Як дами ҷон костани модарон,

Беҳ зи ҳама муъҷизи пайғамбарон.

Як нигаҳи шуълавари модарон,

Беҳ зи ҳама анҷумани ахтарон

Модар калимаест, ки баробари ба забон овардан тамоми вуҷудро эҳсоси қувваю матонати нотамом фаро мегирад. Барои оромиши оила ва хушбахтии фарзандони хеш ба ҳама кор қодир мегардад. Маҳз барои ҳамин метавон модарҳоро “қаҳрамонони бесадо” гӯянд. Чунки муҳаббати беканоре нисбати фарзанди худ дорад. Пас мебояд тавон гуфт, ки ҷои модарро ҳеҷ кас ва ё неъмате гирифта наметавонад. Модар бо бузургияш метавонад ҷои шахсонеро пурра намояд, ки ҳатто ин ҷуръатро ҳеҷ кас карда наметавонад. Дар баробари тавлиду парасторӣ намудан, беҳтарин дӯст, мураббӣ, ҳамроҳ ва ҳимоятгар мебошад. Дар ҳаёти ҳар яки мо нақши муборизеро дорост.

Модар дар баробари нигоҳубини фарзанд, қонуну қоидаҳои ҳаёт ва арзишҳои иҷтимоӣ шинос мекунад. Модар бо ҳама ҳусни худ, меҳрубонӣ ва фаҳмиш ба фарзанд кӯмак мекунад, то ки ӯ инсони воқиф ва бомаърифат шавад.

Бо вуҷуди муҳабати зиёд ҳатто дар вазъияти душворӣ дар паҳлӯи фарзанд истода кумаки хешро дареғ намедорад. Ҳатто нисбати хеш беэҳтиромии фарзандро дида қодир аст, ки иштибоҳи онро бахшад.

Эҳтироми модар ва қадрдонӣ ба ӯ яке аз арзишҳои асосии ҳаёти инсонӣ аст. Ҳар як фарзанд бояд дарк кунад, ки модар ҳамеша барои ӯ қиматарин ганҷ аст ва бояд ба ӯ эҳтиром гузорад. Эҳтироми модар на танҳо бо сухан, балки бо амалҳо низ ифода кардан лозим аст.

Аз ин рӯ мо фарзандон бояд ба қадри модар бирасем. Ӯро дӯст дорем, меҳрубон бошем. Зеро ки дунё бе меҳру муҳаббати модар, бе ҳастии модар ҳеҷ аст. Бузургон дар васфи модар шеърҳои зиёде гуфтаанд ва сарояндагон онҳоро ба оҳанг дароварда месароянданду месароянд. Ҳар як нафари мо бояд ба қадри модар бирасем ва хушбахт созем. То ҳастем барояш хидмат кунем ва кӯшиш кунем, ки модар аз мо розӣ бошад. Ҳеҷ гоҳ меҳри модар аз фарзанд кам намешавад. Ҳастии модар барои ҳар як шахс бахти бузургест, домони модар биҳишти воқеии ҳар як инсон аст. Аз ҳама шахси бахшоянда, дуогӯ, меҳрубон, мушфиқ ғамхор, дӯстдорандаи фарзанд танҳо модар аст. Мо фарзандон чӣ қадаре ки хизмати модаро кунем якшаба зиндадориашро баргардонда наметавонем. Метавонем мисраҳои шеърӣ аз ашъори шоирон мисол оварем.

Бо ҳамон дасте, ки шабҳои дароз,

Чашми шаҳло карда во аз хоби ноз.

Аллагӯён тифлро хобондаӣ,

То саҳар гоҳворааш ҷунбондаӣ.

Бо ҳамон дасте, ки ширам додаӣ,

Сӯям оғӯшат калон бикшодаӣ.

Бо ҳамон дасте, ки шодам борҳо,

Пок кардӣ ашки чашмони маро.

Модар барои фарзанд, ҳаёт, меҳрубонӣ, ҳимоя ва оромӣ аст. Муҳаббати модар бениҳоят зиёд мебошад, ки ҳеч чиз ҷои онро гирифта наметавонад. Ҳар як фарзанд бояд қадри модарашро бидонад ва ба ӯ эҳтиром ва муҳаббат нишон диҳад, зеро модар бузургтарин арзиши ҳаёти ҳар як инсон аст.

Шодихуҷа Комилов Достонҷон Раҳмонов ходимонии илмии Институти математикаи ба номи Абдуҳамид Ҷӯраеви АМИТ

Модар азизтарин вуҷуди рӯи замин мебошад ва зиндагӣ аз нафаси гарму дилнавози ӯ оғоз мегирад. Зан – модар сарчашмаи меҳру вафо, олиҳаи зебоӣ, рамзи ишқи ҷовидонӣ, нахустин мураббӣ ва муаллими фарзанд мебошад. Зеро тору пуди модарон аз риштаи меҳру садоқат бофта шудааст.

Эмомалӣ Раҳмон

Хоки пояш сурмаи чашми сар аст,

Дар ризояш Ҷаннате пеши дар аст.

Баҳри ҳурмат лоиқи мо кист, кист?

Модар асту Модар асту Модар аст

Модар воқеан нахуст устоди башарият аст ва фарзанд каломи аввалинро аз ӯ меомӯзад. Модар барои фарзандон таълимоти зиндагиро ба таври амиқ ва маънавӣ медиҳад. Ӯ на танҳо бо суханони хуб балки бо рафтори худ намунаи дурандешӣ, меҳрубонӣ ва инсонгарӣ мешавад. Модар кушиш мекунад,ки фарзандонро ба қадри инсон будан, бо одамон хуш рафтор кардан ва фарҳанги эҳтиром доштанро омузонад. Ҳар модаре, ки соҳиби саводу дониш аст, фарзанди ӯ ҳам босаводу хушахлоқ ба воя мерасад. Ҳатто сатҳи забондонии фарзанд аз сатҳи забондонии модар вобаста аст, зеро халқ беҳуда нагуфтааст, ки «Нотиқ он кас шуд, ки аз модар шунид».

Муҳаббати модар ба меҳрубонии баланд, ғамхорӣ ва рафтори наздик ба даст меояд, ки барои фарзандон аҳамияти муҳим дорад. Бо муҳаббати модар фарзанд эҳсоси амният, ҳимоя ва дилсӯзӣ мекунад, Ҳатто дар руӯзҳое,ки тамоми ҷаҳон бар зидди фарзанд меистад, модар ҳамчун пуштибони асосии ӯ бо тамомии муҳаббат ва дусти ҳозир аст.

Зан - Модар, дар фарҳанги тоҷикон ва дар бисёр фарҳангҳои дигар, шахсияти муҳими иҷтимоӣ ва оилавӣ мебошад. Модар на танҳо дар тарбияи фарзандон, балки дар нигоҳубини оила ва нигоҳ доштани арзишҳои фарҳангӣ нақши муҳим дорад.

Модарон бо меҳру муҳаббати беандозаи худ фарзандонро тарбия мекунанд, онҳоро ба зиндагии мустақил омода мекунанд ва дар ҳама ҳолатҳо дастгирии онҳо мебошанд. Модарон дар ҷомеа низ нақши муҳим доранд, зеро онҳо метавонанд ҳамчун намунаи хуби хислатҳои инсонӣ, меҳрубонӣ, ва масъулиятшиносӣ хизмат кунанд.

Беҳуда нест, ки бузургони олам дар назди қадру манзалати зан - модар сари таъзим фуруд оварда, эътироф кардаанд, ки ӯ воқеан бо як даст гаҳвора ва бо дасти дигар сайёраро меҷунбонад. Дар ҳақиқат, мақому мартабаи зан дар ҷомеае, ки худро пешрафтаву мутамаддин мешуморад, басо арзанда ва баланд аст.

Модари ҳар инсон бо муҳаббати беандоза ва бепоён ба фарзандон муносибат мекунад. Ин муҳаббат на танҳо дар лаҳзаҳои хушбахтӣ, балки дар лаҳзаҳои душворӣ ва мушкилот низ эҳсос мешавад. Модарон барои фарзандон тамоми кӯшиш ва имкониятҳоро истифода мебаранд, то онҳоро ба зиндагии беҳтар ва муваффақият расонанд.

Модарон барои фарзандон худи худро фидо мекунанд. Вай дар тамоми мароҳили зиндагӣ, аз давраи кӯдакӣ то калонсолӣ, ҳамеша дар паҳлӯи фарзандон боэътимод ва дастгир қарор дорад. Фидокорӣ ва сарсупурдӣ, ки модар дар баробари фарзандон нишон медиҳад, намунаи беҳтарин барои омӯзиши арзишҳои инсонӣ мебошад.

Тарбия ва таълим дар оила бо модар оғоз мешавад. Вай аввалин шахсест, ки фарзандонро бо арзишҳои ахлоқӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоӣ шинос мекунад.

Модарон на танҳо дар оила, балки дар ҷомеа низ нақши муҳими худро доранд. Вайҳо метавонанд ҳамчун роҳбарон, омӯзгорон ва фаъолони иҷтимоӣ кор кунанд, ки бо кӯмак ва дастгирии онҳо, ҷомеа рушд мекунад. Модарон бо меҳнат ва фидокорӣ, дар рушди иқтисодӣ ва иҷтимоии ҷомеа саҳми арзишманд мегузоранд.

Модар ин на танҳо шахсияти муҳими оила, балки рамзи муҳаббат, фидокорӣ ва масъулиятпазирӣ мебошад. Вай бо меҳнат, сабр ва муҳаббат, фарзандонро ба зиндагии муваффақ ва хушбахт роҳнамоӣ мекунад. Модарон дар ҳаёти ҳар инсон нақши муҳим доранд ва мо бояд онҳоро қадр кунем ва муҳаббати онҳоро эҳсос намоем.

Заҳматҳои беназири модар дар ҳаққи фарзанд, инчунин ба хотири ободиву оромии кишвар моро водор месозад, ки қадру қиммат ва ҳурмату эҳтироми ӯро ҳамеша ба ҷо орем ва барои ӯ шароити мусоиде омода кунем, ки дар баробари фаъолияти созандааш фарзандони сомилу соҳибмаърифатро тарбия намояд. Мақому манзалати модар, заҳмату шабзиндадориҳои ӯ ва рафтори неку пурмуҳаббаташ нисбат ба наслҳои башариат боис гардид, ки модарро ҳамчун бузургтарин ва муқаддастарин инсон ҳамеша дӯст дорем ва азиз шуморем.

Мақому манзалати модар дар ҷомеаи мутамаддини мо ҳамеша болост ва дар ин маврид ғамхориҳои рӯзафзуни давлату Ҳукумат таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбати занону модарон баланд бардоштани мавқеи зан дар ҷомеа диққати хоса медиҳад.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давоми солҳои охир як қатор санадҳои меъёрӣ-ҳуқуқиро ба тасвиб расонид, ки ҳамаи онҳо пеш аз ҳама барои таъмини зиндагии осуда ва баланд бардоштани мақому манзалати зан-модар дар ҷомеа мебошад.

Хулоса муҳаббати модар бузургтарин ва безаволтарин муҳаббат аст,ки дар тамоми ҳаёт фарзандро ҳимоя ва роҳнамои мекунуд. Муҳабати модар абадист...

Идатон муборак бошад модарони меҳрубону ғамхори мо!!!

Содиқова Зарангез Абдувалиевна Раиси Шурои олимони ҷавони Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ

Таърихи башарият пур аз ҳаводиси гуногуни таърихию иҷтимоӣ буда, варақгардонии таърих, ки китоби зиндагиномаи кулли башарият маҳсуб мешавад, дар умқи худ аз нақши муборизи зан ба ҳайси як узви ҷомеа барои ҳифзу дифои Ватан, бунёдгузорию устуворгардонии пояҳои давлатдорӣ дарак медиҳад. Ин далолати он аст, ки занон дар масири таърих мақому манзалати хосаеро соҳиб буданд ва ҳамеша дар радифи мардон бо дасту бозуи худ, бо ақлу фаросат ва ҷасоратмандӣ ҳимоятгари халқу Ватан буданд.

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тољикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақоми занро дар ҳама давру замон бузург арзёбӣ намуда, занро «тавлидгару мураббии инсон ва устоди беназири фарзанд» баҳогузорӣ намудаанд. Таъкиди дигари Пешвои миллат ин аст: «Нахуст мактаби инсон - мактаби модар мебошад, ки ҳамаи мо таҳти парасторӣ ва навозиши ӯ ба камол расида, сабақи одамият омӯхтаем».

Рушди ҷомеа дар ҳама замонҳо ба фаъолмандии занон ва нерую тавони муборизи онҳо вобастагии қавӣ дорад. «Аз дараҷаи саводнокию фарҳангнокии занон ин ё он ҷомеаро баҳо медиҳанд», таъкид мекунанд Пешвои муаззами миллат.

Воқеан, мақоми зан шариф ва барҷаста мебошад. Зан мураббӣ ва оғӯши он мактаби бузурги камолоти насли одамист. Занонро гар зи дониш зеваре ҳаст,

Умеди рӯзгори беҳтаре ҳаст.

Агарчи аз занон пайғамбаре нест,

Ҳама пайғамбаронро модаре ҳаст.

Аз ин рӯ барҳақ ҳар як оила, қавму миллат ва дар маҷмўъ ҷомеаи инсонї бо зани фарҳангдӯст, боназокат, боиффат, донишманд, худшиносу ватандӯст ва ҳунарманду кадбону ифтихор дорад.

Нуфузу мартабаи зан хоса дар даврони Истиқлолият хеле баланд гашт. Давлату Ҳукумати Тољикистон нисбат ба зан пайваста ғамхориҳо зоҳир менамояд ва барои ҳифзи ҳуқуқи занон як зумра қонунҳо, дастуру супоришҳо ба тавсиб расонидааст.

Сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар масъалаи озодию баробарҳуқуқии зану мард, истифодаи нерӯи зеҳнии онҳо дар бунёди давлати миллӣ аз нахустин рӯзҳои соҳибистиқлолӣ мушаххас гардида, ба намояндагони ҳарду ҷинс имконияти озодонаи инкишоф додани қобилияту тавоноиро ба вуҷуд оварда, маҳорату малакаҳояшонро дар раванди сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии давлат истифода мебарад.

Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи кафолатҳои давлатии баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробарии амалигардонии онҳо», «Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа», «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд», «Дар бораи пешгирии зӯроварӣ дар оила» ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ба низом даровардани қабули духтарон ба мактабҳои олии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи квотаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи Барномаи давлатии «Тарбия, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби занону духтарони лаёқатманд барои солҳои 2007-2018», «Дар бораи Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020» муҳимтарин ҳуҷҷатҳое маҳсуб мешавад, ки ба пешрафти ҳаёти занон ва боз ҳам қавӣ гардонидани нақши занон дар ҷомеа мусоидат менамоянд.

Истиқлолияти давлатӣ баҳри тақвияти мавқеи занон дар ҷомеа имконияти васеътареро фароҳам овард, ки тавассути он зани тоҷик тавонист неруи созандаи худро баҳри ободию пешравии кишвари худ сарф намуда, дар ҳама ҷабҳаҳои ватансозӣ дар баробари мардон содиқона ширкат варзад.

Тибқи маълумоти оморӣ занон 49,3 фоизи аҳолии кишварро ташкил медиҳанд. Имрӯз дар кишвар соҳае нест, ки занону бонувони тоҷик дар он фаъолияти пурсамар надошта бошанд.

Бояд қайд кард, ки рӯз ба рӯз шумораи занон дар мансаб ва вазифаҳоиҳои давлатӣ рӯ ба афзоиш аст. Ин аз баробарии зану мард дар ҷомеа шаҳодат медиҳад. Имрўзњо дар сохторҳои давлатӣ, вазорату идораҳо, корхонаю муассисаҳо шумораи занон зиёд гардида, дар вазифаҳои гуногун пурмањсул меҳнат карда истодаанд. Маълумотњо нишон медианд, ки дар соҳаҳои кишоварзӣ, тандурустӣ, илму фарҳанг, маориф, соҳаи хизматрасонии ахборотию ҳисоббарорӣ зиёда аз нисфи кормандонро занон ташкил мекунанд.

Ҳоло қариб 71 фоизи кормандони соҳаи тандурустӣ, беш аз 73 фоизи кормандони соҳаи маориф, 27 фоизи кормандони илм, фарҳанг 47, бонкдорӣ 39, алоқа 25, аз ҷумла дар соҳаи хизматрасонии иттилоотӣ қариб 40 фоиз ва зиёда аз 23 фоизи онҳое, ки дар соҳаи кишоварзӣ фаъолият доранд, занону бонувон мебошанд”.

Занону бонувонро зарур аст, ки аз ин имкониятҳои муҳайёнамудаи давлату ҳукумат дар самти сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоию фарҳангӣ ва таҳкими мавқеи занон дар ҷомеа, ташаккул ва рушди ниҳоди сарварии занон ва фаъолгардонии ин табақаи ҷомеа дар рушди сиёсати давлатдориро самаранок истифода намоянд, зеро ин нерӯи бузурги иҷтимоӣ, қодир аст ба рушд ва ё пешрафти тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятӣ таъсири назаррас дошта бошад.

Сафарова Бону Қурбоновна - ходими хурди илмии шуъбаи фалсафаи иҷтимоии Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ

Модар – мураббии нахустин ва тарбиятгари асосии фарзанд аст. Нақши модар дар ташаккули шахсияти кӯдак ва таълиму тарбияи ӯ бениҳоят муҳим мебошад. Дар фарҳанги мардуми форсу тоҷик модар ҳамчун рамзи меҳру муҳаббат ва маърифат дониста мешавад. Нақши модар дар тарбияи фарзанд бо истифода аз андешаҳои олимони форсу тоҷик ва суханрониҳои муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон назар меафканем.

Модар – тарбиятгари нахустин. Модар аввалин шахсест, ки кӯдак бо ӯ тамос мегирад ва аз ӯ таълим мегирад. Олимони форсу тоҷик, аз ҷумла Ибни Сино, Абӯрайҳони Берунӣ ва Насириддини Тӯсӣ дар осори худ аҳамияти тарбияи кӯдакро дар муҳити оилавӣ таъкид намудаанд. Тибқи андешаҳои ин донишмандон, кӯдак хислатҳои ахлоқӣ ва маърифатиро пеш аз ҳама аз модар меомӯзад.

Нақши модар дар таҳсил ва маърифатнокии фарзанд. Модар на танҳо тарбиятгар, балки роҳнамои асосӣ дар ҷодаи таҳсил ва маърифатнокии фарзанд мебошад. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, дар суханрониҳои худ пайваста ба нақши зан ва модар дар ҷомеа таъкид менамоянд, ки «занон, бахусус модарон, бояд бо илму дониш мусаллаҳ бошанд, зеро ояндаи миллат аз онҳо вобаста аст». Ин андеша собит месозад, ки модар барои рушди зеҳнӣ ва илмии фарзанд нақши калидӣ дорад.

Модар ва тарбияи ахлоқии фарзанд. Модар дар ташаккули арзишҳои ахлоқӣ ва инсонии фарзанд нақши бориз дорад. Мутафаккирони маъруфи форсу тоҷик, ба мисли Саъдӣ ва Ҷалолиддини Балхӣ(Румӣ), дар осори худ модарро ҳамчун роҳнамои асосии инсон ба сӯи ахлоқи нек ва одоб мешумориданд. Модар бо меҳрубонӣ, сабр ва хиради худ ба фарзанд роҳнамо аст.

Арзишҳои миллӣ ва фарҳангӣ дар тарбияи фарзанд.Модар инчунин масъулияти шиносонидани фарзанд бо фарҳанг, таърих ва арзишҳои миллиро дорад. Президенти кишвар дар чандин суханрониҳои худ таъкид менамояд, ки эҳтиром ба арзишҳои миллӣ бояд аз оила оғоз шавад ва модарон дар ин раванд нақши муҳим доранд.

Дар охир метавон қайд намуд, ки модар на танҳо муҳаббат ва ғамхорӣ мебахшад, балки поягузори шахсият ва маърифатнокии фарзанд мебошад. Бинобар ин, нақши модар дар таълиму тарбияи фарзандро набояд нодида гирифт. Ҳар як модар бо дониш, сабру таҳаммул ва меҳрубонӣ метавонад ҷомеаи солимро тарбия кунад.

Ходими илмии ШФКА Институти астрофизикаи АМИТ Сафаров С.Н.

Яке аз нуктаҳое, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ қайд намуданд, ин баланд бардоштани мавқеи занон дар ҷомеа маҳсуб меёбад, ки пайгирии ин масъала боиси сарфарозии мо – бонувон аст.

Имрӯз рушди тамоми соҳаро бидуни ширкати занону духтарону занон тасаввур кардан номумкин аст. Албатта, бо дастгириву ҳидояти Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон занону духтарон дар ҷомеа мақоми назаррасе пайдо намудаанду бо ифтихор фаъолият мекунанд. Боиси сарбаландиву сарфарозист, ки Сарвари маҳбуби давлат меҳнати мо – бонувонро қадр карда, ба қобилияту истеъдод ва садоқату ҷасорати ҳар як нафари мо бовари дорад.

Бояд зикр намоем, ки ҳамасола 11-уми феврал бо қарори Ассамблеяи генералии Созмони Милали Муттаҳид Рӯзи байналмилалии бонувону духтарон дар соҳаи илм эълон гардидааст. Он барои бартараф кардани монеаҳо ва кумак расондан ба занон, баробарҳуқуқии гендерӣ, эътироф ва саҳми бонувон дар рушди илм таъсис ёфт.

Дар замони соҳибистиқлолӣ бонувони кишвар, дар баробари мардон, бо ҳисси волои ватандӯстона, дар соҳаҳои мухталифи ҳаёти ҷомеа ва давлат фаъолият карда, бо ташаббусҳои созандаву бунёдкории хеш дар ободии Тоҷикистони азизамон саҳм мегузоранд.

Зан-модар офаранда ва тарбиятгари аҳли башар аст. Набзи зиндагии башар дар тамоми тӯли таърихи инсоният бо набзи зан-модар ҳамсадо, ҳамнаво ва ҳамоҳанг мебошад. Бузургони олам дар назди қадру манзалати зан-модар сари таъзим фуруд оварда, эътироф карданд, ки ӯ воқеан бо як даст гаҳвора ва бо дасти дигар сайёраро меҷунбонад. Аз ин рӯ, сарвари дурандеши мо таъкид менамоянд, ки бояд ҳамеша ва доимо нисбат ба модарону бонувон ғамхору меҳрубон бошем.

Имрӯзҳо занону мардон дар ҷомеаи мо баробарҳуқуқанд, аммо масъулияти занони тоҷик нисбати мардон бештару пештар аст. Зани тоҷик қабл аз оне ки ба илм сарукор гирад, пеш аз ҳама, ӯро месазад, то вазифаи ҷонии худ – тарбияи дурусти фарзандонро иҷро намояд. Занони мо кӯшиш мекунанд, ки аз мардон қафо набошанду дар ҷодаи илму маърифат пайроҳа меҷӯянд, гарчанде ин ҳама масъулияти бузургро тақозо менамояд.

Ниҳоятан метавон зикр намуд, ки дар замони имрӯз масъалаи фаъолияти занон дар идораи давлатӣ яке аз масъалаҳои муҳим ба шумор рафта, онҳо на ҳамчун корманди соҳа, балки ҳамчун шахсиятҳои бомуввафақ дар ҷомеа ҳам аз ҷониби Роҳбари давлат ва ҳам аз ҷониби созмонҳои байналмилалию минтақавӣ эътироф гардидаанд.Масъулияти зиёди зани тоҷикро Пешвои маҳбубамон ба инобат гирифта, нисбат ба занону бонувон пайваста ғамхориҳо зоҳир менамоянд. Ин гуфтаҳо худ гувоҳи он аст, ки мавқеи занону бонувон дар системаи фаъолияти давлату давлатдорӣ сол ба сол устувортар мегардад.

Мо – бонувони замони истиқлол, шукр аз он мекунем, ки имрӯзҳо даҳҳо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар самти баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа ба инобат гирифта шудааст, иҷрои он таҳти назорати Пешвои миллатамон мебошад.

Салимова Соро Шералиевна - ходими илмии озмоишгоҳи “Фармокология”-и Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ

Халикова Саодат - раиси Шурои занони Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ

Вақте ки вожаи муқаддаси “модар” – ро ба забон меорем, пеш аз ҳама, барои ҳар як инсон як шахси ҳамеша азизу арҷманд, арзишмантарин мавҷуди рӯйи Замин, сароғози ҳастии насли башар ва сарчашмаи мусаффои меҳру муҳаббат ба назар меояд, ки ӯ дар тамоми пастию баландиҳои рӯзгор бароямон инсони мунису ғамхор ва дар маҷмуъ, офарандаву идомадиҳандаи зиндагии инсон мебошад. Зеро агар нури Офтоб ҷаҳонро файзу хуррамӣ бахшад, пас Зан – Модар бо меҳру муҳаббат ва раҳму шафқати хеш хонадони моро гармию нуру зиё мебахшад. Ин аст, ки устоди зиндаёд Лоиқ Шералӣ дар «Модарномаи» худ шеъреро бо номи «Волотар аз ҳама» таълиф додааст:

Як дами ҷон костани модарон,

Беҳ зи ҳама мӯъҷизи пайғамбарон.

Як нигаҳи шӯълавари модарон,

Беҳ зи ҳама анҷумани ахтарон,

Як сухани бонамаки модарон,

Беҳ зи ҳама ҳикмати донишварон.

Нақши модар дар ҳаёт басе муҳим аст, махсусан дар тарбия, омӯхтани илм ва умуман камолоти маънавӣ ва ҷисмонии фарзанд хеле барҷаста мебошад. Модар – ситораест дурахшон, ки дар шаби зулмот бо қалби саршор аз меҳру муҳаббаташ ба оламу одам рӯшанӣ мебахшад. Модар – ягона шахси мунису ғамхор барои мост. Модар – гулест баҳорӣ, ҳамеша хандону шукуфон, ки аз таровати пурнакҳаташ машоми муаттари биҳишт мерасад. Нависандаи фаронсави Оноре де Бальзак дар васфи модар бисёр хуб гуфтааст: “ҳеҷ кас дар зиндагӣ наметавонад амиқтар, самимитар ва воқеитар аз муҳаббати модари хеш дарёбад”.

Дасти дуои модар калиди дари хушбахтии фарзанд аст. Оромии қалби модар давлати фазанд мебошад. Образи ин шахсияти нотакрор дар адабиёт мақоми хоса дорад. Шоирону адибони олам симои воқеии ӯро бо сухан нишон дода, номашро то Моҳ баровардаанд. Модар ба чунин қадрдонӣ сазовор аст. Зиндагӣ худ шеър аст, ки ба аллаи модар ибтидо гирифта, бо номи он хотима меёбад. Анна ҳамин бузургию шаҳомати ӯро ба назар гирифта модарро мисоли Ватан медонанд. Ҳар фарзанде, ки қимати модарро донад, бо дуояш хушбахту шӯҳратёр мегардад:

Сад ҷону дил фидои як мудаои модар,

Фатҳу кушоиш орад дасти дуои модар.

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ситоиши зан – модар гуфтаанд: “Зиндагӣ аз модар сарчашма мегирад”.

Мақоми модар он қадар баланд аст, ки бузургон биҳиштро зери пои модарон қарор дода, мефармоянд: “Биҳишт зери қудуми модарон аст”.

Обрӯи аҳли дин аз хоки пои модар аст,

Ҳар чи доранд ин ҷамоат аз дуои модар аст

Он чи дар васфи биҳишт фармуд Қуръони Карим,

Соҳиби Қуръон бигуфто, зери пои модар аст.

Воқеан, модар мисли Замин яктост ва меҳру муҳаббат, дасти раҳмату шафқати ӯ бар сари фарзанд сарчашмаи ҳамаи хушбахтиҳо мебошад. Лозим ба таъкид аст, ки дар олами илму адаб эҷоди модарномаҳо ё худ ситоиши модарон роиҷ аст ва ҳар кадом дорои мавқеи муносиб ва рангу таровати ба худ хосанд. Бузургони олам аз қадим то ба имрӯз раҳму шафқат, фазилату порсоӣ, фурӯтаниву хоксорӣ, заҳмату бедорхобиҳои модарро ситоиш мекунанд ва ба номи покаш ҳамду сано мехонанд. Вале тамоми ҳамду сано, таърифу ситоиш дар васфи модар бо ҳама тобишҳои хеш кӯчактарин заҳматеро, ки модар барои фарзанд кашидааст, ба таври комил ифода карда наметавонанд, зеро бузургию шаҳомати Зан-Модар, пеш аз ҳама, бар маънои рисолати ҳаётбахши ӯ устувор буда, ҳатто сухани бузургони олам дар тасвири мукаммали тамоми ҷузъиёти он оҷиз мемонад. Тамоми бузургони олам аз дасти дуои модар баракат ёфтаанд ва маҳз ба сифати қадршиносию эҳтиром тамоми умр модаронро дар осору эҷодашон васф кардаанд:

Ту монанди замин танҳоӣ, модар,

Ту монанди замин яктоӣ, модар

Абдурраҳмони Ҷомӣ мутафаккир, шоир, нависандаи барҷастаи халқи тоҷик меҳри модарро бисёр хуб тавсиф кардааст:

Ман тавонам сурати модар кашам,

Сурати модар ба хатти зар кашам.

Ман тавонам чашму рӯву мӯи ӯ

Бо ҳазорон ранг зеботар кашам.

Лек ҳайронам, ки меҳри модарӣ

Ман чӣ сон бар саҳфаи дафтар кашам?

Пас шабоҳат дорад он бо нури меҳр,

Ман варо бо шӯълаи Ховар кашам.

Бори дигар месазад ба саломатии модар ва ҳамаи модарони азизи кишварамон дасти дуо ба даргоҳи Яздони пок бардошта, умри бардавомашон таманно намоем.

Мудири шӯъбаи назарияи ададҳо, алгебра ва топологияи Институти математикаи ба номи А. Ҷӯраеви АМИТ н.и.ф.м., Назрублоев Н.Н.

Дар ин омад-омади фасли зебои сол баҳори гулшукуфон мо дар остонаи яке аз ҷашнҳои зебову дилписанди сол- Иди модарон қарор дорем. Модар бузургтарин ганҷинаи рӯи замин, гавҳари ноёбаст, маро ба дунё ба ҷаҳони ҳастӣ овардӣ, шабҳо нахуфтӣ то ман роҳат бихобам, аммо боре шикоят аз азобу ранҷифарзанд накардӣ...

Агар садҳо сол хизмати туро ба ҷо оварам ҳам, ба якшаба ранҷе барои ман кашидӣ баробар шуда наметавонад. Дар ҳақиқат модар ин шахси меҳрубону ғамхор ободгару созанда ва тарбиятгари насли наврас мебошад. Модар ин ягона шахсе аст, ки тамоми ҳастияшро барои фарзанд фидо мекунад. Ба ибораи дигар, агар нури Офтоб ҷаҳонро файзу хуррамӣ бахшад, пас модар бо меҳру муҳаббат ва раҳму шафқати худ сарчашмаи зиндагӣ ва гармии ҳар як хонадон аст. Воқеъан ҳар гоҳе дохили хонадон мешавем аввалин сухане ки пурсон мешавем ин аст, очам дар куҷост? Аз ин бар меояд, ки модар ин оромиву осудагии фарзанд аст. Аз ин хотир дӯст доштан, эҳтиром кардан, ба қадри ранҷу заҳмат ва меҳру муҳаббати модар расидан қарзи инсонии ҳар як фарзанд аст. Беҳуда нест, ки эҳтироми волидайн яке аз меъёрҳои меҳварии ахлоқӣ буда, мақому мартабаи модар аз ҳама баланд аст. Танҳо модар аст, ки ҳама фарзандонро дар як сатҳи баробар хоҳ доро аст, хоҳ фақир аст, хоҳ бемор аст новобаста аз шарту шароити зиндагӣ дӯст медорад ва бо ҳама дар як сатҳ муносибат мекунад. Барои фарзанд ва осоиштагии оила ба ҳама гуна дард, ғам, озор, дуруштӣ ва сахтиҳои рӯзгор таҳаммул мекунад ва дар иваз чизе умедвор намешавад.

Бо талошу заҳматҳои шабонарӯзӣ ва дастгирҳои бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, ки мақоми зан дар ҷомеа баланд бардошта шуд, боиси ифтихор ва сарфарозист, ки новобаста аз он ки тарбияи насли наврасро бар душ доранд, боз имрӯзҳо бонувони бо нангу номуси мо дар ҳама сохторхои давлатӣ кор ва фаъолият мекунанд.

Дар ин фасли зебои сол тамоми модарон ва бонувонро ба ин ҷашни фархунда табрику муборакбод гуфта, ба тамоми бонувон умри бардавом, зиндагӣ орому осуда ва дастархони пур аз нозу неъматро таманно дорам ва орзу менамоем, хамеша саломату сарбаланд бимонед.

Идатон муборак, баҳоратон ҳамеша шукуфон бимонад, модарон азизу меҳрубон.

Намехоҳам ба руяш гард бошад,

Дилаш дар зиндагӣ сард бошад.

Тавалло дорам аз Холики якто,

Вуҷуди Модарон бедард бошад.

Садриддинов М.Р. - ходими илмии Институти ботаника, физология ва генетикаи растани АМИТ

Бо қарори Созмони Милали Муттаҳид 11-уми феврал «Рӯзи байналмилалии занон ва духтарон дар илм» эълон гардида, он ҳамасола бо шаҳомати хоса таҷлил карда мешавад. Он барои бартараф кардани монеаҳо ва кумак расондан ба занон, баробарҳуқуқии гендерӣ, эътироф ва саҳми бонувон дар рушди илм таъсис ёфт. Ба хотири болоравии савияи маърифати аҳолии кишвари азизамон аз ҷониби роҳбарияти мамлакат, ба хусус сарвари олии он, Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон ҳамасола ба ин масъала диққати ҷиддӣ дода мешавад. Президенти кишвар дар ироаи ҳамасолаи Паёмҳои худ таъкидан илмро меҳвари асосии рушди кишвар ва олимонро захираи зеҳнии ҷомеа муаррифӣ менамоянд.

Пӯшида нест, ки занону модарон қувваи бузурги ҷомеа ва тарбиятгару насли созандаи Ватананд. Тамоми бузургони олам дар домани сабзи модар ба камол расида, арзи ҳастӣ карда, тамоми сайёраро нигаҳбонӣ намудаанд. Аз ин хотир, мегӯянд, ки «модар бо як даст гаҳвора ва бо дасти дигар сайёраро меҷунбонад».

Дар воқеъ, занон қишри фаъоли ҷомеа буда, дар иҷрои босифати вазифаҳои бар зимма дошта пурмасъуланду баробари мардон қадамҳои устувор мегузоранд.

Ба андешаи ин ҷониб, мартаба ва манзалати занро ҳанӯз Фирдавсии бузург дар “Шоҳнома”-и безаволаш тасвир кардааст. Имрӯз дар Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон, хушбахтона, тариқи сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳову манзалати зан баланд бардошта шудааст. Тавре зикр гардид, далели ин гуфтаҳо қонуну қарорҳо доир ба баланд бардоштани мартабаи зан дар ҷомеа ва махсусан дар артишанд. Дар Артиши Тоҷикистон занону хизматчиёни ҳарбӣ дар баробари мардон ширкат меварзанд, ҳеҷ кас ҳуқуқҳои онҳоро поймол намекунад. Рӯз то рӯз барои боз ҳам беҳтар намудани хизмати онҳо аз тарафи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тадбирҳо андешида мешавад.

Албатта, занони соҳибмаърифату соҳибкасб метавонанд дар ҳаёти ҷомеа фаъол бошанд. Саҳми занону духтарон дар рушди соҳаҳои илму маориф, фарҳанг, тандурустӣ ва дигар соҳаҳои ҳаёти иҷтимоиву иқтисодии кишвар торафт афзун мегардад. Бояд гуфт, ки дар баробари дигар соҳаҳои ҳаёти ҷомеа занон имрӯз дар рушди илми ватанӣ саҳми назарас доранд. Дар соҳаҳои калидии иҷтимоӣ, яъне маориф имрӯз беш аз 73 фоиз, илм 26,5, тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ 68 ва фарҳанг 51 фоизро бонувон ташкил медиҳанд.Умедворем, занони тоҷик бо нангу номуси баланди миллӣ дар таҳкиму тақвияти давлатдорӣ, рушду нумӯи ватани азизамон, тарбияи насли солиму ояндасози миллат саҳмгузор мешаванд.

Ҳамин тавр, ҷомеаи имрӯзаи на танҳо Тоҷикистон, балки кулли сайёраро бе нақши зан тасаввур намудан имконнопазир мебошад, зеро бонувон дар тамоми соҳаҳои илмӣ, фарҳангӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, сиёсӣ, техникӣ ва ғайра саҳмгузор ҳастанд ва аз замонҳои қадим сар карда то имрӯз баробари мардон дар рушду нумӯи ҳаёти аҳли башар нақши дастони зан – модар бағоят бузург аст.

Дастовардҳои олимаҳои тоҷикистонӣ дар тамоми бахш-ҳои илм хеле ҷолиб ва қобили қайданд. Дар байни олимаҳои мо махсусан олимаҳои бахши илми тиб нисбатан сершумор ва хеле фаъол буда, онҳо дар бартараф, пешгирӣ ва муолиҷа намудани бисёр касалиҳо корҳои зиёдеро ба сомон расонидаанд. Асарҳои бузургҳаҷму дорои аҳамияти калони илмидоштаи онҳо дар соҳаҳои гинекология, терапия, педиатрия, офталмология, кардиология, фармакология на танҳо дар кишвари мо, балки берун аз марзи он ҳам маълуму машҳуранд.

Дар соҳаҳои риёзӣ, физика, кимиё, биология, адабиёт, таърих, фалсафа, иқтисод низ олимаҳои тоҷикистонӣ корҳои илмии шоиставу арзандаро анҷом додаанд. Илова бар ин, онҳо бо олимони бурунмарзӣ робитаҳои илмиро барқарор карда, дар бисёр тадқиқоти илмӣ ҳамкории бевосита доранд.

Рӯзи байналмилалии Модар, ки ҳамасола таърихи 8-уми март таҷлил карда мешавад, реша дар умқи таърих дорад. Иди мазкур дар тамоми мамолики дунё чун рамзи эҳтиром, дифоъ аз ҳуқуқу уҳдадориҳои занон пазируфта шуда, онро бо як шукуҳу шаҳомати хосса ҷашн мегиранд. Новобаста аз ин, иди баҳору зебоӣ, иди Рӯзи Модар ҷашни таърихӣ ва сиёсӣ мебошад. Аз ин рӯ, 8-уми март эътироф аз гулу туҳфа ва ҷашнвораҳо набуда, эътирофи ҳуқуқҳои зан дар баробари ҳуқуқҳои мард ва фароҳамоварии имкониятҳои баробар мебошад.

Ҳамаи модарон ва бонувони тоҷикро бо фарорасии фасли баҳор, ки оғози эҳёи табият мебошад, яъне Рӯзи Модар табрику муборакбод гуфта, барои онҳо беҳтарин хушиҳои зиндагиро самимона таманно дорам. Бигузор шодиву хушбахтӣ ҳамеша дар хонадони Зан-Модари тоҷик ҳукмфармо бошад . Лоиқи бузург ҳатто қисми зиёди шеърҳояшонро дар васфи модар навиштааст,ки мегӯяд:

Сад ҷону дил фидои як муддаъои модар,

Фатҳу кушоиш орад дасти дуои модар.

Бишнид гар садоям дунёи сахтҷӯшон,

Ангезаест шояд аз аллаҳои модар.

Зан-Модар офарандаи ҳаёт аз азал дар бунёд гузоштану обод кардани зиндагии инсоният нақши бориз дорад. Ишқу муҳаббат, самимияту вафодорӣ, дӯстдорию меҳрварзӣ, оромишу осоиш, амсоли ин, вожаҳоеанд, ки аз модар сарчашма гирифта, ба атроф реша паҳн месозанд. Модар олиҳаи ҳусну таровати зебоӣ, бо ҳастии худ ҳаёти моро мунаввару зиндагиамонро шодмон месозад. Модар сарчашмаи муҳаббатти беканор, аз ҷумла қиматтарину азизтарин шахс дар олами ҳастӣ мебошад. Меҳри беҳамтои модар ба мисли хуршеди олам аст, ки ба тамоми олам саховатмандона нур мепошад ва ишқи поки модар ба мисоли чашмаҳои пурҷӯшест, ки дашту биёбонро гулистон мекунад.

Ҳамчунон гуфта шудааст, ки “саодати зиндагӣ дар мафҳуми зан нуҳуфтааст”. Ва бо ҳамин маънӣ Сарвари кишварамон, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯрӣ бо занони фаъоли Тоҷикистон чунин ибрози андеша намуда буданд: “Ҷомеае, ки ба Зан-Модар ғамхорӣ менамояд, ба ояндаи худаш ғамхорӣ мекунад. Давлате, ки нисбат ба модар ин сарчашмаи ҳаёт ва бақои насли инсон бепарво бошад, ояндаи худро аз даст медиҳад”.

Хуршедзода Шабнам Хуршед - ходими илмии озмоишгоҳи “Пайвастагиҳои калонмолекулавӣ”-и Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ

Халикова Саодат - раиси Шурои занони Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ