо аз ибтидо то имрӯз барои ба даст овардани истиқлол талош менамоянд. Оне ки истиқлол дорад, дар пайи таҳкимаш аст ва оне, ки аз ин падидаи нодир маҳрум мебошад, баҳри ноил гардидан ба он талош менамояд.

-Миллат ва ҷомеае, ки ба истиқлоли давлатӣ арҷ мегузорад, албатта, дар роҳи расидан ба зиндагии шоиста муваффақ мегардад. Нишони арҷ гузоштан ба истиқлоли давлатӣ аз ҷониби гурӯҳҳои мухталифи ҷомеа, пеш аз ҳама, иҷрои рисолати шаҳрвандӣ аст. Ҳар шаҳрванде метавонад бо талошу меҳнати софдилона дар самти фаъолият дар роҳи таҳкими истиқлоли давлатӣ саҳм гузорад. Омӯзгор бо донишу дарси хуб, донишҷӯ бо талошу заҳмат баҳри аз худ намудани асосҳои илму дониш, сохтмончӣ бо меҳнати ҳалол ва ғайра. Арҷгузорӣ ба истиқлол аз дарку фаҳмиш ва талошу заҳмати ҷомеа бармеояд.

Ҳамон вақт истиқлол кафили зиндагии шоистаи мо мегардад, ки пеш аз ҳама, худи мо рисолати касбӣ ва шаҳрвандиамонро аз будаш зиёд иҷро намоем. Талошу заҳмати ҷомеа имкон фароҳам меорад, ки вобастагии давлату миллат аз дигар давлатҳо камтар шавад. Ҳамон ҷомеае истиқлолро ҳамчун кафили амалишавии тамоми ормонҳо дарк менамояду барои ҳифзи он талош менамояд, ки пеш аз ҳама, бо маърифат мусаллаҳ мебошад. Миллате бардавомии хешро нигаҳ дошта метавонад, ки аз истиқлоли давлатӣ ба таври самаранок истифода намояд ва онро бо тамоми вуҷудаш ҳамчун сарчашмаи амалӣ гардидани ҳадафҳо ва зиндагии шоиста ҳифз кунад. Он миллате истиқлоли хешро пойбарҷо нигаҳ медорад, ки дарки амиқи онро дошта бошад.

Имрӯз бо мақсади баланд бардоштани маърифати ҷомеа дар заминаи илму дониш ҳар шаҳрванди мамлакатро зарур аст, ки фаъолияти худро бо назардошти талаботи замони муосир амалӣ намуда, тамоми имконотро барои тарбияи насли бофарҳангу ватандӯст, ворисони арзандаи сарзамини аҷдодӣ, ҳамчунин омода намудани кадрҳои болаёқат ва ҷавобгӯ ба талаботи замони муосир равона созад.

Бо мақсади руҳбаландии гурӯҳи соҳибмаърифату зиёӣ ва дастгирии ин самти афзалиятноки ҷомеа ба мушкилоти сиёсӣ нигоҳ накарда, соли 1996 Президенти ҷумҳурӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Академияи илмҳои Тоҷикистон бо олимони мамлакат мулоқот намуданд. Маҳз ҳамин мулоқот бо доираҳои илмии ҷумҳурӣ боиси боз ҳам мукаммал гардидани фаъолияти олимон шуд. Дар ин вохӯрӣ Сарвари давлат тариқи суҳбати ошкоро ба донишмандону фозилони мамлакат масъалаҳои мавҷудаи мушкилоти соҳаи илм ва муассисаҳои илмию таҳиқотиро дар давраи гузариш ва роҳҳои ҳалли мушкилоти соҳаро мавриди баррасӣ қарор дода, нақши тақдирсози илм ва неруи зеҳниву ақлонии ҷумҳуриро дар инкишофи босуботи иқтисоду фарҳанг ва ташаккули тафаккури созандаву ватандӯстонаи шаҳрвандон муҳим арзёбӣ намуданд.

Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар назди роҳбарияти Академияи илмҳо ҳамчун муассисаи пешбарандаи соҳа ва тамоми олимон аз рӯзҳои нахуст вазифа гузоштанд, ки илм ба шароити нав мутобиқ карда шавад. Яъне тибқи талаботи ҳаёти иқтисодӣ ва моддию маънавии ҷумҳурӣ ба роҳ мондани фаъолияти илмӣ ва илмию техникӣ зарур аст. Ба ҳамагон маълум аст, ки асри ХХI – асри рушди босуръати илму техника ва технологияҳои нав, зуҳури уфуқҳои нави илм ва таҳаввулоти ҷиддии илмию техникӣ мебошад. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳама вохӯриҳо бо аҳли зиёи ҷумҳурӣ даъват менамоянд, ки олимону кормандони Академияи миллии илмҳо ва муассисаҳои таҳқиқотӣ дар самти пажуҳиш ва тарбияи кадрҳои илмӣ тадбирҳои самаранок андешида, барои баланд бардоштани сатҳу сифат ва фаъолияти пурсамари илмӣ аз тамоми имконот истифода намоянд.

Дар айни замон илм ба рукни муҳими иҷтимоӣ, манбаи арзишманд, неруи истеҳсолкунанда ва сарвати қиматтарини зиндагии инсон табдил ёфтааст. Тамоми равандҳои ҷаҳони муосир имрӯз талаб менамоянд, ки ҳар шахс дар ҷомеа ҳатман бояд соҳиби донишу маърифат бошад. Тамоми иқдому ибтикороти Ҳукумати ҷумҳурӣ бо сарвари Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон талаби замони муосир мебошад. Дар ибтидои асри нав миллати куҳанбунёди тоҷик ба иқтисоду истеҳсолоти замонавию ҷавобгӯ ба манфиатҳои давлатдории миллӣ, татбиқи комёбиҳои тамаддуни ҷаҳонӣ ва илму технологияи нав, насли дорои тафаккури созанда ва донишу ҷаҳонбинии нав, ки барои инкишофу пешрафти ояндаи босуботи мамлакат хизмат намояд, эҳтиёҷ дорад. Ин эҳтиёҷи миллатро ҳамон қишри зиёии ҷомеа қонеъ менамояд, ки маҳорати хешро дар омода намудани кадрҳои ҷавон самаранок истифода барад. Дар робита ба ин зарур аст, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо тамоми ҳайати кормандони илмӣ талош намояд, то рисолати касбӣ самаранок иҷро шавад.

Бояд гуфт, ки рақобатпазирии миллату давлатҳо дар шароити муосир аз рӯи имконоти онҳо, ки дар ташаккули ҷомеаи иттилоотӣ донишҳои навро тавлиду амалӣ месозад, муайян мегардад. Дар раванди бархӯрди тамаддунҳо илму дониш ба соҳаи муҳимме табдил ёфтааст, ки барои рушди ҳамаи соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятӣ мусоидат менамояд. Дар робита ба ин бояд гуфт, ки маърифати ҷомеа омили аз ҳама муҳимми рушди устувор ва амнияти ҳар мамлакат ба ҳисоб меравад. Ҳамон ҷомеа ва ҳамон миллату давлате минбаъд рақобатпазир шуда метавонад, ки самаранокӣ ва сифати маҳсули зеҳнаш бартарӣ дорад. Маҳз маърифат раванди рушди босуботи ҷомеаро мушаххасу муайян месозад. Илму маърифат истиқлоли миллатро ҷовидон гардонида, онро таҳким мебахшад. Ба истилоҳи дигар, нишони тавоноии миллату давлат дар мафкураи солиму ояндасози ҷомеаи он ниҳон аст. Дар раванди ҷаҳонишавӣ неруи зеҳнӣ нақши ҳалкунанда дорад. Имрӯз неруи зеҳнии ҷомеа ба ченаки муҳим ва муайянкунандаи рушди ҷомеа мубаддал гардида, заиф шудани он, пеш аз ҳама, ба амният ва истиқлоли давлатҳо таъсири манфӣ мерасонад.

Дар Тоҷикистон бо мақсади рушди маърифати ҷомеа шумораи муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ, марказҳои илмии макотиби олӣ зиёд шуда, барои аҳли зиё шароити созгор фароҳам оварда шудааст. Дар ин радиф барои тайёр намудани ашхоси дорои дараҷа ва унвонҳои илмӣ, аз қабили номзад ва доктори илм, профессору академикҳо тадбирҳои зиёд амалӣ гардиданд. Бо мақсади амалӣ намудани ин ҳадаф қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи тайёр кардани кадрҳои илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009–2015)» қабул карда шуд.

Дар айни замон на танҳо дар мамлакати мо, балки дар пажуҳишгоҳҳои илмии ҷаҳон нарасидани олимону мутахассисон ба назар мерасад. Дар ҳама давру замон илму маърифат диққати ҷомеаи ҷаҳонро ҷалб менамуд.

Ба хотири рушди илму маърифат, махсусан аз ҳисоби ҷавонон омода намудани олимон чораҳои бисёр муҳимму саривақтӣ дар амал татбиқ мегарданд. Таъсиси стипендияҳои президентиву ҷоизаҳо, баланд бардоштани стипендия ва таъсиси хобгоҳҳои махсус барои унвонҷӯён боиси ҷалби ҷавонон ба самти илм гардид. Ҳамчунин ташкили шуроҳои диссертатсионӣ дар назди Академияи миллии илмҳо ва муассисаҳои олии таълимӣ ва Комиссияи олии аттестатсионии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шароити мусоидро барои ҷалби бештари ҷавонон ба соҳаи илм ва аз ҳисоби онҳо омода намудани олимон фароҳам овард.

Ҳама он ташаббус ва талошҳои Ҳукумати ҷумҳурӣ таҳти роҳбарии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз он хабар медиҳад, ки илми қарни ХХI дар ҳалли масъалаҳои рушди устувори иқтисоди ҷаҳон, кашфи кайҳон, ҳалли мушкилоти глобалӣ, ба монанди камбизоатӣ, хароб гардидани муҳити зист, амният дар соҳаи озуқаворӣ ва таъмини аҳолии сайёра ба оби ошомиданӣ ва дар маҷмуъ рушди инсоният нақши муҳимму муассир дорад. Зарур аст, ки аҳли зиёи ҷумҳурӣ дар масири татбиқи ҳадафҳои стратегии давлат нақши муассирро бо иҷрои рисолати шарафмандона пеш гузорад. Маърифати насли наврас ва ҷавони мамлакатро дар заминаи илму дониш баланд бардоштан лозим аст. Ба ин восита дар таъмини босуботи зиндагии шоистаи мардум ва амнияту истиқлоли давлатӣ бояд саҳм гузорем.

Дар муддати 33 соли истиқлоли давлатӣ миллати тоҷик дар заминаи сиёсати хирадмандонаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба дастовардҳои бузургу назаррас ноил гардид. Зарур аст, ки тамоми гурӯҳҳои ҷомеа барои баланд бардоштани сатҳи маънавию фарҳангии наслҳои наврас ва ҷавони ҷумҳурӣ саҳм гузоранд. Дар ин раванди пуртазод ва бархӯрди тамаддунҳо, ки натиҷаи ҷаҳонишавӣ аст, ҳамон миллате ҳастии хешро нигаҳ медорад, ки аз таъриху тамаддуни миллӣ огаҳ бошад ва ба арзишҳои миллию фарҳангӣ арҷ гузорад.

Дар акси ҳол дар зери фарҳанги бегона қарор гирифта, оқибат бегонапарастӣ ва ифротгароӣ боиси нест гардидани миллат мешавад. Таҷрибаи таърихи ҷаҳонӣ собит намудааст, ки канда шудан аз таърихи хеш умри миллатро кӯтоҳ менамояд. Маърифат сипари боэътимоди истиқлоли давлатӣ ва рушди босуботи ҷомеа маҳсуб мешавад. Қудрати миллату давлат аз маърифати ҷомеаи он вобастагии зиёд дорад. Баҳри қудратманду тавоно гаштан имрӯз моро мебояд дар иҷрои рисолати хеш ҷиддӣ ва собитқадам бошем.

Қобилҷон ХУШВАХТЗОДА, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, профессор

Ба истиқболи Рӯзи Дониш

Ниёгони мо ҳанӯз дар ҳазорсолаҳои пеш аз солшумории масеҳӣ ба ҷамъоварии донишу маърифати инсонӣ машғул гардида, нисбат ба афроди донишпажӯ илтифот доштанд. Ин ҳарфро сангнабиштаҳо, бозёфтҳои бостоншиносон ва сарчашмаҳои хаттии бар мо меросмонда шаҳодат медиҳанд. Шоҳони каёнӣ ва силсилаи ҳахоманишӣ дар дарбор инсонҳои донишмандро ҷамъ оварда, онҳоро талқин менамуданд, ки таъриху фарҳангҳо нависанд, чунки ҳама гуна андеша тавассути хат ба ёдгор мемонад.

Онҳо буданд, ки Зардуштро гиромӣ доштанд ва бо ӯ мусоидат карданд то китоби “Авасто” – ро нависад. Дар Авасто бошад, гиромитарини гиромидоштҳо донишу донишпажӯ ба қалам омадаанд. Яъне, пос доштани инсонҳо ба хотири донишу лаёқат ва дигар сифатҳо дар миёни аҷдодони мо расм будааст. Гузашта аз ин, онҳо дар давраи асримиёнагӣ низ аз пажӯҳишу таҳқиқ ва донишандӯзӣ сарпечӣ нанамудаанд. Айни замон, дар давраи муосир низ тоҷикон ба омӯзиши илму фан рағбат доранд, гӯё онҳо бидуни донишандӯзӣ ва донишпажӯҳӣ зистан намехоҳанд. Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ дар ашъори безаволи худ донишро “Ҷавшани ҷону тан” пиндошта, дар гиромидошти хирад марсияҳо навиштааст ва ба суоли “Чаро донишпажӯҳӣ гиромӣ гардид?”, чунин посухи мушаххас додааст:

Гирд карданду гиромӣ доштанд,

То ба санг андар ҳаме бингоштанд:

“Дониш андар дил ҷароғи равшан аст,

В-аз ҳама бад, бар тани ту ҷавшан аст””.

Ҳаким Абулқосим Фирдавсии Тусӣ, ки мусаннифи “Шоҳнома” асту имрӯз тамоми дунё ин шоҳкориро мутолиа мекунад, дар васфи донишу донишпажӯ ҳикматҳо гуфта, ба як хулосаи дақиқ омадааст, ки дониш дили марди солхӯрдаро ҷавон мегардонад:

Тавоно бувад, ҳарки доно бувад,

Ба дониш дили пир барно бувад.

Яке аз чеҳраҳои басе нотакрор дар таърихи фарҳанг ва тамаддуни ҷаҳонӣ пизишктоҷике бо номи Абӯалӣ ибни Сино мебошад, ки бинобар талаботи замонаш бо ду забон асарҳо нигоштааст ва имрӯз илми ҷаҳонӣ дар пояи таҳлилҳову таҳқиқҳои илмии ӯ баррасӣ мешаванд. Ин донишманди ҳамадон асаре бо забони тоҷикӣ таълиф карда, онро “Донишнома” номгузорӣ менамояд.

Дигар аз нобиғаҳои илму дониш аз зумраи ниёгонамон Мавлоно Ҷалолуддин Муҳаммади Балхист, ки ӯ низ зиндагиро бе донишандӯзиву донишпажӯҳӣ тасаввур намекунад. Мавсуф дар “Васиятнома” – аш мегӯяд: “Шуморо сифориш мекунам ба кам гуфтану кам хӯрдану кам хуфтан... ва ҳамоно беҳтарини шумо касест, ки барои мардуми худ муфид бошад”. Яъне, ҳадаф дар зиндагӣ суд овардан аст, на суд ҷустан ва инсони бомаърифат барои муҳите, ки дар он иқомат мекунад, фоида меорад, аммо инсони бехабар ва ғофилу аз донишҳо маҳрум иқдом мекунад, ки зимни муносибат аз дигарон манфиат бинад.

Дигар аз бузургони илму фан шайхи Шероз Муслиҳиддин Саъдии нотакрор аст, ки дар “Гулистон” – и бехазон нодониро баробар ба марг муаррифӣ кардааст: “Нодонро беҳ аз хомушӣ чизе нест ва агар ин маслиҳат бидонистӣ, нодон набудӣ”.

Ҳамаи бузургони тоҷик дар қарнҳои мухталиф дониш ва донишандӯзиро васф намуда, нисбат ба афроди донишманд эҳтироми хосеро иқрор кардаанд. Дар замони муосир бо ибтикор ва тавсеаи Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин посдорӣ ва гиромидошти илму дониш дубора эҳё гардид. Алҳол, таърихи 1 сентябр расман Рӯзи Дониш эълон гардида, дар ин рӯз Пешвои миллат дар ҳузури омӯзгорон ва донишандӯзон суханронӣ мекунад. Озмунҳое мисли “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст”, “Илм – фурӯғи маърифат” бо пешниҳоди худи Президенти кишвар роҳандозӣ шуда, шавқу рағбати хонондагонро нисбат ба донишандӯзӣ бедор мекунад. Ҳадафи Пешвои миллат аз баргузории инчунин озмунҳо рушди тафаккури техникӣ ва ҷаҳонбинии илмӣ аст, чунки ояндаи кишвар аз сатҳи ҷаҳонбиние вобаста мебошад, ки алҳол мо онро интишор менамоем.

Инсон аз лиҳози табиӣ бо фарорасии синну соли балоғат кӯшиш мекунад, ки дар макотиби олӣ, ё худ дар хориҷи мамлакат таҳсилро идома диҳад. Ин фикрро аксар донишҷӯён дар қалби хеш мепарваранд.

Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳост, ки ҳангоми суханронии хеш мактабу маорифро асоси сиёсати худ муаррифӣ кардааст. Бешубҳа, дар кишвари мо ба сатҳи донишандӯзии наврасону мактаббачагон аҳамияти дилхоҳ дода мешавад ва дар мактабҳо ба онҳое, ки бо баҳои хубу аъло таҳсилро идома медиҳанд, ҳавасмандкунӣ мушоҳида шуда, бартарӣ дода мешавад.

Ҳанӯз аз замони Шӯравӣ бархе аз довталабон аз натиҷаи ҷамъбасти имтиҳонсупорӣ норизо гардида, пас аз муддате ба минтақаҳои саноатии Иттиҳоди Шӯравӣ пайи такмил додани донишҳои худ раҳсипор мешуданд ва ду даҳсолаи аввали истиқлолият низ ҳамингуна мушоҳидаҳо идома дошт. Бинобар ин, бо ибтикори Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Маркази миллии тестии назди Президенти Ҷумхурии Тоҷикистон дар соли 2013 ташкил шуду шаффофият дар имтиҳонсупорӣ татбиқ гардид. Аз ҳамон сол инҷониб ошноёни худро баъзан мебинам, ки бо арзи сипос ба Маркази миллии тестӣ муроҷиат карда, аз он хушҳоланд, ки адолати иҷтимоӣ дар ин самти фаъолият ҳаддалимкон роҳандозӣ шудааст. Сатҳи дониш ва савияи донишандӯзӣ бинобар талаботи Марказ рӯз аз рӯз меафзояд ва донишҷӯён пайваста мекӯшанд, ки мактабро бо хониши хубу аъло ба анҷом расонанд.

Ҳамасола санаи 1-уми сентябр дар Ватани азизамон Рӯзи Дониш ва дарси Сулҳ ҷашн гирифта шуда, зимни баргузории он Пешвои миллат чандин муассисаҳоро барои истифода ифтитоҳ намуда, дастуру супоришҳои навро ба кормандони соҳаи маориф ироа менамояд.

1-уми сентябр рӯзи байналмилалии дониш эътироф шудааст. Аз рӯйи анъана дар ин рӯз дар мактабҳо линейкаҳои ботантана, соатҳои тарбиявӣ, дарсҳои дониш, сулҳ, бехатарӣ ва мардонагӣ шуда мегузаранд. Хуллас, рӯзи 1-уми сентябр рӯзи тантанаи Дониш асту донишандӯзон дар ин рӯз ид доранд.

Тоҷикон аз зумраи миллати донишпажуҳ маҳсуб мебошад. Яке аз омилҳои он ин аст, ки тоҷикон дар гузашта ва имрӯз китобро азиз доштаанд ва бархе аз онҳо китобхонаҳои шахсӣ низ доранд. Дар ин маврид хостам иқтибосе аз суханрониҳои Президенти мамлакат оварам, ки дар ситоиши китоб барҳақ фармудааст:

Тоҷикон мо аз даврони қадим китобро сарчашмаи ақлу донишу заковат, ахлоқи ҳамида, ва беҳтарин ҳамнишину ҳамроз, омӯзгори беминнат, ҳамсуҳбати хушгуфтору беозор мепиндоштем. Ва бузургони мо китобро аниси кунҷи танҳой ва фурӯғи субҳи доной медонистанд”.

Ҷои дигар овардааст: “Китоб як рукни муҳими тамаддуни башарӣ ва ҷузъи ҷудонопазири зиндагии инсон аст. Аз ин ҷост, ки мардуми олам бо арзи эҳтиром ба ганҷинаи маънавии ниёгон китобҳоро дар хазинаҳои миллии хеш нигахдорӣ мекунанд, то ин ки наслҳои имрӯза ва оянда аз онҳо барои рушду камолоти маънавии худ истифода баранд”.

Чунонкӣ аз осори ниёгон бармеоянд, бузургони илму дин дар ситоиши дониш ва тафаккури илмӣ махдияҳо гуфтаанд:

Дониш андар дил чароғи равшан аст,

В-аз ҳама бад бар тани my ҷавшан аст.

Покиза шаву рост бизӣ, илм омӯз,

To тоҷи наберагони Одам бошӣ.

Дониш талабу бузургй омӯз,

То беҳ нигарад рӯзат аз рӯз...

Рӯзи Дониш ва дарси Сулҳро ба ҳамватанони азиз шодбош мегӯям ва таманно дорам, ки онҳо пайваста дар донишандӯзӣ талош варзанд, ки ҳама гуна тараққӣ дар дилхоҳ кишваре аз гиромидошти илму донишандӯзӣ оғоз меёбад. Рӯзи дониш бо дарназардошти дарси сулҳ ҳумоюн бод, ҳамватанони гиромӣ!

Ширин ҚУРБОНОВА, доктори илмҳои таърих, Муовини раиси КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ

Дар даврони соҳибистиқлолӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона рушду нумӯъ кард ва барои зиндагии шоиста ва инкишофи озодонаи сокинони мамлакат шароити мусоид фароҳам овард. Яке аз дастовардҳои бузурги даврони соҳибистиқлолӣ баҳам омадану ҳампайванд шудан, тавофуқи ҳамдигару ба ризоияти умумӣ муваффақ гардидани миллати тоҷик мебошад.

«Маҳз хиради азалӣ ва фарҳанги сулҳофари миллати шарафманди тоҷик буд, ки баъди ҳазор сол мо имкон пайдо намудем, то ба ҷомеаи башарӣ бо асолату ҳувияти миллии худ ворид гардем ва дар он мақоми шоиставу сазовори худро соҳиб шуда, манфиатҳои миллиамонро ҳимоя намоем. Мо бояд ин имконияти дар ҳақиқат таърихиро бисёр масъулона ва басо оқилона истифода намуда, истиқлоли Ватан, ягонагӣ ва ваҳдати миллиро таҳкими ҳамаҷониба бахшем».

Эътирофи сулҳи тоҷикон аз ҷониби сиёсатмадорону коршиносони ҷаҳон чун дастоварди муҳими ҳамдигарфаҳмӣ баҳои баландест ба заковати халқи тоҷик ва арҷгузорӣ ба фарҳанги сулҳофарии мо, ки дар хотимаи муноқишаву ҷангҳои дохилии бисёр кишвару минтақаҳо мавриди истифода қарор хоҳад гирифт. Мухолифати тезутунди дохилиамон, ки оқибат ба ҷанги шаҳрвандӣ мубаддал шуд, боиси бадбахтиҳои бешуморе гардида, кинаву хусумати зиёдеро ба бор овард. Қисме аз аҳли миллатро сарсону саргардон, паҳну парешон, ғариби мулки дигарон гардонда, кишварро хароб сохт. На танҳо ҳамсоя ба ҳамсоя, балки хешу табор ба ҳамдигар бо назари шубҳа менигаристанд.

Эътимод ба ояндаи кишвар ва анҷоми ин ҷанги худкуш намонда, дар гуфтугузори ҳукумати кунду мухолифини тунд дар ҳаллу фасли ягон масъала мувофиқа ба даст намеомад. Дар забони пиру ҷавон сухан аз ҷанг буд. Бино ба мушоҳидаи як рӯзноманигори хориҷӣ радио ва телевизиони ҷумҳурӣ ҳукумат дар дохили ҳукумат гардида: Ҳукумати «мусолиҳаи миллӣ» рӯйдоду воқеаҳоро ба тарзи дигар шарҳу эзоҳ медод, ҳукумати дохили ҳукумат чизи дигар мегуфту манзараи дигарро пешкаши мардум мегардонд. Беист аз «комёбиву зафарҳо дар ҷанги худкушӣ» ҳарф мезад. Ба оташи ҷанг равған мерехт, дар дили мардум тухми адовату кина ва нобоварӣ ба ҳамдигарро мекишт, ки ҳукумати вақт ба «ҳукумати дохилии худ» ҳеч таъсире расонида наметавонист. Мардум ҳайрон монда буд, ки ба сухани кадоме аз ин «ҳукуматҳо» бовару эътимод ва аз рӯйи гуфтаи кадоме аз инҳо амал кунад. Ҳокимияти қонунбарор ғайри ивази пайиҳами раиси худ дигар кори муҳимеро наметавонист ба анҷом бирасонад. Вакилони халқи тақсим ба гурӯҳҳо баҳсу мунозираи оштинопазирро идома медоданд.

Ҳақ бар ҷониби Сарвари давлат, ки баъди гузашти солҳо навиштааст:
«Маҳз дар ҳамин давра (солҳои 90-уми садаи гузашта-П. Г.) имконияти таърихии иттиҳоди нерӯҳои фаъоли ҷомеа ва ваҳдати мардуми тоҷик барои расидан ба ҳадафи олӣ-истиқлолияти миллии Тоҷикистон фароҳам омада буд, вале, мутаассифона, ин имконияти бузурги таърихӣ ҳангоми парокандашавии империяи абарқудрати Шӯравӣ оқилонаву зиракона истифода нашуд. Раванди фарорасии истиқлолияти давлатӣ ва худро ҷумҳурии мустақилу субъекти комилҳуқуқ эълон намудани Тоҷикистон аз лиҳози шаклу мазмун ба дигар ҷумҳуриҳои тозаистиқлоли Шӯравӣ шабоҳат дошта бошад ҳам, ҷараёни минбаъдаи он ба муқовимату ихтилофҳои шадиди иҷтимоӣ ва сиёсисозии мушкилоти ҷомеа печида, оқибат ҷанги таҳмилии шаҳрвандиро ба бор овард».

Дар воқеъ, сарварону роҳбарони гурӯҳҳо ба ҳамдигар бо хашму ғазаб сухан мегуфтанд ва на парвои парешонии миллатро доштанду на вайронии кишварро. Танҳо аз «муваффақият» ва «дурустӣ»-и амали хеш бо «ифтихор» сухан гуфта, фаромӯш карда буданд, ки «давлат ҳама з-иттифоқ хезад,бедавлатӣ аз нифоқ». Ҳар лаҳза набудани бузургони миллат чун устод Айниву аллома Бобоҷон Ғафуров, Мирзо Турсунзодаву Боқӣ Раҳимзода эҳсос мешуд.Чеҳраи маъруфе набуд, ки аҳли ҷомеа ба ҳарфаш гӯш диҳаду эътимод кунад, дар атрофаш муттаҳид гардад.

Меҳру муҳаббати пойдору устувори байниҳамдигарии мардумони Тоҷикистонро ба хашму хусумат ва кинаву адоват табдил дод. Дашти ташналабу биёбони Вахшро, ки намояндагони маҳалҳои гуногуни на танҳо Тоҷикистон, балки тоҷикниши Осиёи Миёнаву дигар миллатҳо бо ивази пӯсташон ба водии зархез табдил дода буданд, дар муддати кӯтоҳ ба маркази муноқишаҳо ва ҳамдигарбадбинӣ мубадал гардонд. Мардум фаромӯш карданд, ки солҳо аз як хон нон мехӯрданд ва шодиву ғамшарики ҳамдигар буданд. Дуди сиёҳ осмони мусаффои на танҳо ин водӣ, балки тамоми Тоҷикистонро фаро гирифт, ки ҳар кадоме ба сӯйе роҳ пеш мегирифт: духтар ба Хатлону бача ба Бадахшон ё домод ба Ҳисори шодмону арӯс ба Зарафшон. Оқибат ҷанг доман зада, бесарусомониҳо оғоз гардид. Садои навҳаву нола аз ҳар дареву манзиле ба гӯш мерасид. Арӯс домоди навҷавони ҳазор орзуву ормон дар дилу модар писари ягонаи аз ҷон азизашро аз даст медод. Зиндагӣ дар чунин шароит мушкилу ғайриимкон мегардид, ки аввал мардумони ин водӣ, баъд сокинони дигар маҳалҳо халосии худро дар фирор ба давлати ҳамсояи Афғонистон ва давлатҳои муштаракулманофеи Қирғизистон, Туркманистон, Ӯзбакистон, Қазоқистон ва Русия медонистанд. На роҳбареву на сарваре. Сареву савдое, мардумеву ғавғое. Он замон, ба ибораи Шоири халқии Тоҷикистон Мӯъмин Қаноат ҳукумат кунду мухолифин тунд буданд, ки ҳеч роҳи созишу оромиши байниҳамдигариро намеёфтанд. Ҳукумати мусолиҳаи миллӣ таъсис ёфт, вале аз мусолиҳа асаре. Мардуми пуркину пурхашми силоҳбадасти чашмонаш пурхун на парвои муйсафед дошт ва занону кӯдакон.

Муноқишаҳо на танҳо ба ваҳдати миллӣ, балки ба мавҷудияти давлати тозаистиқлоламон таҳдид мекард. Оқибат ақли солим ғалаба кард ва ба хубӣ эҳсос намуданд, ки давоми аҳвол бад-ин минвол боиси парешонии боз бештари миллати дар таърих борҳо ҷафодида ва несту нобудии давлати тозаистиқлоли пуштибону такягоҳи тамоми тоҷикони ҷаҳон хоҳад шуд ва Иҷлосияи таърихии ХУ1 Шӯрои Олии Тоҷикистон дар шаҳри бостонии Хуҷанд оғози барқарории қонуният ва адолат дар кишвар гардида, ҳукумати нотавонро неруву қувват бахшид . Бо роҳандозии тамоми имконияту восита ба наҷоти миллат аз фано ва нигаҳдории давлат аз нобудӣ пардохт ва интихоби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чун сарвари давлат равзанаи нуре гардид барои ояндаи неки тоҷикон. Шӯълаи умедеро ба ояндаи норавшани дар дили пур аз ноумедии мардуми тоҷик фурӯзон кард. Ваъдаи қатъии ба Ватан баргардондани гурезаҳои сарсону саргардон ва таъмини сулҳу оромии кишвар, ваҳдату ягонагии мардумони Тоҷикистон аз ҷониби раҳбари ҷавони тоҷикон дилҳоро то андозае гарм кард. Охируламр тоҷики парешону бе сару сарвар ҳайрон дар симои ҷавони дур аз бозиҳои пасипардагии сиёсатмардони дар қӯраи бозиҳои сиёсӣ пухта роҳбару роҳбаладеро пайдо кард, ки бо амалаш устувории хешро ба лафзу ваъдааш собит месохт.

Сарвари давлати соҳибистиқлоли тоҷикон Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз минбари баланди Иҷлосия ба барқарории сулҳу баргардондани тоҷики гурезаи иҷборӣ аҳду савганд ёд кард ва барои иҷрои қавлу ваъдааш камари ҳиммат баст. Ҷон дар кафи даст на танҳо ба манотиқи гуногуни кишвари даргирии ҷанг, балки Афғонистони пур аз дуду оташ сафар карда, аз сулҳу оштӣ, якдигарфаҳмиву ҳамдигарбахшӣ лаб ба сухан кушод. Ба қавле, аз рӯйи ҳикмати аҷдодони фарҳангофараш амал намуд:

Нахоҳӣ, ки бошӣ парокандадил,

Парокандагонро зи хотир маҳил!

Шояд бо гузашти солҳо ва оромии комили кишвар он заҳмату меҳнатҳо ба назари баъзеҳо одиву сода намояд. Чӣ расад роҳ ба сӯйи Афғонистони пурдуду гулӯлаборон, балки ба як гӯшаи хоки Тоҷикистон-Бадахшон низ чандон саҳлу осон набуд: дилҳои пуркину чашмони пурхуни падару модар, писару бародар, хоҳару додаргумкардагон ҳар лаҳза ба ҷони ҷавонаш таҳдид мекарданд. Вале аз рӯйи мардиву ростқавлӣ ба пурхавфтарин минтақаву гӯшаҳои Тоҷикистон сафар дошт, мақсаду ҳадафашро бисёр содаву одӣ, ба иборае бо дипломатияи халқӣ ба мардум шарҳу эзоҳ медод. Мададу машварат мехост. Бо ҳамин тарзу гуфтор, ҳамин шеваву рафтор ба дили сокинони кишвар роҳ ёфта, баъди музокираву мунозираҳои зиёде ба рӯзи таърихии имзои Созишномаи сулҳ расидем, ки бегумон дар ин кори хайр ҷавониву ҷасорати раҳбари тоҷикон нақшу мақоми вижа дорад.

Бузургоне, ки имрӯз дар бораи он айём ҳар гуна тахмину фарзияҳо пешниҳод мекунанд, қудрату тавони берун бурдани 10-15 нафар хешу табор ва ҳаммаҳаллашонро аз майдонҳои муқовимат надоштанд, чи расад ба ҳам овардани миллат. Ҳар гурӯҳ ба қувваю ғалабаи худ бовар дошт ва лаззати «комронӣ» мечашид, вале намедонист, ки он нашъаи кадом «ғалабаву чӣ комёбиест». Ҳама фаромӯш карда будем, ки дар ин гуна муқобилату муқовимат ва ҷангу хархаша касе ғолиб нахоҳад буд. Он танҳо бохти миллат хоҳад буд. Ва ӯ аз ҳамин хусус сухан кушод ва ёрони худрову ҳарифонро бовар мекунонд, ки ҷанги дохилӣ ғолиб надорад, боиси бохти миллату вайронии давлати тозаистиқлол хоҳад шуд:

Ба пеши бародар бародар ба ҷанг

Наояд, агар бошадаш ному нанг.

Обрӯву нуфузи давлати тоҷикон рӯз ба рӯз афзуда,суханрониву пешниҳодҳои сарвари он мавриди таваҷҷӯҳи созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ ва сиёсатмадорони маъруфи олам қарор гирифт. Эълони соли 2003 чун Соли байналмилалии оби тоза, солҳои 2005-2015 «Об барои ҳаёт», баргузории конфронсу ҳамоишҳои бузурги илмию фарҳангии байналмилалӣ дар пойтахти давлати тоҷикон-Душанбе ҳама гувоҳи эътирофи кӯшишу талошҳои бунёдкоронаи роҳбари Тоҷикистон аст.
Ҳарчанд гурӯҳе бо тамоми ҳастиаш бар он кӯшид, ки ин миллатро дар назари оламиён чун ваҳшиву одамкуш ҷилвагар созад, лек дар ҳеч давру замон офтобро ба доман пӯшидан натвон. Ба туфайли заҳмату меҳнати пайгиронаи сарвари ҷавонаш боз аҳли ҷаҳон тоҷиконро чун мардуми фарҳангофарину сулҳпарвар, бунёдкору созанда шинохтанд. Тоҷикон дар гузашта бузургони зиёдеро ба оламиён додааст, ки ба ақлу фаросат ва хираду заковаташ ҷаҳониёнро ба ваҷду ҳайрат оварда, баракати илму фарҳангаш маърифати умумии аҳли башарро ба болоҳо мебарад.

Дар замоне, ки кишварҳои зиёде давлати тоҷиконро чун кишвари мустақил эътироф карда, ба расмият шинохтанд, вале барои ҳамкорӣ шитоб надоштанд, анҷоми вохӯриву сӯҳбатҳои судманд маҳорату заҳмат мехост. Чи расад ба хориҷиён, ки дар дохили кишвар гурӯҳҳои гуногун дар хусуси нопойдории ҳукумат овозаҳо паҳн карда, мардумро дар тарсу ҳарос нигоҳ доштан мехостанд. Тазйиқи дохиливу берунӣ, хиёнати худиву бегона, муборизаи шадиди ошкору пинҳон давом дошт. Дар ин гуна шароиту вазъият идораи давлат чандон саҳлу осон набуд. Одитарин саҳву ғалат боиси нобоварии мардуму канораҷӯии кишварҳои дигар аз ёриву мадад мегардид, ки бардоштани чунин масъулияти бузург кори на ҳар кас буд.

Вале азму талоши қавӣ, устуворӣ ба қавлу ваъда, сафару мулоқотҳои мунтазам бо аҳли кишвар дар манотиқи гуногун ва сарварони давлатҳои дигар дар ҳамдигарфаҳмӣ, сулҳу оштӣ, ваҳдату боварӣ ба ҳамдигар самари нек медод, ки он ҳама аз баракати ҷавонӣ, ғайрату ҷасорати беандоза ва масъулиятшиносии сарвари давлати тоҷикон буд.
Нақши созандаи сулҳу ваҳдат махсусан дар самти таҳким ва такмили давлатдорӣ,ки амалан заминаҳои зарурии ҳифзи истиқлолияти миллӣ, тамомияти арзии кишвар, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро таъмин мекунанд, возеҳ зоҳир гардид.»

Ҳамаи ин аз болоравии обрӯ ва эътибори Сардори давлати мо дар миқёси байналмиллалӣ шаҳодат медиҳад. Обрӯю эътибори сардори давлат, албатта, ин обрӯю эътибори миллат аст, ки дар миқёси байналмилалӣ барои халқу Ватани мо аҳамияти бузург дорад. Вале ҳастанд қувваҳое, ки аз ин болоравии обрӯю эътибори Ватани мо дар ҳаросанд. Бо ҳар роҳу восита кӯшиш мекунанд, ки ваҳдати моро халалдор карда, обрӯю эътибори халқу Ватани моро паст кунанд.Бинобар ин, замоне расидааст, ки мо фарзандони миллат аз ҳарвақта дида зичтару содиқона дар атрофи Асосгузори сулҳуваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун фарди ватандӯст яктану якдил муттаҳид шавему баҳри боз ҳам қавитар гардонидани ваҳдати миллӣ, ободии Ватан ва пешрафти ҷомеа ҷадал кунем. Фақат ва фақат чунин амали мо пойдевори ҷомеаи навини демократиро мустаҳкам намуда, волоияти қонунро дар ҷомеа пойдор месозад.

Ҷангибекова С., унвонҷӯи бахши аввали Шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ

Халқи тоҷик аз даврони куҳан бо тамаддуну фарҳанги худ аз дигар миллату халқиятҳо фарқ карда, ба китоб, китобнависиву китобхонӣ ва ихтироъкориву навоварӣ майлу рағбати беандоза дошту дорад. Тамоми мамлакатҳои рӯи дунё моро ҳамчун миллати китобдӯст ва китобнавису навовар мешиносанд. Ҳамаи ин малакаҳои фитриву азалии халқи моро ба инобат гирифта, дар замони соҳибистиқлолии миллӣ низ аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ ва бо ташаббусу дастгириҳои бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар қатори самтҳои гуногун ба соҳаҳои илму маориф, китобу китобдорӣ ва ихтироъкориву навоварӣ низ таваҷҷуҳи хосса зоҳир гардид.

Яке аз дастовардҳои муҳим ва фарҳангии даврони истиқлол, ин ташкили озмунҳои гуногуни илмиву фарҳангӣ ба шумор мераванд, ки тайи чанд сол аст, дар кишвари мо ҷараён доранд. Мисоли ин гуфтаҳо ташкили озмунҳои ҷумҳуриявии “Фурӯғи сӯбҳи доноӣ китоб аст”, “Тоҷикистон – Ватани азизи ман” ва “Илм - фурӯғи маърифат”мебошанд. Ин озмунҳо боис гаштанд, ки теъдоди нафарони китобхон дар кишвар рӯз аз рӯз зиёд гардад ва барои онҳое, ки малакаи ихтироъкориву навоварӣ доранд, имконоти мусоидро фароҳам оранд.

Ёдовар мешавем, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии ҷумҳурӣ» 26 декабри соли 2019 пешниҳод намуданд, ки ҳамасола олимпиадаҳои ҷумҳуриявӣ, вилоятӣ, шаҳрӣ ва ноҳиявӣ оид ба илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар ҳамаи зинаҳои таҳсил баргузор шуда, ғолибони озмунҳо аз ҷониби вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо аз лиҳози моддиву маънавӣ қадрдонӣ ва ҳавасманд гардонида шаванд. Дар робита ба он 31 январи соли 2020 Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи «Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф» ба имзо расида буд.

Аз зумраи озмунҳои ҷумҳуриявии муҳим озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” буда, инак соли чорум аст, ки дар Тоҷикистони азизи мо бо мақсади кашф кардани соҳибистеъдодҳо баҳри осон кардани роҳи расидан ба ҳадафи чоруми стратегӣ яъне саноатикунонии мамлакат ва амалисозии тарҳи «Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф» баргузор гашта истодааст. Дар соли ҷорӣ низ Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи баргузории озмуни ҷумҳуриявии “Илм - фурӯғи маърифат” дар соли 2024 ба тасвиб расидааст.

Имрӯзҳо ҳеҷ халқу миллатро бе соҳаи техникаву технология тасаввур карда намешавад. Зеро асри 21 худ асри техникаву технология аст. Бахшида ба рушди ин соҳаҳо озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” ташкил карда шуд. Озмуни ҷумҳуриявии «Илм-фурӯғи маърифат» таҳти сарпарастии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади рушди тафаккури техникӣ, тарғиби ҷаҳонбинии илмӣ, дастрасӣ пайдо кардан ба техникаву технология, тавсеаи ихтироъкорӣ ва навоварӣ, пайвасти илм бо истеҳсолот, ҷалби бештари хонандагону донишҷӯён ва дигар қишрҳои ҷомеа ба омӯзиши фанҳои риёзӣ, дақиқ ва табиӣ, ҳамчунин дарёфт ва муаррифии истеъдодҳои нав дар ин самтҳо байни хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ бо тақсимот ба ду гурӯҳ дар алоҳидагӣ - муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ ва муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии шакли нав (литсейҳо, гимназияҳо ва муассисаҳои таълимии президентӣ ва хусусӣ), хонандагону донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ, миёна ва олии касбӣ (бакалаврон ва магистрон), ходимони илмӣ (ба истиснои докторони илм, профессорон, узви вобаста ва пайвастаи Академияи миллии илмҳо ва академияҳои соҳавӣ), аспирантон, докторантон, унвонҷӯён, докторантҳо аз рӯйи ихтисос ва докторантони ҳабилитат, омӯзгорони муассисаҳои таълимии ҳамаи зинаҳои таҳсилот, муҳандисон, конструкторон ва дигар намояндагони касбу кори гуногун баргузор мегардад.

Озмун аз рӯйи ҳафт номинатсия: математика (арифметика, алгебра, геометрия); физика ва астрономия; химия; биология (ботаника, зоология, анатомия); география; технологияи иттилоотӣ; ихтироъкорӣ ва навоварӣ гузаронида шуда, аз чор давр иборат мебошад.

Дар озмун донишу истеъдоди иштирокчиён аз рӯйи донишҳои назариявии донистани қонуну қоидаҳо, теоремаву аксиомаҳо, назарияҳо, дуруст фаҳмонида додани моҳияти ҳодисаҳо ва равандҳои табиат, ҳалли масъалаҳои амалӣ ва корҳои озмоишӣ, инчунин намоиши дастоварди илмӣ ва навовариҳо муайян мешавад.

Мушоҳидаҳо ва баррасиҳо маълум менамоянд, ки баргузории озмун тайи солҳои 2021-2023 нишон дод, ки дар байни ҷавонону наврасони ҷумҳурӣ таваҷҷуҳ ба омӯзиши илмҳои риёзӣ, дақиқ ва табиӣ бамаротиб зиёд гардида, барои дарёфт ва тарбияи мутахассисони баландихтисоси муҳандисию техникӣ замина гардидааст.

Соли 2023 бори аввал озмун байни хонандагони муассисаҳои шакли нав (литсейҳо ва гимназияҳо) ва муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ дар алоҳидагӣ баргузор шуда, шумораи ҷойҳои ифтихорӣ 42 адад зиёд шуда, миқдори умумии онҳо 132 ададро ташкил дод. Ҳамчунин ҷиҳати ҷалби васеи иштирокчиён ба озмун соли 2023 дар ҳамаи номинатсияҳо ғолибони ҷойи 3-юм аз ду нафар ба се нафар зиёд шуда, шумораи ҷойҳои ифтихорӣ аз рӯйи ҳар як номинатсия ба 6 адад расонида шуд. Шумораи мукофоти пулӣ барои омӯзгороне, ки шогирдонашон дар даври чоруми озмун ҷойҳои 1, 2, 3 ва Шоҳҷоизаро соҳиб мешаванд, 49 адад зиёд шуда, 84 ададро ташкил дод.

Ҷиҳати ҳавасмандсозӣ ва бештар омода намудани наврасону ҷавонон барои омӯзиши фанҳои риёзӣ, дақиқ ва табиӣ ва иштирок дар озмун дар баробари довталабон, инчунин омӯзгорон ва падару модарони хонандагоне, ки дар он ғолиб меоянд, аз лиҳози моддӣ ва маънавӣ қадршиносӣ мешаванд.

Тибқи иттилои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, соли 2023 дар даври якуми Озмуни ҷумҳуриявии «Илм – фурӯғи маърифат» дар маҷмуъ 163 ҳазору 892 нафар иштирок намуда, ба даври дуюм 30 ҳазору 918 нафар роҳхат гирифтанд. Дар даври дуюм аз 30 ҳазору 918 нафар иштирокчӣ 3878 нафар ба даври сеюм роҳхат гирифтанд. Дар даври сеюм аз 3878 нафар иштирокчӣ 579 нафар ба даври ниҳоӣ роҳхат гирифта, 133 нафар ғолиб омад, ки аз ин шумора 26 нафар зан буд.

Маврид ба зикр аст, ки бори аввал дар соли сеюми баргузории озмун Шоҳҷоиза супорида шуд. Шоҳҷоиза насиби омӯзгори Донишгоҳи давлатии тиббии Хатлон, ҳамзамон ҷарроҳ дар Беморхонаи ҷумҳуриявии клиникии ноҳияи Данғара Ҷаҳонгир Дадаҷонов бо пешниҳоди микроҷарроҳии реконструктивиӣ-пластикӣ гардид.

Бояд қайд намоям, ки шумораи иштирочиён дар Озмуни ҷумҳуриявии «Илм – фурӯғи маърифат» сол аз сол афзуда, шукӯҳу шаҳомати баргузории он низ ранги дигар гирифта истодааст. Аз ҷумла, соли 2023 шумораи иштирочиёни даври аввали озмун нисбат ба як соли пеш тақрибан ду маротиба зиёд буда, сатҳи дониши хонандагону донишҷӯён ва дигар қишрҳои ҷомеа нисбат ба солҳои пешин боло рафта, таваҷҷуҳ махсусан ба фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ хеле зиёд шудааст.

Агар озмунҳои ҷумҳурияви “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” ва “Фурӯғи субҳи доноӣ китоб аст” ҳисси ватандӯстиро дар дили инсонҳо бедор созанду таркиби китобхонии тафаккури ҷомеаро ғанӣ гардонида, санъату фарҳангро рушд диҳанд, озмуни “Илм - фурӯғи маърифат” метавонад, тафаккури техникии ҷомеаро боло барад. Дар ҳамбастагӣ натиҷаи ин озмунҳо метавонанд, аҳолии кишвари моро боз ҳам равшанфикр гардонанд, то барои расидан ба ҳадафи чоруми стратегии кишвар, яъне саноатикунонии босуръат, заминае пайдо гардад.

Дар баробари роҳандозии озмуни ҷумҳуриявии “Илм - фурӯғи маърифат” эълон гардидани 20-солаи рушди илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ низ яке аз чораҳои муҳиму тақдирсоз аст. Ин иқдомҳои наҷиб арои ояндаи дурахшон ва бадал гаштани кишвари маҳбубамон ба як давлати аз ҷиҳати техника ва технология рушдкарда, бисёр ҳам саривақтӣ ба шумор мераванд.

Баргузории озмун дар солҳои 2021-2023 нишон дод, ки байни ҷавонону наврасони ҷумҳурӣ таваҷҷуҳ ба омӯзиши илмҳои риёзӣ, дақиқ ва табиӣ бамаротиб зиёд гардида, ин ба дарёфт ва тарбияи мутахассисони баландпояи муҳандисию техникӣ замина гардидааст. Озмуни ҷумҳуриявии «Илм-фурӯғи маърифат» дар айни замон дар фазои илмию таълимӣ ҳамчун падидаи нав дар раванди рушди тафаккури техникӣ мақоми хосса пайдо намудааст.

Илмҳои дақиқ илмҳое мебошанд, ки дар ояндаи дурахшони Тоҷикистон нақши муҳим бозида, хеле зарурӣ мебошанд ва бо омӯзиши ин фанҳо мо метавонем, ҷодаҳои манфиатоварро бештар кашф намуда, фардои саодатбори миллати азизамонро таъмин намоем.

Итминони комил дорем, ки Озмуни ҷумҳуриявии «Илм-фурӯғи маърифат» аз ҳар ҷиҳат ба илмомӯзии хонандагон ва дигар қишрҳои ҷомеа фоидаи зиёд мерасонад ва баҳри дар амал татбиқ намудани ҳадафи чоруми стратегӣ яъне саноатикунонии босуръати мамлакат ва амалисозии тарҳи «Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф» нақши бориз гузошта, миллати созанда ва ихтироъкору навовар будани моро бори дигар ба ҷаҳониён собит месозад.

Нарзуллоева Шаҳноза Баҳруллоевна - ходими хурди илмии озмоишгоҳи “Фармакология”-и Институти кимиёи ба номи В.И. Никитин

Либоси миллӣ ҷузъи муҳими фарҳанг буда, сатҳи маданияту маърифати миллат дар он таҷассум мегардад. Аз ин рӯ, занону духтарони тоҷикро мебояд, ки ба анъанаҳои миллии либоспӯшӣ арҷ гузошта, аз тақлид ба фарҳанги бегона даст кашанд.

Дар суханронии худ Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо фаъолон, намояндагони ҷомеа ва ходимони дини кишвар, ки санаи 9 марти соли равон баргузор гардид, оиди арҷгузорӣ намудан ба либоси миллӣ тоҷикӣ ин нуктаро махсусан таъкид доштанд: “Воқеият баёнгари он аст, ки ҳар миллат бинобар собиқаи фарҳангии худ дар либоспӯшӣ рафтору анъанаҳои махсус дорад, ки арзишҳои моддиву маънавии гузаштаи онро инъикос менамояд ва ҳар миллат аз рӯйи забон, фарҳанг ва шаклу тарзи либоспӯшияш шинохта мешавад”.

Дар ҳақиқат тамаддуни башарият ва таърихи ҳар як миллат бо сару либос пайванди ногусастанӣ дошта, ҳувияти миллиро ифода мекунанд, ки онҳо аз якдигар бо рамзҳои гуногуни этникӣ фарқ мекунанд. Маҳз сару либоси миллӣ аст, ки дар давраҳои гуногуни таърихӣ завқи одамон, саъю кушиши зебоӣ ва зебопарастиро равшан нишон медихад.
Либосҳои миллии нотакрори мо дар заминаи фарҳанг ва тамаддуни деринаи минтақаи мо ташаккул ёфтаанд, ки на танҳо намуди зоҳирии миллати моро нишон медиҳад, балки мафкураи маънавии моро дар ташаккули тамаддуни ҷаҳонӣ устувор мегардонанд.

Либосе, ки шахс ба бар мекунад, таассуроти аввалини ӯро дар атрофиён ба вуҷуд меорад. Фарҳанги либоспӯшӣ муносибати моро ба рӯйдодҳои гирду атроф ифода мекунад. Либос аз завқ, ҷаҳонбинӣ ва рафтори инсон шаҳодат медиҳад. Либос як ҷузъи олами маънавии инсон аст. Ҳар як унсури он воқеан барои худ сухан мегӯяд.

Кишвари мо дар солҳои соҳибистиқлолӣ, таҳти роҳбарӣ ва заҳматҳои пайгиронаи Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун рӯ ба тараққӣ дар тамоми соҳаҳои иқтисодиёту иҷтимоиёт, махсусан соҳаи фарҳанг бо суръат рушд ёфта, дар марҳила рушд қарор дорад. Аз ин рӯ, фарҳанги либоси миллӣ ва пайравӣ ба он ҳамчун обу ҳаво зарур мебошад ва ҳифзу такмил додани онҳо барои ҳар як фарди бо нангу номус, махсусан ҷавондухтарон рукни муқаддас ба ҳисоб меравад.
Ҳамзамон аз ҷониби тарроҳон ва чеварони кишвар иқдомҳои зарурии таҳия ва коркарди сару либоси шинами миллӣ барои ҳамаи қишрҳои ҷомеа хеле ва хеле ба манфиати кор хоҳад буд.

Либосхои миллие, ки ниёгони мо дар замонхои кадим ба бар кардаанд, зебо ва дилкаш аст. Ин либосҳо ба мардуми тоҷик тааллуқ доранд, ки фарҳанги баланд ва арзишҳои миллии моро ифода мекунанд. Дар баробари ин, ба кишвари соҳибистиқлолу шукуфони мо саодат зам мекунад.

Бинобар ин ба мо зарур аст, ки ҳангоми либоспӯшӣ расму оинҳои миллии тоҷиконаи худро риоя карда, бо ҳамин дар замони муосир, ки пур аз талотуми ҷаҳонишавӣ аст, ҳувияти миллии худро гум накунем ва онро ба наслҳои оянда ба мерос гузорем.

Дар охир ҳаминро таъкид намудан ба маврид аст, ки дар баробари дигар қишрҳои ҷомеа олимони Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар байни ҷомеа корҳои фаҳмондадиҳиро оиди пос доштани фарҳанги миллӣ, аз ҷумла риояи сунатҳои миллӣ дар мавриди сару либос, пешгирӣ намудани падидаҳои номатлуби хурофотпарастӣ ва бегонапарастӣ, тарғиби дастовардҳои илму техника ва технологияҳои муосир ба роҳ мондаанд ва дар тарғиби сиёсати давлатӣ вобаста ба арзишҳои миллӣ сакҳми худро мегузоранд.

Комилҷон Эрматов – директори Филиали
Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ дар в.Суғд,

Акбар Адҳамов – корманди Филиали Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ дар в.Суғд.

Истиқлоли давлатии Тоҷикистон натиҷаи кӯшишу талошҳои тулонии халқи тоҷик дар шебу фарози таърихи миллат мебошад. Фикри соҳибистиқлол шудан ва саъйи расидан ба давлатдории миллӣ дар зеҳни миллати тоҷик садсолаҳо нуҳуфта буд.

Истифодаи неруву имкониятҳои умумӣ, густариши ҳамкориҳои иқтисодиву иҷтимоӣ ва фарҳангии миёни давлатҳо, тақвияти муносибатҳои минтақавӣ дар заминаи Истиқлоли комил ба вуҷуд меояд. Барои амалисозии он, қабл аз ҳама, Ваҳдати миллӣ шарт ва зарур аст. Чуноне ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид менамоянд: «Ваҳдати миллӣ барои кулли мардуми Тоҷикистон арзиши муқаддасу азиз ба ҳисоб рафта, асоси хушбахтӣ ва саодати бедории миллат мебошад. Озодӣ, истиқлолият сулҳу субот, ормиву осоиштагӣ ва созандагию бунёдкорӣ маҳз аз шарофати ваҳдати миллӣ насиби мо гардидааст. Бинобар ин, вазифаи ҷонии ҳар кадом шахси соҳибмаърифат аз он иборат мебошад, ки чун гавҳараки чашм Ватанамон — Тоҷикистонро ҳифзу ҳимоят намояд ва онро азизу муқаддас дорад».

Поягузори Истиқлоли миллӣ Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошанд, ки бо сиёсати хирадмандона ва ақлу заковати тоҷикона мардумро ба Ваҳдати куллӣ расонид ва боиси хушнудии мардум шуда, кишварро ба пешравиҳои назаррас ноил гардонид.

Бояд тазаккур дод, ки як нафар метавонад Давлат, Миллат, ҳудуд, низоми сиёсии пойдор бисозад ва мо инро дар мисоли Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон эҳсос, дарк кардаву дида метавонем. Масалан, дар замони муқовиматҳои дохилӣ ва ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон ин шахсияти таърихӣ тавонистаанд, давлатро аз вартаи нобудӣ наҷот бидиҳанд. Яъне, гуфтан лозим аст, ки тавонистаанд, як давлат, як миллат, ҳудуд ва низоми сиёсии сартосариро ташаккул диҳанд ва Истиқлоли комилро таъмин намоянд.

Тавре таъкид намудем, воқеан Истиқлол волотарин ва пурарзиштарин дастоварди давлату миллати тоҷик аст. Маҳз бо шарофати ба даст даровардани Истиқлол ба наврасону ҷавонони мо имконият фароҳам омад, ки дониш, қобилият ва маҳорати хешро дар ҳамаи самтҳо инкишоф диҳанд, Ватани худро дар арсаи байналмилалӣ муаррифӣ намоянд, пешсаф бошанд ва ба сӯйи ояндаи дурахшон устуворона қадам гузоранд.

Даврони Истиқлол имкони воқеӣ фароҳам овард, то роҳи имрӯзу ояндаи миллат ва пешрафти минбаъдаи Тоҷикистон ба сӯйи ҷомеаи демократӣ, ҳуқуқбунёд ва дунявӣ муайян гардад. Истиқлол рамзи олии Ватану ватандорӣ, бузургтариннеъмати давлатсозию давлатдории мустақил, кору пайкори пайгирона, созандагӣ, азму талошҳои фидокорона баҳри расидан ба истиқлоли сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ мебоашд, ки меъёрҳои ҷомеаи шаҳрвандиро таҳким бахшида, дар як вақт, ҳаёти озодонаи сокинон ва бахту саодати ҳақиқии миллатро таҳким бахшид.

Ҷумҳурии Тоҷикистон аз нахустин рӯзҳои Истиқлол кӯшиш намудааст, то дар раванди барқарорсозӣ ва ташаккули пояҳои давлату давлатдории навин барои таъмини амнияту оромии ҷомеа, суботи сиёсиву иҷтимоии кишвар шароитихуб муҳайё созад. Муҳимтарин дастовардҳое, ки дар даврони Истиқлол ба даст омадаанд, инҳо: давлатдории миллӣ, Ваҳдати миллӣ ва сулҳу субот дар ҷомеа, Истиқлоли давлатӣ ва арҷгузорӣ ба забон, таърих ва фарҳанги миллӣ, заминаи воқеии рушди иқтисодӣ ва иҷтимоии кишвар, сиёсати хориҷии кишвар, рушди маориф ва ғайраҳо маҳсуб меёбанд.

Истиқлоли кишвар барои рушди иқтисодиёти ватанӣ шароити мусоид фароҳам овард. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои амалӣ гардонидан ва тақвият бахшидани раванди татбиқи чор ҳадафи стратегӣ– баромадан аз бунбасти коммуникатсионӣ, таъмини амнияти озуқаворӣ, истиқлолияти энергетикӣ ва саноатикунонии босуръат вазифаҳои аввалиндараҷа ҳисобида шуда, муҳайё намудани заминаҳои воқеии рушди соҳибкорӣ ва дар маҷмуъ, баланд бардоштани иқтисодиёт низ муҳим шуморида мешавад.

Воқеан, Истиқлол равнақ бахшидани арзишҳои миллӣ дар сарзамини бумиву аҷдодӣ ва дорои нишонаҳои хоси давлати хеш будан байни мамолики ҷаҳон аст. Истиқлол армони ҳазорсолаи тоҷик буд, ки баъди ҳазорсолаҳо ҷомаи амал пӯшид ва имрӯз давлати тоҷикон дар байни ҷомеаи ҷаҳонӣ соҳиби обруву эътибор ва нуфӯз аст, ки кулли мамолики дунё онро эътироф намудаву робитаҳои хуби иқтисодиву тиҷоратӣ доранд. Истиқлол ин шарафу номуси ватандорӣ, ифтихор аз давлати миллати хеш ва талошу заҳмати бардавоми ҳар як фарди бедордили ҷомеа баҳри худшиносӣ, маърифат ва фарҳанги воло мебошад.

Маҷидзода Расул – ходими илмии шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,номзади илмҳои филологӣ