Мувофиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рӯзҳои ид» дар кишвари соҳибистиқлоли мо ҳамасола рӯзи 24-уми ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад.

Парчами миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, яке аз рамзҳои асосии давлатдорӣ буда, асоси муқаддасоти миллӣ, истиқлолият ва ваҳдати миллиро таҷассум намуда, ҳамчун ифодагари рамзи соҳибихтиёрию соҳибдавлатӣ, сулҳу ороми, дӯстию рафоқат, садокату муҳаббат ва муаррифгари давлату миллат мебошад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистони соҳибистиқлол, рамзи Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дӯстиву бародарии ҳамаи миллатҳои он ба шумор меравад. Ин рамзи давлатӣ шаҳрвандони кишварро ба зиндагии ором, осоиш ва талош ба хотири ҳаёти арзанда, рушду нумӯи ҳаматарафаи миллатдорӣ ва соҳибихтиёрию соҳибдавлатӣ сафарбар менамояд.

Барои ҳар як давлати мустақил, Парчам, Нишон ва Суруди миллию асъори миллӣ рамзҳои асосии ҳар як давлат буда, нишонаи соҳибихтиёрӣ ва соҳибистиқлолии ҳамон давлату миллат ба ҳисоб меравад. Дар асл, Парчами давлатӣ дар фаъолияти давлатдорӣ гузаронидани чорабиниҳои расмию ғайрирасмии сиёсию фарҳангӣ, варзишӣ, инчунин дар муносибатҳои байналмилалӣ ва дар ҳаёти ҳаррӯзаи ҳар як фарди ба ору номуси миллат мавқеъ ва нақши хоси худро доро мебошад.

Парафшонии парчам ифтихори миллии ҳар як фарди бо нангу номус ва соҳибватан мебошад. Парчами мо рамзи ҳаёти осоишта, ваҳдати ҷовидонаи миллӣ ва умед ба фардои ободи халқи Тоҷикистони азиз аст.

Парчам аз муқаддасоти миллӣ буда, рамзи асосии соҳибдавлатӣ ва ифтихори ҳар як халқу миллат мебошад. Таърихи тамддуни давлатдории оламиён шаҳодат медиҳад, ки инсоният ҳамчун нишони давлатдорӣ ва ҳастии халқу миллат рамзҳо ва нишонҳоро эҷод ва қабул намудааст. Ҳамаи рамзҳои қабул намуда ифодагару равшантари саргузашти халқу миллатҳо ва эҳтиром ба муқаддастарин ашёи оламу табиати атроф аст.

Парчам аз се ранг, ки ифодакунандаи сулху вахдат садокату мухаббат ба ватани азизамонро дорад:

Ранги сурх рамзи мубориза барои озодӣ, истиқлолият ва қаҳрамонии мардуми тоҷик аст. Он ба таърихи пурмоҷарои миллат ишора мекунад, ки бо талошҳо ва фидокориҳо барои истиқлолият ва ҳифзи ваҳдат алоқаманд аст. Сурх инчунин рамзи нерӯи ҷисмонӣ, иродаи қавӣ ва қаҳрамонии миллатро таҷассум менамояд. Ҳамин тавр, ранги сурх нишондиҳандаи он аст, ки халқи тоҷик дар муборизаҳои худ барои зиндагии беҳтар қадамҳои устувор гузоштааст.

Ранги сафед рамзи сулҳ, покӣ, адолат ва равшанӣ мебошад. Дар фарҳанги тоҷикон, сафед ҳамчун рамзи тозагии рӯҳу покизагӣ маънидод мешавад. Ин ранг ҳамчунин ба соҳаи кишоварзӣ, бахусус пахтакорӣ, ишора мекунад, ки як бахши муҳими иқтисодиёти кишвар аст. Пахта ҳамчун рамзи сарват ва некуаҳволии иқтисодӣ баёнгари саҳми бузурги мардуми тоҷик дар соҳаи истеҳсолот мебошад. Сафед дар фарҳанги миллӣ инчунин рамзи ростқавлӣ ва сулҳомезии миллатро ифода мекунад.

Ранги сабз рамзи ҳаёт, табиат ва рушду инкишофи кишвар аст. Сабз ин рамзи кишоварзӣ, ки соҳаи калидии иқтисодиёти Тоҷикистон мебошад, ба шумор меравад. Сабз ҳамчунин рамзи рушд ва ҳаёт аст ва маънии навсозии иқтисодӣ ва барқарорсозии муваффақияти Тоҷикистонро дорад. Дар фарҳанги тоҷикон сабз инчунин рамзи ҷавонӣ, шукуфоӣ ва шодобии зиндагӣ мебошад. Бахусус, сабз баёнгари муҳити зебои табиати кишвар ва алоқамандии мардуми тоҷик бо табиат аст.

Дар маркази рахи сафед тоҷ ва ҳафт ситораи тиллоӣ ҷойгир шудаанд. Тоҷ рамзи соҳибихтиёрӣ, ҳокимият ва истиқлолияти давлатӣ мебошад. Он рамзи худшиносӣ ва мақоми баланди миллати тоҷикро ифода мекунад. Ҳафт ситора, ки дар болои тоҷ ҷойгир шудаанд, рамзи хушбахтӣ, саодат ва камолоти миллат мебошанд. Дар фарҳанги тоҷикон рақами ҳафт дорои маънои хос аст, ки ба нишони камолоти рӯҳӣ, муваффақият ва фаровонӣ ишора мекунад. Ин рақам дар мазҳаб ва фолклори мардуми тоҷик мақоми махсус дорад ва рамзи саодат, комёбӣ ва пешрафт мебошад.

Ходими калони илмии Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амиров Зайниддин Гадомадович

Мудири Шуъбаи ихтиология ва гидробиологияи Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

Мирзоев Нуриддин Маҳмадович

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 24-уми ноябри соли 1992 аз ҷониби Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ гардидааст. Минбаъд ин сана ҳамчун ҷашни умумимиллӣ аввалин маротиба рӯзи 24-уми ноябри соли 2009 бо ифтихор аз давлату давлатдорӣ ва соҳибистиқлолию соҳибихтиёрӣ, яъне баъди қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани илова ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи рӯзҳои ид» Рӯзи Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон 24-уми ноябр бошукӯҳ ҷашн гирифта мешавад. Дар саросари кишвар вобаста ба ин ҷашнвораю ҷамъомад ва маъракаҳои сиёсиву иҷтимоӣ ва фарҳангию варзишӣ баргузор мегарданд.

Ба муносибати ин рӯз Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамасола дар Паёми шодбошиашон ба мардуми Тоҷикистон ёдрас менамоянд, ки эҳтироми Парчами давлатӣ ва расидан ба қадри он ҳамчун яке аз рамзҳои муқаддаси Ватани соҳибистиқлол аз ҷумлаи вазифаҳои инсонӣ ва қарзи шаҳрвандии аҳли ҷомеаи мо, хусусан, наврасону ҷавонони кишвар ба ҳисоб меравад ва зарур аст, ки ҳисси ифтихор аз он дар зеҳну шуури ҳар фард ҳанӯз аз синни хурдсолӣ тарбия карда шавад.

Ҷавонони имрӯз, ки насли асили даврони истиқлоланд, парчамро ҳамчун рамзи пешрафту созандагӣ мебинанд. Дар замоне, ки давлат барои ҷавонон имкониятҳои фаровони таҳсил, кор, технология, варзиш ва худшиносиро фароҳам овардааст, парчам ба онҳо нерӯ мебахшад, то дар ин роҳҳо қадамҳои устувор гузоранд.

Се ранги Парчам низ барои ҷавонон маъноҳои бузург доранд:

Сурх – рамзи ҷасорат, озодихоҳӣ ва сулҳу оромии ба дастомада, ки ҷавонон бояд онро эҳтиром намоянд ва пос доранд.

Сафед – рамзи покӣ, ниятҳои нек, дониш ва маърифат. Ин ранги сафед ҷавононро ба омӯзиши илм ва технология ҳидоят мекунад.

Сабз – рамзи табиат, зебоӣ ва рушд. Ин ранги сабз ҷавононро ба меҳнат, созандагӣ ва муҳаббат ба Ватан раҳнамун мекунад.

Тоҷ ва ҳафт ситораи дар марказ ҷойгирбуда низ барои ҷавонон нишонаи ҳувияти миллӣ ва саодати наслҳои оянда мебошанд.

Дар зери Парчами миллӣ ҷавонон худро якҷоя, муттаҳид ва масъули сарнавишти Ватани дӯстдошта эҳсос мекунанд. Имрӯз ҷавонон дар илм, варзиш, фаҳанг ва ихтироот Парчами кишварро дар арсаи ҷаҳон баланд мебардоранд – ин худ нишон медиҳад, ки Парчам барои онҳо рамзи масъулият, ифтихор ва ҳавасмандӣ мебошад.

Дар рӯзи Парчами давлатӣ ҳар як ҷавони тоҷик бо ифтихор ба ин рамзи муқаддас назар мекунад ва дар дил қасам мехӯрад, ки дар роҳи рушди давлат, амният, ваҳдат ва баланд бардоштани нуфузи Тоҷикистон нақши созанда гузорад.

Бигзор Парчами кишварамон доимо парафшон бошад!

Иди Парчами миллӣ ба тамоми пиру ҷавони мамлакат муборак бошад!

Ҳакимзод Сулаймон - ходими хурди илмии Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

Парчам яке аз рамзҳои муҳими давлатдории ҳар як миллат ба шумор меравад. Он нишонаи истиқлол, ваҳдат, ифтихор ва ҳувияти миллӣ мебошад. Ҳар давлат барои ифодаи соҳибихтиёрӣ, арзишҳои таърихӣ ва фарҳанги худ рамзҳое дорад, ки дар байни онҳо парчам ҷойгоҳи махсусро ишғол мекунад. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Рӯзи Парчами давлатӣ ҳамчун иди умумимиллӣ ҳамасола 24 ноябр таҷлил мегардад. Ин рӯз аз муҳимтарин санаҳои давлатӣ ва таърихии кишвар ба ҳисоб меравад, ки дар он тамоми шаҳрвандон ва ниҳодҳои давлатӣ бо ифтихор аз ин рамзи муқаддас ёд мекунанд.

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 24 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ, ки дар шаҳри Хуҷанд баргузор гардид, қабул карда шуд. Ин иҷлосия дар таърихи навини Тоҷикистон нақши ҳалкунанда дошт, зеро маҳз дар ҳамин ҷо пояҳои давлатдории навини тоҷикон баъди фурӯпошии Иттиҳоди Шӯравӣ гузошта шуданд. Илова бар ин, пас аз эълон гардидани истиқлолияти давлатӣ яъне 9 сентябри соли 1991, зарурат ба доштани рамзҳои миллӣ ‑ Нишон, Суруди миллӣ ва Парчам ‑ ба миён омад. Парчами нав бояд ифодаи ормонҳои истиқлол, ягонагии миллӣ ва тамаддуни қадимаи тоҷикон мегардид. Дар натиҷа, 24 ноябри соли 1992 парчами нав қабул гардид, ки имрӯз онро тамоми шаҳрвандони кишвар бо эҳтиром ва ифтихор парафшон мебинанд. Аз ҳамон рӯз ин сана ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад.

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон росткунҷа буда, аз се рахи уфуқии ранга иборат аст:

Ранги сурх ‑ дар боло ҷой гирифта, рамзи шуҷоату ҷасорат, мубориза барои озодӣ, ва фидокорӣ барои ватану миллат мебошад. Он ҳамчунин нишонаи истиқлол ва нерӯи ҳаётӣ дониста мешавад.

Ранги сафед ‑ миёна буда, рамзи сулҳ, покӣ, ростӣ ва озодандешии халқи тоҷик аст. Ин ранг ҳамчунин кӯҳҳои барфпӯши Тоҷикистонро ёдовар мешавад.

Ранги сабз ‑ дар поён ҷой дорад ва рамзи зиндагӣ, рушд, ободонӣ ва табиати зебои диёр аст. Он ҳамчунин рамзи кишоварзӣ ва зеҳни офарандаи мардуми кишвар мебошад.

Дар маркази парчам тоҷ ва ҳафт ситора ҷой гирифтаанд. Тоҷ рамзи давлатдории тоҷикон, соҳибихтиёрӣ ва истиқлоли миллӣ мебошад. Ҳафт ситора бошад, рамзи саодат, комилӣ, ва ҳафт қиммати маънавии инсон ‑ ҳикмат, адолат, хушбахтӣ, покӣ, ваҳдат, меҳр ва садоқат ‑ дониста мешавад. Ҳафт адад дар фарҳанги тоҷикон мавқеи муҳим дошта, рамзи камол ва пуррагӣ аст.

Парчами давлатӣ на танҳо як матои ранга, балки рамзи муҳаббат ба Ватан ва нишонаи ваҳдати миллӣ мебошад. Ҳангоми баланд бардоштани парчам, эҳсоси ифтихор ва садоқат дар қалби ҳар як шаҳрванд бедор мегардад. Дар тамоми муассисаҳои давлатӣ, таълимӣ, низомӣ ва фарҳангӣ Парчам мавқеи хос дорад. Он дар маросимҳои расмӣ, ҷашнҳои миллӣ, мусобиқаҳои байналмилалӣ ва вохӯриҳои сатҳи олӣ барафрохта мешавад.

Парчам рамзи ҳувияти тоҷикон дар арсаи байналмилалӣ низ мебошад. Вақте варзишгарони тоҷик дар мусобиқаҳои ҷаҳонӣ бо парчами сурху сафеду сабз ғолиб мешаванд, эҳсоси ватандӯстӣ дар дили ҳар тоҷики ҷаҳон бедор мегардад.

Миллати тоҷик аз замонҳои қадим соҳиби рамзҳо ва парчамҳои худ будааст. Дар замони Ҳахоманишиён, Сосониён ва Сомониён низ парчамҳо вуҷуд доштанд, ки бо нишонаҳои миллии он давраҳо оро дода мешуданд. Парчами давлати Сомониён, ки нахустин давлати тоҷикон дар асри IX буд, рамзи худшиносии миллӣ гардид. Он парчам асоси маънавии парчами имрӯзаи Тоҷикистон шумурда мешавад, зеро рамзи давлатдории тоҷиконро таҷассум мекард. Ҳамин анъанаи таърихӣ дар парчами муосири Ҷумҳурии Тоҷикистон идома ёфтааст. Тоҷ дар маркази он хотиррасонандаи номи худи миллати тоҷик мебошад, ки аз калимаи «тоҷ» бармеояд.

Мувофиқи моддаи 3-и Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рамзҳои давлатӣ», Парчами давлатӣ яке аз рамзҳои асосии истиқлолияти миллӣ мебошад. Ин қонун тартиби истифода, ҷойгиркунӣ ва ҳифзи парчамро муайян мекунад. Ҳеҷ шахс ё ташкилот ҳақ надорад онро беэҳтиромона истифода барад ё ба он муносибати беадолатона нишон диҳад. Барои вайрон кардани ин меъёрҳо дар қонунгузорӣ ҷавобгарии маъмурӣ ва ҷиноятӣ пешбинӣ шудааст.

Ҷашни Рӯзи Парчам на танҳо як рӯзи тантанавӣ, балки василаи тарбияи ватандӯстӣ ва ифтихори миллӣ дар байни ҷавонон мебошад. Дар ин рӯз дар тамоми шаҳру ноҳияҳои кишвар чорабиниҳои фарҳангӣ, ҷамъомадҳои идона, роҳпаймоиҳо, мусобиқаҳои варзишӣ ва намоишгоҳҳо баргузор мешаванд. Мактабҳо ва донишгоҳҳо низ барномаҳои маърифатӣ баргузор мекунанд, ки дар онҳо хонандагон ва донишҷӯён таърихи рамзҳои миллӣ ва аҳамияти онҳоро меомӯзанд. Парчам барои ҷавонон мисли оинаест, ки дар он ҳар як шаҳрванд симои ватани худро мебинад. Аз ин рӯ, эҳтироми парчам маънои эҳтиром ба миллат, таърих ва озодиро дорад.

Имрӯз Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар биноҳои намояндагиҳои дипломатии кишвар дар тамоми гӯшаҳои дунё барафрохта шудааст. Он дар назди Созмони Милали Муттаҳид, Созмони ҳамкории Шанхай, Созмони амният ва ҳамкорӣ дар Аврупо ва дигар ниҳодҳои байналмилалӣ парафшон аст. Ин нишон медиҳад, ки Тоҷикистон ҳамчун як давлати соҳибистиқлол ва узви баробарҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ шинохта шудааст. Парчам ҳамчунин дар мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ, фестивалҳои фарҳангӣ ва намоишгоҳҳои ҷаҳонӣ ифтихори миллатро таҷассум мекунад. Вақте парчами Тоҷикистон дар паҳлӯи парчамҳои кишварҳои дигар баланд мешавад, он нишонаи дӯстӣ, ҳамкории мусбат ва сулҳ аст.

Дар соли 2011 дар пойтахти кишвар, шаҳри Душанбе, яке аз баландтарин парчамҳои ҷаҳон барафрохта шуд. Баландии сутуни он 165 метр буда, андозаи худи парчам 30 × 60 метр аст. Ин рамзи бузург дар «Майдони Парчами давлатӣ» ҷойгир буда, ба нишонаи ваҳдат, қудрат ва ифтихори миллӣ хизмат мекунад. Ин сохтмон ба «Китоби рекордҳои Гиннес» дохил гардида буд ва то чанд сол баландтарин парчами ҷаҳон ба ҳисоб мерафт. Парчами мазкур, на танҳо як ёдгории муҳандисӣ, балки рамзи иттиҳоду ягонагии мардуми Тоҷикистон мебошад.

Хулоса, қайд кардан ба маврид аст, ки Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон рамзи муқаддас, нишонаи соҳибистиқлолӣ, ваҳдат ва ифтихори миллии тоҷикон аст. Он моро ба эҳтироми Ватан, ба қадр кардани сулҳ ва якдигарфаҳмӣ даъват мекунад. Парчам рамзи сарбаландии миллат аст, ки зери он наслҳои гузашта, ҳозира ва оянда муттаҳид мешаванд. Бинобар ин, эҳтиром ба Парчами давлатӣ вазифаи муқаддаси ҳар як шаҳрванд мебошад. Рӯзи Парчами давлатӣ на танҳо ҷашни расмӣ, балки ҷашни ваҳдати миллӣ ва нишонаи муҳаббати беандоза ба Ватан аст.

Беков Дидавар ходими илмии шуъбаи сотсиологияи Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ

Рӯзи Парчами Давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз ҷашнҳои муҳим ва рамзии кишвар ба ҳисоб меравад. Ҳар сол 24 ноябр мардуми Тоҷикистон ин рӯзро бо шукӯҳ ва эҳтиром таҷлил мекунанд. Парчам барои миллат на танҳо рамзи давлат ва истиқлолият аст, балки баёнгари ваҳдати миллӣ, таърихи бостонӣ ва фарҳанги ғании тоҷикон мебошад.

Парчами миллии Тоҷикистон аз се ранг — сурх, сафед ва сабз — иборат аст, ки ҳар як ранг маънои рамзӣ ва таърихӣ дорад:

· СУРХ – рамзи озодӣ, ҷасорат ва нерӯи халқ аст;

· САФЕД – рамзи покӣ, сулҳ ва ваҳдати миллӣ мебошад;

· САБЗ – рамзи ҳаёт, табиат ва шукуфоии кишвар мебошад.

Дар маркази парчам тоҷ ва ҳафт ситора ҷойгир шудаанд, ки рамзи истиқлолият, ҳокимияти давлат ва фарҳанги таърихии мардуми тоҷик мебошанд. Ҳамзамон, ҳафт ситора рамзи ҳафт минтақаи таърихӣ ва фарҳангии Тоҷикистон буда, таҷассуми иттиҳоди мардуми кишвар аст.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президент Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомали Рахмон борҳо таъкид кардаанд:

«Парчами давлатӣ рамзи озодӣ ва истиқлолият, пайванди гузашта ва ояндаи кишвар мебошад. Ҳар як сокини Тоҷикистон бояд бо ифтихор ва эҳтиром ба ин рамз муносибат кунад ва ҳисси ватандӯстии худро тақвият диҳад.»

Дар ин рӯз дар тамоми гӯшаву канори Тоҷикистон чорабиниҳои гуногун баргузор мешаванд. Дар шаҳрҳо ва деҳот, майдонҳо ва кӯчаҳо бо парчамҳои давлатӣ оро дода мешаванд, барномаҳои фарҳангӣ ва консертҳо, намоишҳо, мусобиқаҳои варзишӣ, велосипедронӣ ва мотопробегҳо ташкил мегарданд. Ин чорабиниҳо барои ташаккули ҳисси ифтихори миллӣ, ваҳдати мардуми Тоҷикистон ва арҷгузорӣ ба рамзҳои давлатсозӣ хизмат мекунанд.

Дар баробари ин, пояи парчами бузург дар маркази шаҳри Душанбе, ки баландии он ба 165 метр мерасад ва парчами андозаи 60×30 метр дар он насб шудааст, намунаи таҷассуми ифтихор ва ваҳдати миллӣ гардид. Ин иншоот дар Китоби рекорди Гиннес ба ҳайси баландтарин «Пояи Парчам» (Флагшток) дар ҷаҳон сабт шудааст ва барои мардуми Тоҷикистон рамзи муҳими ифтихор ва ваҳдат ба ҳисоб меравад.

Илова бар ин, Пешвои миллат низ дар яке аз суханрониҳояшон чунин гуфтаанд:

«Ҳар вақте ба парчами давлатӣ нигоҳ мекунем, мо таърих, фарҳанг ва ваҳдати миллати худро мебинем. Ин рамз моро муттаҳид мекунад, моро ба созандагӣ водор месозад ва масъулияти мо дар назди насли оянда нишон медиҳад.»

Рӯзи Парчами Давлатӣ барои ҳар фарди Тоҷикистон имконият аст, ки ба таърих, фарҳанг ва арзишҳои миллӣ арҷ гузорад, ҳисси иттиҳод ва ифтихори миллӣ дар дил ва қалб бештар созад. Парчам ҳамчунин воситаи муҳими тарбияи насли ҷавон мебошад. Дар мактабҳо ва муассисаҳои таълимӣ хонандагон бо таърихи парчам, рангу рамз ва аҳамияти он ошно карда мешаванд, то ҳар фарди наврас эҳсоси ватандӯстӣ ва арҷгузорӣ ба рамзҳои давлатиро аз хурдӣ дарёфт кунад.

Бо таҷлили Рӯзи Парчами Давлатӣ мардуми Тоҷикистон на танҳо рамзи давлатро гиромӣ медоранд, балки ваҳдати миллӣ, дӯстӣ ва ҳамбастагии тамоми халқро таҷассум мекунанд. Ин ҷашн пайванди таърих ва муосир, ваҳдати миллат ва орзуи рушди кишварро дар як рамз таҷассум мекунад.

Юнусова Фарзона - ходими хурди илмии МДИ «Маркази омӯзиши пиряхҳои АМИТ

Парчами давлати соҳибихтиёри мо нишонаи таъриху фарҳанги бостониву пурғановати миллати тоҷик буда, ҳар як фарди ҷомеаро вазифадор менамояд, ки нисбат ба ин рамзи муқаддаси миллӣ эҳтиром ва арҷ гузорад. Воқеан, Парчами давлатӣ омили муайянкунандаи ҳувияти миллӣ ва тақвият пайдо кардани ҳисси милливу ифтихори ватандорӣ дар шуури ҳар як фарди бонангу номуси ҷомеа мебошад.

Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз санаҳои муҳими миллӣ ба ҳисоб меравад, ки ҳамасола 24 ноябр ҷашн гирифта мешавад. Ин рӯз на танҳо нишони асосии давлатдориро гиромӣ медорад, балки ба таҳкими худшиносии миллӣ, ваҳдати ҷомеа ва эҳтироми арзишҳои давлатдорӣ мусоидат мекунад. Парчами давлатӣ на танҳо як матои рангин аст, балки оинаи равшани таърих, мубориза ва орзуҳои миллати кӯҳнабунёди тоҷик мебошад, ки ҳамчун рамзи муқаддас таъриху фарҳанг, арзишҳои миллӣ ва орзую ормонҳои тамоми сокинони кишварро таҷассум мекунад. Бинобар ин, ҳар сол 24-уми ноябр, ҳар як фарди тоҷик бо ифтихор Рӯзи парчамро ҳамчун рамзи муқаддаси миллӣ бо тантана пешвоз мегирад.

Таърихи парчами тоҷикон ба чандин ҳазорсола пеш бармегардад, аз вақте ки ин рамз ҳамчун нишони давлатдорӣ ва ҳамоҳангии миллӣ дар байни аҷдодони мо пайдо шуд. Куҳантарин ишора дар бораи корбурди дирафш дар ҷомеаи ориёиҳо дар «Авесто» омадааст, ба мисли: «Балхи зебо бо дирафшҳои барафрошта» ва «дирафши говпайкар». Баъдтар, тибқи «Шоҳнома» – и Абулқосими Фирдавсӣ, Шоҳ Фаридун парчами худро бо сангҳои қиматбаҳо ва тасвири ситораи чоргӯшаи тиллоӣ ва шилшилаҳои сурх, зард ва бунафш оро дода, онро «Дирафши Ковиёнӣ» номид.

Дар давраи Шӯравӣ, парчами Тоҷикистон таҳти таъсири идеологияи коммунистӣ ташаккул ёфт.

Парчами амири Бухоро матои росткунҷа, рангаш сафеду сабз,ки дар он бо арабӣ навишта шуда буд «Султон-сояи Худо» дар тарафи дигар навишта шуда буд, ки «Нест Худое ҷуз Аллоҳ ва Муҳаммад расули Худо» тасвир ёфта буд. Дар байни ин ду навиштаҷот тасвири моҳи нопурра ва ситораи 5-гӯшаи тиллоӣ ҷойгир карда шуда буд. Канорҳои ин матоъ бо нақшҳои ранги сиёҳ-гулобӣ нақшу нигор карда шуда буд.

2 сентябри соли 1920 амири Бухоро аз сари ҳокимият дур карда шуда ба ҷои он Республикаи Халқии Советии Бухоро ташкил карда шуд, ки ба таркиби он қисмҳои марказӣ, ҷануби-шарқии Тоҷикистон дохил мешуд. Нишони парчами давлатии Республикаи Халқии Советии Бухоро аз ду матои бо ҳам часпидаи сурху сабз таркиб ёфта дар он дар мобайн расми ним моҳ ва ситораи панҷгӯша тасвир ёфта буд бо навиштаҷоти Р.Х.С.Б.

14 августи 1923 комитети иҷрояи Бухоро қарор қабул кард, ки дар парчам тағиротҳо дароварда шаванд. Ранги сабзро бардошта, фақат ранги сурхро монданд.

Аз соли 1924 то 1929 Республикаи Автономии Сотсиалистии Тоҷикистон ташкил карда шуд, ки парчами пештараро тағйир дод. Парчам аз матои сурх иборат буда дар он герби Ҷумҳурии Автономии Сотсиалистии Тоҷикистон тасвир карда шуда буд. Дар дохили герб досу болға, аз канорҳояш хушаи гандуму пахта тасвир ёфта буд. Дар канори герб навишта шуда буд: «Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо як шавед». Солҳои 1931 то 1935 парчами Тоҷикистон аз матои сурхи якранг, ки дар он бо алифбои лотинии турконидашуда ҶСС Тоҷикистон навишта шуда буд. Аз соли 1935 то 1940 ба парчам нақши досу болға илова шуд ва инчунин дар зери навиштаҷоти тоҷикӣ ба забони русӣ Таджикская ССР навишта шуда буд.

Соли 1940 алифбо аз лотинӣ ба кирилии русӣ табдил дода шуд ва парчам низ дигаргун шуд. Ранги он сурх монд ва номи ҷумҳурӣ дар парчам бо ҳарфҳои зарҳалии кирилии тоҷикӣ (ҶШС Тоҷикистон) ва кирилии русӣ (Таджикская ССР) навишта шуд. Дар болои номи ҷумҳурӣ нишонаи зарини «досу болға» нигошта шуд. > Олимчон: Аз соли 1953-1991 парчами Ҷумҳурии Советии Сотсиалистии Тоҷикистон ҳамчун рамзи давлатӣ қабул карда шуд. Парчами Ҷумҳурии Советии Сотсиалистии Тоҷикистон порчаи сурхе буд ба андозаи 1:2, ки ду рахи сафед ва сабз дошт. Рахи сафед ду баробар паҳнтар аз рахи сабз буд. Ранги сафед рамзи пахтакорӣ, бунёди санъатии кишвар ва ранги сабз намояндаи дигар маҳсулоти кишоварзӣ буд.

Моддаи 18‑и Эъломияи Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар кардааст, ки Нишону Парчами давлатӣ ва Суруди миллӣ рамзҳои соҳибистиқлолии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, дахлнопазирии онҳоро қонун ҳимоя менамояд. Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон 28 июни соли 1991 дар бораи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор қабул намуд ва озмун эълон карда шуд. Дар робита ба ин, барои ҷамъбасти натиҷаҳои озмун оид ба таҳияи Парчам, Нишони давлатӣ ва матни Суруди миллӣ комиссияи махсус ташкил карда шуда, вакилони мардумӣ бо камоли масъулият дар баробари рамзҳои дигари давлатӣ оид ба тарҳу намуди Парчами давлатии Тоҷикистони тозаистиқлол иқдомоте рӯи даст гирифтанд. Ниҳоят, 24 ноябри соли 1992 бо тасдиқи «Низомномаи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» Парчами давлатӣ ба шакли имрӯзааш пазируфта шуд.

Парчами давлатии Тоҷикистон матои росткунҷаест, ки аз се рахи рангаи уфуқӣ иборат аст: рахи боло ранги сурх дошта, паҳнои он бо рахи поёнии сабз баробар мебошад, рахи сафеди мобайнӣ якуним баробари паҳноии ҳар яке аз рахҳои ранга аст. Дар рахи сафед тасвири тоҷ ва ҳафт ситораи панҷгӯша ҷойгир шудаанд.

Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон дар байни рамзҳои давлатӣ яке аз мавқеи асосиро ишғол намуда, он таҷассумгари ғояи миллии давлати Тоҷикистон мебошад.
Асоси ҳуқуқии рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, пеш аз ҳама аз Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сарчашма мегирад, ки тибқи моддаи 3-юми Конститутсия, рамзҳои давлатии Тоҷикистон Парчам, Нишон ва Суруди Миллӣ аст.

Дар ин замина Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” аз 12-уми майи соли 2007 мавриди амал қарор дода шудааст, ки то қабули қонуни мазкур масъалаҳои марбут ба парчами давлатӣ аз ҷониби низомнома “Дар бораи Парчами давлатӣ”, ки бо қарори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 11-уми декабри соли 1999 тасдиқ шуда буд ба танзим медароварад.
Дар муқаддимаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» омада шудааст, ки «Парчам, Нишон ва Суруди Миллӣ» рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Шинохти ҳар давлати озоду мустақил дар асоси мавҷудияти рамзҳои хоси соҳибихтиёрии он, бахусус тавассути Парчами давлатӣ сурат гирифта, басо муҳим аст, ки шаҳрвандони аз нигоҳи сиёсӣ ҳушёру зирак ва аз диди ҳуқуқӣ соҳибмаърифати он намунаи волои худшиносии миллӣ ва ватанпарварию ватандӯстӣ нишон дода, ба Парчами давлатии хеш эҳтироми доимӣ дошта бошанд, чунки донистани қадру манзалати рамзҳои давлатӣ ва муқаддасоти миллӣ маънии пос доштани ин сарзамин, гузаштаи таърихии он ва ҳифзу гиромидошти арзишҳои муқаддаси Истиқлолияти давлатиро дорад.

Дар таърихи фарҳангии тоҷик, парчам ҳамеша мақоми арзанда доштааст ва ҳамчун ҷузъи таъриху тамаддуни миллат ба шумор меравад.

Ҳар як унсури парчами Тоҷикистон паёмҳои амиқ дорад, ки бо табиати кишвар ва арзишҳои миллӣ вобаста аст.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми телевизионии худ ба муносибати Рӯзи Парчам аз 23 ноябри соли 2010 рангҳои парчами миллиро «ифодагари роҳи таърихии халқи Тоҷикистон ва баёнгари арзишҳои фарҳанги миллӣ ва сиёсӣ» донистанд ва гуфтанд: Ранги сурх-рамзи муборизаву ҷоннисории халқ барои озодӣ ва истиқлол, Ранги сафед-нишони бахту саодат, умеду орзу ва ранги сабз-нишонаи сарсабзиву шукуфои, сарбаландиву хуррамӣ ва абадият мебошад. Дар байни парчам тасвири тоҷ ва ҳафт ситора ҷой гирифтааст, ки он ишора ба решаҳои таърихии давлатдории Тоҷикистони соҳибистиқлол мебошад.

Ин аломатҳо на танҳо зебоӣ медиҳанд, балки парчамро ба оинаи таърихи миллат табдил медиҳанд – таъриҳе, ки пур аз мубориза, эҷод ва умед аст. Чи тавре, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар паёми шодбошии худ 24.11.2021 ҷайд карданд: “Парчами миллӣ, ки ифодагари иттиҳоду сарҷамъӣ, нангу номус, ватандӯстиву ватанпарастӣ ва ҳувияти миллии мардуми фарҳансолори мо мебошад, ормону орзу ва мақсаду мароми тоҷиконро дар ҷилои рангҳои худ инъикос кардааст.

Воқеан, дар ҷаҳони муосир соҳиби парчами миллӣ будан яке аз рамзҳои асоситарини истиқлолу озодӣ ва давлатдории мустақил мебошад.

Бинобар ин, дар қатори дигар рамзҳои муқаддаси миллӣ арҷгузорӣ ба Парчам ва ба ҷо овардани эҳтироми он қарзи виҷдонии ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон ба шумор меравад.
Бо мақсади гиромидошти ин рамзи муқаддаси миллӣ 20-уми ноябри соли 2009 бо фармони Президенти мамлакат рӯзи 24-уми ноябр – Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон эълон гардид”. Ҳамзамон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани илова ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рӯзҳои ид» аз 19 ноябри соли 2009, №563 ҷабул карда шуд, ки 24 ноябрро ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ намуд.

Яке аз рукнҳои арҷгузорӣ ба парчами миллӣ ин риоя кардани тартиби истифодабарии он мебошад. Тибқи моддаи 5 – Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», тартиби афрохтани Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шудааст, ки мувофиқи он парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон:
- дар боло ё пештоқи бино ва ё ба пояи махсус дар ҳавлии қароргоҳи расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки миллии Тоҷикистон, Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ ва мақомоти идоракунии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот (ҷамоатҳо), намояндагиҳои дипломатӣ ва дигар ташкилотҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мамлакатҳои хориҷӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ;
- дар қисмҳои ҳарбии Ҷумҳурии Тоҷикистон (мутобиқи оинномаҳои ҳарбӣ), гузаргоҳҳо, дидбонгоҳҳо ва нуқтаҳои гумрукии Сарҳади давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро ҳамчунин дар ҷойҳои истироҳатии шаҳрвандон, боғҳо, хиёбонҳо, гулгаштҳо ба сифати рамзи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон афрохтан мумкин аст. Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ доранд бо арзи эҳтиром Парчами давлатиро истифода намоянд.
Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчунин афрохта мешавад:
- дар воситаҳои нақлиёти Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, роҳбарони ҳайатҳои давлатӣ ва ҳукуматии Ҷумҳурии Тоҷикистон берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, сарони намояндагиҳои дипломатӣ ва дигар ташкилотҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мамлакатҳои хориҷӣ ва ташкилотҳои байналмилалӣ ва ё шахсони дигар мувофиқи тартиби муқарраркардаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
- дар боло ё пештоқи бино ва ё ба пояи махсус дар ҳавлии раъйдиҳӣ;
- дар рӯзҳои ид ва ҳангоми баргузории чорабиниҳои тантанавӣ дар иншооту биноҳои маъмурӣ ва иҷтимоиву маишии давлативу хусусӣ, биноҳои истиқоматӣ, ҷойҳои истироҳати шаҳрвандон, боғҳо, хиёбонҳо, гулгаштҳо;
Мутобиқи моддаи 6-и қонуни ҶТ «Дар бораи Рамзҳои давлатӣ» тасвири Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир карда мешавад:
- дар ҳавопаймоҳо, чархболҳо ва киштиҳое, ки дар қайди Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд;
- дар асъори миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, коғазҳои қиматнок ва лотереяҳои пулию молии давлатӣ;
- дар нишони сарисинагӣ ва шаҳодатномаи узви Маҷлиси миллӣ ва вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон; > Олимчон: - дар нишони сарисинагӣ ва шаҳодатномаи вакили Маҷлиси маҳаллии вакилони халқ ва вакили ҷамоат;
- дар нишони сарисинагии хизматчиёни давлатӣ;
- дар ҷойҳои истироҳати шаҳрвандон, хиёбонҳо, гулгаштҳо, лавҳаҳои телевизионӣ ва дигар нашрияҳои давлатӣ ҳамчун рамзи давлатӣ;

- дар аломатҳои қайди давлатии воситаҳои нақлиёт, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон.
Эҳтиром гузоштан ба давлат ин аз эҳтироми рамзҳои давлатӣ сарчашма мегирад.

Аз лиҳози ҳуқуқӣ аксари шахсони мансабдори ҳокимияти давлатӣ, аз ҷумла аз ҷониби ҳар се шохаи ҳокимият, аз ҷумла: ҳангоми савган ёд кардани Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, судяҳое, ки бори аввал ба мансаб таъин карда мешаванд, узви маҷлиси миллӣ ва вакилони маҷлиси намояндагон ва аксар шахсони мансабдори хизмати давлатӣ, ки бори аввал ба мансаби хизмати давлатӣ таъин карда мешаванд, дар назди парчам ва дигар муқаддасоти миллӣ савганд ёд мекунанд.

Адабиёти тоҷик ҳамеша бо рамзҳои миллӣ, аз ҷумла парчам, зинда шудааст. Шоирони бузург дар шеърҳои худ парчамро ҳамчун шамъи роҳнамо, хуршеди нурафшон ва посбони истиқлол тасвир кардаанд. Масалан, дар шеъри маъруфи Ҳақназар Ғоиб чунин гуфта мешавад:

Рангҳои парчами мо хушҷило,
Тоҷи он мероси кайшоҳӣ бар мо.
Ҳафт ахтар ҳафт бурҷи роҳи нур,
Роҳкушои олами бахту сурур.
Тоҷикистон, Парчамат поянда бод,
Ҷовидон фарзандҳоят зинда бод!
Ранги сабзаш сабз шуд аз ҷони мо,
Ранги сурхаш хуни аҷдодони мо.
Дар сафедияш раҳи бахти сафед,
Мебарад моро ба фардои умед.
Тоҷикистон, Парчамат поянда бод,
Ҷовидон фарзандҳоят зинда бод!

Мисраҳои мазкур на танҳо зебоии парчамро нишон медиҳанд, балки маънои амиқи онро низ. Шоири маъруфи тоҷик, Камол Насрулло , дар васфи парчам менависад:
Тоҷикистон, Парчамат тоҷи сар аст!
Парчами ту аз ҳама болотар аст!
Парчами ту Парчами адл асту дод,
К-ин дирафши Коваи оҳангар аст!
Парчами ту буда аз ҷилди паланг,
Бегазанду маҳкаму тобовар аст!
Аз миёни халқ гардида баланд,
З-ин сабаб дар Парчами ту бовар аст!
Аз Фаридуни ҳазоронсола пеш,
Халқи моро ҷилваи болу пар аст!

Ин шеър парчамро ҳамчун маркази диққати миллат ва нури умед тасвир мекунад, ки ҳамеша парафшон аст ва миллатро ба сӯи пешрафт даъват менамояд. Дар адабиёти муосири тоҷик, парчам ҳамчун "бахти миллат" ва "шамси мунир" зикр мешавад, ки шоирони гуногун онро бо орзуҳои озодӣ пайванд додаанд.
Ин шеърҳо на танҳо эҳсосоти шоиронро инъикос мекунанд, балки рӯҳи умумии миллатро низ ифода месозанд.

Ҳамасола рӯзи 24 ноябр дар пойтахт ва шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ чорабиниҳои гуногун баргузор мегарданд: бардоштани парчам дар муассисаҳои давлатӣ, ҳамоишҳо, конфронсҳо, нишастҳо, суҳбатҳои илмӣ-маърифатӣ, барномаҳои фарҳангӣ ва озмунҳои таҳсилӣ аз ҷумлаи онщо мебошанд. Дар муассисаҳои таълимӣ лексияҳо, дарсҳои тарбиявӣ, мащфилҳои шеърхонӣ ва озмунҳои эҷодӣ бахшида ба Рӯзи парчам баргузор карда мешаванд. Ин аз он шаҳодат медиҳад, ки ин рамз на танҳо гузашта, балки ояндаи миллатро низ равшан мекунад.

Яке аз рамзҳои муосири Тоҷикистон – пояи парчами бузурги дар маркази ш.Душанбе буда мебошад, ки баландияш ба 165 метр мерасад ва дар солҳои аввал ба Китоби рекордҳои Гиннес ворид карда шуда буд. Ин иншоот ба ҳайси нуқтаи фарҳангӣ, сайёҳӣ ва рамзии давлатдорӣ маъруф аст. Қобили зикр аст, ки дар ҳамаи вилояту ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон майдонҳои парчам сохта ба истифода дода шуда истодаанд. Дар кушодашавии аксари ин иншоотҳо Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бевосита иштирок менамоянд, ки ин амали он кас ҳам аз арҷгузорӣ ба парчами давлатӣ далолатмекунад.

Пешвои миллат, Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар паёми шодбошии худ ба муносибати рӯзи парчам 24.11.2022 қайд карданд: “Ҷашн гирифтани Рӯзи парчами давлатӣ арҷгузорӣ ба хизматҳои фидокоронаи фарзандони бузурги халқамон Куруши Кабиру Исмоили Сомонӣ, Шераку Деваштич, Спитамену Муқаннаъ, Темурмалик, Рӯдакиву Фирдавсӣ ва садҳову ҳазорон абармардони гузаштаамон мебошад, ки дар тӯли таърихи чандинҳазорсолаи миллати тоҷик барои ҳифзи ному нанг ва ҳимояи марзу буми аҷдодӣ ҷоннисориҳо карда, забон, фарҳанг ва ойину суннатҳои мардуми куҳанбунёдамонро то замони мо расонидаанд.

Аз ин рӯ, эҳтироми Парчами давлатӣ ва расидан ба қадри он ҳамчун яке аз рамзҳои муқаддаси Ватани соҳибистиқлол аз ҷумлаи вазифаҳои инсонӣ ва қарзи шаҳрвандии аҳли ҷомеаи мо, хусусан, наврасону ҷавонони кишвар ба ҳисоб меравад ва зарур аст, ки ҳисси ифтихор аз он дар зеҳну шуури ҳар як фард ҳанӯз аз синни хурдсолӣ тарбия карда шавад.

Дар шароити ниҳоят мураккабу ҳассоси замони муосир ва равандҳои босуръати ҷаҳонишавӣ масъалаҳои ҳифзи истиқлолу озодӣ, суботу оромӣ, муқаддасоту арзишҳо, суннату анъанаҳо ва расму ойинҳои миллӣ барои мо аҳаммияти рӯзафзун пайдо карда истодаанд.

Аз ин рӯ, мо – мардуми Тоҷикистон – вазифадорем, ки дар зери Парчами давлати худ боз ҳам бештар муттаҳид бошем, барои ҳимояи марзу буми Ватани азизамон, пойдории давлату давлатдории навинамон саъю талош намоем, зиракии сиёсиро аз даст надиҳем, манфиатҳои милливу давлатии худро ҳифз кунем, сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ ва ваҳдату сарҷамъиро таҳким бахшем ва ҷойгоҳу обрӯи Тоҷикистони маҳбубамонро дар арсаи байналмилалӣ боз ҳам баланд бардорем.

Бигзор, Парчами давлатӣ ҳамчун рамзи ифтихору сарбаландӣ, нангу номус ва сарҷамъии миллат дар фазои осудаву ороми кишварамон то абад парафшон ва илҳомбахши раванди созандагиву рушди Ватани азизамон – Тоҷикистон бошад”.

Парчами давлатӣ рамзи шоистаи сарфарозӣ аз истиқлолу соҳибватанӣ ва омили муҳими ифтихор аз давлатдориву мустақилият буда, миллати тоҷик ҳанӯз дар гузаштаҳои дури таърихӣ дорои суннатҳои бошарафи парчамдорӣ буд.

Ҳар як фарди бомаърифат ва соҳибхиради мамлакати озоду мустақили мо бояд Парчами давлатиро чун рамзи сарбаландӣ ва сарфарозию ифтихор дуруст шинохта, ба бузургӣ ва муқаддас будани он ба таври шоиста арҷгузорӣ карда, бо чунин муносибати ватандӯстона дар бунёди ҷомеаи пешрафта саҳм гузошта, садоқатмандона ва бо масъулияти баланд баҳри таҳкими пояҳои Истиқлолияти давлатӣ, боз ҳам баланд бардоштани обрӯ ва эътибори миллату давлатамон дар сатҳи ҷаҳони муосир саҳмгузории арзанда намояд.

Ҳикматов Муҳабатшо - нозири калони шуъбаи менеҷмент ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ

Азизов Олимҷон - н.и.т.т, мудири шӯъбаи менеҷмент ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ

Адабиёт:
1. Низомнома Дар бораи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон
2. Паёмҳои телевизионии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба муносибати Рӯзи парчам http://www.president.tj/habarho_231110.html http://www.president.tj/node/27263
• Парчам ҳамчун муқаддасоти миллии давлатдорӣ https://sud.tj/markazi-matbuot/khabarho/1222/
• Парчам – барангезандаи эҳсоси ватандӯстии ҷавонон https://iet.tj/tj/parcham-barangezandai-25-11-2020/
• ПАРЧАМ-РАМЗИ ВАҲДАТ ВА ЯГОНАГИИ МИЛЛАТ
• Таърихи парчами тоҷикистон https://amit.tj/tj/tarikhi-parchami-tochikiston
• https://tg.wikipedia.org/wiki/

Соли 2009 бо ибтикори Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти муҳтарами Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рӯзҳои ид» тағйирот ворид карда шуд, ки мувофиқи он 24 ноябр Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон эълон гардид ва минбаъд ҳар сол дар кишвари мо ин сана ҳамчун рӯзи ид бо шукӯҳу шаҳомати хос таҷлил мегардад.

Бешубҳа Парчам, Нишон ва Суруди миллӣ рамзҳои асосии ҳар давлат буда, нишонаи соҳибихтиёрӣ ва соҳибистиқлолии давлату миллат ба ҳисоб мераванд. Воқеан, парчам дар фаъолияти давлатдорӣ, аз ҷумла дар гузаронидани маъракаҳои расмию ғайрирасмии давлатӣ, фарҳангӣ, варзишӣ, ҳамчунин дар муносибатҳои байналмилалӣ ва гузашта аз ин, дар ҳаёти ҳамарӯзаи ҷомеа мавқеъ ва нақши муҳим дорад.

Дар Парчами давлатии мо рангҳои сурху сабзу сафед, ки аз покии дили ниёгон, сурхии хуни шаҳидон ва сабзии хатти дафтару девони пешиниён маншаъ мегиранд, таҷассуми мубориза барои озодӣ ва истиқлол, бахту иқболи сафед, ояндаи дурахшон, сулҳу сабот, саъю кӯшиши ҳамвора баҳри сарсабзию хуррамии кишвар ва бақову пойдории он, тоҷ ва ҳафт ситора бошад, соҳибдавлатӣ ва соҳибихтиёрии миллат талаққӣ мегардад. Аз ин ҷост, ки Парчами давлатӣ ба сифати рамзи музаффарият ва ифтихор аз дирӯзу имрӯзи миллат моро баҳри ҳаёти осудаву сулҳу сабот, мубориза баҳри зиндагии арзанда ва пешрафти озодона, соҳибихтиёрӣ ва соҳибдавлатӣ ба сӯйи фардои дурахшон раҳнамоӣ мекунад.

Шоиста аст, ки Парчами давлатии Тоҷикистон ҳамчун муқаддасот ва рамзи давлату давлатдории миллӣ мавриди эҳтиром ва қадршиносии ҳар як фарди мамлакат қарор бигирад.

Калимаи «парчам», ки имрӯз вирди забонҳост, аслан дар забони модарии мо вожаи бегона нест. Андешаи баъзе муҳаққиқон дар хусуси асли туркӣ доштани ин вожа бунёди воқеӣ надорад.

Ба андешаи ғолиб парчам аз ду вожа «пар» ба маънии бар, боло ва «чам» ба маънии хам, хамида, яъне «болои хамида», «аз боло хамида» иборат аст ва реша дар забони суғдӣ дорад, ки ин забон ба гурӯҳи забонҳои шарқии эронӣ дохил буда, дар ибтидо маркази ривоҷу равнақи он шаҳрҳои Самарқанду Бухоро буданд. Дар «Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ» низ асли суғдӣ доштани вожаи парчам таъйид шудааст (Муҳаммади Ҳасандӯст. Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ. Теҳрон, 1393//2014. ҷ.2. с. 651).

Қобили зикр аст, ки ҳамин забони суғдӣ дар асрҳои аввали мелодӣ тадриҷан ба сифати забони байналмилалии Осиёи Марказӣ расмият пайдо кард ва то Туркистони Чину Муғулистон нуфузу эътибор дошт. Ногуфта намонад, ки забони суғдӣ бар асари турктози айём аз байн рафт ва танҳо лаҳҷае аз ин забон дар дараи Яғноби кишвари маҳбуби мо то имрӯз бар ҷой мондааст.

Эҳтимол меравад, ки калимаи «парчам» ба таври мустақим аз забони суғдӣ ё ғайримустақим, тавассути забонҳои баъдии туркию муғулӣ, ки дар муҳити таъсиру нуфузи забони суғдӣ қарор доштанд, ба забони модарии мо ворид шудааст, зеро дар оғоз агар суғдиён ресмони пӯпакдори абрешимии ба сари найза басташударо «парчам» мегуфтанд, пас қабилаҳои биёбонгарди турку муғул, ки аз коркарди абрешим бебаҳра буданд, ба сари найза мӯй, думи гов ё думи ғажгов (қутос) мебастанд ва ҳамонро «парчам» мегуфтанд. Дар байти зерини Абдураҳмони Ҷомӣ вожаи парчам ба маънии пӯпаки абрешимӣ корбаст шудааст:

Ҷаъди ломаш чу зулфи хубон хам,

Бар ливои зафар бувад парчам.

Чунонки аз мисраи дувуми ин байт ҳам ба мушоҳида мерасад, парчам аслан ба маънии пӯпаки абрешимии найза ё чӯбдасти парчам аст, ки баъдан худи мафҳуми парчам, яъне пӯст ё матои ба найза ё чӯбдаст басташударо ифода мекард.

Метавон гуфт, ки парчам ба сифати рамзи давлату миллат аз рӯзгорони қадим мавҷуд буд ва аз ҳастии давлату миллат гувоҳӣ медод.

Парчамро аз замонҳои қадим парчамдорон дар ҷангу муҳорибаҳо пешопеши лашкар мебурданд ва ба дасти душман афтодани он нишони шикасту мағлубияти давлат ба ҳисоб мерафт. Ин калима ба ин маънӣ дар адабиёти гузаштаи мо корбурди зиёд дорад. Аз ҷумла, мегӯянд, ки чун овозаи ҳамлаи лашкари муғул ба Хоразм расид, хоразмиён ба пеши орифи маъруф Шайх Наҷмиддини Кубро, ки дар он айём муқими Хоразм буд, омаданд ва гуфтанд, ки Шайх дуо кун ва ин балоро аз сари мо рафъ соз.

Шайх гуфт, ки ин балои азим аст ва рафъи он ба дуо наметавон кард.

Пас гуфтанд, сари худ гиру бо муридон аз Хоразм берун шав, ки лашкариёни муғул чун ба Хоразм пирӯз шаванд, турову муридони туро амон нахоҳанд дод.

Шайх Наҷмиддини Кубро гуфт, ки ман дар рӯзи шодию нишот ҳамроҳи мардуми Хоразм будам, дареғам ояд, ки дар рӯзи сахти мардум аз ин мулк берун равам.

Гуфтаанд, ки чун лашкари муғул ба Хоразм ҳамла кард, Шайх Наҷмиддини Кубро аз нахустин касоне буд, ки домани худро аз санг пур кард ва ба ҷанги муғул баромад. Вақте ки сангҳои доманаш ба охир расид, аз дасти парчамдори муғул парчами муғулро кашида гирифт. Лашкари анбӯҳи муғул ба сари Шайх рехта, ӯро куштанд ва ҳафт сарбози муғул ба душворӣ панҷаи Шайхи шаҳидро боз карда, парчами худро берун оварданд. Аз он ки Мавлоно Ҷалолиддини Балхии Румӣ мегӯяд: «Дар дасти дигар парчами кофар дорем», ишора ба ҳамин парчами муғули дасти Шайх Наҷмиддини Куброст.

Бояд таъкид намуд, ки вожаи парчам дар забони модарии мо муродифҳои дигари форсиасл (дирафш ё дурафш), арабиасл (роят, алам, ливо) ва туркиасл (байрақ ё байроқ) дорад, вале ниёгони мо ба маънии имрӯзии парчам бештар аз калимаи дирафш ё Дирафши ковиёнӣ истифода кардаанд.

Дирафши ковиёнӣ парчами давлатии шоҳони қадими эронинажод, аз рӯзгори подшоҳии Пешдодиён то Сосониён буд.

Бештари муаррихон нахустин парчами миллии мо, яъне Дирафши ковиёниро марбут ба парчами чармии Коваи оҳангар донистаанд, ки бо он Кова бар зидди беадолатиҳои Заҳҳоки морон бархост.

Мегӯянд, ки чун фарзанди охирини Коваро барои хӯрди морони дӯши Заҳҳок оварданд, Кова барои додхоҳӣ ба пеши Заҳҳок рафт. Заҳҳок, ки то ин дам ҳабдаҳ писари Коваро қурбони морони худ карда буд, писари ҳаждаҳуми ӯро раҳо кард ва фармуд, ки Кова маҳзари бегуноҳии Заҳҳокро гувоҳ бошад. Коваи ситамдида он маҳзарро пора кард ва аз пеши Заҳҳок берун омада, пешдомани чармии оҳангарии худро ба найзае овехт ва онро парчами муборизаи дод бар бедод қарор дод. Фирдавсӣ дар «Шоҳнома»-и безавол ин ҳодисаро чунин ба қалам додааст:

Чу Кова бурун омад аз пеши шоҳ,

Ба ӯ анҷуман гашт бозоргоҳ.

Ҳаме бархурӯшиду фарёд хонд,

Ҷаҳонро саросар суйи дод хонд.

Аз он чарм к-оҳангарон пушти пой

Бипӯшанд ҳангоми захми дарой,

Ҳамон Кова он бар сари найза кард,

Ҳамон гаҳ зи бозор бархост гард.

Хурӯшон ҳамерафт найза ба даст,

Ки «Эй номдорони яздонпараст,

Касе к-ӯ ҳавои Фаридун кунад,

Сар аз банди Заҳҳок берун кунад.

Якояк ба назди Фаридун шавем,

Бад-он сояи фарри ӯ биғнавем.

Бипӯед, к-ин меҳтар Оҳарман аст,

Ҷаҳонофаринро ба дил душман аст».

Вақте ки Коваи оҳангар дар иҳотаи издиҳом парчам рӯйи каф ба назди Фаридуни Отибин расид, Фаридун парчами ӯро фоли нек ва рамзи пирӯзӣ бар Заҳҳоки морон дониста, амр кард парчами чармии Коваро бо дебои зарду сурху бунафш ва зару дурру гавҳар оростанд ва онро “Дирафши ковиёнӣ” ном ниҳод. Ба қавли Фирдавсии Тӯсӣ:

Биёмад ба даргоҳи солори нав,

Бидидандаш аз дур, бархост ғав.

Чу он пӯст бар найза-бар дид кай,

Ба некӣ яке ахтар афканд пай.

Биёрост онро ба дебои Рум,

Зи гавҳар бар ӯ пайкару зар-ш бум.

Фурӯ ҳишт з-ӯ сурху зарду бунафш,

Ҳаме хондаш «Коваёнӣ дирафш».

Ба гуфтаи Фирдавсӣ шоҳоне, ки пас аз Фаридун бар тахти Эронзамин нишастанд, ҳар кадом ба Дирафши ковиёнӣ дурру гавҳарҳои нав ба нав афзуданд.

Аз он пас ҳар он кас, ки бигрифт гоҳ,

Ба шоҳӣ ба сар барниҳодӣ кулоҳ,

Бар он бебаҳо чарми оҳангарон

Баровехтӣ нав ба нав гавҳарон.

Зи дебои пурмояи парниён

Бар он гуна гашт ахтари ковиён.

Ба пиндори бархе муҳаққиқон сифати “ковиёнӣ” ба номи Коваи оҳангар мансуб набуда, балки ба калимаи “ковӣ”, яъне “шоҳ” алоқамандӣ дорад. Дар ин сурат Дирафши ковиёнӣ парчами шоҳӣ маҳсуб аст, ки ба ливои (штандарти) имрӯзаи президентӣ қаробат дорад.

Бояд гуфт дар аҳди шоҳаншоҳии Ҳахоманишиён, ки аз нахустин тоҷдорони рӯйи замин ва мунодии баробарию бародарии ҳамаи инсонҳо дар ҷаҳон буданд, низ Дирафши ковиёнӣ парафшон буд.

Ба навиштаи муаррихи маъруф Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ дар «Таърих-ул-умам ва-л-мулук» («Таърихи Табарӣ») Дирафши ковиёнии аҳди Сосониён аз пӯсти паланг таҳия шуда, дарозияш 12 араш (оринҷ), яъне тақрибан 6-7 метр буд. Ҳамин Дирафши ковиёнӣ то давраи охирин ҳукмрони Сосониён – Яздгирди III мавҷуд буд ва пас аз ҷанги эрониён бо арабҳо ба қавле дар атрофи шаҳри Наҳованд ва ба қавли дигар дар Қодисия ба дасти лашкариёни араб ғанимат афтод ва сипаҳдори лашкари араб Саъди Ваққос ин ғаниматро ба халифа Умар ибни Хаттоб ҳадя фиристод. Умар ин ҳадяро напазируфт ва ба гуфтаи маъхазҳо бо амри ӯ ин парчамро пора карданд ва зару гавҳари онро миёни сарбозон тақсим намуданд.

Мутаассифона, дар муддати беш аз сад соли хомӯшии баъди ҳамлаи араб то зуҳури Абумуслими Хуросонӣ ниёгони мо парчам надоштанд ё дар бобати парчами онҳо маълумот мавҷуд нест ва танҳо соли 747 Абумуслими Хуросонӣ парчами истиқлолталабӣ боло кард, ки аз матои якранги сиёҳ иборат буд. Баъдан Бобаки Хуррамдин дар соли 815 дар Озарбойҷон, ки ҷузъе аз қаламрави Эронзамин буд, бар зидди хилофати Аббосиён парчами сурх афрошт ва ҷонибдорони ин ду ватанхоҳи диловар дар таърих бо номҳои сиёҳҷомагон ва сурхҷомагон маъруфанд.

Эҳтимолан парчами давлатҳои маҳаллии эрониасли тоҳирию саффорию сомонӣ ҳамин парчами сиёҳи Абумуслими Хуросонӣ буд.

Султон Маҳмуди Ғазнавӣ пас аз суқути Сомониён (соли 999), ки шаҳри Ғазнаро пойтахти худ қарор дода буд ва худро тарбиятёфта ва меросбари Сомониён медонист, фармуд, ба ҳамин парчами сиёҳи аҳди сомонӣ тасвири моҳро зардӯзӣ карданд.

Писари ӯ – Султон Масъуди Ғазнавӣ, ки бо ҳидояти Абурайҳони Берунӣ ва дигар бузургони дарбораш ба гузаштаи Эронзамин арҷ мегузошт, тақрибан дар соли 1030 амр кард, дар парчами давлат сурати шер тасвир гардад.

Баъдан эҳтимолан дар аҳди Хоразмшоҳон, ки то ҳамлаи муғул қисмати бештари Эронзаминро зери итоати худ нигоҳ медоштанд, ба тасвири шер расми офтобро афзуданд, ки аз паси шер тулуъ мекард. Шояд парчами аҳди Темуриён низ ҳамин тасвири шеру офтоб аст, зеро ин тасвир дар пештоқи мадрасаи Шердори Самарқанд, ки дар он аҳд бино ёфта буд, то имрӯз барҷост.

Дар хусуси парчами давлатдориҳои баъдӣ маълумоти дақиқ дастрас нест. Парчами Аморати Бухоро аз ду ранг – сабзу сурх, моҳу ситора ва як навиштаҷоти заррин иборат буд ва дар канори чапи он рӯйи хатти сабз «Султон сояи Аллоҳ дар рӯйи замин аст» ҳаккокӣ шуда буд.

Соли 1921 парчами Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Бухоро қабул шуд, ки ҳамранги ҳамон парчами амирӣ буд. Танҳо ба ҷойи навиштаҷоти тоҷикии «Султон сояи Аллоҳ дар рӯйи замин аст» чор ҳарфи русии «Б.Н.С.Р.» дар рӯйи он нақш гардид, ки ихтисораи «Бухарская Народная Советская Республика» аст. Пас аз се сол ранги парчам сурх шуд. Дар солҳои 1924-1929 парчами Тоҷикистон саросар сурх буд. Фақат дар канори чапи он акси доси тоҷикию болға, ситора, пахта ва навиштаҷоти нав ба хатти арабиасоси тоҷикӣ - «Пролетариатҳои ҳамаи ҷаҳон, ба ҳам оед!» ҷой гирифт.

Соли 1953 Парчами Ҷумҳурии Шуравии Сотсиалистии Тоҷикистон боз тағйир ёфт. Ин парчам аз боло ва поин ранги сурх ва дар миён ду хатти нисбатан борики сафеду сабз дошт. Дар гӯшаи чап аз боло досу болға ва ситорача ҷойи худро нигоҳ доштанд. Ин парчам то соли 1992 арзи ҳастӣ кард.

Парчами нави давлатии Тоҷикистони соҳибистиқлол 24-уми ноябри соли 1992 дар иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардид. Ин парчам бо таваҷҷуҳ ва дар заминаи парчамҳои қадими миллӣ, аз ҷумла Дирафши ковиёнӣ омода шуда, матои росткунҷаест, ки аз се рахи рангаи уфуқӣ иборат аст.

Рахи болои парчами давлатӣ ранги сурх дошта, паҳнои он ба рахи поини рангаш сабз баробар мебошад, рахи сафеди мобайнӣ якуним баробари паҳнои ҳар яке аз ин рахҳои сурху сабз аст.

Дар рӯйи рахи сафед дар мобайни пачам бо зарҳал расми тоҷ ва болои он ҳафт ситора дар шакли нимдоира тасвир ёфтааст, ки намояи нахустин хусравони соҳибтоҷ будани тоҷикон аст ва Фирдавсии бузург дар «Шоҳнома» ин ҳақиқатро сареҳан таъкид кардааст:

Ниёгони мо тоҷдорони даҳр,

Ки аз додашон офарин буд баҳр...

Имрӯз Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон чун рамзи ин кишвари соҳибистиқлол дар Тоҷикистон ва дигар ақсои олам парафшонӣ мекунад ва ба оламиён аз мавҷудияти давлати ҷавону тозаистиқлоле дар дили Осиё бо номи Ҷумҳурии Тоҷикистон мужда мерасонад:

Дар само чун ёру анбози фаришта,

Ҳамдаму ҳамсозу ҳамрози фаришта,

Боли ӯ чун боли парвози фаришта,

Ҷилваҳояш ҷилваи нози фаришта,

Парфишони Парчами давлат муборак!

Бахти миллат, давлати миллат муборак!

Ҳасани СУЛТОН, узви вобастаи АМИТ

“Парчами миллӣ барои мардуми тоҷик рамзи ватандорӣ, сарбаландӣ ва шуҷоату мардонагӣ буда, халқи мо аз замонҳои қадим ба он ҳамчун василаи муттаҳидкунанда арҷ мегузорад”. Эмомалӣ РАҲМОН

Тавре, ки аз таърихи давлату давлатдории халқи тоҷик хуб огоҳ ҳастем ва медонем Парчами миллӣ аз ҷумлаи муқаддасоти Ориёиҳо маҳсуб гардида, ниёгони бузурги мо ба ин муқаддасоти миллии хеш ва рамзи гӯёи давлату давлатдориашон ҳамчун рамзи озодиву қудрат эҳтироми басо ҳам хоси худро доштанд ва ҳамзамон онро бо дурру гавҳарҳо меоростанд. Таърихи аввалин парчами ин мардум бо номи «дурафш», «дирафш» ё худ дирафши Ковиёнӣ дар осори таърихии ин қавми соҳибмаърифат бармало таҷассум ёфтааст.

Чунки ҳаким Абулқосими Фирдавсии фаррухсиришт равонаш шоду масрур бод, маҳз дар асари номдораш «Шоҳнома»-и безавол ҳангоми ба қалам додани таърихи Коваи оҳангар, ки рамзи оташ, равшанӣ, раҳоӣ аз торикию зулмот, зафар ба аҳриман, хайру некӣ ва ҷасорату меҳанпарастии ориёитабор буд, чӣ тавр аз чарми пешдомани худ ба нӯги найза дирафш оростану онро ҳамчун рамзи мубориза бар алайҳи Заҳҳоки морон - рамзи аҳриманӣ, бадӣ, хунхорӣ, зулму ситам ва торикист, барафроштанро бо сӯзу гудози зиёде низ ёд мекунад, ки боиси ифтихору сарфарозӣ маҳсуб меёбад.

Маҳз ҳамин Коваи диловар буд, ки бо мардуми ба дод омада, неруи ахриманиро аз тахти зулму истибдод сарнагун сохт, Ватанро озод ва дубора хуррам намуд. Шоҳ Фаридун, ки аз насли озодагон, яъне аз табори Ҳушангу Таҳмурас буд, дар баробари ба тахт нишастану тоҷи заррин ба сар карданаш Дирафши озодагонро муқаддас донист ва ҳамзамон онро рамзи давлатдорӣ, қудрату озодӣ, ҳуввияту ваҳдат ва ягонагӣ эътироф намудаву зимнан онро бо зару зевар ва ҷавоҳирот музайян намуд ва дирафши коваёнӣ номаш ниҳод.

Лозим ба тазаккур аст, ки аввалин тасвири Парчам дар силоҳи ориёиҳо, форсу суғдиён ва бохтариҳо дар деворнигораҳои шаҳри Помпии Рум, яъне дар асрҳои яки то мелод нигошта шудааст. Дар он саҳнаи муҳорибаи сипоҳи давлати Ҳахоманишиҳо таҳти сарварии Доро бо лашкари Искандари юнонӣ дар соли 333 милодӣ акс ёфтааст. Ранги парчамҳои асрҳои ХVI - ХVIII низ асосан гирем сурх буданд, ки онҳо ҳамчун анъанаи дерина аз давраҳои Ҳахоманишиҳо инҷониб роиҷ буданд.

Хулласи калом, ҳамин тариқ метавон иброз дошт, ки ба вуҷуд омадани Парчами давлатии Ҷумҳурии соҳибистиқлоли Тоҷикистон дар ҳаёти иҷтимоӣ ва фарҳангии мардуми кишвар нақши басо ҳам боризи худро дорад. Он дар рафти баргузории тамоми чорабиниҳои расмӣ, давлатӣ ва ҷашнҳои дар сатҳи давлату давлатдорӣ таҷлил мегардида расман барафрохта мешавад ва ҳамчун рамзи ягонагӣ ва Истиқлоли миллӣ ҳифз мегардад. Чун анъанаи дерина ҳар сол дар санаи 24-уми ноябр Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷашн гирифта мешавад, ки мардуми кишвар онро бо эҳтиром ва фахр таҷлил мекунанд. Парчам намоди давлату давлатдорӣ ва боиси ифтихори мардуми сарбаланди кишвари соҳибиқболу соҳибистиқлоли Тоҷикистони ободу зебо ва пешрафтаву мутараққии дунё маҳсуб меёбад.

Маҳз дар замони соҳибистиқлолии кишварамон ба китоби “Рекордҳои Гиннес” шомил шудани он ҳисси баланди меҳанпарастӣ ва худогоҳию хештаншиносии ҳамватанони азизу арҷманди моро боз ҳам бештар мегардонад. Майдоне, ки он ҷо Парчами бузургтарини мо ҷойгир гардидааст, “Боғи Парчами миллӣ” номгузорӣ шудааст, ки боиси ифтихори мардуми сарбаланди тоҷик аст.Ба ифодаи устоди зиндёду гиромӣ Гулназар Келдӣ:

Зи дурии замонаҳо расидаем,

Ба зери парчами ту саф кашидаем, кашидаем,

Зинда бош, эй Ватан,

Тоҷикистони озоди ман!

Лозим ба тазаккур аст, ки имрӯз намоди давлату давлатдории мо, яке аз муқаддасоти бузурги мо - Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, феълан яке аз рамзҳои муҳиммтарини давлатӣ буда, ҳувияти миллӣ, Истиқлолу Ваҳдати миллиро таҷассум менамояд. Он ба таври расмӣ дар таърихи давлатдории миллӣ ва инчунин даврони соҳибистиқлолии кишварамон, аниқтараш дар санаи 24-уми ноябри соли 1992 аз ҷониби Парлумони кишварамон расман тасдиқ гардида, то имрӯз барои хурду бузурги кишвари соҳибиқболу соҳибиқболамон ҳамчун рамзи давлату давлатдорӣ ва ҳамзамон Ваҳдати миллӣ, сулҳу саодат, оромӣ ва соҳибистиқлолии Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб меёбад, ки боиси ифтихору сарфарозист.

Дар ин рӯзи муборак ва таърихӣ ҳамасола дар саросари кишварамон ба ин муносибат намоишҳо ва чорабиниҳои зиёде баргузор мегарданд, ки бо Парчами миллӣ ва муқаддасоти олӣ ва намоди давлату давлатдори мо алоқаманданд. Ин ҷашн барои таҳкими худшиносӣ, пойдорию устувории давлату давлатдорӣ ва ҳамзамон ғуруру ифтихор аз давлатдории мустақил нақши калидӣ мебозад.

Дар фарҷом метавон зикр кард, ки перомуни ин муқаддасоти бузурги давлату давлатдорӣ ва боиси ифтихору сарфарозиҳо метавон суханҳои зиёд гуфт ва муҳиммаш он аст, ки мо таҳти ин муқаддасоти миллӣ дар атрофи Президенти мамлакат, Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамеша муттаҳид гардидаву ҳамзамон бо кору пайкори шоиста ба нафъи халқу Ватан саҳми боризи худро низ бо дили гарму меҳру муҳаббат дар рушди ин мамлакати ободу зебо гузорем.

Ҳабибулло НУРУЛЛОЗОДА, - мудири шуъбаи корҳои ташкилӣ ва хоҷагидории Раёсати АМИТ

Рӯзи 24-уми ноябр, ки ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷлил мегардад, дар раванди таҳкиму тақвият бахшидани худшиносии миллӣ, эҳёи давлатдорӣ, боло бурдани ҳуввияти миллӣ ва мустаҳкам намудани пояҳои идеявии Истиқлоли давлатии мо аҳамияти фавқулода сиёсӣ, фарҳангӣ ва таърихӣ дошта, ин сана ҳамчун яке аз рамзҳои муҳими муттаҳидсозандаи ҷомеа ва таҷассуми армонҳои деринаи халқи тоҷик ҷилвагар мегардад. Парчами миллӣ, ки дар се ранги худ таъриху фарҳанг, андешаву ормон ва ҳақиқату ҳувияти давлатдории тоҷиконро таҷассум менамояд, имрӯз ба рамзи устувории сулҳу ваҳдат, пояндагии давлат, бақобати миллат ва нуҳуфти рӯҳи миллии мардуми шарафманди тоҷик табдил ёфтааст.

Дар ҳамин замина, бо камоли эҳтиром бояд таъкид намуд, ки дар ҳамаи ин дастовардҳо, аз ҷумла зинда гардондани арзишҳои миллӣ, эҳёи рамзҳои давлатӣ, муаррифии мақому манзалати Парчами миллӣ дар арсаи байналмилалӣ ва табдил додани он ба рамзи ифтихори шаҳрвандӣ, нақш ва саҳми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бениҳоят бузург, сарнавиштсоз ва таърихӣ мебошад. Маҳз бо орифонаандешӣ, хирадмандӣ, дурбинӣ ва иродаи қавии Пешвои муаззами миллат, ки бар пояи манфиатҳои миллӣ ва сиёсати давлати соҳибистиқлол асос ёфтааст, рамзҳои давлатӣ аз ҷумла Парчами миллӣ мақоми воқеии худро дар тарбияи насли наврас, таҳкими ваҳдати миллии ҷомеа, болоравии ҳисси ватандорӣ ва арҷгузорӣ ба муқаддасоти миллӣ пайдо намуданд.

Бо сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, ки ба эҳёи давлатдорӣ, пойдории сулҳу субот, пешрафти иқтисодӣ, таҳкими истиқлоли сиёсӣ ва боло бурдани нуфузи байналмилалии кишвар равона гардидааст, Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз як рамзи ҳуқуқии давлат ба рамзи фарҳангӣ, маънавӣ, давлатӣ ва ҷаҳонии мардуми тоҷик табдил ёфт. Имрӯз дар ҳар гӯшаи диёри маҳбубамон аз дурдасттарин деҳаҳо то марказҳои бонуфузи сиёсиву иқтисодӣ парафшонии Парчами миллӣ ифодаи эҳтиром ба Истиқлол, нишонаи садоқат ба Пешвои муаззами миллат ва рамзи муттаҳидии ҷомеаи мо мебошад.

Яке аз намунаҳои барҷастаи эҳтироми давлатӣ ба Парчами миллӣ ин бунёди яке аз баландтарин пояҳои парчам дар ҷаҳон дар маркази шаҳри Душанбе мебошад, ки бо ташаббус ва хиради давлатсозонаи Пешвои муаззами миллат амалӣ гардида, ҳамчун рамзи эҳёи давлатдорӣ, ифтихори шаҳрвандӣ, устувории пояҳои сулҳу субот ва рушди босуботи Тоҷикистони азиз маъруф гардид. Ин пояи бошукуҳу муқаддас аз як тараф рамзи тавоноии давлатдории навини тоҷикон буда, аз ҷониби дигар ҷаҳонро бо иродаи устувор, қудрати созанда ва арзишҳои фарҳангиву сиёсие, ки Пешвои миллат шиносониданд, ошно намуданд.

Парчами миллӣ дар баробари дигар рамзҳои давлатӣ Нишон ва Суруди миллӣ на танҳо баёнгари ормонҳои ҳамешагии миллати тоҷик, балки таҷассумгари пояндагии сулҳу ваҳдати миллӣ, истиқлоли сиёсиву иқтисодӣ, амнияти давлатӣ ва иродаи мардуми тоҷик мебошад, ки бо роҳбарии хирадмандони Пешвои миллат ба даст омадааст. Маҳз ҳамин сиёсати пешвоёна буд, ки кишвари мо аз вартаи ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ раҳо ёфта, ба сӯи сулҳу суботи устувор, якпорчагии миллӣ, рушди иқтисодиву иҷтимоӣ ва бунёди ҷомеаи мутамаддину соҳибкори навин қадамҳои устувор гузошт.

Дар давоми зиёда аз се даҳсола бо роҳбарии Пешвои муаззами миллат, Парчами давлатӣ ба унвони рамзи муаррифии Тоҷикистон дар майдонҳои байналмилалӣ шинохта шудааст. Имрӯз парчами мо дар созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ аз ҷумла СММ, СААД, СҲШ, ЮНЕСКО, Бонки ҷаҳонӣ, Бонки осиёии рушд ва даҳҳо ниҳоди дигар парафшон буда, имконият медиҳад, ки Тоҷикистон бо сиёсатҳои башардӯстона, ғояҳои сулҳпарварона ва ташаббусҳои ҷаҳони худ боз ҳам бештар муаррифӣ гардад. Ҳамаи ин дастовардҳои назаррас натиҷаи сиёсати фаъоли байналмилалӣ, суботи дохилӣ, созандагии иқтисодӣ ва дӯстии байналмилалӣ мебошад, ки таҳти роҳбарии Пешвои миллат бо масъулияти бузург амалӣ мегардад. > Jasurbeksultonzoda_001: Имрӯз, Рӯзи Парчами давлатӣ, на танҳо санаи ҷашнӣ, балки ҷумлаи пурмазмунест, ки ҳар як шаҳрванди кишварро ба арҷгузории рамзҳои миллӣ, посдошти Истиқлол, гиромидошти сулҳу субот, ва эҳтироми хидматҳои фарзонаписари миллат Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон водор месозад. Парчам моро ба ваҳдат мехонад, ба созандагӣ даъват мекунад, ба пешрафти Ватан ҳидоят менамояд ва адолату ҷавонмардӣ, вафодориву муҳаббат ба давлату миллатро ба мо талқин мекунад.

Мо итминон дорем, ки бо парафшонии ин рамзи муқаддас ва бо пайравӣ аз сиёсати созанда, давлатсоз ва ваҳдатофарини Пешвои миллат, Тоҷикистон дар роҳи тараққиёти босубот, рушду созандагӣ, болоравии иқтидори иқтисодӣ, тавсеаи дипломатия ва таҳкими ҷойгоҳи байналмилалӣ боз ҳам мустаҳкамтар қадам мегузорад.

Султонов Ҷасурбек Давлатбоевич - магистранти курси 2 -юми ихтисоси идоракунии давлатии Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон