Зан-модар олиҳаи зебоии зиндагӣ ва фариштаи рӯи замин аст. Модар нигаҳдорандаи чароғи хонадон аст. Зиндагӣ аз зан-модар сарчашма гирифта, ҳаётро бо навозишу созиш тароват бахшида, бо сад ниёишу фаҳмиши модарона фарзандонро ба воя мерасонад. Зери маҳфуми зан – модар мо шахси ҳалиму меҳрубон, ғамхору заҳматкаш ва олиҳаи зебоии зиндагиро мебинем. Зан чароғи хонадон, омӯзгору тарбиятгар, гулафшони замину осмон, ба дунё оварандаи насли инсон ва роҳнамои ҳаёти пур аз зебогиҳои мост. Бо омадани баҳори гулбасар занону модарони меҳрубони мо ҷашн доранд. Ҷашни «Рӯзи Модар». Дар калому қомуси башар ҳеҷ калимае муқаддастар аз калимаи«Модар» наметавон пайдо кард. Зеботарин ва арзишмандтарин калима, ки сарчашмаи ҳама муқаддасот ба шумор меравад, ин номи поки модар аст. Сулолаи ҳар паёмбаре, ҳар азизу номваре, ҳар сарваре, ки ҳаст оғозаш Модар аст. Бузурге дар васфи зан-модар чунин мисраҳо овардааст, ки гувоҳи гуфтаҳои болост:-

Занонро гар зи дониш зеваре ҳаст,

Умеди рӯзгори беҳтаре ҳаст.

Агарчи аз занон пайғамбаре нест,

Ҳама пайғамбаронро модаре ҳаст.

Модар барои фарзандон заҳматҳои шоён кашида, баҳри калон ва тарбия намудани фарзанди хеш шабҳои дароз бедорхобӣ кашида, барои орому осуда хуфтани фарзанди хеш суруди нозанини “алла”-ро бо як меҳрубонию зебогӣсари гаҳвора зам-зама менамояд. Суруди модар оғоз ва сарчашмаи тамоми сурудҳои одамист. Модар оғозу анҷоми ҳар меҳру муҳаббате аст ва ҳама муҳаббатҳо бо номи поки ӯ таҷассум меёбад. Меҳри модар ба мисли хуршед аст, ки ба олам нур мепошад, ишқи поки модар ба мисоли чашмаҳои пурҷӯшест, ки дашту биёбонро гулистон мекунад. Зери мафҳуми Модар меҳру муҳаббат, хушгуфторию хушрафторӣ, бузургиву муҷассамаи ҳоксорӣ ниҳон аст. Нақши зан – модар дар тарбияи фарзанд, омӯхтани забон, таъриху фарҳанг ва умуман камолоти маънавию ахлоқии фарзанд барҷаста ва муайянкунанда мебошад. Фаромӯш набояд кард, ки модарон фарзандони худро ба камол расонида, ҳамзамон таърихи ояндаи Ватани хеш ва таърихи ояндаи башарро эҷод мекунанд. Модар барои инсоният азизтарин кас аст ва бесабаб нест, ки муқаддастарин мафҳум, яъне Ватанро бо мафҳуми модар баробар ва ҳамрадиф донистаанд. Барои ҳар як инсони соҳибаслу соҳибватанду мафҳум Модар ва Ватан арзишу манзалати якхела дорад. Зан беҳтарин мӯъҷизаи парвардигор аст. Худованд ба зан зебоӣ, шуҷоат, меҳру садоқат ва наслофариро эҳдо кардааст.

Сарвари кишварамон Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ бо занони фаъоли Тоҷикистон иброз дошта буданд: «Ҷомеае, ки ба зан-модар ғамхорӣ менамояд, ба ояндаи худаш ғамхорӣ мекунад. Давлате, ки нисбат ба модар ин сарчашмаи ҳаёт ва бақои насли инсон бепарво бошад, ояндаи худро аз даст медиҳад».

Мафҳуми Зан-Модар дар Суханҳои ҳикматомӯзи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар васфи занон ва бонувонниз ибратомӯзу тарбиявӣ буда, моро ба он водор менамояд, ки нисбат ба Зан-модар, сарчашмаи ҳаётва бақои насли инсон ғамхор бошем.

Модар офарандаи ҳаёт, пайвандгари наслҳо, сарчашмаи меҳру муҳаббат ва нерубахши рӯҳу ҷон мебошад. Маҳз ба ҳамин хотир, мардуми тоҷик ва умуман, аҳли башар ба ин тимсоли беҳамтову ҷовидона арҷ мегузоранд, бузургии ӯро ситоиш менамоянд ва дар наздаш ҳамеша сари таъзим фуруд меоранд. Мо низ бо ҳамин сабаб ҷашни фархундаи“Рӯзи Модар”-ро бо фарорасии баҳор ва Соли нави аҷдодӣ мутобиқ карда, ин ду рамзи некиву саодатро пайи ҳам таҷлил менамоем. Зеро меҳру муҳаббат ва файзу сафои модарон бо айёми эҳё шудани табиат таҷассумгари идомаи ҳаёт ва фардои нек мебошанд.

Мо ҷашни бонувонро махсус Рӯзи Модар ном ниҳодем, то ки эҳтироми амиқу арҷгузории хосаи худро ба бузургиву зебоӣ ва азамату олиҳимматии модарони поксириштуофарандагони ҳаёти инсонӣ собит созем. Зеро аслу ҷавҳари Рӯзи Модарро муҳаббату самимият, покиву садоқат ва ҳурмату эҳтироми беандоза нисбат ба Зан – Модар ташкил медиҳанд.

Нақш ва мақоми зан дар ҳамаи давру замонҳо дар ҳаёти ҷомеаи башарӣ ҳамчун офарандаи ҳаёт, пайвандгари наслҳо ва низомбахши рӯзгор ниҳоят бузург аст. Гузашта аз ин, Зан-Модар мураббии аҳли башар ва нахустустоди инсон мебошад.

Рӯзи Модар муборактарин рӯз аст ва хизмати фарзанд дар қиёси ранҷу заҳматҳои модар фақат қатрае аз баҳрро мемонад. Дар сатҳи давлатӣ ва бо тантанаву шукӯҳи хоса ҷашн гирифтани Рӯзи Модар нишонаи эътибору эҳтироми зиёди давлат ва Ҳукумати кишвар нисбат ба модарону занон мебошад, зеро нақши занону модарон дар ободии хонадон, тарбия кардану ба воя расонидани фарзандон, ба онҳо омӯзонидани забони модарӣ, одобу маънавиёт, парвариши эҳсоси баланди худшиносиву худогоҳӣ, ҳисси миллӣ ва ифтихори ватандорӣ беназир аст.

Занону модарони тоҷик тараннумгари зебоӣ, нигаҳдорандаи меҳру муҳаббат ва идомабахши ойинҳои неки гузаштагонбуда, дар замири фарзандон меҳри Ватан, падару модар, эҳтироми калонсолон ва арҷ гузоштан ба инсониятро ҷой медиҳанд ва чун боғбони насли одамӣ онҳоро парвариш менамоянд.

Зан – Модар муҷассамаи гӯёи зиндагӣ ва ширинтарин лафз дар забони одамӣ мебошад.

Модар гаҳвораву оламро бо ҳам мепайвандад, рисолати пурзаҳмати парвариши наслҳоро ба дӯш кашида, бо сиришту замири покаш барои ҳастии фарзанд, ободии хонадон ва осоиши ҷомеа талош менамояд. Баробари ин, дар сари гаҳвораи тифлаш шабзиндадорӣ карда, камолоти ӯро интизор мешавад ва тамоми ҳастиашро ба парвариши ҷигарбандаш сарф намуда, аз роҳи сидқ мададгораш мегардад. Ин рисолати бузурги инсонӣ мақому мартабаи модарро боз ҳам муқаддасу беназир гардонидааст.

Зан – Модар ба мисли баҳор пурнакҳату муаттар, сабзу хуррам ва шодобу шукуфо буда, бо оғози фасли баҳор ва арафаи соли нави аҷдодӣ, яъне ҷашни Наврӯз, тавъам омадани Рӯзи Модар дар кишвари зебову офтобии мо рамзи нек аст. Яъне соли нави мо бо арҷ гузоштан ба мақому манзалат, қадру қимат ва ҳурмату эҳтироми модарону занони иззатманду меҳрубони мо шуруъ мешавад.

-Нақши модар махсусан дар тарбия, омӯхтани забон, таъриху фарҳанг, донишҳои муосир ва умуман, камолоти маънавию ахлоқии фарзанд барҷаста ва ҳатто муайянкунанда мебошад.

Бузургии Зан – Модар, пеш аз ҳама, дар он таҷассум меёбад, ки ӯ чароғи хонадон, идомадиҳандаи насл, тарбиякунанда ва бакамолрасонандаи фарзанд, инчунин нигоҳдорандаи забон, таърих ва фарҳанги миллӣ мебошад.

Дар ситоиши Зан – Модар волотарин суханҳо гуфта шудаанд. Симои зани зебопарастуозоданажод, диловару мубориз, бо нангу бономус, далеру шуҷоъ, ватандӯсту ватанпараст, озодихоҳу адолатпарвар ва кадбонуву ҳунарманди тоҷик ҳанӯз се ҳазор сол қабл дар матнҳои суғдиву паҳлавӣ ба таври барҷаста тасвир ёфтааст.

Муносибати самимона нисбат ба занону духтарон рисолати орому осуда ва солим нигоҳ доштани оиларо таҳким мебахшад ва устувории оила, дар навбати худ, суботи ҷомеаро таъмин намуда, қудратмандии давлатро тақвият мебахшад.

Мо бояд ҳамеша дар ёд дошта бошем, ки нишонаи солим будани оила ва камолоти ҷомеа пеш аз ҳама муносибати ғамхорона ба Зан – Модар, Зан – Мураббии фарзандон ва нигоҳдорандаи чароғи хонадон аст.

Ба ҷавонмардони миллат хотиррасон месозам, ки ба қадри шири сафеди модар ва заҳмати ӯ расед, модарону занони худро самимона дӯст доред, доим пуштибони онҳо бошед ва коре кунед, ки модарону занони тоҷик на ашки ғаму ғусса, балки фақат ашки шодӣ резанд.

Агар баҳор оғози эҳёи табиат ва зиндагӣ, ибтидои нақшаву ниятҳо ва ташаббусу иқдомоти тоза, омодагӣ ба кишту кор ва оғози нави корҳои ободониву созандагӣ бошад, модар худ оғозгари зиндагӣ ва бахшандаи ҳаёт мебошад. Аз ин рӯ, мо модарро ҳамчун мавҷуди муқаддас дӯст медорем, мақому манзалат, қадру қимат ва ҳурмату эҳтироми ӯро ҳамеша пос медорем.

Дар охир ба ҳамаи модарони азизи кишварамоноғози баҳори нозанин“Рӯзи Модар” ва омад-омади “Наврӯзи хуҷастапай”-ро табрику муборакбод намуда, баронем, ки модарони ҳалиму ғамхорамон ҳамеша мисли гулҳои баҳорон шукуфону пуртароват ва бахту саодат, барору комёбиҳои рӯзгор ёру мададгоратон бошад.

Зан модари ман, модари ту, модари ом аст,

Зан шарбати ҳар маъракаву косаи ҷом аст.

Бе зан чи бувад зиндагиву зист дар олам,

Зан аз тарафи бахт ба мо арзи Паём аст.

Бигзор, қалбҳои шумо Модарон ҳамеша монанди чашмаҳои кӯҳистони Тоҷикистонпоку мусаффо бошанд!

Маҳмадиев Ғолиб – ходими илмии шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ

Зуҳуров Абдухолиқ – ходими калони илмии шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ